SKKN Một số kinh nghiệm trong việc nâng cao chất lượng tổ chức hoạt động khám phá khoa học cho trẻ mẫu giáo 4 - 5 tuổi tại trường mầm non

Nội dung text: SKKN Một số kinh nghiệm trong việc nâng cao chất lượng tổ chức hoạt động khám phá khoa học cho trẻ mẫu giáo 4 - 5 tuổi tại trường mầm non

1. MỤC LỤC NỘI DUNG Trang PHẦN I – ĐẶT VẤN ĐỀ 1 PHẦN II - GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ 3 1. Cơ sở lý luận 3 2. Thực trạng vấn đề 3 3. Các biện pháp đã tiến hành 4 3.1.Biện pháp 1: Tạo môi trường cho trẻ hoạt động 5 3.2.Biện pháp 2: Qua hoạt động học khám phá khoa học 6 3.3.Biện pháp 3: Sử dụng các trò chơi thực nghiệm 7 3.4. Biện pháp 4: Sử dụng đồ dùng trực quan 8 3.5. Biện pháp 5: Dạy trẻ khám phá khoa học trong các hoạt động khác 8 3.6. Biện pháp 6: Ứng dụng công nghệ thông tin vào các hoạt động dạy 9 khám phá khoa học 3.7. Biện pháp 7: Kết hợp với với phụ huynh. 9 4. Hiệu quả của sáng kiến 9 PHẦN III - KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 9 1. Kết luận 9 2. Kiến nghị 9 PHẦN IV – TÀI LIỆU THAM KHẢO 10
2. I - ĐẶT VẤN ĐỀ Trẻ em là hạnh phúc của mọi gia đình, là tương lai của cả dân tộc, việc bảo vệ chăm sóc giáo dục trẻ không phải chỉ là trách nhiệm mỗi gia đình mà còn là trách nhiệm của toàn xã hội. Thế giới khách quan xung quanh thật bao la rộng lớn, có biết bao điều mới lạ hấp dẫn, và còn có bao lạ lẫm khó hiểu, trẻ tò mò muốn biết, muốn được khám phá, cho nên giáo dục mầm non đã góp phần không nhỏ vào việc giáo dục thế hệ trẻ. Vậy giáo dục có tầm quan trọng rất lớn đối với đời sống con người nhất là ở tuổi Mầm non. Ca dao xưa có câu “ dạy con từ thủa còn thơ” câu ca dao ấy đã đi vào lòng người và không thể nào quên. Mỗi chúng ta đều được lớn lên từ những tiếng ru dịu ngọt của bà của mẹ cất lên “Cháu ơi cháu ở với bà” hoặc “ con ơi con ngủ cho ngon” Đã hoà vào hồn ta và ru ta khôn lớn, vì vậy cho trẻ khám phá khoa học mang lại nguồn biểu tượng vô cùng phong phú, đa dạng, sinh động, đầy hấp dẫn với trẻ thơ, thế giới xung quanh sinh động là vậy, thích thú là vậy, vì thế trẻ luôn có niềm khao khát khám phá, tìm hiểu về chúng. Cho trẻ khám phá khoa học sẽ cung cấp cho trẻ vốn hiểu biết những gì xung quanh mình, từ môi trường tự nhiên(cỏ cây, hoa lá) đến môi trường xã hội (công việc của mỗi người trong xã hội, mối quan hệ của con người với nhau). Và trẻ hiểu biết về chính bản thân mình. Trên thực tế hiện nay các hoạt động học khám phá khoa học tại trường Mầm non cho trẻ mẫu giáo 4 - 5 tuổi” còn chưa phong phú, giáo viên ngại dạy, trẻ chưa có húng thú học tập vì vậy việc sử dụng những biện pháp gây hứng thú hay những phương pháp là rất cần thiết, chính vì vậy mà tôi đã chọn đề tài “ Một số kinh nghiệm trong việc nâng cao chất lượng tổ chức hoạt động khám phá khoa học cho trẻ mẫu giáo 4 - 5 tuổi tại trường mầm non” làm đề tài nghiên cứu và thực nghiệm trong năm học 2018 - 2019. II - GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ 1. Cơ sở lý luận Dạy trẻ làm quen với bộ môn khám phá khoa học có một tầm quan trọng trong quá trình giáo dục trẻ mầm non. Đặc biệt là trẻ mẫu giáo 4 - 5 tuổi.Vì thông qua việc dạy trẻ khám phá khoa học đã rèn khả năng quan sát, so sánh, phân loại, khả năng chú ý tư duy tưởng tượng. Khám phá khoa học nhằm củng cố hoá kiến thức. Mở rộng vốn hiểu biết từ thế giới xung quanh và qua đó làm giàu vốn từ cho trẻ. Trẻ nhận biết phân biệt âm đúng chuẩn, đồng thời phát triển ngôn ngữ, diễn đạt rõ ràng mạch lạc. 1/10
3. 2. Thực trạng vấn đề 2.1. Thuận lợi Nhà trường được quan tâm đầu tư về cơ sở vật chất với đầy đủ các trang thiết bị phục vụ tổ chức hoạt động và chuyên môn, bồi dưỡng phương pháp, đổi mới hình thức tổ chức hoạt động giáo dục mầm non, tạo mọi điều kiện giúp tôi thực hiện tốt chương trình giáo dục mầm non mới. Một số phụ huynh nhiệt tình chia sẻ với giáo viên về tình hình của con ở nhà, thường xuyên trao dành thời gian trao đổi với cô giáo để cùng chăm sóc và giáo dục các con, phụ huynh ủng hộ các hoạt động của nhà trường và của lớp Bản thân thường xuyên tìm tòi, nghiên cứu tài liệu, tạp chí, thông tin trên mạng có liên quan đến việc chăm sóc và giáo dục trẻ để áp dụng vào việc chăm sóc giáo dục trẻ hằng ngày. 2.2. Khó khăn Giáo viên trong lớp còn nhiều hạn chế về phương pháp và chưa có kinh nghiệm trong việcnâng cao chất lượng cho trẻ 4 -5 tuổi trong hoạt động khám phá Việc khai thác, tìm tòi các đề tài mới của giáo viên còn hạn chế. 2.3.Số liệu điều tra Năm học 2018 – 2019 tôi được phân công phụ trách lớp mẫu giáo nhỡ ( 4-5 tuổi) . Lớp có 40 trẻ: 22 nam, 18 nữ . Số liệu khảo sát đầu năm học 2018 – 2019 STT Nội dung Kết quả Số lượng Tỷ lệ % 1 Trẻ tích cực,hứng thú khi tham gia 25 62,5% hoạt động khám phá 2 Trẻ có kỹ năng quan sát 20 50% 3 Trẻ có kỹ năng so sánh và đặt ra các 15 37,5% câu hỏi 3. Các biện pháp đã tiến hành 3.1. Biện pháp 1: Tạo môi trường cho trẻ hoạt động Quá trình khám phá khoa học có đạt đạt hiệu quả hay không phụ thuộc vào nhiều yếu tố, trong đó môi trường xung quanh trẻ giữ một vị trí quan trọng. Nó chứa đựng các phương tiện cần thiết để tổ chức cho trẻ khám phá. Trẻ mầm non phần lớn sống trong gia đình và trường lớp mẫu giáo vì vậy việc taọ môi trường cho trẻ thực hiện các hoạt động khám phá là vô cùng quan trọng và cần thiết. 2/10
4. Đồ dùng, trực quan, đồ chơi phục vụ hoạt động khám phá khoa học như: Bàn, ghế, bảng, tranh, mô hình, các từ gắn với mỗi hình ảnh, vật mẫu Cần phải đầy đủ cho cô và trẻ cùng hoạt động .Đồ dùng của trẻ cũng phải đẹp, hấp dẫn, phong phú sinh động nhằm kích thích hứng thú, tò mò lòng ham hiểu biết của trẻ Dựa vào yêu cầu thực tế dạy trẻ, tôi đề nghị với BGH nhà trường trang bị thêm thiết bị, đồ dùng dạy học như: Bảng quay tranh ảnh, lôtô, và với mỗi hoạt động cần có đồ dùng để phục vụ thật đầy đủ . Với các bậc phụ huynh vận động ủng hộ đồ dùng, tranh, truyện, đặc biệt là tranh, sách, ảnh về các con vật, cây cối, hoa lá, quả Sưu tầm những câu ca dao, tục ngữ, đồng dao để làm phong phú vốn hiểu biết về môi trường xung quanh Với chính bản thân mình tôi tận dụng những nguyên vật liệu có sẵn ở địa phương như: vải vụn làm rối, cọng rơm khô làm mái nhà, sưu tầm lá khô với nhiều màu sắc, hoa ép khô, vỏ cây khô để làm tranh ảnh cho tiết dạy. Sưu tầm các loại hạt, các loại vỏ trai ốc, hến sò để bổ xung gian đồ chơi của trẻ. Trẻ rất hứng thú khi đến hoạt động làm đồ chơi và trẻ phấn khởi khoe với bạn bè và bố mẹ mình đã tạo ra được sản phẩm. ( Hình ảnh 10) 3.2. Biện pháp 2 :Qua hoạt động học khám phá khoa học Hoạt động khám phá khoa học thể hiện tối ưu đồng bộ các nhiệm vụ cho trẻ khám phá khoa học. Tạo điều kiện để trẻ được tích cực hoạt động. Nội dung khám phá khoa học vô cùng đa dạng và phong phú như môi trường thiên nhiên, xã hội và con người. Ví dụ: Khi dạy về con cá. Cho trẻ quan sát con cá ở chậu. Tại sao cá có mồm mà không thưa?Vậy mồm cá biết làm gì?Bạn nào lên đây cho cá ăn? Chúng mình cùng xem cá ăn như thế nào? Chúng mình mời cá ăn đi. Ồ thì ra cá có mồm nhưng chỉ biết ăn, không biết nói đúng không nào. Phát triển kỹ năng xã hội nhằm phát triển kinh nghiệm giao tiếp, giúp trẻ biết hợp tác thoả thuận chia sẻ kinh nghiệm để đạt được mục đích giao tiếp. Đặc biệt chú trọng rèn luyện kỹ năng làm việc theo nhóm.Khi xác định đúng mục đích yêu cầu đến các hoạt động tôi xác định rõ từng loại tiết để có phương pháp giáo dục phù hợp như: Loại tiết về đồ vật, động vật, thực vật: + Gây hứng thú cho trẻ ngay từ đầu tiết học. Dùng nhiều biện pháp cho trẻ được trải nghiệm, hành động và tìm kiếm. Tôi đặt câu hỏi kích thích trẻ quan sát vào đối tượng, hành động về đối tượng 3/10
5. Ví dụ: Chúng mình đã biết rất nhiều về con mèo, hãy đặt câu đố hay vẽ lại con mèo. Tại sao lại khó thế nhỉ bởi chúng ta chưa thấy nó bao giờ? Để đặt câu đố, vẽ dễ hơn chúng mình cùng quan sát về con mèo nhé. Sử dụng câu đố, bài hát, thơ ca gây hứng thú cho trẻ khám phá khoa học Cho trẻ làm quen với con cá, tôi dùng câu đố : “Con gì có vẩy có vây Không đi trên cạn mà đi dưới hồ ” Trong hoạt động khám phá tôi lồng ghép tích hợp các môn khác như: Toán, âm nhạc, tạo hình, văn học để trẻ thêm hứng thú, ghi nhớ tốt hơn, hiểu vấn đề sâu và rộng hơn. ( Hình ảnh 2) 3.3.Biện pháp 3: Sử dụng các trò chơi thực nghiệm Trong khám phá khoa học việc sử dụng trò chơi, thí nghiệm đơn giản luôn tạo cho trẻ sự hứng thú, kích thích trẻ tích cực hoạt động, phát triển ở trẻ tính tò mò, ham hiểu biết, thích khám phá, tìm tòi, phát triển óc quan sát, phán đoán và các năng lực hoạt động trí tuệ, chính vì vậy mà phương pháp sử dụng các trò chơi thực nghiệm luôn đạt kết quả cao trong hoạt động khám phá khoa học. Ví dụ 2: Trò chơi với nước, không khí và ánh sáng : “Bóng cây thay đổi” * Mục tiêu: Cho trẻ biết vào mỗi thời điểm khác nhau trong một ngày: sáng, trưa, tối thì các vật trên mặt đất được chiếu vào sẽ tạo ra bóng một cách khác nhau. * Chuẩn bị:: - Phấn, thước đo, một số cây trên sân. - Đố trẻ bóng người, nhà ở, bóng cây dưới ánh sáng mặt trời trong ngày có thay đổi không? Theo trẻ thay đổi như thế nào?. - Cùng trẻ đo bóng cây, một người, nhà ở hoặc của một cây dưới ánh sáng mặt trời ở 3 thời điểm trong ngày (sáng- trưa- tối). - Cho trẻ nhận xét vị trí của bóng cây thay đổi như thế nào? tìm hiểu vì sao bóng cây thay đổi theo các thời điểm trong ngày như vậy. so sánh khi nào bóng ngắn, dài nhất. Cho trẻ trực tiếp tham gia quan sát và đo bóng cây sau đó tự nêu ra các yêu cầu của bài thí nghiệm. * Giải thích và kết luận: - Ánh sáng mặt trời chiếu vào phần vướng cây xanh nên không đi qua được nên tạo ra bóng trên mặt đất. Ngoài ra vào các thời điểm khác nhau thì sẽ có các bóng xuất hiện trên mặt đất là khác nhau do bóng mặt trời di chuyển. Ví dụ 4: Thí nghiệm về vật nổi vật chìm dưới nước. 4/10
6. * Chuẩn bị: + Đồ dùng: Các mẩu gỗ, bi sắt đường kính 3-4cm, thìa inox, cục nam châm, một miếng xốp, giấy, chậu đựng nước sạch. +Đồ chơi: Thuyền giấy, lá mít trẻ đã gấp, bóng nhựa, đồ chơi nhựa. - Tiến hành: Cho trẻ tự lấy đồ chơi đã chuẩn bị sẵn thả vào chậu nước, và yêu cầu trẻ nhận xét vật nào chìm? vật nào nổi tại sao ? Kết quả: Qua thí nghiệm này giúp trẻ hiểu những đồ vật làm từ những nguyên liệu nặng sắt, thép, nhôm như bi sắt , bát, thìa inox, . những đồ vật làm từ nguyên liệu nhẹ: gỗ, xốp, giấy, nhựa, thì nổi trên nước . Qua việc tạo các điều kiện cho trẻ tiếp xúc các sự vật hiện tượng và môi trường xung quanh bằng các thí nghiệm, thử nghiệm tôi thấy nhận thức của trẻ được mở rộng, khả năng quan sát, tri giác của trẻ phát triển tốt đa số trẻ thể hiện được tính tích cực chủ động khi quan sát đối tượng trong quá trình quan sát trẻ tỏ ra nhanh nhẹn linh hoạt và phát triển nhiều vốn kinh nghiệm, vốn từ của trẻ trở nên phong phú hơn khả năng diễn đạt tổt hơn. ( Hình ảnh 3) 3.4. Biện pháp 4: sử dụng đồ dùng trực quan Sử dụng đồ dùng trực quan trong dạy học chiếm một vị trí rất quan trọng trong việc giúp trẻ tiếp thu những kiến thức. Nhận thức rõ tầm quan trọng của đồ dùng trực quan đối với tiết khám phá khoa học cho nên ngay từ đầu năm học tôi mạnh dạn đề xuất với ban giám hiệu nhà trường trang bị thêm cho các lớp các thiết bị đồ dùng dạy học như ti vi, bảng, tranh ảnh lô tô, và một số các mô hình mô phỏng để phục vụ dạy học. Phương tiện trực quan trong các hoạt động dạy và học rất đa dạng như: Đồ dùng trực quan bằng vật thật: cốc, chén, con cá, các loại rau-quả, Các loại mô hình: Mô hình máy bay, Tàu hỏa Các loại tranh ảnh, lô tô. Tôi luôn lưu ý tới việc sử dụng đồ đùng trực quan phải phù hợp với nội dung từng tiết dạy ngay từ khi lập kế hoạch cho mỗi tiết khám phá khoa học tôi luôn suy nghĩ và lựa chọn những đồ dùng trực quan sao cho trẻ dễ hiểu và thích thú đối với những tiết chủ đề về môi trường xã hội thì tôi lựa chọn tranh, ảnh để dạy trẻ Ví dụ: Khi tìm hiểu về quả cam tôi dùng quả cam thật cho trẻ quan sát và trải nghiệm. - Đây là quả gì? nhìn xem quả cam có hình gì? Màu gì? - Hãy sờ xem vỏ của chúng có đặc điểm gì? muốn biết cam có mùi gì hãy đưa lên mũi ngửi xem nào Cuối cùng tôi cho trẻ tự lấy dao bổ cam và nếm thử vị của cam sau đó hỏi trẻ về vị của cam (có trẻ nói chua, trẻ nói ngọt) từ đó tôi giải thích “Qủa cam chưa 5/10