Sáng kiến kinh nghiệm Sưu tầm và viết lời mới cho một số bài đồng dao phục vụ công tác giáo dục trẻ mầm non

Nội dung text: Sáng kiến kinh nghiệm Sưu tầm và viết lời mới cho một số bài đồng dao phục vụ công tác giáo dục trẻ mầm non

1. Sáng kiến kinh nghiệm Mục lục Phần I. mở đầu 1. Lý do chọn đề tài 2. Mục đích của sáng kiến kinh nghiệm 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4. Cơ sở khoa học của đề tài Phần II. Nội dung Chương I. Sưu tầm, viết lời mới cho một số bài đồng dao và cách chơi các trò chơi tương ứng với các bài đồng dao đó. Bài 1: Dung dăng dung dẻ. Bài 2: Chi chi chành chành. Bài 3: Đi cầu đi quán. Bài 4: Bịt mắt bắt dê. Bài 5: Trồng đậu, trồng cà. Bài 6: Nu na nu nống. Bài 7: Câu ếch. Bài 8: Tập tầm vông. Bài 9: Thả đỉa ba ba. Bài 10: Kéo cưa lừa xẻ. Bài 11: Rồng rắn lên mây. Chương II. Hiệu quả của việc tổ chức các hoạt động giáo dục trẻ thông qua các bài đồng dao. Phần III. Kết luận và kiến nghị 1 Nguyễn Thị Thu Trang – MN Sao Mai – TC CNQP – Bộ Quốc Phòng
2. Sáng kiến kinh nghiệm Phần mở đầu. 1. Lý do chọn đề tài: Trong thời đại mà thông tin bùng nổ và kỹ thuật điện tử xâm nhập đến từng mái trường, từng gia đình, đến từng trẻ em, làm sao chúng ta có thể yên tâm với con em mình khi từng ngày, từng giờ những mặt trái của thời đại công nghệ đang ảnh hưởng không mấy tích cực đến sự hình thành và phát triển nhân cách của trẻ. Bởi vậy, ngày nay các nhà giáo dục, các bậc cha mẹ luôn băn khoăn đi tìm một phương pháp giáo dục trẻ em thực sự có hiệu quả. Nhưng có lẽ hầu như chúng ta đã lãng quên một phương pháp giáo dục đầy hiệu quả mà chúng ta sẵn có: đó là kho tàng đồng dao và trò chơi trẻ em. Riêng về lĩnh vực giáo dục, kho tàng này cung cấp nội dung và phương pháp giáo dục tương đối rõ ràng và đầy đủ hơn cả. Những trò chơi dân gian đã đến với trẻ thơ một cách nhẹ nhàng theo kiểu “vừa học, vừa chơi”, qua những bài đồng dao theo cách nói vần, đồng dao đã làm tốt chức năng biểu đạt ý, giáo dục nhận thức, bồi dưỡng tình cảm cho trẻ. Nhận thức được vấn đề này, trong công tác chăm sóc – giáo dục trẻ mầm non, bên cạnh việc ứng dụng công nghệ dạy học hiện đại tôi luôn tìm tòi, học hỏi và sáng tạo các hình thức, phương pháp giáo dục trẻ dựa trên những tư liệu giáo dục sẵn có trong kho tàng văn hoá dân tộc. Vì vậy, để tiếp tục thực hiện tốt nhiệm vụ trồng người của mình, năm học 2008 - 2009 tôi đã nghiên cứu và áp dụng sáng kiến: “Sưu tầm và viết lời mới cho một số bài đồng dao phục vụ công tác giáo dục trẻ mầm non”. 2. Mục đích của sáng kiến kinh nghiệm: Sưu tầm, viết lời mới cho một số bài đồng dao. Cho trẻ làm quen với các bài đồng dao và chơi các trò chơi tương ứng với các bài đồng dao đó. Giúp trẻ phát triển một cách toàn diện về: ngôn ngữ, thể chất, nhận thức, thẩm mỹ và tình cảm quan hệ xã hội, hướng trẻ đến với truyền thống văn hoá dân tộc. Giúp các đồng nghiệp và các bậc phụ huynh có thêm tài liệu và kinh nghiệm để giáo dục trẻ đạt hiệu quả. 2 Nguyễn Thị Thu Trang – MN Sao Mai – TC CNQP – Bộ Quốc Phòng
3. Sáng kiến kinh nghiệm 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu: 3.1. Đối tượng nghiên cứu: Việc sưu tầm và viết lời mới cho một số bài đồng dao phục vụ công tác giáo dục trẻ mầm non. 3.2. Phạm vi nghiên cứu: Với các bài đồng dao sưu tầm và sáng tác được, tôi áp dụng trong công tác giáo dục trẻ tại trường mầm non Sao Mai như sau: Tôi tổ chức cho trẻ làm quen với các bài đồng dao ở mọi lúc mọi nơi: trong giờ làm quen với văn học, giờ hoạt động ngoài trời, giờ hoạt động góc, các hoạt động chuyển tiếp, giờ sinh hoạt chiều và tích hợp trong các môn học khác Tôi tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi tương ứng với các bài đồng dao. Tuỳ theo độ tuổi của trẻ, hay tuỳ theo từng chủ điểm, tuỳ theo nội dung giáo dục mà giáo viên có thể lựa chọn những bài đồng dao khác nhau cho phù hợp. 4. Cơ sở khoa học của đề tài: 4.1. Cơ sở lý luận: Các bài đồng dao được sưu tầm, viết lời mới cùng với các trò chơi đi kèm theo nó đều được lựa chọn dựa trên cở sở đặc điểm nhận thức và đặc điểm tâm sinh lý của trẻ ở lứa tuổi mầm non. Trong đó: Đồng dao là thơ ca truyền miệng trẻ em. Đồng dao được chia làm hai loại gắn với công việc của trẻ em và gắn với trò chơi của trẻ em. Đồng dao được truyền từ đời này tiếp đời nọ, vùng này qua vùng kia, có khi thay đổi, có khi sai lạc, có khi thất truyền và bị lãng quên. Việc sáng tác đồng dao được thực hiện trong một quá trình lâu dài bao gồm: sáng tạo - lưu truyền – sử dụng - điều chỉnh. ở đây chủ thể sáng tạo, sử dụng, lưu truyền và tái tạo các bài đồng dao này chủ yếu là trẻ em. Vui chơi là nhu cầu cần thiết đối với sự phát triển của trẻ em. Các trò chơi dân gian của trẻ phần lớn đều gắn với các bài đồng dao, có tác dụng bổ sung, làm rõ chức năng thẩm mỹ của đồng dao. Ngược lại đồng dao có vai trò rất lớn trong trò chơi trẻ em, bởi thiếu nó thì trò chơi sẽ tẻ nhạt, vô vị. Lời đồng dao đóng góp quan 3 Nguyễn Thị Thu Trang – MN Sao Mai – TC CNQP – Bộ Quốc Phòng
4. Sáng kiến kinh nghiệm trọng đến thực hiện chức năng giáo dục và chức năng vui chơi của trẻ, với những nhiệm vụ rất đa dạng: giáo dục nhận thức, đức, trí, thể, mỹ; luyện phát âm, cung cấp vốn từ ngữ; bồi dưỡng tình cảm; giữ nhịp cho thao tác chơi Vì vậy, việc sáng tạo các trò chơi mới cho trẻ cần quan tâm đến đồng dao. Đây chính là cơ sở để tôi tìm đến với các bài đồng dao, nghiên cứu, viết lời mới, sưu tầm và sáng tạo trò chơi mới để vừa đưa đồng dao đến với trẻ, vừa thực hiện được mục tiêu giáo dục. 4.2. Cơ sở thực tiễn: Các bài đồng dao được sưu tầm, đặt lời mới cùng với các trò chơi đi kèm theo nó đều được lựa chọn dựa trên cở sở khảo sát việc tổ chức các hoạt động cho trẻ làm quen với các bài đồng dao và tổ chức các hoạt động vui chơi cho trẻ ở trường mầm non Sao Mai. Thực tế cho thấy: Giáo viên trường mầm non Sao Mai đã sử dụng nhiều bài đồng dao trong khi tổ chức các hoạt động học tập và vui chơi cho trẻ. Nhưng do không có nguồn tài liệu phong phú nên các bài giáo viên đã sử dụng chủ yếu được lấy từ một số tài liệu chuyên môn và từ kinh nghiệm của giáo viên. Vì số lượng bài ít nên sử dụng lặp đi lặp lại gây nhàm chán cho trẻ. Hiện nay, trường mầm non Sao Mai đang thực hiện chương trình giáo dục mầm non theo hướng đổi mới. Vì vậy, chương trình giáo dục trẻ được thực hiện theo các chủ đề, chủ điểm. Có những bài đồng dao có nhịp điệu, trò chơi hấp dẫn trẻ thì nội dung lại không phù hợp với chủ điểm giáo dục mà giáo viên đang thực hiện. Nên giáo viên gặp nhiều khó khăn trong việc lựa chọn và tổ chức các hoạt động cho trẻ làm quen với các bài đồng dao. Để khắc phục những tồn tại trên, ngoài việc sưu tầm thêm các bài đồng dao cổ, qua sáng kiến này tôi muốn viết lời mới, sưu tầm và sáng tạo trò chơi phù hợp cho một số bài đồng dao, với mong muốn sẽ cung cấp thêm cho các đồng nghiệp một tài liệu tham khảo về vấn đề này. 4 Nguyễn Thị Thu Trang – MN Sao Mai – TC CNQP – Bộ Quốc Phòng
5. Sáng kiến kinh nghiệm nội dung sáng kiến kinh nghiệm Chương I. Sưu tầm, viết lời mới cho một số bài đồng dao và cách chơi các trò chơi tương ứng với các bài đồng dao đó. Bài 1: Dung dăng dung dẻ Lời 1: Dung dăng dung dẻ Lời 2: Dung dăng dung dẻ Dung dăng dung dẻ Dung dăng dung dẻ Dắt trẻ đi chơi Dắt trẻ đi chơi Đến cổng nhà trời Đến hỏi ông trời Tìm nơi gió mát Xin vài cái bánh Cùng hát véo von Gặp xe thì tránh Mời ông trăng tròn Đội mũ trên đầu Xuống chơi với bé Đi chậm đi mau Xì xà xì xụp Ta đi cùng nhau Ngồi thụp xuống đây. Lâu lâu lại ngồi. (Sưu tầm) (Lời mới) Lời 3: Dung dăng dung dẻ Dung dăng dung dẻ Dắt trẻ đi chơi Đến chỗ mát trời Chớ nên bỏ phí Thở làn không khí Vừa sạch vừa trong Em thấy mát lòng Thân càng mạnh mẽ Dung dăng dung dẻ Dắt trẻ đi chơi Đến chỗ đông người Nếu không nhìn kỹ Người ta vô ý Chân dẫm phải chân 5 Nguyễn Thị Thu Trang – MN Sao Mai – TC CNQP – Bộ Quốc Phòng
6. Sáng kiến kinh nghiệm Đau đớn vô cùng Còn chi vui vẻ Dung dăng dung dẻ Dắt trẻ đi chơi Những buổi đẹp trời Tìm nơi râm mát Cùng nhau ca hát Cất tiếng cười vang Nhảy múa nhịp nhàng Cho lòng tươi trẻ. (Lời mới) ❖ Mục đích giáo dục: Phát triển ngôn ngữ, mở rộng vốn từ và củng cố vận động đi cho trẻ. Dạy trẻ biết tự bảo vệ bản thân khi đi ra đường. Giúp trẻ cảm nhận được vẻ đẹp của thiên nhiên. Thoả mãn nhu cầu vui chơi của trẻ. ❖ Đối tượng chơi: Trẻ nhà trẻ (dưới 3 tuổi), trẻ mẫu gíáo bé (3-4 tuổi), trẻ mẫu gíáo nhỡ (4-5 tuổi). ❖ Cách chơi: Các cháu cùng nắm tay nhau, vừa đi vừa đung đưa theo nhịp bài đồng dao. Đến câu “ngồi thụp xuống đây” hay “lâu lâu lại ngồi” thì tất cả cùng ngồi xổm một lát, rồi lại đứng dậy vừa đi vừa đọc tiếp bài đồng dao (hình 1,2). Hình 1,2: Cô và cháu cùng chơi “dung dăng dung dẻ”. 6 Nguyễn Thị Thu Trang – MN Sao Mai – TC CNQP – Bộ Quốc Phòng
7. Sáng kiến kinh nghiệm Bài 2: Chi chi chành chành Lời 1: Chi chi chành chành Lời 2: Chi chi chành chành Chi chi chành chành Chi chi chành chành Nhớ rút cho nhanh Chim oanh học nói Tay xoè ngón đặt Khỉ già múa rối Miệng đặt mắt nhìn Chó sói đuổi bò Đi trốn đi tìm Rùa nhảy khỏi hồ ú tim oà ập! Bắt cò ăn thịt (Lời mới) Sáo nằm gốc mít Khóc mẹ hu hu! (Lời mới) ơ ❖ Mục đích giáo dục: Luyện tập cho trẻ có tính phản xạ, cử động nhanh nhẹn. Cung cấp thêm kiến thức về thế giới động vật cho trẻ. Phát triển ngôn ngữ và thoả mãn nhu cầu vui chơi của trẻ. ❖ Đối tượng chơi: Trẻ nhà trẻ (dưới 3 tuổi), trẻ mẫu gíáo bé (3-4 tuổi). ❖ Cách chơi: Khoảng 3-4 trẻ một nhóm. Một trẻ làm “cái” xoè bàn tay ra. Các trẻ khác đặt ngón tay trỏ vào lòng bàn tay trẻ làm “cái”. Trẻ làm “cái” vừa gõ ngón tay vừa đọc theo nhịp bài đồng dao (hình 3,4). Đến câu cuối cùng, trẻ làm “cái” nắm tay vào để bắt các ngón tay của các bạn. Các bạn phải rút nhanh ngón tảya khỏi bàn tay của trẻ làm “cái”. Ai bị “cái” bắt ngón tay thì xoè bàn tay ra, đọc theo nhịp bài đồng dao trên cho các bạn chơi tiếp. Hình 3,4: Bé chơi “chi chi chành chành” 7 Nguyễn Thị Thu Trang
8. Sáng kiến kinh nghiệm Bài 3: Đi cầu đi quán Đi cầu đi quán Đi bán lợn con Đi mua cái xoong Đem về đun nấu Mua quả dưa hấu Về biếu ông bà Mua một đàn gà Về cho ăn thóc Mua lược chải tóc Mua cặp cài đầu Đi mau, về mau Kẻo trời sắp tối! (Sưu tầm) ❖ Mục đích giáo dục: Củng cố các vận động đi bằng gót chân, đi bằng mũi bàn chân cho trẻ. Rèn luyện khả năng phản ứng nhanh theo hiệu lệnh cho trẻ. Cung cấp thêm kiến thức trong chủ điểm gia đình cho trẻ. Phát triển ngôn ngữ và thoả mãn nhu cầu vui chơi của trẻ. ❖ Đối tượng chơi: trẻ mẫu gíáo bé (3-4 tuổi), trẻ mẫu gíáo nhỡ (4-5 tuổi), trẻ mẫu gíáo lớn (5-6 tuổi). Hình 5: bé chơi “đi cầu đi quán” 8 Nguyễn Thị Thu Trang