SKKN Một số kinh nghiệm giáo dục bảo vệ môi trường cho trẻ mẫu giáo 4- 5 tuổi

Nội dung text: SKKN Một số kinh nghiệm giáo dục bảo vệ môi trường cho trẻ mẫu giáo 4- 5 tuổi

1. I. ĐẶT VẤN ĐỀ “ Tổ quốc Việt Nam xanh ngát Có sạch đẹp mãi được không Điều đó tùy thuộc hành động của bạn Chỉ thuộc vào bạn mà thôi” Là một con người Việt Nam ai cũng nhận thức được việc gìn giữ cho quê hương chúng ta ngày một sạch đẹp hơn. Điều đó không chi là để có một vẻ đẹp về thiên nhiên, cây cối, hay là quang cảnh mà còn là để cho chúng ta một sức khỏe thật tốt. Mỗi chúng ta ai cũng nhận thấy được tầm quan trọng của sức khỏe đối với bản thân, không có sức khỏe con người sống đâu còn ý nghĩa. “ Người khỏe mạnh thì có trăm điều ước, người đau ốm thì chỉ ước một điều”, chắc hẳn ai cũng đoán được điều ước đó là sức khỏe. Nhưng vấn đề đặt ra là làm thế nào để có một sức khỏe tốt, ngoài những yếu tố về dinh dưỡng, thể dục thể thao, tinh thần thoải mái thì môi trường sống trong sạch đóng một vai trò vô cùng quan trọng. Vậy môi trường sống trong sạch là gì? Làm thế nào để có một môi trường sống trong sạch? Mỗi chúng ta đã đóng góp được gì để cho môi trường ngày càng trong sạch hơn? Điều đó hoàn toàn phụ thuộc vào ý thức của mỗi cá nhân chúng ta. Trước hết chúng ta cần tìm hiểu thế nào là môi trường? Môi trường bao gồm các yếu tố tự nhiên và vật chất nhân tạo bao quanh con người, có ảnh hưởng tới đời sống, sản xuất, sự tồn tại, phát triển con người và sinh vật ( mục 1, điều 3 luật BVMT của Việt Nam đã sửa đổi 2005). Còn ô nhiễm môi trường là gì? Ô nhiễm môi trường là sự biến đổi của các thành phần môi trường không phù hợp với tiêu chuẩn môi trường, gây ảnh hưởng xấu đến con người, sinh vật ( mục 6, điều 3 luật BVMT của Việt Nam đã sửa đổi 2005). Vì sao cần phải giáo dục bảo vệ môi trường? Giáo dục bảo vệ môi trường là một quá trình thông qua các hoạt động giáo dục chính quy và không chính quy nhằm giúp cho con người có thái độ, kỹ năng và hành vi tốt trong việc bảo vệ môi trường, tạo điều kiện cho họ tham gia vào sự phát triển một xã hội bền vững về sinh thái. Đã có nhiều hồi chuông cảnh báo về vấn đề ô nhiễm môi trường, là một giáo viên hàng ngày đang trực tiếp giáo dục những thế hệ tương lai của đất nước, tôi nhận ra một điều quan trọng trong công việc của mình là cần phải giáo dục cho trẻ ngay từ bậc học mầm non ý thức bảo vệ môi trường. 1/30
2. Giáo dục bảo vệ môi trường cho trẻ mầm non là cung cấp cho trẻ những kiến thức sơ đẳng về môi trường phù hợp với khả năng nhận thức của trẻ nhằm tạo ra thái độ hành vi đúng của trẻ với môi trường xung quanh. Để đảm bảo cho con người được sống trong một môi trường lành mạnh thì việc giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cần được hình thành và rèn luyện từ rất sớm, từ lứa tuổi mầm non giúp con trẻ có những khái niệm ban đầu về môi trường sống của bản thân mình nói riêng và con người nói chung là cần thiết. Từ đó trẻ biết cách sống tích cực với môi trường nhằm đảm bảo sự phát triển lành mạnh của cơ thể và trí tuệ. Môi trường sinh thái hiện nay đang đứng trước một thực trạng đáng lo ngại. Quá trình khai thác sử dụng tài nguyên thiên nhiên bức bãi thiếu khoa học đã dẫn đến sự cạn kiệt các tài nguyên thiên nhiên ,gây tác động sấu tới nhiều mặt của đới sống kinh tế xã hội . một trong những tác hại của sự vô thức ấy lag làm hủy hoại đời sống con người ,ảnh hưởng tới tương lai và hạnh phúc của các thế hệ mai sau trên phạm vi toàn cầu . Việc chỉ sõ thực trạng nguyên nhân của vấn đề ,đồng thời tìm ra các giải pháp khắc phục nhằm bảo vệ môi trường sinh thái là trách nhiệm của nhiều cấp nhiều nghành trong xã hội , của nhiều tổ chức trong nước và trên thế giới . Một trong những giải pháp bảo vệ này là quá trình giáo dục nhận thức , ý thức trách nhiệm tới mọi đối tượng trong xã hội trong đó có tầng lớp thiếu niên nhi đồng. Quá đó giúp các em nhận thức rõ tầm quan trọng của môi trường sinh thái đối với cuộc sống con người , để các em có ý thức bảo vệ và giữ gìn nguồn tài nguyên quí giá này ¤ng cha ta cã c©u: “Nhµ s¹ch th× m¸t, b¸t s¹ch ngon c¬m” c©u nãi ®ã chÝnh lµ yÕu tè lµm cho con ngêi cã thãi quen sèng vÖ sinh, ng¨n n¾p, s¹ch sÏ, chÝnh lµ b¶o vÖ m«i tr­êng sèng cña chóng ta. §èi víi trÎ th¬ gi¸o dôc b¶o vÖ m«i tr­êng cÇn ®­îc ®­a vµo ngay tõ løa tuæi mÇm non. V× løa tuæi nµy trÎ rÊt thÝch tiÕp xóc víi thiªn nhiªn vµ cuéc sèng xung quanh m×nh, trÎ dÔ hÊp thô vµ h×nh thµnh nh÷ng nÒ nÕp thãi quen, nh÷ng gi¸ trÞ tèt ®Ñp t¹o c¬ së cho viÖc h×nh thµnh nh©n c¸ch sau nµy. Khi ®Êt n­íc víi nÒn kinh tÕ ®ang ph¸t triÓn cïng víi sù thiÕu hiÓu biÕt cña mét sè ng­êi chÝnh lµ nguyªn nh©n c¬ b¶n g©y nªn sî « nhiÔm vµ suy tho¸i m«i tr­êng, v× vËy gi¸o dôc b¶o vÖ m«i tr­êng lµ mét vÊn ®Ò cÊp b¸ch cã tÝnh toµn cÇu lµ vÊn ®Ò cã tÝnh x· héi s©u s¾c, cÇn ®­îc gi¸o dôc ngay tõ tuæi th¬. ChÝnh v× lÏ ®ã mµ t«i ®· ®i s©u nghiªn cøu ®Ò tµi “Mét sè kinh nghiÖm gi¸o dôc b¶o vÖ m«i tr­êng cho trÎ mÉu gi¸o 4- 5 tuæi”. 2/30
3. II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ 1. Cở sở lý luận Như chúng ta đã thấy, tình trạng ô nhiễm môi trường ngày càng cao, những trận động đất, những cơn sóng thần làm mất mát và thiệt hại về tiền của và con người, ảnh hưởng đến kinh tế và khả năng hồi phục sau những thiên tai ấy là rất lớn. Do đó để bảo vệ môi trường chúng ta phải thực hiện nhiều biện pháp khác nhau, trong đó biện pháp giáo dục ý thức bảo vệ môi trường được xem là có hiệu quả, nhất là ở lứa tuổi mầm non. Bởi trẻ con ở lứa tuổi này dễ hình thành những nề nếp, thói quen tạo cơ sở cho việc hình thành nhân cách tốt. Là một giáo viên mầm non được phân công phụ trách trẻ ở độ tuổi 5 - 6 tuổi, ở độ tuổi này trẻ tuy đã lớn hơn nhưng sự tự ý thức về hành động của mình chưa cao, đa phần trẻ bây giờ được ông bà bố mẹ nuông chiều, việc gì cũng làm hộ con nên trẻ không có kĩ năng tự phục vụ bản thân như tự rửa tay, tự cất đồ dùng đồ chơi vào đúng nơi quy định, vứt rác vào thùng rác Vậy làm thế nào để nhanh chóng đưa trẻ vào nề nếp thói quen ngay từ nhỏ, giúp trẻ nhận thức được thái độ, hành vi đúng của trẻ đối với môi trường xung quanh. Theo tôi nghĩ đây không phải là vấn đề trăn trở của riêng tôi mà là tất cả các đồng nghiệp nói chung. B¶o vÖ m«i tr­êng chÝnh lµ cøu lÊy tr¸i ®Êy cña chóng ta ®ang lµ th«ng ®iÖp khÈn cÊp cho tÊt c¶ mäi ngêi trªn kh¾p toµn thÕ giíi. C¸c nhµ khoa häc ®Òu cho r»ng gi¸o dôc b¶o vÖ m«i trêng cÇn ®­îc quan t©m ®óng møc ngay tõ løa tuæi mÇm non. §èi víi trÎ 4- 5 tuæi b¶o vÖ m«i tr­êng gióp h×nh thµnh ë trÎ m«t sè biÓu t­îng vÒ gi¸ trÞ ®Æc bÞªt quý b¸o cña m«i tr­êng, mçi quan hÖ phô thuéc lÉn nhau, sù t¸c ®éng qua l¹i cña con ng­êi víi m«i tr­êng. TrÎ cã thãi quen sèng vÖ sinh ng¨n n¾p, s¹ch sÏ, tiÕt kiÖm vµ cã mét sè kü n¨ng tham gia vµo viÖc ch¨m sãc c¶i thiÖn m«i tr­êng sèng gÇn gòi phï hîp víi kh¶ n¨ng cña trÎ. H×nh thµnh ë trÎ th¸i ®é thiÖn c¶m, t«n träng, b¶o vÖ ch¨m sãc, gi÷ g×n m«i tr­êng. (Gi¸o dôc b¶o vÖ m«i tr­êng cho trÎ ë mäi lóc trong c¸c ho¹t ®éng kh¸c nhau khi cã ®iÒu kiÖn phï hîp nh­: khi quan s¸t m«i trêng xung quanh, ho¹t ®éng häc, ho¹t ®éng gãc, lao ®éng ) Néi dung gi¸o dôc b¶o vÖ m«i tr­êng cßn ®­îc tÝch hîp, thùc hiÖn ë c¸c chñ ®iÓm trong n¨m häc. TrÎ häc th«ng qua c¸c ho¹t ®éng chia sÎ víi ng­êi vµ b¹n bÌ, c¶m xóc vµ t×nh c¶m lµ mét phÇn quan träng trong vÞªc häc tËp cña trÎ. TrÎ lµ nhµ “Nghiªn cøu theo b¶n n¨ng tù nhiªn, vai trß cña c« gi¸o lµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi vµ chØ 3/30
4. dÉn ®Ó trÎ thùc hiÖn c¸c kh¸m ph¸ h¬n lµ cho chóng nh÷ng c©u tr¶ lêi hoÆc theo dâi kiÓm so¸t trΔ. 2. Cơ sở thực tiễn - Trường mầm non nõi tôi công tác được sự quan tâm của các cấp lãnh đạo xây mới và được bàn giao vào tháng 7 năm 2013. Với diện tích 3.514m2 với 14 phòng học , các phòng chức năng. Phòng bếp rộng rãi, sạch sẽ Tổng số cán bộ giáo viên và nhân viên : 41 đồng chí. - Biên chế : 29 đồng chí - Hợp đồng quận : 12 đồng chí - Trình độ : + Chuẩn : 100% + Trên chuẩn: 54% 2.1. Thuận lợi: - Được sự quan tâm đặc biệt của ủy ban nhân dân quận Long Biên, Phòng giáo dục đào tạo quận Long Biên, nhà trường đầu tư đầy đủ đồ dung để phục vụ trong các tiết học như: Máy chiếu Projerter , đàn, đầu đĩa, máy vi tính .Các bộ tranh chuyện .Các tạp chí mầm non - Được sự quan tâm của phòng giáo dục đào tạo quận Long Biên luôn tổ chức các lớp tập huấn để giáo viên năng cao trình độ sư phạm. Đặc biệt là lớp tập huấn, kiến tập các hoạt động có lồng ghép giáo dục bảo vệ môi trường cho trẻ - Được ban giám hiệu tạo mọi điều kiện thuận lợi về cơ sở vật chất cũng như chuyên môn. - Giáo viên có trình độ chuyên môn, được tham gia các lớp kiến tập do phòng giáo dục và nhà trường tổ chức, sáng tạo khi tổ chức các hoạt động cho trẻ. - Giáo viên thường xuyên tìm hiểu qua sách báo, học hỏi đồng nghiệp về việc chăm sóc giáo dục trẻ theo hướng đổi mới. - Giáo viên tâm huyết với nghề. Luôn tìm tòi, sưu tầm tài liệu về giáo dục bảo vệ môi trường cho trẻ. - Các giáo viên trong trường đều có ý thức bảo vệ môi trường 4/30
5. - Vấn đề giáo dục trẻ mầm non ý thức bảo vệ môi trường được thực hiện trong các hoạt động hàng ngày của trẻ tại lớp. Từ lúc đón trẻ, đến các hoạt động học, hoạt động chơi, ăn, ngủ đều được giáo viên thực hiện lồng ghép việc giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ - Trẻ lớp tôi rất ham học hỏi, các con rất chăm ngoan thông minh, nhanh nhẹn và có ý thức bảo vệ môi trường - Phụ huynh quan tâm đến việc chăm sóc, giáo dục trẻ, nhiệt tình khi phát động ủng hộ các tranh ảnh, báo, thơ truyện cũ, các vỏ chai lọ, hộp sữa 2. 2. Khó khăn: Khi tæ chøc c¸c ho¹t ®éng mang néi dung gi¸o dôc b¶o vÖ m«i tr­êng ch- ­a thùc tÕ, tranh ¶nh tuyªn truyÒn ch­a hÊp dÉn cuèn hót trÎ, ph­¬ng ph¸p lång ghÐp ch­a linh ho¹t s¸ng t¹o v× thÕ kÕt qu¶ trªn trÎ ch­a cao, trÎ ch­a thùc sù cã ý thøc b¶o vÖ m«i tr­êng. - HÇu hÕt viÖc gi¸o dôc b¶o vÖ m«i tr­êng chØ b»ng lêi nãi ch­a cã tranh ¶nh ph¶n ¸nh nh÷ng viÖc lµm tèt vµ nh÷ng viÖc lµm ch­a tèt cña con ng­êi víi m«i tr­êng. - C¸c bµi tËp xö lý m«i tr­êng, ao hå, c©y xanh, sinh ho¹t hµng ngµy cña trÎ rÊt Ýt. - TrÎ ch­a cã ý thøc b¶o vÖ m«i tr­êng, vÖ sinh m«i tr­êng xung quanh TrÎ ch­a cã thãi quen sèng gän gµng, ng¨n n¾p, vÖ sinh c¸ nh©n vÖ sinh m«i tr­êng s¹ch sÏ. - Kh«ng cã ý thøc t¹o c¶nh quan m«i tr­êng líp häc. Bªn c¹nh ®ã trÎ l¹i cßn vøt r¸c bõa b·i kh«ng theo sù chØ dÉn cña c«. - Nội dung giáo dục ý thøc b¶o vÖ m«i tr­êng trong chương trình chăm sóc, giáo dục trẻ mầm non cũng nặng về lý thuyết, thiếu thực hành kỹ năng giải quyết tình huống. Việc đánh giá trẻ về hành vi ý thøc b¶o vÖ m«i tr­êng cũng thường dựa vào kiến thức của trẻ, chưa chú ý đến hành vi của trẻ trong các tình huống. - Các gia đình có ít con nên nuông chiều, chưa quan tâm đến giáo dục ý thøc b¶o vÖ m«i tr­êng cho trẻ. Dân trí của phụ huynh không đồng đều. Còn một số phụ huynh chưa gương mẫu trong thực hiện ý thøc b¶o vÖ m«i tr­êng trước trẻ. 5/30