SKKN Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi cảm thụ tác phẩm văn học thông qua lĩnh vực phát triển ngôn ngữ

Nội dung text: SKKN Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi cảm thụ tác phẩm văn học thông qua lĩnh vực phát triển ngôn ngữ

1. MỤC LỤC A.ĐẶT VẤN ĐỀ 3 I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI 3 II. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU . 4 III. MỤC ĐÍCH, PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .4 1. Mục đích nghiên cứu 4 2. Phương pháp nghiên cứu 5 IV. PHẠM VI VÀ KẾ HOẠCH NGHIÊN CỨU 5 1. Thời gian nghiên cứu 5 2. Xây dựng kế hoạch .5 B. NỘI DUNG 5 I. CƠ SỞ LÝ LUẬN 5 II. CƠ SỞ THỰC TIỄN 6 1. Đặc điểm của trường .6 2. Đặc điểm của lớp . 7 2. Đối với giáo viên 7 4.3. Đối với phụ huynh 8 III THỰC TRẠNG CỦA VẤN ĐỀ .8 1. Phạm vi thực hiện đề tài 8 1.1. Thuận lợi 8 1.2. Khó khăn 8 2. Kết quả khảo sát đầu năm 9 IV. BIỆN PHÁP VÀ GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ 10 1. Tìm hiểu đặc điểm tâm sinh lý của trẻ . 10 2. Một số biện pháp giúp trẻ cảm thụ tác phẩm văn học thông qua lĩnh vực phát triển ngôn ngữ . 10 2.1. Nghiên cứu kỹ tác phẩm . 10 2.2. Tạo môi trường học tập, rèn luyện cho trẻ 11 1
2. 2.3. Tổ chức tiết học nhẹ nhàng, linh hoạt 12 2.4. Sử dụng các loại rối trang phục, mô hình, áp dụng công nghệ thông tin trong dạy học thu hút sự chú ý của trẻ .13 2.5. Thực hiện tốt công tác tuyên truyền với phụ huynh 14 2.6. Làm đồ dùng đồ chơi 14 3. Các hình thức cho trẻ cảm thụ tác phẩm văn học .14 3.1. Sử dụng công nghệ thông tin trong dạy học 15 3.2. Sử dụng rối dẹt và nghệ thuật múa rối 15 3.3. Trò chơi đóng kịch . 16 IV. KẾT QUẢ CỦA SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM .17 1. Chất lượng khảo sát 17 2. Đánh giá kết quả 18 V. BÀI HỌC KINH NGHIỆM . 18 C. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 19 D. TÀI LIỆU KHAM KHẢO .20 2
3. SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM “ MỘT SỐ BIỆN PHÁP GIÚP TRẺ 5- 6 TUỔI CẢM THỤ TÁC PHẨM VĂN HỌC” THÔNG QUA LĨNH VỰC PHÁT TRIỂN NGÔN NGỮ A. ĐẶT VẤN ĐỀ. I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI Văn học là một món ăn tinh phần không thể thiếu trong cuộc sống của con người từ xưa đến nay. Từ khi sinh ra, trẻ em đã được nghe những lời ru, tiếng hát của mẹ. Nó mang đến một cảm giác gần gũi, một sự bình yên đến kỳ lạ cho trẻ. Văn học giúp trẻ hiểu biết được thế giới xung hơn. Những tác phẩm văn học sẽ giúp trẻ em có trí tưởng tượng phong phú hơn. Một trong những yếu tố không thể thiếu được trong việc phát triển ngôn ngữ của trẻ, đó chính là giúp các em cảm thụ các tác phẩm văn học. Cảm thụ các tác phẩm văn học để trẻ được hòa mình vào bài thơ, hóa thân vào các nhân vật trong truyện để nhận thức cái đúng, cái sai một cách đúng đắn, ngôn ngữ của trẻ cũng được hình thành và phát triển từ đây. Các tác phẩm văn học là món ăn tinh thần không thể thiếu đối với trẻ thơ, nhất là lứa tuổi mầm non. Đặc biệt là thông qua bộ môn làm quen văn : đọc thơ, kể chuyện, đóng kịch tạo cho trẻ được hoạt động nhiều, giúp trẻ khả năng phát triển tư duy và trí nhớ, trẻ có khả năng cảm thụ nhận ra được cái hay, cái đẹp, cái tốt cái xấu trong tác phẩm cũng như trong cuộc sống cũng như cái tốt cái xấu của mọi vật xung quanh trẻ. Bởi vì ở lứa tuổi trẻ được ví như tờ giấy trắng, nếu người lớn khéo dạy thì sẽ vẽ nên những bức tranh đẹp, tươi sáng. Qua các tác phẩm văn học, qua những tình huống hấp dẫn trong câu truyện ,những nhân vật có những tính cách, cử chỉ khác nhau sẽ giúp trẻ mở mang kiến thức về xã hội nhiều hơn. Thông qua các tác phẩm văn học, trẻ phát triển ngôn ngữ nhiều hơn. Đó cũng là một nhiệm vụ quan trọng trong chương trình giáo dục toàn diện trẻ. Đối với trẻ mẫu giáo, quá trình tiếp xúc với tác phẩm văn học phải từ dễ đến khó, từ đơn giản đến phức tạp, từ đó để trẻ bộc lộ khả năng cảm thụ văn học của mình. Tuy nhiên, 3
4. để trẻ cảm thụ được các tác phẩm văn học không phải là công việc dễ dàng, đòi hỏi giáo viên phải nghiên cứu các phương pháp, biện pháp, chọn những tác phẩm hay và phù hợp nhằm giúp trẻ phát triển tốt nhất khả năng cảm thụ các tác phẩm văn học Qua 7 năm công tác, trong quá trình giảng dạy, tôi thấy các cháu đã được làm quen các tác phẩm văn học từ mẫu giáo bé và nhỡ chuyển lên. Tuy nhiên, đa số các cháu chưa thể cảm thụ được cái hay cái đẹp trong mỗi tác phẩm văn học. Do đó,trong quá trình giảng dạy lớp mẫu giáo lớn dạy trẻ làm quen với các tác phẩm văn học tôi thấy: Khả năng cảm thụ văn học của trường tôi nói chung và khối lá nói riêng,vẫn còn nhiều hạn chế, kết quả trên tiết học chưa cao chỉ đạt khoảng 50- 60%.Với kết quả trên, bản thân tôi thấy mình cần có những biện pháp cụ thể và phù hợp nhằm giúp trẻ phát triển tốt khả năng cảm thụ các tác phẩm văn học tốt hơn.Đó chín là lý do tôi đã chọn đề tài: “Những biện pháp giúp trẻ 5 - 6 tuổi cảm thụ tác phẩm văn học thông qua lĩnh vực phát triển ngôn ngữ”. II. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU Căn cứ vào yêu cầu của đề tài mà tôi chọn là trẻ 5- 6 tuổi trường Mầm non Hoa Huệ, huyện Đăkrlấp. III. MỤC ĐÍCH, PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 1. Mục đích nghiên cứu: - Xuất phát từ tình hình thực tế của trường, của lớp khi cho trẻ làm quen văn học trong lĩnh vực phát triển ngôn ngữ, tôi đã nghiên cứu và tìm ra một số biện pháp nhằm nâng cao khả năng cảm thụ văn học cho trẻ. - Tạo cho trẻ hoạt động hứng thú hơn thông qua các hoạt động học tập, vui chơi phát triển ngôn ngữ cho trẻ. - Những biện pháp giúp trẻ cảm thụ tác phẩm văn học là phát triển khả năng cảm nhận cái đẹp, cái đúng , cái sai, trẻ thích đọc thơ, kể chuyện, trẻ thích được đóng kịch, ghi nhớ thuộc thơ, truyện lâu hơn, trẻ có khả năng tự sáng tạo và thể 4
5. hiện tính cách nhân vật và nhập vai một cách linh hoạt, biết kể chuyện sáng tạo,kể chuyện theo trí tưởng tượng một cách phong phú và đa dạng. 2. Phương pháp nghiên cứu: - Trong quá trình nghiên cứu, tôi sử dụng phương pháp kham khảo tài liệu,phân tích tổng hợp tài liệu kham khảo, xây dựng đề cương sáng kiến và áp dụng sáng kiến và hoàn thành sáng kiến. IV. PHẠM VI VÀ KẾ HOẠCH NGHIÊN CỨU 1. Thời gian nghiên cứu: Tháng 9/ 2016 : Đăng kí đề tài Tháng 10/ 2016: Khảo sát đối tượng, kham khảo tài liệu. Tháng 11/ 2015 - 4/ 2016 : Viết đề cương và áp dụng sáng kiến Tháng 5 / 2016 : Viết sáng kiến. 2. Xây dựng kế hoạch : Tôi xây dựng kế hoạch một số biện pháp giúp trẻ 5- 6 tuổi cảm thụ văn học trong một năm như sau : - Tháng 10 + 11 : bài tập luyện tai nghe cho trẻ nhằm phát triển thính giác âm vị ( Cho trẻ nghe những câu chuyện,ca dao, đồng dao) tôi tạo điều kiện cho trẻ tập trung chú ý luyện khả năng thính giác để trẻ cảm nhận được nhịp điệu bài thơ, câu truyện. - Tháng 12 +1 + 2 : tôi xây dựng trò chơi, đóng kịch, sử dụng nghệ thuật múa rối vào hoạt động học để giúp trẻ phát triển trí nhớ, khắc sâu hơn nội dung của bài học thông qua những lời thoại, trò chơi mà trẻ nhớ được nội dung câu truyện, bài thơ. - Tháng 3+4 : tôi xây dựng tải nhiều đoạn phim có nội dung của bài thơ, câu truyện để thu hút trẻ học hứng thú hơn. B. NỘI DUNG I. CƠ SỞ LÝ LUẬN Từ khi các em sinh ra, đã được nghe những câu truyện cổ tích.Truyện cổ tích gắn liền với cái đẹp của cuộc sống. Nó góp phần phát triển cảm xúc thẩm mĩ mà 5
6. thiếu chúng không thể có tâm hồn cao thượng, lòng mẫn cảm chân thành trước nỗi bất hạnh, đau đớn khổ ải của con người. Nhưng, để cảm nhận được, nhận thức được cái đúng, cái sai, cái hay cái đẹp của cuộc sống trẻ phải hiểu được, cảm thụ được nội dung sâu sắc của câu truyện, bài thơ đó.Từ đó nhận thức được thế giới xung quanh bằng cả một cả một trí tuệ và một trái tim, tỏ thái độ của mình với cái thiện cái ác của cuộc sống. Nếu như không có văn học, nhân cách của trẻ sẽ ra sao? Trẻ khó có thể nhận ra đâu là chính nghĩa, đâu là phi nghĩa.Mà việc hình thành và phát triền nhân cách cho trẻ chính là một trong những nhiệm vụ hàng đầu của nghành giáo dục mầm non.Qua đó,việc cảm thụ tác phẩm văn học thông qua lĩnh vực phát triển ngôn ngữ sẽ giúp hình thành ở trẻ những nhân cách tốt đẹp. Những câu truyện, những bài thơ sẽ là nguồn phong phú và không có gì thay thế được để giáo dục tình yêu cha mẹ, yêu những người thân gần gũi, yêu gia đình, yêu quê hương, làng xóm, cao hơn nữa đó chính là tình yêu Tổ quốc, tình yêu thiên nhiên, yêu cây cối, yêu động vật, yêu những gì gần gũi nhất với trẻ. II. CƠ SỞ THỰC TIỄN 1. Đặc điểm nhà trường: Trường mầm non Hoa huệ được tuy mới thành lập được 7 năm. Trường có 1 điểm trường, với tổng số học sinh hơn 220 cháu gồm 7 nhóm lớp với 21 cán bộ giáo viên, trình độ giáo viên đạt chuẩn 100%, trên chuẩn 75% trường nhiều năm đạt trường tiên tiến xuất sắc cấp tỉnh , chất lượng giảng dạy ngày một cao , được phụ huynh học sinh tin tưởng số lượng học sinh ra lớp ngày một đông. Mặc dù trường mầm non Hoa Huệ thuộc địa bàn xã, kinh tế vẫn còn nhiều khó khăn. Nhưng phụ huynh luôn quan tâm, ủng hộ một số đồ dùng, đồ chơi cho trẻ trong các năm học. Trẻ em trong trường đa số có ý thức, nề nếp trong mọi hoạt động, giờ nào việc ấy. 6
7. Giáo viên được đào tạo chính quy và biết được các phương pháp tổ chức các hoạt động cho học sinh. Năm nay tôi được dạy hai cô trên một lớp nên cũng có thời gian để đầu tư vào việc làm hồ sơ và đồ dùng tốt hơn. Hình ảnh trường mầm non Hoa Huệ. 2 . Đặc điểm của lớp : Năm học 2016 – 2017, tôi được phân công chủ nhiệm nhóm lớp 5 - 6 tuổi của trường: Là lớp lá 3. Với tổng số: cháu 34 cháu, trong đó 18 cháu nữ, 16 cháu nam, với độ tuổi đồng đều, đa số các trẻ ngoan ngoãn, có sức khỏe tốt, hồn nhiên, tự tin khi giao tiếp, đạt yêu cầu về đầy đủ 5 mặt phát triển gồm: phát triển ngôn ngữ, phát triển nhận thức, phát triển thể chất, và tình cảm xã hội. Đồng thời trẻ cảm thụ được cái đúng cái sai, cái hay cái đẹp trong cuộc sống xung quanh trẻ . Đó là một thuận lợi lớn giúp trẻ cảm thụ tác phẩm văn học một cách tốt hơn thông qua lĩnh vực phát triển ngôn ngữ. 3. Đối với giáo viên : Là một giáo viên mầm non, trực tiếp truyền thụ kiến thức cho trẻ và có tinh thần trách nhiệm, nhiệt tình trong công việc, yêu nghề mến trẻ bản thân tôi xác định 7
8. được mục đích, ý nghĩa, tầm quan trọng của việc giúp trẻ cảm thụ các tác phẩm văn học thông qua lĩnh vực phát triển ngôn ngữ cho trẻ làm quen với môn văn học qua thể loại thơ, kể truyện và tìm ra các giải pháp hữu ích nhất để trẻ cảm thụ các tác phẩm văn học một cách tốt nhất. 4. Đối phụ huynh : Sự quan tâm của phụ huynh dành cho các cháu là không đồng đều, hầu hết phụ huynh là nông thôn. Qua thực tế cho thấy một số phụ huynh còn ít đọc thơ, kể truyện cho trẻ, một số phụ huynh còn đọc nhanh, chưa đúng lời, trẻ chưa thể cảm nhận hết nội dung bài thơ, câu truyện.Và ít khi phụ huynh giảng nội dung để trẻ hiểu rõ được nội dung, cái hay, cái đẹp của bài thơ. Và một số ít phụ huynh không biết chữ nên việc đọc thơ, kể truyện cho trẻ cũng là vấn đề khó khăn. Chính vì vậy, việc trong trường mầm non tôi muốn đề cập tới việc giúp trẻ cảm thụ các tác phẩm văn học thực hiện hai nhiệm vụ là hiểu được nội dung và cảm thụ được tác phẩm văn học thông qua các tiết kể chuyện,đọc thơ,đóng kịch dạy trẻ kể lại các tác phẩm văn học có cảm xúc của người kể,nhận thức được cái đúng cái sai, cái tốt cái xấu,cái đẹp trong tác phẩm. III. THỰC TRẠNG CỦA VẤN ĐỀ 1. Phạm vi thực hiện đề tài. Tôi là một giáo viên phụ trách mẫu giáo lớn gồm 34 cháu. Trong số này đã có 30 cháu học qua lớp mẫu giáo nhỡ, còn 4 cháu chưa được học qua lớp mẫu giáo nhỡ. 1.1. Thuận lợi : - Được sự quan tâm giúp đỡ của ban giám hiệu nhà trường, tổ chuyên môn xây dựng phương pháp đổi mới các hình thức tổ chức hoạt động giáo dục mầm non, tạo mọi điều kiện giúp tôi những nguyên vật liệu để làm đồ dùng, đồ chơi phục vụ cho các cháu. 1.2. Khó khăn 8