Sáng kiến kinh nghiệm Một số kinh nghiệm trong công tác hướng dẫn trẻ Mầm non kể chuyện sáng tạo

Nội dung text: Sáng kiến kinh nghiệm Một số kinh nghiệm trong công tác hướng dẫn trẻ Mầm non kể chuyện sáng tạo

1. Sáng kiến kinh nghiệm SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ĐỀ TÀI: Một số kinh nghiệm trong công tác hướng dẫn trẻ mầm non kể chuyện sáng tạo A. ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Lý do chọn đề tài: Chúng ta đang sống trong những năm của thế kỷ XXI – thế kỷ của khoa học công nghệ hiện đại. Việc giáo dục con người hoàn thiện để sánh kịp thời đại luôn là vấn đề cấp thiết không chỉ của riêng các nhà giáo dục mà của toàn xã hội. Để đạt được sự hoàn thiện đó chúng ta không thể bỏ qua “ thời thơ ấu” của mỗi con người. Trẻ em chính là trang sách mở đầu của mỗi cuộc đời, là nơi đặt những viên gạch đầu tiên xây dựng nền móng nhân cách của con người. Một trong những yếu tố quan trọng trong quá trình hình thành và phát triển toàn diện nhân cách trẻ đó chính là ngôn ngữ. Ngôn ngữ chính là yếu tố không thể thiếu đối với bất cứ ai nhất là đối với trẻ thơ. Trong công tác giáo dục thế hệ mầm non cho đất nước, chúng ta càng thấy rõ vai trò của ngôn ngữ đối với việc giáo dục trẻ . Ngôn ngữ góp phần đào tạo các cháu trở thành con người phát triển toàn diện. Bởi ngôn ngữ là phương tiện giao tiếp quan trọng nhất của con người. Vậy làm thế nào để phát triển ngôn ngữ cho trẻ một cách toàn diện, là một giáo viên mầm non tôi không khỏi trăn trở băn khoăn về vấn đề này, làm thế nào để trẻ khi rời khỏi trường mầm non trẻ có một vốn ngôn ngữ phong phú, trẻ có thể mạnh dạn giao tiếp với mọi người xung quanh. Đối với trẻ mầm non, trẻ rất nhạy cảm với nghệ thuật ngôn từ. Âm điệu, hình tượng của các bài hát ru, đồng dao, ca dao, dân ca sớm đi vào tâm hồn tuổi thơ. Những câu chuyện cổ tích, thần thoại đặc biệt hấp dẫn trẻ. Chính vì vậy cho trẻ tiếp xúc với văn học và đặc biệt là hoạt động dạy trẻ kể chuyện sáng tạo là con đường phát triển ngôn ngữ cho trẻ tốt nhất, hiệu quả nhất. Một số kinh nghiệm trong công tác hướng dẫn trẻ kể chuyện sáng tạo 1
2. Sáng kiến kinh nghiệm Thông qua việc trẻ kể chuyện sáng tạo giúp trẻ phát triển năng lực tư duy, óc tưởng tượng sáng tạo, biết yêu quý cái đẹp, hướng tới cái đẹp. Khi trẻ kể chuyện, ngôn ngữ của trẻ phát triển, trẻ phát âm rõ ràng mạch lạc, vốn từ phong phú. Trẻ biết trình bày ý kiến, suy nghĩ, kể về một sự vật hay sự kiện nào đó bằng chính ngôn ngữ của trẻ. Đó là lý do tôi chọn đề tài: “Một số kinh nghiệm trong công tác hướng dẫn trẻ kể chuyện sáng tạo” 2. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu. 2.1. Đối tượng nghiên cứu. “Một số kinh nghiệm trong công tác hướng dẫn trẻ kể chuyện sáng tạo” 2.2. Phạm vi nghiên cứu: Trẻ mẫu giáo ở trường mầm non. 3. Mục tiªu nghiên cứu. Với mục đích để nâng cao chất lượng phát triển ngôn ngữ cho trẻ ở độ tuổi mầm non với mục đích giáo dục và trình độ nhận thức của trẻ. - Nghiên cứu những vấn đề lý luận về các biện pháp hướng dẫn trẻ kể chuyện sáng tạo - Đề ra một số giải pháp cụ thể để nâng cao chất lượng tổ chức các hoạt động dạy hướng dẫn trẻ kể chuyện sáng tạo - Đánh giá kết quả và có ý kiến đề nghị để nâng cao chất lượng trong công tác hướng dẫn trẻ kể chuyện sáng tạo. 4. Giả thiết khoa học của đề tài nghiên cứu Trong quá trình cho trẻ tiếp xúc với các câu chuyện, bằng tài năng sư phạm cùng với nghệ thuật đọc và kể, giáo viên sẽ hướng trẻ vào những vẽ đẹp nội dung và nghệ thuật tác phẩm, gây ấn tượng đầu tiên cho trẻ về hình tượng nghệ thuật và nội dung của tác phẩm. Đồng thời qua các câu chuyện trẻ có thể cảm thụ được cái hay, Một số kinh nghiệm trong công tác hướng dẫn trẻ kể chuyện sáng tạo 2
3. Sáng kiến kinh nghiệm cái đẹp về cuộc sống con người và môi trường xung quanh một cách gần gũi, thân thiện. Trẻ mẫu giáo có nhu cầu và năng lực hoạt động nghệ thuật sáng tạo. Nếu giáo viên nắm được khả năng này của trẻ mà tìm ra những biện pháp thiết thực trong quá trình dạy trẻ thì sẽ kích thích trẻ kể lại chuyện một cách sáng tạo, phát huy khả năng tự hoạt động văn học nghệ thuật và trí tưởng tượng phong phú ở trẻ. 5. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu : - Phương pháp nghiên cứu tài liệu. - Phương pháp điều tra. - Phương pháp quan sát. - Phương pháp thực nghiệm. - Phương pháp đánh giá kết quả. 6. Đóng góp mới của đề tài nghiên cứu. Với những phương pháp mà tôi đã áp dụng khá thành công, tôi mong muốn rằng những phương pháp này sẽ được bạn bè , đồng nghiệp tham khảo, vận dụng và áp dụng vào thực tế của mình góp phần vào việc hướng dẫn trẻ hoạt động một cách tích cực hơn và đạt được hiệu quả hơn trong việc hướng dẫn trẻ kể chuyện sáng tạo. B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ I. Cơ sở khoa học và thực trạng vấn đề: 1. Cơ sở khoa học: 1.1 Cơ sở lý luận: Sự phát triển ngôn ngữ của trẻ là một quá trình từ thấp đến cao với các giai đoạn mang những đặc trưng khác nhau tuỳ thuộc vào độ tuổi của trẻ. Một số kinh nghiệm trong công tác hướng dẫn trẻ kể chuyện sáng tạo 3
4. Sáng kiến kinh nghiệm Trẻ ở lứa tuổi mầm non sự phát triển ngôn ngữ mạch lạc chịu ảnh hưởng lớn của việc tích cực hoá vốn từ, ngôn ngữ cũa trẻ đã trở nên được mở rộng hơn, có trật tự hơn, mặc dù cấu trúc còn chưa hoàn thiện. Khả năng nói trình bày ý nghĩa, hiểu ngôn ngữ hoàn cảnh của trẻ cũng đã bắt đầu phát triển. Bằng các hình tượng văn học mở ra cho trẻ cuộc sống với xã hội và thiên nhiên, các mối quan hệ qua lại của con người. Những hình tượng đó giúp trẻ nhận thức được tính rõ ràng, chính xác của từ ngữ trong tác phẩm văn học. Với nhiệm vụ khơi dậy ở trẻ tình yêu đối với từ ngữ nghệ thuật thông qua cách đọc kể diễn cảm, cao hơn nữa là biết dùng ngôn ngữ của mình để kể chuyện sáng tạo. Đây là một nhiệm vụ rất phức tạp, yêu cầu khi kể chuyện sáng tạo trẻ phải tự nghĩ ra một nội dung câu chuyện, tạo ra cấu trúc logic được thể hiện trong hình nói tương ứng (lời nói kết hợp với sử dụng đồ dung trực quan). Yêu cầu này đòi hỏi trẻ phải có vốn từ phong phú, các kỹ năng tổng hợp, kỹ năng truyền đạt ý nghĩ của mình một cách chính xác, tập trung chú ý và nói biểu cảm. Những kỹ năng này trẻ lĩnh hội được trong quá trình nhận thức có hệ thống bằng con đường luyện tập thường xuyên hàng ngày. Từ những cơ sở lý luận trên tôi đã đi sâu nghiên cứu đề tài: “Một số kinh nghiệm trong công tác hướng dẫn kể chuyện sáng tạo” nhằm đáp ứng nhu cầu nhận thức của trẻ mầm non hiện nay. 1.2. Cơ sở thực tiễn. Đối với trẻ ở mầm non thì ngôn ngữ đóng vai trò hết sức quan trọng. Nhưng điều kiện để trẻ được thực hành, trải nghiệm và phát triển ngôn ngữ chưa phong phú chủ yếu là trên lớp chưa có điều kiện để cho trẻ tham quan, dã ngoại, để thu thập thêm các thông tin, hình ảnh để trẻ hiểu, ghi nhớ và sáng tác ra các bài thơ, câu chuyện nên chưa phát triển hết khả năng của trẻ. Đặc biệt một số trẻ phát âm chưa rõ ràng còn nói lay, nói ngọng, vốn từ còn nghèo nàn chủ yếu là phát âm theo cô, sự sáng tạo ra các tác phẩm chưa có Một số kinh nghiệm trong công tác hướng dẫn trẻ kể chuyện sáng tạo 4
5. Sáng kiến kinh nghiệm Do vậy để bồi dưỡng va phát triển ngôn ngữ của trẻ chúng ta cần tạo môi trường, cơ hội cho trẻ được tri giác tìm kiếm, khám phá thế giới xung quanh; rèn luyện phát âm chuẩn, chính xác, khả năng tư duy sáng tạo cho trẻ. Để tạo được sự linh hoạt trong quá trình đó cần tăng cường cho trẻ luyện tập các kỹ năng nói, phát âm, giọng đọc kể rõ ràng, cử chỉ, điệu bộ phù hợp. Tập cho trẻ biết tự điều chỉnh nhịp độ, cường độ, giọng đọc, kể phù hợp với nhân vật, hoàn cảnh. Trong những năm tháng dạy trẻ va được tiếp xúc với trẻ ở nhiều độ tuổi. Phạm vi tiếp xúc của trẻ còn hạn chế dẫn đến sự hiểu biết của trẻ còn nghèo nàn, cuộc sống của trẻ còn nhiều điều mới lạ mà việc giúp cho trẻ kể lại chuyện cung cấp cho trẻ những nội dung kiến thức đơn giản trong trường mầm non việc dạy trẻ đọc thơ, kể lại chuyện đã được thực hiện nhưng chưa sâu sắc. Vì trẻ mới đọc, kể lại như thuộc một bài thơ, câu truyện mà chưa có sự sáng tạo trong khi kể. Vậy nó đòi hỏi sự nỗ lực hoạt động sáng tạo của cô giáo. Trước hết cô phải là người kể sáng tạo dựa trên những cơ sở khoa học, những biện pháp cụ thể để dạy trẻ kể lại truyện một cách sáng tạo. Ngoài ra trong các giờ hoạt động tôi sử dụng rất nhiều hình thức khác nhau để gây hứng thú giúp trẻ nhanh chóng hiểu nội dung chuyện, nhớ chuyện, thuộc chuyện và đọc kể diễn cảm kể chuyện sáng tạo, đóng kịch. trong hoạt động này hình thức sử dụng đồ dùng trực quan rất có hiệu quả. Đồ dùng trực quan có thể là tranh ảnh, mô hình, rối que, rối bóng, trang phục, sân khấu Vậy để nâng cao chất lượng giáo dục trong việc dạy trẻ kể chuyện sáng tạo nhằm phát triển ngôn ngữ cho trẻ một cách toàn diện. Tôi muốn đưa ra một số biện pháp để dạy trẻ: “Một số kinh nghiệm trong công tác hướng dẫn trẻ kẻ chuyện sáng tạo” đạt kết quả cao. 2. Thực trạng việc tổ chức thực hiện 2.1. Tình hình khảo sát điều tra thực trạng: Một số kinh nghiệm trong công tác hướng dẫn trẻ kể chuyện sáng tạo 5
6. Sáng kiến kinh nghiệm * Khảo sát chất lượng trẻ đầu năm cho thấy kết quả như sau: Tổng số trẻ Trẻ phát âm rõ Trẻ biết kể Trẻ biết kể chuyện TT khảo ràng mạch lạc chuyện sáng tạo sát Số trẻ Số trẻ Tỉ lệ Tỉ lệ Số trẻ đạt Tỉ lệ 1 37 đạt đạt 25 67% 10 27% 5 13% Qua khảo sát chất lượng đầu năm cho thấy khả năng phát triển ngôn ngữ của trẻ còn thấp, trẻ nói chưa rõ ràng, số trẻ biết kể chuyện đọc thơ còn hạn chế, đặc biệt là số trẻ biết kể chuyện sáng tạo còn chiếm tỉ lệ quá thấp. Khi nắm bắt được tâm lý của trẻ, tôi tiến hành nghiên cứu tài liệu tự tìm tòi cho mình nhiều giải pháp khác nhau để đưa chất lượng giảng dạy tốt hơn. 2.2. Thuận lợi: Được sự quan tâm chỉ đạo sát sao của phòng GD - ĐT huyện nhà, cấp uỷ Đảng, chính quyền địa phương cùng với ban giám hiệu nhà trường năng động, sáng tạo có tinh thần trách nhiệm cao, có đội ngũ giáo viên nhiệt tình năng nổ, yêu mến trẻ, có tinh thần đoàn kết và giúp đỡ nhau trong quá trình nghiên cứu. Phần đa các bậc phụ huynh tạo điều kiện cho trẻ đến trường đúng độ tuổi. Cơ sở vật chất nhà trường ngày càng đầy đủ hơn nên chất lượng chăm sóc giáo dục trẻ ngày càng được nâng lên và nhận được nhiều sự quan tâm hơn của các cấp, các ngành và của các bậc phụ huynh. Một số kinh nghiệm trong công tác hướng dẫn trẻ kể chuyện sáng tạo 6
7. Sáng kiến kinh nghiệm Trường có đội ngũ giáo viên có trình độ chuyên môn đạt chuẩn và trên chuẩn, yêu nghề, mến trẻ, có nhiều giáo viên tham gia giáo viên giỏi các cấp. Nhà trường mua sắm trang thiết bị, đồ dùng dạy học tối thiểu đầy đủ nên thuận lợi cho việc dạy va học cũng như thuận lợi cho quá trình nghiên cứu đề tài. 2.2 Mặt hạn chế và nguyên nhân: Trường chúng tôi nằm ở khu vực nông thôn, ®a sè lµ con em gia đình n«ng nghiÖp nªn đời sống của nhân dân cũng gặp nhiều khó khăn, một số gia đình chưa thực sự quan tâm đến việc học hành của con cái vì thế việc phối hợp giữa giáo viên và phụ huynh có phần hạn chế nên ảnh hưởng đến chất lượng dạy và học. Mặc dù nhà trường đã mua sắm trang thiết bị đồ dùng đồ chơi nhưng vẫn chưa đầy đủ số lượng theo quy định, có những loại đồ dùng mới được đủ về danh mục nhưng chưa đủ về số lượng. Một số trẻ đi học không học qua độ tuổi 3 tuổi khả năng hoà nhập với các bạn còn rụt rè, nhút nhát, chưa thuộc các bài thơ, câu chuyện và các hoạt động cũng chưa được mạnh dạn, sử dụng tiếng địa phương nhiều, nói đớt, nói ngọng nói lặp, nói không đủ câu, nhiều câu nói không có nghĩa, nên rất khó khăn trong quá trình dạy trẻ. Vì thế dẫn đến các tiết học trầm, chưa sôi nổi, rời rạc trẻ chưa hoạt bát, tư duy sáng tạo của trẻ cũng yếu, phát âm chưa hết câu, phát âm cũng lặp. Khi hướng dẫn trẻ kể chuyện sáng tạo khả năng thể hiện điệu bộ cử chỉ vào các vai của các nhân vật trong câu chuyện còn hạn chế. Trẻ chưa nhập vai khi thể hiện. II/ Những biện pháp thực hiện: 1: Tạo môi trường hoạt động cho trẻ kể chuyện sáng tạo. Tạo môi trường cho trẻ hoạt động là rất cần thiết trong chương trình đổi mới Hiện nay, nếu cô giáo tạo được môi trường cho trẻ hoạt động tốt thì sẽ kích thích trẻ phát triển ngôn ngữ, tham gia vào các hoạt động và kết quả đạt được rất cao. Vì thế ngay từ đầu năm học tôi đã đi sâu vào tạo môi trường bằng cách đưa hình ảnh Một số kinh nghiệm trong công tác hướng dẫn trẻ kể chuyện sáng tạo 7