Sáng kiến kinh nghiệm Giúp trẻ Mẫu giáo 5-6 tuổi kỹ năng kể chuỵên sáng tạo và diễn cảm

Nội dung text: Sáng kiến kinh nghiệm Giúp trẻ Mẫu giáo 5-6 tuổi kỹ năng kể chuỵên sáng tạo và diễn cảm

1. A- Đặt vấn đề: I/- Lý do chọn đề tài: Cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học là đưa đến cho trẻ một chân trời mới của nghệ thuật văn chương. Tác phẩm văn học dành cho trẻ Mầm non đều là một trong những phương tiện giáo dục tâm hồn trẻ thơ. Trẻ ở lứa tuổi mẫu giáo có nhu cầu nhận thức rất lớn - trẻ thích tìm tòi, đặt câu hỏi để tìm hiểu khám phá thế giới xung quanh. Khác với người lớn trẻ em thực sự học trong khi chơi. Qua vui chơi trẻ lĩnh hội các tri thức tiền khoa học, phát triển các kỹ năng bằng tất cả các giác quan thông qua hình thức "học bằng chơi- chơi mà học". Do vậy chơi là hoạt động chủ đạo trong các hoạt động của trẻ mẫu giáo. Đặc biệt đối với trẻ 5-6 tuổi - yếu tố học tập đã xuất hiện nhưng chưa thật rõ ràng. Vì vậy cô giáo mầm non cần phải biết kết hợp hai yếu tố này để có thể đạt hiệu quả trong quá trình cung cấp và củng cố kiến thức cho trẻ. Việc cho trẻ làm quen với văn học là bộ môn rất ý nghĩa quan trọng cho việc luyện phát âm của trẻ. Văn học góp phần hình thành và phát triển toàn diện về đức, trí, thể, mỹ lao động, đặc biệt hình thành nhân cách con người xã hội chủ nghĩa. Thông qua văn học trẻ được làm quen với các thao tác nhận biết đơn giản để trẻ tự lĩnh hội được những tri thức một cách có hệ thống - giúp trẻ hiểu biết sơ đẳng về văn học liên quan đến thế giới xung quanh của trẻ. Văn học giúp trẻ phát triển nhanh về cách phát âm, thông qua văn học giúp trẻ phân biệt, cảm thụ được những tính cách tốt, xấu và đánh giá đúng hơn những nhân vật trong cốt truyện từ đó trẻ có một cách đánh giá đúng hơn các hành động thường xuyên diễn ra xung quanh trẻ. Văn học cũng là phương tiện giúp trẻ biểu lộ được cảm xúc, tình cảm của mình đối với mọi người xung quanh. Bên cạnh phải hình thành và rèn luyện cho trẻ các kỹ năng đọc, kể diễn cảm, cách phát âm những từ khó, ta còn giúp trẻ tích luỹ kiến thức và khả năng tri giác một ý nghĩa của một sự việc hay ghi nhớ được một dung nào đó qua tư 1
2. duy sáng tạo của trẻ Qua thời gian giảng dạy bản thân tôi luôn băn khoăn, suy nghĩ làm thế nào giúp trẻ 5 - 6 tuổi hình thành kỹ năng kể chuyện diễn cảm, sáng tạo? Trong chương trình "Chăm sóc giáo dục trẻ 5 - 6 tuổi" bộ môn làm quen với văn học luôn được lồng ghép tích hợp với các môn học khác, là một trong những nấc thang hình thành việc học "Phát âm" cho trẻ sau này. Từ đó tôi suy nghĩ dạy trẻ làm quen với văn học thông qua các hoạt động vui chơi, hoạt động của các môn học khác sẽ giúp trẻ ghi nhớ lâu hơn. Vì thế tôi mạnh dạn đưa ra giải pháp "Giúp trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi kỹ năng kể chuỵên sáng tạo và diễn cảm" với mong muốn ngoài việc trẻ nắm được nội dung của cốt truyện - trẻ đựơc tưởng tượng, sáng tạo thành nội dung câu chuyện của trẻ. II/- Thực trạng: 1- Thuận lợi: - Bản thân tôi đã qua lớp đao tạo chính quy trường Cao đẳng Mẫu giáo TW1. - Tôi rất yêu nghề mến trẻ, luôn có ý thức học hỏi và thực hiện tốt các hoạt động chuyên môn của nhà trường. - Được sự quan tâm của Ban giám hiệu nhà trường luôn tạo điều kiện cho tôi trong công tác giảng dạy. - Tôi lại được học tập bồi dưỡng chuyên môn và dự giờ các tiết dạy môn"Làm quen tác phẩm văn học" - Lớp tôi có 35 cháu cùng độ tuổi trong đó có 22 cháu nam và 13 cháu nữ các cháu đều được học qua các lớp Mẫu giáo Bé, nhỡ. 2- Khó khăn: - Đa số trẻ ở đây xuất thân từ vùng nông thôn miền biển nói giọng, tiếng địa phương - Bản thân tôi chưa xác định và chú ý đến giọng kể, diễn đạt tình cảm và có những sáng tạo trong việc chuyển tải tác phẩm đến với trẻ. 2
3. - Đồ dùng chủ yếu là tranh vẽ in đơn giản, chưa gây được hứng thú cho trẻ. - Trẻ còn nhát chưa cảm thụ hết tác phẩm. - Phụ huynh chưa chú ý đến việc học tập của trẻ nên việc kết hơp dạy trẻ còn hạn chế. - Lớp học chật chưa đảm bảo yêu cầu của ngành học Vì vậy bản thân tôi rất bối rối về việc dạy văn học cho trẻ nhất là kể chuyện. Nên khi dạy trẻ còn lúng túng, tiết học không sinh động, kết quả tiết học của cô và trẻ thực hiện rất thấp. 3- Kết quả của thực trạng trên: Từ những thuận lợi và khó khăn trên dẫn đến kết quả thu được giữa cô và trẻ ở môn học làm quen "Tác phẩm văn học"chưa cao, cụ thể như sau: Số Nội dung Số lượng Tỷ lệ % TT 1 Trẻ chú ý nghe cô kể chuyện 12/35 trẻ 34% 2 Trẻ nhớ được tên câu chuyện và các nhân vật 15/35 trẻ 43% trong chuyện 3 Trẻ hiểu và trả lời theo yêu cầu nội dung câu 12/35 trẻ 34% chuyện 4 Trẻ biết đặt tên khác cho câu chuyện 11/35 trẻ 31% 5 Trẻ biết kể chuyện sáng tạo 7/35 trẻ 20% 6 Biết thể hiện tình cảm của mình đối với nhân vật 12/35 trẻ 34% trong câu chuyện Từ thực tế nêu trên, để việc dạy trẻ có kỹ năng kể chuyện sáng tạo và diễn cảm tôi đã mạnh dạn cải tiến, áp dụng một số giải pháp với mục đích là góp phần khắc phục những mặt còn hạn chế, nâng cao hiệu quả dạy và học cho cô và trẻ 3
4. B- Giải quyết vấn đề: I/- Những giải pháp hữu ích: 1- Cô giáo nghiên cứu kỹ tác phẩm trước khi cho trẻ làm quen tác phẩm văn học: Lúc đầu tôi nghĩ chỉ cần thuộc chuyện kể cho trẻ nghe và kết hợp cho trẻ xem tranh là đủ.Nhưng như thế đã không gây được sự chú ý, hấp dẫn trẻ, bởi vậy tôi đã đọc kỹ tác phẩm, nghiên cứu và xác định giọng kể sao cho diễn cảm và thể hiện giọng nói, tính cách của từng nhân vật thật rõ ràng, đúng nhân vật đó. Tôi đã tập luyện nghe thêm băng đài, qua các buổi học tập bồi dưỡng chuyên môn và dự giờ để tự học tập cách kể, cách thể hiện. Bởi tôi hiểu rằng kể và đọc diễn cảm là phương pháp chủ yếu để truyền đạt tác phẩm đến với trẻ. Sự thể hiện giọng kể diễn cảm của từng nhân vật trong các tác phẩm phải sinh động hấp dẫn đúng với tính cách, ngôn ngữ của nhân vật. Thực hiện được như thế trẻ sẽ chăm chú lắng nghe cô kể và lôi cuốn trẻ hoà nhập vào các tác phẩm để trẻ cảm nhận được cái hay, cái đẹp trong tác phẩm. Một việc cũng rất quan trọng trong quá trình kể chuyện cô có thể thêm những chi tiết phụ giúp cho câu chuyện thêm ly kỳ, hấp dẫn, thu hút sự chú ý và tính tò mò ở trẻ. 2- Tìm hiểu, điều tra và phân loại trẻ: - Để xác định phương pháp giáo dục phù hợp cho từng đối tượng theo đặc điểm phát triển tâm lý. Ngay từ đầu năm học khi trẻ mới đến trường, ngoài việc giao tiếp với phụ huynh tôi còn trò chuyện với trẻ xem trẻ biết được gì và thích gì khi đến trường. Trẻ được cô quan tâm sẽ tạo cho trẻ hứng thú trong mọi công việc, trẻ sẽ bộc lộ được tình cảm của mình đối với cô. Đặc biệt, tôi luôn chú ý đến việc sắp xếp chỗ ngồi khi trẻ học văn học một cách hợp lý (trẻ nhanh nhẹn ngồi với trẻ chậm nhằm giúp trẻ cố gắng thi đua với nhau). Tôi luôn nhắc trẻ giúp đỡ bạn mình bằng cách chỉ cho bạn biết cách trả lời hay đọc Dần dần làm cho trẻ có sự dung hoà với nhau trẻ dễ dàng thích ứng vào giờ học và vào các hoạt động khác. Tôi luôn trao đổi với phụ huynh qua các giờ đón, trả trẻ để giúp tôi nắm được tâm lý, thói quen của trẻ lúc ở nhà. 4
5. 3- Tạo môi trường cho trẻ làm quen với tranh truyện: Chú ý tạo môi trường kể chuyện phong phú ở góc thư viện tuỳ theo chủ đề, chủ điểm mà cô có thể thay đổi nhiều hình thức kể chuyện cho trẻ (kể chuyện bằng tranh, bằng mô hình, bằng rối ). 4- Lựa chọn những hình thức tổ chức phù hợp: Để phương pháp tổ chức hoạt động mang lại hiệu quả cao nhất, bên cạnh việc ôn luyện nắm vững yêu cầu đổi mới nâng cao chất lượng trong việc dạy làm quen với văn học, tôi còn sưu tầm, sáng tác trò chơi bằng cách thao khảo ở đồng nghiệp và sưu tầm tư liệu trong tạp chí, phương tiện khác Xác định rõ đề tài và yêu cầu bài dạy có giáo cụ trực quan phù hợp và đẹp mắt dễ thu hút trẻ. Cô thường xuyên phát âm đúng ngữ điệu, để cho trẻ dễ nhận biết được âm điệu, ngữ điệu, cách ngắt nhịp điệu đúng chỗ sử dụng ngôn ngữ phù hợp với tính cách của từng nhân vật. Hướng dẫn trẻ nhận biết nội dung câu chuyện, câu hỏi phải ngắn gọn, rõ ràng phù hợp với bài dạy. Dùng các môn học khác lồng ghép để gây hứng thú, hấp dẫn giúp trẻ không bị nhàm chán trong giờ học. Tổ chức trò chơi giữa chơi động và chơi tĩnh sao cho giờ học sinh động hơn. 5- Xây dựng kế hoạch hoạt động: Để nâng cao được hiệu quả tổ chức cho trẻ làm quen với văn học tôi đã tiến hành xây dựng kế hoạch theo 3 giai đoạn. * Giai đoạn 1: Xây dựng môi trường văn học theo chủ điểm trong các trường lớp Mầm non một cách hiệu quả. Lựa chọn đúng câu chuyện, bài thơ, ca dao, đồng dao trong mảng sách tham khảo phù hợp với chủ điểm độ tuổi của trẻ. Ví dụ: Chủ điểm gia đình có truyện: Hoa cúc trắng; Hai anh em Chủ điểm thế giới động vật có truyện: Chú dê đen; Ai đáng khen nhiều hơn * Giai đoạn 2: Tăng cường việc sử dụng các tác phẩm văn học được thể hiện dưới hình thức truyện tranh chữ to, thơ chữ to nhằm giúp trẻ trải nghiệm 5
6. với hoạt động chuẩn bị đọc sách, cung cấp nhiều hoạt động trải nghiệm với sách, truyện tranh, tranh ảnh từ các nguồn sưu tầm. ở giai đoạn này tôi tập trung dạy trẻ cách kể chuyện sáng tạo, diễn cảm với nhiều hình thức như: Hướng dẫn trẻ cách thể hiện: Âm điệu, ngữ điệu, tính cách của từng nhận vật trong câu chuyện, cách ngắt nhịp điệu đúng chỗ, ngôn ngữ phù hợp với tính cách của từng nhận vật. Hướng dẫn trẻ thể hiện các động tác, điệu bộ, nét mặt cử chỉ của từng nhân vật trong câu chuyện. * Giai đoạn 3: Tiếp tục củng cố những kỹ năng của hai giai đoạn trên. Tăng cường hình thức cho trẻ tự kể chuyện sáng tạo để phát triển ngôn ngữ và phát triển trí tưởng tượng dưới nhiều hình thức như: Cho trẻ về nhà sưu tầm các tài liệu, sách báo tranh ảnh để lấy những hình vẽ, sau đó mang đến lớp cô hướng dẫn cách nghĩ ra một câu chuyện sáng tạo để trẻ kể theo thứ tự từng bức tranh mà trẻ sưu tầm được. Bên cạnh đó từ những bức tranh trên cô cho trẻ làm thành album chuyện mà trẻ thích mở rộng việc sử dụng rối vào nội dung làm quen với văn học một cách hiệu quả ở các độ tuổi. Phát triển vốn từ thị giác: Trước khi học đọc, trẻ cần được luyện tập các từ thị giác. Trẻ nhận biết các từ khi nhìn thấy các chữ viết ở xung quanh. Trẻ bắt đầu có hứng thú muốn biết những chữ viết đó nói cái gì? đọc như thế nào?. Khi nhận ra các nhãn mác dán ở các đồ vật quen thuộc hoặc các biển hiệu khi đi dạo chơi, ở trẻ đã phát triển vốn từ thị giác. Vốn từ thị giác của trẻ được phát triển vào giai đoạn cuối tuổi mẫu giáo. Đó là những từ có ý nghĩa đối với trẻ, những từ này có thể được viết lên những tấm thẻ, trẻ có thể sử dụng tấm thẻ đó để sao chép từ. Ví dụ: Tên trẻ, tên đồ vật, tên câu chuyện, bài thơ, bài hát - Dạy trẻ cầm sách, mở sách, lật trang khi xem sách và bảo quản sách: Hình thành thái độ yêu thích đối với việc đọc sách tranh chuyện: Chuẩn bị cho việc học đọc không chỉ liên quan đến sự phát triển các kĩ năng mà còn cần đến việc hình thành ở trẻ thái độ yêu thích đối với việc đọc sách tranh truyện. Trẻ bắt đầu hứng thú đến việc đọc sách khi nghe và quan sát người khác đọc sách. 6