Sáng kiến kinh nghiệm Một số kinh nghiệm nâng cao chất lượng làm quen chữ cái theo hướng tích hợp

Nội dung text: Sáng kiến kinh nghiệm Một số kinh nghiệm nâng cao chất lượng làm quen chữ cái theo hướng tích hợp

1. Một số biện pháp cho trẻ làm quen chữ cái theo hướng tích hợp A. ĐẶT VẤN ĐỀ Chúng ta thấy rằng hoạt động vui chơi là hoạt động chủ đạo của trẻ Mẫu Giáo. Bên cạnh hoạt động vui chơi hoạt động học tập đang được hình thành ở trẻ. Song khác với học sinh phổ thông, hoạt động học tập chưa phải là hoạt động bắt buộc của trẻ mẫu giáo vì chúng chưa có đủ những yếu tố cần thiết để tham gia vào hoạt động học tập với với ý nghĩa đầy đủ của nó. Hoạt động học tập của trẻ mẫu giáo thường bị chi phối bởi hoạt động vui chơi “chơi mà học, học mà chơi”. Trẻ học chủ yếu dưới hình thức chơi. Do đó việc tổ chức dạy học cho trẻ là một công việc phức tạp, khó khăn đòi hỏi là giáo viên mầm non phải có những kiến thúc nhất định về lý luận dạy học ở Mầm Non để tránh sự phổ thông quá trình dạy học cho trẻ. Đặc biệt, môn học “ làm quen chữ cái” ở trẻ 5-6 tuổi là môn học giúp trẻ hình thành, phát triển năng lực và thái độ cần thiết cho việc học tiếng việt lớp 1. Song việc dạy trẻ làm quen với chữ cái cần phải thể hiện phương pháp đặc trưng của giáo dục Mẫu Giáo. Trong chương trình cho trẻ Mẫu Giáo 5-6 tuổi chuẩn bị vào lớp 1 phổ thông “làm quen chữ cái” là loại bài học có vai trò quan trọng. Đây là loại bài học có vai trò quan trọng giúp trẻ hình thành, phát triển năng lực và thái độ cần thiết chuẩn bị cho việc dạy tiếng việt lớp 1. Việc chuẩn bị tâm thế sẵn sàng đi học, hứng thú đợi chờ ngày đến trường phổ thông là việc cần thiết nhằm giúp trẻ mẫu giáo vượt qua bước ngoặt quan trọng chuyển từ hoạt động vui chơi là chủ đạo sang hoạt động học tâp (trong trường phổ thông) là chủ đạo. Tuy nhiên giáo viên mầm non luôn nhớ: dạy trẻ làm quen với chữ cái chứ không phải đưa chương trình tiếng việt lớp 1 xuống dạy trước ở mẫu giáo lớn. mà phương pháp dạy trẻ làm quen với chữ cái phải dựa trên cơ sở sử dụng các yếu tố vui chơi, các nhiệm vụ sáng tạo cũng như hoạt động học tập của trẻ. 1
2. Một số biện pháp cho trẻ làm quen chữ cái theo hướng tích hợp Chúng ta không thể áp dụng phương pháp dạy tiếng việt ở tiểu học. để dạy trẻ mẫu giáo làm quen vói chữ cái mà dạy trẻ“ làm quen chữ cái theo hướng tích hợp”. Chính vì thế tôi mạnh dạn chọn đề tài: “ Một số kinh nghiệm nâng cao chất lượng làm quen chữ cái theo hướng tích hợp” ở trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi để tạo ra một số biện pháp giúp giáo viên mầm non hiểu hơn về việc dạy trẻ làm quen chữ cái ở trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi một cách tích cực và có hiệu quả hơn trong việc dạy trẻ học làm quen chữ cái ở lứa tuổi 5-6 tuổi. 2
3. Một số biện pháp cho trẻ làm quen chữ cái theo hướng tích hợp B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ I. CƠ SỞ LÝ LUẬN: Hoạt động làm quen chữ cái theo hướng tích hợp nhằm giúp trẻ làm quen với chữ cái và phát triển các kỹ năng cần có để trẻ học đọc, học sau này. Trẻ có thể nghe đọc thơ, kể chuyện trả lời câu hỏi, quan sát, phán đoán nhận biết những đặc điêm giống và khac nhau viết giữa các sự vật hiện tượng. đồng thời các hoạt động sẽ phát huy tối đa và tăng cường khả năng của các giác quan và sự kết hợp của các giác quan của trẻ. Thông qua các hoạt động trẻ không chỉ làm quen với chữ cái cụ thể mà còn được khám phá, tưởng tượng, sáng tạo, vận động điều này giúp trẻ nhận biết và tiếp thu kiến thưc về thế giới xung quanh bằng sự trải nghiệm của chính bản thân trẻ. Trẻ không thể ghi nhớ hết được tất cả những điều trẻ đã học trong một bài hoặc một hoạt động cụ thể nhưng những hiểu biết của trẻ sẽ còn lưu lại mãi đến những năm tháng sau này. Thật vậy dạy trẻ làm quen với chữ cái tức là góp phần phát triền năng lực và hoạt động ngôn ngữ của trẻ, phát triển trí tuệ cho trẻ vì qua bài học làm quen chữ cái, ghi nhớ có chủ định ở trẻ được rèn luyện và phát triển. trẻ nhận biết được chữ cái, nhớ được tên âm, tên chữ. Ở các giờ học làm quen chữ cái trẻ không chỉ ghi nhớ những gì chúng thích thú mà còn phải ghi nhớ cả những gì chúng chưa thích nhưng cô yêu cầu. Bên cạnh đó trẻ còn được rèn luyện để có khả năng linh hoạt, nhanh trí qua các trò chơi chữ cái. Qua đó góp phần phát triển nhiều thao tác trí tuệ cho trẻ. Ngoài ra còn góp phần chuẩn bị cho trẻ vào lớp 1 và giáo dục tình cảm mở rộng vốn hiểu biết của trẻ với phương châm kết hợp trò chơi với học tập, qua trò chơi, dùng trò chơi để dạy chữ cái. Chúng ta đang dần dần hình thành ở trẻ những thói quen học tập đầu tiên. Qua các bài học làm quen với chữ cái bàn tay của trẻ được luyện tập, trẻ khéo léo khi xếp hột hạt, khi vẽ, nặn, cắt dán các chữ cái đã học. 3
4. Một số biện pháp cho trẻ làm quen chữ cái theo hướng tích hợp Trẻ biết phối hợp các động tác giữa các ngón tay, bàn tay, cánh tay, khủy tay Để tập tô chữ cái theo mẫu, tô màu theo tranh, tìm nối chữ cái nhờ vậy mà trẻ hình thành được một số kỹ năng cần thiết cho việc học tiếng việt và các môn học ở lớp 1. Nhờ vào quá trình làm quen chữ cái theo hướng tích hợp giúp trẻ mở rộng vốn hiểu biết về các đồ vât, loài vật, cây cối khi trẻ được tiếp xúc với chúng, khi học từ, học chữ, giờ học cũng giúp trẻ rèn luyện các đức tính cẩn thận, khoa học, tỉ mỉ, cụ thể - Tất cả các bài học làm quen chữ cái đều có nhiệm vụ hết sức quan trọng. + Giúp trẻ nhận biết các chữ cái, ghi nhớ âm và các chữ cái ghi âm, tập phát âm chính xác. + Giúp trẻ sơ bộ nắm được cách ngồi học, cách cầm bút, cách tô từng con chữ + Giúp trẻ phát triển vốn từ II. THƯC TRẠNG CỦA VẤN ĐỀ Năm học 2013-2014 tôi được nhà trường phân công đứng lớp 5-6 tuổi ở khu lẻ của trường Mầm non Yên Lâm. Thực hiện theo chương trình mầm non mới. Trong quá trình thực hiện đề tài này tôi gặp những thuận lợi và khó khăn sau. a. Thuận lợi. - Ban giám hiệu luôn tạo điều kiện giúp đỡ giáo viên về chuyên môn, cơ sở vật chát, đồ dùng, trang thiết bị dạy học. Động viên sự sáng tạo của giáo viên. Với sự lãnh đạo của ban giám hiệu có trình độ năng lực về mọi mặt luôn tạo điều kiên, sát sao theo dõi, đóng góp ý kiến trên tinh thần xây dựng qua các buổi dự giờ, các tiết dạy mẫu và các giờ thao giảng. - Với đội ngũ giáo viên nhiều kinh nghiệm và một tập thể đoàn kết nên tôi đã học hỏi được rất nhiều từ đồng nghiệp và đặc biệt là với lòng yêu nghề mếm trẻ, nhiệt tình, tích cực trong công tác giảng dạy luôn luôn học hỏi đồng nghiệp, trên mạng, học qua bồi dưỡng thường xuyên, nên kiến thức ngày càng được nâng cao hơn. 4
5. Một số biện pháp cho trẻ làm quen chữ cái theo hướng tích hợp - Hàng năm còn được bồi dưỡng về chuyên đề hè,vào năm học được sự quan tâm của BGH về nội dung xây dựng chương trình khung, sách tham khảo, một số tài liệu liên quan tạo điều kiện thuận lơi cho giáo viên trong công tác. b. Khó khăn - Lớp tôi là một lớp ở khu lẽ, xa khu trung tâm và xa BGH nên sự quan tâm của các cấp lãnh đạo đang còn nhiều hạn chế. Bên cạnh đó 100% là con em nông thôn nên ít được sự quan tâm, chăm sóc, bồi dưỡng rèn luyên thêm kiến thức ở nhà cho trẻ nên kiến thức chủ yếu là trẻ tiếp thu trên lớp. - Chế độ sinh hoạt của trẻ diễn ra thường xuyên, liên tục. Để bám sát vào các hoạt động trên thì giáo viên có rất ít thời gian làm đồ dùng đồ chơi tự tạo - Để thực hiện tốt việc dạy trẻ làm quen chữ cái theo hướng tích hợp đòi hỏi giáo viên phải linh hoạt, sáng tạo trong việc xây dựng kế hoạch giáo dục. Tổ chức các hình thức giúp trẻ tích cực hoạt động. 3. Khảo sát kỹ năng nghe – nói - đọc - viết của trẻ Ngay từ khi được BGH phân công đứng lớp 5-6 tuổi tôi đã băn khoăn và suy nghĩ làm sao để trẻ có thể phát âm đúng và dùng ngữ điệu đúng, phát triển vốn từ cho trẻ và dạy cho trẻ nói đúng ngữ pháp. Tự tin trong giao tiếp và đặc biệt là có thể chuẩn bị tốt mọi điều kiện cả về kiến thức cũng như tinh thần cho trẻ vào lớp 1 - Công việc khảo sát trẻ tôi thực hiện vào đầu năm học. Quá trình khảo sát qua các hoạt đông chung như: kể chuyện, đọc thơ, hát, múa và trên các hoạt động hằng ngày như: hoạt động góc, hoạt động ngoài trời, hoạt động chiều qua đó có thể đánh giá từng trẻ theo kỹ năng của chúng. + Kỹ năng nghe: trẻ nghe được các âm thanh ngữ điệu giọng nói khác nhau độ to, độ nhỏ.nhanh, chậm,của giọng nói giọng đọc, các từ khái quát, từ trái nghĩa, nghe hiểu nội dung câu đơn, câu ghép,nghe hiếu các bài thơ, ca dao, đồng dao, tục ngữ. 5
6. Một số biện pháp cho trẻ làm quen chữ cái theo hướng tích hợp + Kỹ năng nói: trẻ có nói lắp, nói ngọng không, trẻ nói có đủ câu, mạch lạc không, trẻ có bày tỏ tình cảm, nhu cầu và kinh nghiệm của bản thân rõ ràng, dễ hiểu bằng các câu đơn, câu ghép khác nhau. Biết trả lời câu hỏi về nguyên nhân, so sánh. Sử dụng các từ biểu cảm, có hình ảnh, tự tin khi giao tiếp. nói và thể hiện cử chỉ, điệu bộ, nét mặt phù hợp với yêu cầu, hoàn cảnh giao tiếp. + Kỹ năng đọc:cách giở sách; Đọc từ trái sang phải, từ trên xuống dưới; Kể lại chuyện; Thuộc thơ; Tư thế ngồi đọc ngay ngắn, đọc ngắt nghỉ sau các dấu. phân biệt phần mở đầu, phần kết thúc của sách, đọc chuyện qua các tranh vẽ: giữ gìn bảo quản sách cẩn thận + Kĩ năng viết: Cách cầm bút đúng cách; Tô trùng khít lên dấu chấm mờ; Tư thế ngồi viết ngay ngắn; Làm quen với cách viết tiếng Việt, hướng viết từ trái sang phải, từ trên xuống dưới, hướng viết cảu các nét chữ. Qua khảo sát ban đầu cho thấy kết quả thu được như sau: Các chỉ tiêu đánh Số Tôt, khá Trung bình Yếu giá trẻ Số trẻ % Số trẻ % Số trẻ % Kĩ năng nghe 22 15 68.2 6 27.3 1 4.5 Kĩ năng nói 22 15 68.2 5 22.7 2 9.1 Kĩ năng đọc 22 10 45.5 9 40.9 3 13.6 Kĩ năng viết 22 15 68.2 6 27.3 1 4.5 Bảng 1: Kết quả khảo sát các kĩ năng; nghe, nói, đọc, viết của trẻ. Sau khi khảo sát tôi thấy, những cháu giỏi về mặt này nhưng lại yếu về mặt khác. Từ đó tôi có phương pháp dạy khác nhau với từng cá nhân trẻ. Dựa vào đặc điểm tình hình lớp và đặc điểm tâm lý nhận thức của lứa tuổi tôi mạnh dạn đưa ra một số biện pháp nhằm nâng cao chất lượng dạy trẻ mẫu giáo làm quen chữ cái theo hướng tích hợp. III. CÁC BIỆN PHÁP THỰC HIỆN 6
7. Một số biện pháp cho trẻ làm quen chữ cái theo hướng tích hợp 3.1. Tạo môi trường học chữ viết phong phú Môi trường học tập có tác dụng tốt đến quá trình giáo dục trẻ. Để trẻ có thể làm quen với chữ cái ở mọi lúc mọi nơi, trong và ngoài lớp, tôi luôn cố gắng tạo ra môi trường chữ viết thật đẹp và phong phú để cuốn hút trẻ chú ý học tập. Ở các góc, tôi đã trang trí bằng các sản phẩm của cô và trẻ, luôn tạo ra những mảng tường mở với các bài tập sáng tạo và tái tạo để trẻ có thể tự học tập và sáng tạo theo khả năng của mình, từ đó trẻ hứng thú học tập.Vừa học vừa chơi nhưng trẻ lại có thể khắc sâu kiến thức mà không bị gò bó. Ở góc học tập: trẻ được tự vào góc chơi, tự in, tô, vẽ các chữ cái mà mình đã học, tự ghi tên mình, tự vẽ các câu chuyện theo trí tưởng tượng của trẻ và kể cho các bạn nghe. Ở góc này trẻ được cắt dán những bức tranh nhỏ hoặc đồ vật, con vật có tên gọi chứa các chữ cái theo chủ đề đang thực hiện. Ví dụ: Ở chủ đề thực vật, tôi trang trí ở các góc như sau: - Góc xây dựng: Trẻ được lắp ghép các loại cây, hoa và ghi tên các loại cây, hoa để trẻ xây dựng, trẻ sẽ xếp được theo nhóm và giới thiệu được sản phẩm của mình làm ra. - Góc thư viện- học tập: Cho trẻ in chữ và tô màu, xếp theo chữ mẫu tên các loại cây ăn quả, cây hoa Cho trẻ vẽ tranh và dán theo các câu chuyện. Trẻ tô chữ còn thiếu trong từ, sau đó nối với các từ dưới hình ảnh có sẵn hoặc nối với các chữ cái theo yêu cầu. - Góc bán hàng: trẻ bán tất cả các loại rau, củ, quả trên mổi giá hàng tôi có gắn các tên loại rau củ quả để trẻ nhận biết và gọi tên các loại rau, củ, quả Bằng chữ cái. - Góc thiên nhiên: các loại cây đều được gắn tên để trẻ có thể gọi tên và nhận biết tên của cây ghép chữ theo tên. 3.2. Dạy trẻ làm quen với chữ viết mọi lúc, mọi nơi. 7