SKKN Một số kinh nghiệm trong việc giáo dục kỹ năng tự phục vụ cho trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi

Nội dung text: SKKN Một số kinh nghiệm trong việc giáo dục kỹ năng tự phục vụ cho trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi

1. UBND QUẬN LONG BIÊN TRƯỜNG MẦM NON HOA SỮA SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM Một số kinh nghiệm trong việc giáo dục kỹ năng tự phục vụ cho trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi Lĩnh vực/Môn: Giáo dục mẫu giáo Cấp học: Mầm non Họ và tên tác giả: Nguyễn Thị Minh Thu Chức vụ: Giáo viên ĐT: 0979563383 Đơn vị công tác: Trường Mầm non Hoa Sữa Quận Long Biên – Hà Nội Long Biên, tháng 4 năm 2019
2. MỤC LỤC NỘI DUNG Trang I . ĐẶT VẤN ĐỀ 1 II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ 2 1. Những nội dung lý luận có liên quan trực tiếp đến vấn đề nghiên 2 cứu tổng kết kinh nghiệm 1.1 . Cơ sở lý luận 2 1.2. Cơ sở thực tiễn 3 2. Thực trạng vấn đề 3 2.1.Thuận lợi 3 2.2 . Khó khăn 3 3. Các biện pháp đã tiến hành: 4 3.1. Lập kế hoạch giáo dục kĩ năng TPV cho trẻ MG 4 – 5 tuổi 4 4 3.2. Xây dựng môi trường trong lớp học 3.3. Tăng cường cho trẻ rèn luyện kỹ năng tự phục vụ thông qua hoạt 5 động vui chơi 3.4. Tạo cơ hội cho trẻ được thực hành, trải nghiệm kỹ năng TPV ở mọi 6 lúc mọi nơi 3.5. Tuyên truyền phối hợp với các bậc phụ huynh 7 4. Hiệu quả của SKKN 8 III. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 9 1. Ý nghĩa của SKKN 9 2. Bài học kinh nghiệm 9 3. Ý kiến đề xuất 10 PHỤ LỤC IV. TÀI LIỆU THAM KHẢO
3. I . ĐẶT VẤN ĐỀ Trẻ được lớn lên phát triển toàn diện là nhờ một phần vào sự chăm sóc của gia đình và nhà trường. Việc bảo vệ chăm sóc và giáo dục trẻ hiện nay, đang là trách nhiệm của mỗi gia đình, nhà trường và của toàn xã hội. Vậy phải làm như thế nào để có được những công dân có ích cho xã hội đó là nhiệm vụ của mỗi chúng ta, bồi dưỡng và phát triển trẻ em thành những con người toàn diện. Giáo dục mầm non là mắt xích đầu tiên trong hệ thống giáo dục quốc dân. Nó đặt nền móng cho sự phát triển về thể chất, trí tuệ, tình cảm, thẩm mỹ, của trẻ, chuẩn bị cho trẻ bước vào học phổ thông. “Tuổi nhỏ làm việc nhỏ, tùy theo sức của mình” - Bác Hồ kính yêu của chúng ta đã dặn dạy như thế. Và điều đầu tiên chúng ta dạy đứa trẻ không phải là thuộc nhiều bài hát, bài thơ mà là cách thực hiện các công việc phục vụ chính bản thân chúng. Ngày nay trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế, đứng trước nhiều cơ hội cũng như thách thức từ yêu cầu thực tiễn đòi hỏi mỗi người đều phải biết tự trang bị cho mình những kĩ năng cơ bản trong cuộc sống, những năng lực không thể thiếu như: năng lực cá thể, năng lực chuyên môn, năng lực phương pháp và năng lực xã hội. Những khả năng, kĩ năng sẽ giúp con người có thể chung sống trong một thế giới, một mái nhà và đó là những kĩ năng cơ bản nhất của con người. Chúng thực sự cần thiết cho con người nói chung và trẻ em nói riêng. Kỹ năng tự phục vụ là một trong những kĩ năng đòi hỏi trẻ biết tự làm những công việc đơn giản liên quan tới trẻ trong sinh hoạt hàng ngày của trẻ như: đi giầy dép, mặc quần áo, xúc cơm ăn, cất dọn đồ chơi sau khi chơi, biết lấy gối và tự lên giường đi ngủ .mà không cần sự trợ giúp của người lớn. Đối với trẻ mẫu giáo, những kỹ năng tự phục vụ có ý nghĩa vô cùng to lớn đối với chính cuộc đời đứa trẻ vì đây là giai đoạn nền móng vững chắc cho một nhân cách mới. Nó như tấm lá chắn bảo vệ và giúp trẻ có thể tự biết ăn, ngủ, học hành. Khi trẻ làm là trẻ đã lớn lên cả về thể chất và tâm hồn, trẻ khẳng định với những người xung quanh là “con đã lớn”. Bản thân là một giáo viên trực tiếp chăm sóc - giáo dục trẻ tôi nhận thấy kỹ năng tự phục vụ là cần thiết cho trẻ mẫu giáo là đối tượng càng cần được quan tâm giáo dục kỹ năng tự phục vụ hơn cả. Do đó tôi đã nghiên cứu và đưa ra “Một số kinh nghiệm trong việc giáo dục kỹ năng tự phục vụ cho trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi”. 1/10
4. II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ 1. Những nội dung lý luận có liên quan trực tiếp đến vấn đề nghiên cứu tổng kết kinh nghiệm. 1.1 Cơ sở lý luận : Ở Việt nam, từ năm học 2008-2009, Bộ Giáo dục - Đào tạo đã phát động phong trào “Xây dựng trường học thân thiện - học sinh tích cực”, với yêu cầu tăng cường sự tham gia một cách hứng thú của học sinh trong các hoạt động giáo dục trong nhà trường và tại cộng đồng với thái độ tự giác, chủ động và ý thức sáng tạo. Trong năm nội dung thực hiện có nội dung rèn luyện kỹ năng sống, đặc biệt là hình thành kỹ năng tự phục vụ cho học sinh. M. Montessori (1870 – 1952), một tiến sĩ, nhà giáo dục người Ý nổi tiếng. Bà là người xây dựng phương pháp Montessori, một phương pháp giáo dục trong đó coi trọng các tiềm năng của trẻ và nỗ lực để phát triển tiềm năng này bằng một môi trường giáo dục thân thiện, cởi mở, ở đó, đứa trẻ được phát triển thông qua việc rèn luyện các giác quan, đặc biệt là xúc giác. Trẻ học thông qua thử nghiệm với các đồ dùng học tập và qua các trẻ khác. Đồ dùng học tập được thiết kế chuyên biệt như đồ dùng cho hoạt động hằng ngày giúp trẻ phát triển về thể chất, tính kiên trì, sự tự tin, độc lập và sự sáng tạo; đồ dùng học tập để phát triển giác quan, sự nhạy cảm, đồ dùng học tập về toán học giúp trẻ phát triển về tư duy logic, làm quen với các khái niệm về toán học; đồ dùng học tập cho các môn khoa học để giúp trẻ hiểu biết về văn hóa thế giới, thích nghi và hòa nhập với cộng đồng. Chương trình dạy được phát triển dựa trên khả năng lĩnh hội của trẻ. Giáo viên phải thiết kế bài học linh hoạt và đa dạng theo trình độ riêng của từng trẻ. Đây là phương pháp giáo dục duy nhất đã gặt hái được thành công khi trải qua sự phát triển không ngừng trong hơn 100 năm qua (kể từ năm 1907). Do đó, áp dụng phương pháp Montessori vào giáo dục kỹ năng tự phục vụ cho trẻ mẫu giáo 4 – 5 tuổi là hợp lý và cần thiết . 1.2 Cơ sở thực tiễn : Việc rèn luyện kĩ năng sống tự phục vụ bản thân ngay từ nhỏ là vô cùng cần thiết đối với trẻ mầm non nói chung. Nếu các con không có kĩ năng tự phục vụ bản thân, các con sẽ không thể chủ động và tự lập trong cuộc sống hiện đại. Vậy nên cô giáo không chỉ cho trẻ học trên sách vở mà còn cho trẻ được học kiến 2/10
5. thức thực tế ngoài đời và kĩ năng tự chăm sóc bản thân phù hợp với lứa tuổi. Để dạy cho trẻ tập những kỹ năng này giáo viên phải trải qua một quá trình . 2. Thực trạng vấn đề : 2.1.Thuận lợi : - Nhà trường nhận được sự quan tâm của Phòng giáo dục và đào tạo quận, sự tạo điều kiện, giúp đỡ của Đảng Uỷ, ủy ban nhân dân, Hội đồng nhân dân phường cũng như sự chỉ đạo kịp thời của Ban giám hiệu nhà trường. - Phòng học rộng rãi, thoáng mát, đủ ánh sáng, đủ trang thiết bị hiện đại như: máy vi tính, máy chiếu , loa , đài 100% các lớp học đều có máy vi tính kết nối internet trực tiếp . - Ban giám hiệu luôn quan tâm giúp đỡ và bồi dưỡng về chuyên môn, đặc biệt chú trọng nâng cao các điều kiện về tài liệu chuyên môn cơ sở vật chất phục vụ cho công tác giáo dục theo hướng hiện đại, tạo điều kiện cho giáo viên an tâm sáng tạo và nâng cao trình độ chuyên môn. - Phụ huynh quan tâm và ủng hộ cơ sở vật chất cho nhà trường. - Giáo viên đa phần trẻ tuổi, nhiệt tình sáng tạo, yêu nghề mến trẻ, nhanh nhạy trong tiếp thu những điều mới mẻ. 2.2 Khó khăn : - Giáo viên chưa có nhiều thời gian để tìm tòi, trau dồi các biện pháp giáo dục kỹ năng tự phục vụ cho trẻ . - Đồ dùng rèn kỹ năng cho trẻ trong lớp chưa phong phú , hạn chế về số lượng . - Số trẻ trên lớp còn đông nên khó khăn trong việc quan tâm đến từng cá nhân trẻ . - Nhiều bậc phụ huynh chưa dành thời gian phối hợp với giáo viên trong việc giáo dục kỹ năng tự phục vụ cho trẻ , còn làm hộ trẻ không để trẻ tự mình làm 3. Các biện pháp đã tiến hành: 3.1 Biện pháp 1: Lập kế hoạch giáo dục kĩ năng tự phục vụ cho trẻ mẫu giáo 4 – 5 tuổi : Căn cứ vào chỉ dạo, định hướng của cấp học, nhà trường đã triển khai đến 100% các khối lớp. Căn cứ vào khả năng của trẻ chúng tôi đã lựa chọn được 12 kỹ năng tự phục vụ và phân theo các nhóm cụ thể: 3/10
6. Tên nhóm STT Tên kỹ năng 1. Cách sử dụng đũa Kỹ năng trong Cách sử dụng kéo ăn uống 2. 3. Cách lau chùi nước 4. Cách rửa tay, lau mặt 5. Cách xử lí khi ho 6. Cách xử lí hỉ mũi Kỹ năng vệ sinh Cách chải tóc cá nhân 7. 8. Cách cắt móng tay 9. Cách quét rác trên sàn 10. Cách đánh răng Kỹ năng về 11. Cách mặc áo, cởi áo (gấp áo) trang phục 12. Cách cài khuy áo , kéo khóa 3.2 Biện pháp 2: Xây dựng môi trường trong lớp học Trẻ học ngôn ngữ và các kỹ năng quan trọng cơ bản của cuộc sống thông qua tiếp nhận một cách vô thức từ môi trường xung quanh, do đó tạo ra một môi trường học tập tốt cho trẻ là ưu tiên số một của chương trình dạy trẻ kỹ năng tự phục vụ . “Môi trường” ở đây, không chỉ bao gồm vùng không gian mà trẻ sử dụng, nội thất phòng học, đồ chơi; mà còn là những giáo viên, nhân viên nhà trường và các trẻ khác mà trẻ được tiếp xúc hàng ngày. Do đó, cần chuẩn bị tất cả mọi thứ có thể để mang lại môi trường tốt nhất cho trẻ. Trong lớp, tôi xây dựng riêng một góc tự phục vụ. Trẻ được thực hành các kỹ năng trong giờ chơi, được ôn luyện củng cố và tái tạo lại những kiến thức về kỹ năng đã được cô giáo dạy . Không những thế, tôi còn đưa 1 số kỹ năng xen kẽ vào các góc chơi khác nhưng vẫn đảm bảo phù hợp nội dung chơi, đặc thù riêng của góc. ( Hình ảnh 1) 4/10
7. Ngoài các đồ dùng được nhà trường cung cấp cho, giáo viên rất tích cực tạo ra những đồ dùng tự tạo nhằm giúp trẻ có thể dễ dàng học tập và rèn các kĩ năng tự phục vụ. Với những bộ sách học mà chơi, chơi mà học trẻ được thực hành các kĩ năng như: Cài khuy áo, kéo khóa, buộc dây giày, Quyển sách sử dụng chất liệu vải dạ bền, màu sắc đẹp đưa ra những hình ảnh sống động giúp trẻ được rèn luyện các kĩ năng một cách dễ dàng, mỗi trang sách là một bài học riêng với trẻ . Những bộ sách như thế này cũng chính là “bộ học cụ Montessori” của lớp. Do điều kiện nhà trường chưa thể trang bị các học cụ Montesssori chuẩn, nên tôi đã tìm tòi và làm ra những bộ học cụ như thế này. Chúng vẫn đảm bảo các nguyên tác như tính thẩm mỹ, khoa học, an toàn và hiệu quả với trẻ. 3.3. Biện pháp 3: Tăng cường cho trẻ rèn luyện kỹ năng tự phục vụ thông qua hoạt động vui chơi Hoạt động vui chơi là một trong các loại hình hoạt động của trẻ ở trường mầm non, là hoạt động chủ đạo của trẻ mẫu giáo được người lớn tổ chức, hướng dẫn nhằm giúp trẻ thỏa mãn các nhu cầu vui chơi và nhận thức, đồng thời nhằm giáo dục và phát triển toàn diện cho trẻ. Bên cạnh đó hoạt động vui chơi còn là phương tiện giáo dục và phát triển trí tuệ cho trẻ, góp phần củng cố, làm phong phú vốn hiểu biết của trẻ về thế giới xung quanh. Trong quá trình chơi trẻ học hỏi được cách ứng xử giao tiếp, thấu cảm được tình người của con người với con người, con người với thiên nhiên và với thế giới đồ vật, góp phần hình thành hành vi kĩ năng xã hội cho trẻ. Trong giờ vui chơi trẻ được thực hành trải nghiệm nhiều vai chơi khác nhau trong cuộc sống của người lớn, vì vậy đây thực sự là một điều kiện tuyệt vời giúp trẻ được thực hành các kĩ năng tự phục vụ một cách hiệu quả. Tôi tiến hành lồng ghép giáo dục kỹ năng tự phục vụ vào vui chơi, qua đó trẻ được rèn luyện các kỹ năng tự phục vụ, giáo viên theo dõi quan sát lắng nghe để kịp thời sửa đổi cho trẻ những kỹ năng chưa tốt. Đồng thời giúp trẻ hình những kỹ năng cần thiết trong cuộc sống. Ví dụ: Góc gia đình: Mẹ dạy các con cách mặc áo, cởi áo; Cách cài khuy; Cách sử dụng đũa, sử dụng thìa đúng cách . (Hình ảnh 2) 5/10