SKKN Một số biện pháp nâng cao vốn từ ngữ trong môn Luyện từ và câu cho học sinh Lớp 4

Nội dung text: SKKN Một số biện pháp nâng cao vốn từ ngữ trong môn Luyện từ và câu cho học sinh Lớp 4

1. Đề tài : Một số biện pháp nâng cao vốn từ ngữ trong mơn Luyện từ và câu cho học sinh lớp 4 SƠ LƯỢC LÝ LỊCH KHOA HỌC I. THƠNG TIN CHUNG VỀ CÁ NHÂN 1. Họ và tên : Đinh Quốc Nguyễn 2. Ngày tháng năm sinh : Ngày 25 tháng 10 năm 1976 3. Nam, nữ : Nam 4. Địa chỉ : xã Sơng Nhạn, huyện Cẩm Mỹ, tỉnh Đồng Nai 5. Điện thoại : (Cơ quan) 0613.701.013 (Nhà riêng) ĐTDĐ : 0933486044 6. Fax : E-mail: quocnguyen1525@yahoo.com.vn 7. Chức vụ : Giáo viên 8. Đơn vị cơng tác : Trường tiểu học Sơng Nhạn, Cẩm Mỹ, Đồng Nai. II. TRÌNH ĐỘ ĐÀO TẠO Học vị (hoặc trình độ chuyên mơn, nghiệp vụ) cao nhất : Cử nhân GD Tiểu học - Năm nhận bằng : 2010 - Chuyên ngành đào tạo : Giáo dục tiểu học III.KINH NGHIỆM KHOA HỌC - Lĩnh vực chuyên mơn cĩ kinh nghiệm : Dạy học Số năm cĩ kinh nghiệm : 16 năm - Các sáng kiến kinh nghiệm đã cĩ trong 3 năm gần đây : + “Một số biện pháp giúp đỡ học sinh yếu tốn cho học sinh lớp 5” + “Nâng cao chất lượng dạy học thơng qua “Ứng dụng cơng nghệ thơng tin” + “Nâng cao chất lượng dạy học thơng qua “Rèn kỹ năng sử dung phương pháp sơ đồ đoạn thẳng bài tốn tìm 2 số lớp 4” 1 Giáo viên thực hiện:
2. Đề tài : Một số biện pháp nâng cao vốn từ ngữ trong mơn Luyện từ và câu cho học sinh lớp 4 Sáng kiến kinh nghiệm : Năm học 2013 – 2014 tơi được nhà trường phân cơng chủ nhiệm lớp 4C. cĩ thể nĩi đây là một lớp học cĩ số học sinh rất ngoan, chăm học và hiếu động. Sau một thời gian tiếp cận trong cơng tác giảng dạy, cơng tác chủ nhiệm nên tơi đã cĩ phần nào hiểu được đặc điểm tâm sinh lý các em, hiểu được những mặt mạnh, mặt yếu của từng em. Cũng từ đĩ tơi đã lập cho mình một kế hoạch dạy học phù hợp với từng đối tượng học sinh trong lớp. Đề tài mà tơi trình bày sau đây cũng là một trong những nội dung mà tơi đã nghiên cứu qua tìm hiểu năng lực học tập của các em trong lớp. Nhưng đây là một chuyên đề thật khĩ, do vậy mà chỉ riêng một mình thì tơi khơng thể hồn thành được, mà nội dung đề tài được hồn thành là nhờ sự chỉ bảo tận tình, cung cấp những tư liệu cần thiết cho tơi của Ban giám hiệu nhà trường, sự nhiệt tình của một số giáo viên đồng nghiệp đã giúp tơi hồn thành nội dung nghiên cứu đúng thời gian quy định. Qua đĩ, khơng chỉ nghiên cứu xong đề tài mà bản thân tơi cịn tiếp thu được rất nhiều điều bổ ích từ sự chỉ bảo của Ban giám hiệu cũng như sự giúp đỡ của quý thầy cơ giáo trường tiểu học Tơi xin cảm ơn sự giúp đỡ của Ban lãnh đạo và quý thầy cơ giáo. Trong nội dung nghiên cứu, với những kiến thức và thời gian nghiên cứu cịn nhiều hạn chế, nên khơng tránh khỏi những sai sĩt, tơi rất mong nhận được những ý kiến đĩng gĩp quý báu từ phía nhà trường, quý thầy cơ giáo trường tiểu học cùng các anh chị em đồng nghiệp để đề tài của tơi được đầy đủ hơn. Tơi xin chân thành cảm ơn! Người trình bày 2 Giáo viên thực hiện:
3. Đề tài : Một số biện pháp nâng cao vốn từ ngữ trong mơn Luyện từ và câu cho học sinh lớp 4 I. PHẦN MỞ ĐẦU I.1. Lý do chọn đề tài : Vai trị của Từ trong hệ thống ngơn ngữ quy định tầm quan trọng của việc dạy Từ ngữ ở tiểu học. Khơng cĩ một vốn từ đầy đủ thì khơng thể nắm ngơn ngữ như một phương tiện giao tiếp. Việc học Từ ở tiểu học sẽ tạo cho học sinh năng lực từ ngữ, giúp học sinh nắm tiếng mẹ đẻ, tạo điều kiện để học tập những cấp học tiếp theo và phát triển tồn diện. Vốn từ của học sinh càng giàu bao nhiêu thì khả năng lựa chọn từ càng lớn, càng chính xác, sự trình bày tư tưởng, tình cảm càng rõ ràng, sâu sắc bấy nhiêu. Vì vậy số lượng từ, tính đa dạng, tính năng động của từ được xem là điều kiện quan trọng hàng đầu để phát triển ngơn ngữ. Cũng chính vì vậy, ở tiểu học, từ ngữ khơng chỉ được dạy trong tất cả các phân mơn Tiếng Việt mà nĩ cịn được dạy trong tất cả các tiết học của các mơn khác như Tốn, Tự nhiên xã hội, . Ở đâu cĩ dạy nghĩa từ, dạy sử dụng từ, thì ở đĩ dạy Từ ngữ. Việc đổi mới phương pháp dạy học, thay sách giáo khoa của mơn học Tiếng Việt hiện nay là một bước tiến quan trọng của nền giáo dục nước nhà nhằm thực hiện mục tiêu hình thành và phát triển ở học sinh các kỹ năng sử dụng Tiếng Việt (nghe, đọc, nĩi, viết) để học tập và giao tiếp trong các mơi trường hoạt động của lứa tuổi. Thơng qua dạy và học Tiếng Việt cịn gĩp phần rèn luyện cho các em các thao tác của tư duy, cung cấp cho học sinh những kiến thức sơ giản về Tiếng Việt, về xã hội, tự nhiên và con người, về văn hố, văn học của Việt Nam và nước ngồi. Qua đĩ cịn bồi dưỡng tình yêu Tiếng Việt cho các em và hình thành thĩi quen giữ gìn sự trong sáng, giàu đẹp của Tiếng Việt, gĩp phần hình thành nhân cách con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Từ những mục đích giáo dục trên, việc dạy học phân mơn “Luyện từ và câu” trong mơn Tiếng Việt đĩng vai trị hết sức quan trọng trong hệ thống ngơn ngữ. Đây là sự kết hợp của hai phân mơn riêng biệt đĩ là Từ ngữ, Ngữ pháp trong chương trình tiểu học trước đây. Nĩ phù hợp với yêu cầu giáo dục trong giai đoạn mới, thể hiện được quan điểm dạy học mới là gắn liền những kiến thức về lý thuyết ngơn ngữ với việc đưa chúng vào hiện thực sử dụng gắn lý thuyết với thực hành. Xuất phát từ những suy nghĩ trên đồng thời bản thân tơi cũng đang tập trung tìm hiểu vấn đề dạy cho học sinh sử dụng từ, phát triển kỹ năng sử dụng từ trong lời nĩi và viết của học sinh tiểu học nên tơi đã chọn đề tài : “Một số biện pháp nâng cao vốn từ ngữ trong mơn Luyện từ và câu cho học sinh lớp 4” để nghiên cứu. 3 Giáo viên thực hiện:
4. Đề tài : Một số biện pháp nâng cao vốn từ ngữ trong mơn Luyện từ và câu cho học sinh lớp 4 I.2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài : * Mục tiêu Nâng cao vốn từ nghĩa là dạy học sinh sử dụng từ, phát triển kỹ năng sử dụng từ trong lời nĩi và cách viết của học sinh, đưa từ vào trong vốn từ tích cực được học sinh dùng thường xuyên. Nâng cao vốn từ tức là dạy học sinh biết dùng từ ngữ trong nĩi năng của mình. Biện pháp giúp học sinh nâng cao vốn từ là cung cấp thêm cho học sinh về từ vựng học cơ bản như một số vấn đề cấu tạo từ và các lớp từ. Những khái niệm này sẽ giúp học sinh nắm nghĩa từ một cách sâu sắc và biết hệ thống hố vốn từ một cách cĩ ý thức. Nâng cao vốn từ cho học sinh khơng chỉ là cung cấp vốn từ hay phát triển kỹ năng vốn từ mà điều quan trọng là dạy cho học sinh thực hành từ ngữ. Dạy thực hành từ ngữ chính là dạy từ theo quan điểm giao tiếp, dạy từ trên bình diện phát triển lời nĩi. Đĩ chính là cơng việc làm giàu vốn từ cho học sinh. * Nhiệm vụ: - Nghiên cứu lý thuyết về từ ngữ, cách dùng từ và một số vấn đề liên quan đến vốn từ. - Tìm hiểu thực trạng về việc học sinh sử dụng từ và vốn từ cĩ sẵn của các em trong quá trình học tập. - Tìm hiểu và tiến hành xây dựng các biện pháp giúp học sinh tích cực hĩa vốn từ - Đề xuất một số ý kiến về nâng cao vốn từ ngữ cho học sinh trong giao tiếp ngơn ngữ cũng như trong trình bày văn bản. I.3. Đối tượng nghiên cứu của đề tài: Đối tượng nghiên cứu của đề tài là các em học sinh tiểu học lớp 4C, trường tiểu học I. 4. Phạm vi nghiên cứu: Với thời gian và kiến thức của bản thân cịn hạn chế nên đề tài chỉ nghiên cứu trong phạm vi trường tiểu học Nội dung chủ yếu là tìm hiểu về thực trạng hiện nay việc dạy học và mở rộng từ ngữ trong phân mơn “Luyện từ và câu” của học sinh lớp 4C, từ đĩ đề xuất một số biện pháp tổ chức giúp học sinh nâng cao vốn từ. I. 5. Phương pháp nghiên cứu: a. Phương pháp điều tra. Đây là phương pháp điều tra nghiên cứu từ thực tế hình thức tổ chức dạy học và mở rộng vốn từ cho học sinh lớp 4 đối với phân mơn “Luyện từ và câu” trong mơn Tiếng Việt ở trường tiểu học. b. Phương pháp lý thuyết : 4 Giáo viên thực hiện:
5. Đề tài : Một số biện pháp nâng cao vốn từ ngữ trong mơn Luyện từ và câu cho học sinh lớp 4 Là phương pháp nghiên cứu các tài liệu cĩ liên quan đến vốn từ và cách cung cấp vốn từ cho học sinh tiểu học. c. Phương pháp phân tích, tổng hợp : Sau khi nghiên cứu nội dung từ thực tế và tham khảo sách, tài liệu, tơi tiến hành phân tích tổng hợp việc dạy học sinh sử dụng từ và phát triển kỹ năng sử dụng từ trong học tập của mơn “Luyện từ và câu” của học sinh tiểu học ở đơn vị mình. Từ đĩ cĩ cơ sở để đề xuất ý kiến về việc tổ chức một số biện pháp nâng cao vốn từ trong phân mơn “Luyện từ và câu” ở trường tiểu học hiện nay. Ngồi ra tơi cịn sử dụng thêm một số phương pháp khác để bổ sung cho quá trình nghiên cứu của đề tài. 5 Giáo viên thực hiện:
6. Đề tài : Một số biện pháp nâng cao vốn từ ngữ trong mơn Luyện từ và câu cho học sinh lớp 4 II. PHẦN NỘI DUNG II.1. CƠ SỞ LÝ LUẬN : Nâng cao vốn từ cĩ vai trị đặc biệt quan trọng trong hệ thống ngơn ngữ. Việc giúp học sinh nâng cao vốn từ là giúp cho các em nắm ngơn ngữ làm phương tiện giao tiếp. Để học sinh nâng cao vốn từ thì trước hết phải dạy cho các em nắm được từ ngữ, tạo cho các em năng lực từ ngữ, giúp các em nắm được tiếng mẹ đẻ, nắm được các từ ngữ thơng dụng tối thiểu về thế giới xung quanh cơng việc của học sinh ở trường, ở nhà, tình cảm gia đình và vẻ đẹp thiên nhiên, đất nước con người những từ ngữ đĩ gắn với việc giáo dục học sinh tình yêu gia đình, nhà trường, yêu tổ quốc, yêu nhân dân, yêu lao động chúng làm giàu nhận thức, mở rộng tầm mắt của học sinh, giúp các em nhận thấy vẻ đẹp của quê hương đất nước, con người, dạy các em biết yêu và ghét. Việc dạy từ ngữ và nâng cao vốn từ được tiến hành trên những mẫu mực tiếng Việt hiện đại. Vốn từ của học sinh được làm giàu dựa trên những ngữ liệu chủ yếu là những bài tập đọc, những câu chuyện kể, các bài Tập làm văn. Từ lớp 2 tất cả các nội dung cĩ liên quan đến từ ngữ đều được sắp xếp theo chủ đề. Nĩi cách khác cung cấp từ theo chủ đề là cơ sở của tính tuần tự trong dạy từ ngữ và nâng cao vốn từ ở tiểu học. II.2. Thực trạng: Trường tiểu học là một đơn vị đĩng trên địa bàn thơn . Với 364 học sinh, đa số là con em gia đình nơng nghiệp. Đội ngũ CBGV của trường cĩ tay nghề vững vàng, nhiệt huyết với cơng việc. Ban lãnh đạo nhà trường luơn quan tâm đúng mức đến chất lượng học tập và nề nếp của các em. Đầu năm học tơi được nhà trường phân cơng giảng dạy lớp 4C, tổng số học sinh của lớp 27 em, trong đĩ nữ 12 em. Tất cả đều là dân tộc kinh .Các em ngoan, ham học .Qua kiểm tra chất lượng đầu năm cĩ 3 học sinh giỏi, 10 em học sinh khá. Đây cũng là thuận lợi lớn trong cơng tác giảng dạy của bản thân. a. Thuận lợi – Khĩ khăn: * Thuận lợi: Ngay khi bắt đầu tiến hành nghiên cứu đề tài, tơi đã nhận được nhiều sự ủng hộ từ phía nhà trường cũng như một số giáo viên. Ban giám hiệu nhà trường đã tạo mọi điều kiện thuận lợi và hướng dẫn chi tiết cho tơi cách trình bày nội dung đúng với hướng dẫn của Phịng giáo dục, cung cấp cho tơi những tư liệu cần thiết để nghiên cứu. Bên cạnh đĩ các anh chị em đồng nghiệp rất cởi mở và nhiệt tình giúp đỡ cho tơi hồn thành nội dung nghiên cứu, nhiều giáo viên khơng ngại khĩ khăn đã cùng trao đổi với tơi rất nhiệt tình về những kinh nghiệm nghiệp vụ, hướng dẫn 6 Giáo viên thực hiện: