SKKN Một số biện pháp Dạy Tập làm văn Lớp 5 cho phù hợp với trình độ học sinh - Kiểu bài tả cảnh

Nội dung text: SKKN Một số biện pháp Dạy Tập làm văn Lớp 5 cho phù hợp với trình độ học sinh - Kiểu bài tả cảnh

1. Một số biện pháp "Dạy tập làm văn lớp 5 cho phù hợp với trình độ học sinh - Kiểu bài tả cảnh". I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI: Thực hiện Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 04 tháng 11 năm 2013. Ban Chấp hành Trung ương khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế. Giáo dục Tiểu học là nền móng cho nền tảng giáo dục của các cấp học trên nữa. Trong dạy học ở lớp 5. Tập làm văn là một phân môn nhỏ trong chương trình Tiếng Việt của bậc tiểu học, đây là một phân môn mang tính chất thực hành tổng hợp. Việc dạy tập làm văn ở bậc tiểu học có một vị trí rất quan trọng, nó góp phần rèn luyện cho học sinh năng lực sử dụng tiếng mẹ đẻ, tạo điều kiện cho các em giao tiếp trong cuộc sống hàng ngày và học tập tốt các môn học khác. Nếu như các môn học và phân môn khác của môn Tiếng việt cung cấp cho các em một hệ thống các kiến thức kỹ năng thì phân môn tập làm văn tạo điều kiện cho các em thể hiện các kiến thức các kiến thức, rèn luyện các kỹ năng đó một cách linh hoạt thực tế và có hệ thống hơn. Chính những văn bản nói, viết các em có được từ phân môn tập làm văn theo các nghi thức lời nói, thuyết trình đã thể hiện những hiểu biết thực tế, những kỹ năng sử dụng Tiếng Việt mà các em đã được học ở phân môn Tập làm văn các kiểu bài miêu tả được học nhiều nhất, nó giúp cho học sinh tái hiện lại cuộc sống con người, phong cách thiên nhiên hiện lên như một bức tranh nhiều màu sắc. Nó giúp các em có tâm hồn văn học có tình yêu quê hương đất nước và cuộc sống con người. Tuy nhiên phải thừa nhận một điều rằng, thực tế hiện nay, việc dạy môn Tiếng Việt nói chung và phân môn tập làm văn nói riêng còn có rất nhiều hạn chế và chưa đạt kết quả như mong muốn. Lý do này là do nhiều nguyên nhân trong đó đa số giáo viên chưa định hình được phương pháp giảng dạy cũng như trình tự tiến hành dạy một bài tập làm văn như thế nào cho phù hợp với mục đích và nội dung của bài học đặt ra. Mặt khác học sinh tiểu học là đối tượng mà năng lực tư duy còn hạn chế. Kỹ năng sử dụng ngôn ngữ của các em chưa cao.Đặc biệt trình độ học sinh ở các địa phương các em còn chưa đồng đều hơn nữa học sinh rất ngại học văn. Trong một tiết học thời gian từ 35 đến 40 phút là tối đa mà kiến thức phải cung cấp quá nhiều nên giáo viên chỉ hay quan tâm đến đối tượng học sinh khá giỏi để tiết dạy thành công . Ngoài ra do việc thay đổi nội dung chương trình sách giáo khoa khiến cho giáo viên còn lúng túng trong việc nắm bắt nội dung và phương pháp giảng dạy, từ đó dẫn đến kết quả học tập môn tập làm văn chưa cao. Lúc này đây các em muốn đòi hỏi ở người thầy cái tâm, cái tài để truyền cho các em niềm say mê, để động viên bồi dưỡng các em trở thành học sinh có năng 1
2. Một số biện pháp "Dạy tập làm văn lớp 5 cho phù hợp với trình độ học sinh - Kiểu bài tả cảnh". khiếu, những nhân tài có tâm hồn văn học. Qua nhiều tiết dự giờ của đồng nghiệp, qua trải nghiệm soạn giảng và thực tế ở trên lớp, tôi đã đúc kết được một số kinh nghiệm và quyết định viết đề tài: Một số biện pháp "Dạy tập làm văn lớp 5 cho phù hợp với trình độ học sinh - Kiểu bài tả cảnh".Để nghiên cứu ứng dụng. II/ THỰC TRẠNG TRƯỚC KHI THỰC HIỆN CÁC GIẢI PHÁP CỦA ĐỀ TÀI. 1. Thuận lợi. -Trường Tiểu học Đinh Tiên Hoàng chúng tôi là một trong những trường có cơ sở vật chất tương đối khang trang, đầy đủ, lại được sự quan tâm sâu sắc của ngành, Hội cha mẹ học sinh và chính quyền địa phương. Ngay từ năm học 2009- 2010 nhà trường đã trang bị máy chiếu, màn chiếu, laptop phục vụ tốt cho việc giảng dạy. - Tổ khối 5 thường xuyên phối hợp với Ban giám hiệu sinh hoạt chuyên đề về phương pháp giảng dạy môn Tập làm văn lớp 5. - Bản thân biết sử dụng máy vi tính, biết soạn giảng bằng giáo án điện tử và đã cho các em quan sát những cảnh vật gần gũi với dạng văn tả cảnh qua các Video Clip bằng PowerPoint. - Các em hứng thú với các tiết học có hình ảnh sinh động. Hiện nay sách giáo khoa Tiếng việt lớp 5 có phần ưu điểm, được biên soạn theo các quan điểm dạy giao tiếp, quan điểm tích hợp, quan điểm tích cực hóa hoạt động của học sinh. Chính vì vậy kỹ năng sử dụng ngôn ngữ nói và viết của học sinh có phần tiến bộ hơn. Một trong những nhiệm vụ trọng tâm của chương trình là đổi mới phương pháp dạy học chuyển từ phương pháp truyền thụ kiến thức sang phương pháp tích cực hóa hoạt động của học sinh, trong tiết học, học sinh tự quan sát, suy nghĩ , rồi rút ra kiến thức mới. Sách giáo viên tiếng việt lớp 5 không trình bày kiến thức bằng những kết quả cho sẵn mà xây dựng hệ thống câu hỏi, bài tập yêu cầu học sinh hoạt động nhằm chiến lĩnh kiến thức và phát triển kỹ năng nhận thức của học sinh. Đây cũng chính là những điều kiện thuận lợi để giáo viên dạy học. Hơn nữa về phía học sinh, các em được học 2 buổi/ ngày nên kiến thức được giáo viên hướng dẫn kỹ hơn. Trong chương trình tiểu học hiện nay, các bài tập làm văn đều gắn với chủ điểm của đơn vị đã học vì vậy quá trình thực hiện các kỹ năng phân tích đề, tìm ý, quan sát, viết đoạn văn là những cơ hội giúp học sinh mở rộng hiểu biết trong cuộc sống. Việc phân tích dàn bài, lập dàn ý, chia đoạn văn miêu tả góp phần phát triển khả năng phân tích, phân loại của học sinh. Tư duy hình tượng của học sinh cũng được rèn luyện nhờ vận dụng biện pháp so sánh, nhân hóa khi miêu tả. Học tập làm 2
3. Một số biện pháp "Dạy tập làm văn lớp 5 cho phù hợp với trình độ học sinh - Kiểu bài tả cảnh". văn học sinh cũng có điều kiện tiếp cập vẻ đẹp của con người, thiên nhiên qua các bài văn, đoạn văn điển hình Khi phân tích đề tập làm văn, học sinh sẽ có những cơ hội gắn bó, yêu mến với thiên nhiên, đồng thời cũng lôi cuốn học sinh yêu thích làm văn. Kiểu bài tả cảnh các em cũng đã được làm quen với lớp 2,3. Lên lớp 4,5 các em lại tiếp tục rèn kỹ năng làm văn từ dễ đến khó (Rèn kỹ năng viết đoạn, liên kết đoạn) rất phù hợp nhận thức của học sinh tiểu học. Đặc biệt trình tự tả cảnh cũng giống nhau ở lớp 4. Đối tượng miêu tả của bài văn tả cảnh là những cảnh vật quen thuộc gần gũi với các em, một dòng sông, một đêm trăng, một cánh đồng vì vậy các em dễ quan sát hơn. 2. Khó khăn và hạn chế. Mặc dù tiếng việt lớp 5 có những thuận lợi song việc dạy cũng có những khó khăn hạn chế nhất định. - Năm học 2006 -2007 năm đầu tiên thay sách lớp 5 nên giáo viên còn nhiều lúng túng trong phương pháp dạy học Phân môn tập làm văn thì khác hẳn so với chương trình của năm trước. Học sinh học rất nhiều kiến thức mới trong khi đó trình độ của các em thì hạn chế, các em còn lười suy nghĩ, chép đáp án mẫu, vay mượn ý tình của người khác thường là của bài mẫu nào đó. Với cách khác học sinh thường sẵn sàng học thuộc văn mẫu, khi làm bài các em sao chép ra và biến thành bài làm của mình không kể đầu bài qui định thế nào. Với cách làm bài ấy các em không cần biết đến đối tượng miêu tả, không quan sát và không có cảm xúc gì về cảnh vật được tả. - Học sinh miêu tả hời hợt, chung chung không có một sắc thái riêng biệt nào đối tượng miêu tả. Vì thế bài làm ấy không sâu sắc, đọc lên thấy mờ nhạt nguyên nhân chủ yếu là kinh nghiệm sống của mình, không biết cách quan sát nên không có được nhận xét gì cụ thể. - Về phía giáo viên dạy văn miêu tả thường có các biểu hiện như sau. Bản thân giáo viên vừa bám sách giáo viên mà dạy do đó phần nghiên cứu bài dạy chưa kỹ “Tập làm văn kiểu bài tả cảnh” dạy kiến thức không liền mạch nên bài dạy chưa sâu. 3
4. Một số biện pháp "Dạy tập làm văn lớp 5 cho phù hợp với trình độ học sinh - Kiểu bài tả cảnh". Một số giáo viên dạy còn áp đặt mới chỉ hướng dẫn học sinh theo yêu cầu của sách mà chưa chú ý đến việc thâm nhập và khám phá cái hay, cái đẹp của bài văn. Đại đa số giáo viên chỉ chú ý đến học ở lớp mà chưa chú ý đến việc luyện tập ở nhà, chưa hướng cho các em tìm hiểu thêm sách, báo Để đối phó với việc học của học sinh làm bài kém, để đảm bảo chất lượng kiểm tra nhiều giáo viên cho học sinh chép bài mẫu. Vì vậy dẫn đến tình trạng cả thầy và trò nhiều khi bị lệ thuộc vào “mẫu” không thoát khỏi “mẫu”. Tóm lại: Khắc phục những nhược điểm trên là một nhiệm vụ bắt buộc mà mọi giáo viên phải cố gắng, có như vậy dạy Tập làm văn mới đạt được kết quả cao theo yêu cầu của sách giáo khoa 3/ Số liệu thống kê . Kết quả khảo sát việc học tập phân môn Tập làm văn và môn Tiếng Việt cuối HKI năm học 2012 – 2013 của lớp 5/4 do tôi trực tiếp giảng dạy như sau: Điểm 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 SS TLV / / / 3 4 6 5 4 3 2 27 Tiếng / / / / 2 4 4 8 5 4 Việt Môn GIỎI KHÁ TRUNG BÌNH YẾU SS SL % SL % SL % SL % 27 TLV 5 15,5% 9 33,2% 10 37 % 3 11% Tiếng 9 33,3% 12 44,5% 6 22% / / Việt III. NỘI DUNG ĐỀ TÀI: 1. Cơ sở lí luận: a. Vị trí, nhiệm vụ của môn tập làm văn: Môn tập làm văn có nhiệm vụ chủ yếu là dạy học sinh, sản sinh ra các ngôn bản nói và viết. Tập làm văn còn là sản phẩm thể hiện rõ vốn hiểu biết, đời sống, trình độ văn hoá của học sinh. Bài tập làm văn trở thành sản phẩm tổng hợp, là nơi trình bày kết quả của việc học Tiếng Việt. b.Về tiết dạy văn tả cảnh: Là tổ chức cho học sinh quan sát đối tượng miêu tả, một công việc thuộc về nguyên tắc khi dạy học văn tả cảnh. Trên cơ sở có sự thu nhận trực tiếp các nhận xét, ấn tượng, tạo cảm xúc cho mình, học sinh mới bắt tay vào làm bài. Khi thực hiện 4
5. Một số biện pháp "Dạy tập làm văn lớp 5 cho phù hợp với trình độ học sinh - Kiểu bài tả cảnh". trình tự các bước học sinh huy động vốn sống, khả năng tưởng tượng và cảm xúc giúp cho việc cảm thụ tốt hơn. Từ đó hiểu biết và kĩ năng về văn tả cảnh được hình thành một cách tự giác chủ yếu qua con đường thực hành. Tiết học này mở đầu một quy trình dạy một kiểu bài thông qua giải quyết một dạng tập làm văn cụ thể luyện cho học sinh hai kỹ năng: - Tìm tư liệu cho đề bài để chuẩn bị làm tập làm văn. - Cung cấp hiểu biết chung nhất mang tính lý thuyết về kiểu bài tả cảnh. c. Về cơ sở tâm lý và cơ sở ngôn ngữ: - Ở lứa tuổi lớp 5 học sinh đang phát triển về hệ xương, hệ thần kinh, - Các em đã có sự phát triển về trí tuệ, tâm hồn, các em thích quan sát mọi vật xung quanh. Khả năng tư duy cụ thể nhiều hơn khả năng khái quát hoá . Các em rất nhạy cảm với vẻ đẹp của thiên nhiên đất nước, .Các em dễ xúc động và bắt đầu biết mơ ước, có trí tưởng tượng phong phú. Thích ghi lại các vấn đề mà mình đã quan sát được. Song vốn ngôn ngữ chưa phong phú, sắp xếp ý chưa có hệ thống và diễn đạt còn thiếu mạch lạc. IV. NỘI DUNG, BIỆN PHÁP THỰC HIỆN CÁC GIẢI PHÁP CỦA ĐỀ TÀI: ❖ Mục đích nghiên cứu: Dựa vào việc tìm hiểu thực trạng của việc giảng dạy và học tập tiết quan sát, tìm ý cho bài tập làm văn hiện nay, tôi có một số phương pháp về việc hướng dẫn học sinh có phương pháp học dạng Tập làm văn tả cảnh một cách tích cực có hiệu quả tiến tới học sinh có khả năng nói và viết tốt hơn. ❖ Phương pháp nghiên cứu: 1. Nghiên cứu tài liệu -Đọc tài liệu trên mạng Internet, sách tham khảo. 2. Khảo sát thực tế -Dự giờ thăm lớp -Khảo sát tình hình thực tế 3. So sánh đối chiếu 4. Phương pháp thực hành V. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU: - Chương trình môn tập làm văn kiểu bài tả cảnh. 5