SKKN Một số biện pháp dạy giải bài toán liên quan đến rút về đơn vị cho học sinh Lớp 3

Nội dung text: SKKN Một số biện pháp dạy giải bài toán liên quan đến rút về đơn vị cho học sinh Lớp 3

1. PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH OAI TRƯỜNG TIỂU HỌC PHƯƠNG TRUNG I === === s¸ng kiÕn kinh nghiÖm MỘT SỐ BIỆN PHÁP DẠY GIẢI BÀI TOÁN LIÊN QUAN ĐẾN RÚT VỀ ĐƠN VỊ CHO HỌC SINH LỚP 3 ” SƠ YẾU LÝ LỊCH - Hä vµ tªn : Ph¹m ThÞ Anh Phư¬ng - Ngµy th¸ng n¨m sinh : 19 – 04 - 1973. - N¨m vµo ngµnh : 1992. - Chøc vô : Gi¸o viªn - Ьn vÞ c«ng t¸c : Trưêng tiÓu häc Phư¬ng Trung I – Thanh Oai – Hà Nội - Tr×nh ®é chuyªn m«n : Đại học tiểu học - HÖ ®µo t¹o : Từ xa - Bé m«n gi¶ng d¹y : Líp 3 - Tr×nh ®é chÝnh trÞ : Sơ cấp - Khen thưëng : Lao động giỏi cÊp c¬ së - 1 -
2. PHẦN 1 : ĐẶT VẤN ĐỀ 1- Lí do chän ®Ò tµi: 1.1 - C¬ së lÝ luËn: Trong nhà trường tiểu học, mỗi môn học đều góp phần vào việc hình thành và phát triển những cơ sở ban đầu quan trọng của nhân cách con người Việt Nam. Trong đó môn toán giữ vai trò quan trọng, thời gian dành cho việc học toán chiếm tỉ lệ khá cao. Thực tế những năm gần đây, việc dạy học toán trong các nhà trường tiểu học đã có những bước cải tiến về phương pháp, nội dung và hình thức dạy học. Cùng với các môn học khác như: Tiếng Việt, Đạo đức, TNXH, Môn toán cũng có một vị trí rất quan trọng cho việc hình thành nhân cách cho học sinh, vì môn toán là một môn học mang tính khoa học, nghiên cứu một số mặt của thế giới hiện thực và cũng qua môn toán mỗi học sinh tiểu học được trang bị một hệ thống kiến thức cơ bản về nhận thức, điều đó rất cần thiết cho đời sống sinh hoạt và lao động. Bên cạnh đó học sinh tiểu học qua việc học toán sẽ phát huy tốt trí tưởng tượng, các kĩ năng, kĩ xảo về tính toán, có tính chính xác cao. Qua môn toán giúp các em cảm thụ tốt kiến thức của các môn học khác. Cũng qua môn toán, trong suốt cấp học, các em cũng tích luỹ được những kinh nghiệm để tiếp tục nhận thức thế giới xung quanh, áp dụng một cách thành thạo, chính xác kiến thức đã được trang bị vào trong thực tiễn cuộc sống, cũng như sự sáng tạo trong hoạt động học tập của các cấp học cao hơn. Từ trước đến nay, giải toán đã trở thành hoạt động trí tuệ sáng tạo, hấp dẫn đối với nhiều học sinh và thầy giáo trong trường phổ thông nói chung và trường tiểu học nói riêng. Vấn đề cốt lõi để giải được bài toán là nhận dạng bài toán, hiểu và tóm tắt được bài toán, lựa chọn được phương pháp thích hợp để giải bài toán. Do đó đòi hỏi học sinh phải được trang bị kiến thức cũng như kỹ năng vận dụng các phương pháp giải toán. 1.2- C¬ së thùc tiÔn Như chúng ta đã biết, căn cứ vào sự phát triển tâm, sinh lí của học sinh Tiểu học mà cấu trúc nội dung môn toán phù hợp với từng giai đoạn phát triển của học sinh. Ở lớp 3, các em được học các kiến thức, kĩ năng ở thời điểm kết thúc của giai đoạn 1, chuẩn bị học tiếp giai đoạn sau, cho nên các em phải nắm được chắc tất cả các cơ sở ban đầu về giải toán nói riêng, tất cả các kĩ năng khác nói chung. Đặc biệt, - 2 -
3. ở lớp 3 sang học k ì II, các em bắt đầu được làm quen với các dạng toán hợp cơ bản, trong đó có dạng toán liên quan đến rút về đơn vị. - Dạng toán này có rất nhiều ứng dụng trong thực tế, nó đòi hỏi các em phải có kĩ năng giải toán tốt, kĩ năng ứng dụng thực tế trong cuộc sống. Sau khi dạy giải toán ở lớp 3 hai năm liền, tôi thấy các em nắm được kĩ năng giải toán của giáo viên truyền đạt tới như là một văn bản của lí thuyết, còn nó có ứng dụng vào thực tế như thế nào đó thì chưa cần biết. Đó là điều băn khoăn, suy nghĩ cho chúng ta. Có những bài toán các em làm xong, không cần thử lại, không cần xem thực tế áp dụng trong thực tế như thế nào, cứ để kết quả như vậy mặc dù có thể sai. Đó là những tác hại lớn khi học toán. - Xuất phát từ tình hình thực tế học sinh như vậy, tôi mong muốn có những sáng kiến về phương pháp giúp các em giải toán dạng toán có liên quan đến rút về đơn vị ở lớp 3 . 2. Mục đích nghiên cứu Dựa trên thực trạng dạy và học môn toán ở lớp 3 nói chung, dạy học sinh giải bài toán liên quan đến rút về đơn vị nói riêng, tôi muốn đưa ra một số ý kiến đổi mới để giúp các em nắm chắc cách giải dạng toán này một cách sâu sắc, tránh bị nhầm lẫn, giúp các em nắm vững bài học và yêu thích môn toán hơn. Từ đó các em có vốn kĩ năng tính toán chính xác ở những lúc cần thiết trong cuộc sống, tránh được những sai sót có thể xảy ra. Tạo cho các em tác phong học tập và làm việc có suy nghĩ, có kế hoạch, có kiểm tra, có tinh thần hợp tác, độc lập và sáng tạo, có ý chí vượt khó khăn, cẩn thận , kiên trì , tự tin . - Tìm ra những điểm yếu của HS khi giải các bài toán liên quan đến rút về đơn vị - Đưa ra được những phương pháp giải toán này hay nhất. - Hệ thống được kiến thức cơ bản để vận dụng vào giải toán. - Phát hiện HS có năng khiếu giải toán ở tiểu học. Nên tôi chọn đề tài: “ Một số biện pháp dạy giải bài toán liên quan đến rút về đơn vị cho HS lớp 3” 3. Đối tượng nghiên cứu : “ Một số biện pháp giải toán liên quan đến rút về đơn vị cho học sinh lớp 3 ”. 4 .Phương pháp nghiên cứu : Khi tiến hành nghiên cứu, tôi thường sử dụng các phương pháp sau: - 3 -
4. 4.1- Phương pháp nghiên cứu, lí luận: - Đọc các tài liệu cần thiết. - Tìm hiểu sách giáo khoa, sách giáo viên, chương trình tài liệu bồi dưỡng giáo viên, sách tham khảo , tạm chí , 4.2 - Phương pháp nghiên cứu thực tiễn : -. Phương pháp điều tra quan sát - Tìm hiểu, phỏng vấn giáo viên. - Điều tra học sinh, các loại vở bài tập. -. Phương pháp kiểm tra, thống kê kết quả - Kiểm tra chất lượng qua mỗi giai đoạn. - Thống kê kết quả ở từng giai đoạn. - . Phương pháp tổng kết kinh nghiệm - Giáo viên rút kinh nghiệm cho mình, tổng kết thành các bài học cơ bản. - . Phương pháp thiết kế bài dạy - Tiết 122: Bài toán liên quan đến rút về đơn vị. - Tiết 157: Bài toán liên quan đến rút về đơn vị (tiếp theo). 5.Phạm vi và kế hoạch nghiên cứu : 5.1- Phạm vi nghiên cứu - LÜnh vùc nghiªn cøu: Ph­¬ng ph¸p d¹y häc to¸n tiÓu häc . - §èi t­îng thùc nghiÖm: Häc sinh líp 3A5 - Từ tháng 9/2013 đến tháng 4 /2014 N¨m häc 2013 - 2014 - §Þa ®iÓm: Tr­êng TiÓu Ph­¬ng Trung I - Thanh Oai . 5.2- Kế hoạch nghiên cứu: Xuất phát từ tình hình thực tế, để các em nắm vững được phương pháp giải bài toán liên quan đến rút về đơn vị, tôi lần lượt nghiên cứu phương pháp dạy giải dạng toán này theo kiểu bài ứng với từng bước sau: Bước 1: Giúp các em nắm chắc phương pháp chung để giải các bài toán. Bước 2: Hướng dẫn học sinh nắm chắc phương pháp giải bài toán liên quan đến rút về đơn vị bằng phép tính chia, nhân. Bước 3: Hướng dẫn học sinh tóm tắt , trình bày bài giải Bước 4: Luyện tập, so sánh cách giải và củng cố kiến thức cho học sinh. - 4 -
5. Để giải quyết được nhiệm vụ trên, tôi bám sát vào các phương pháp, hình thức tổ chức dạy học toán ở Tiểu học nói chung, ở lớp 3 nói riêng sao cho phù hợp đặc điểm tâm sinh lí và nhận thức của học sinh, giúp các em có hứng thú tốt khi học toán, tạo không khí học tập sôi nổi, chất lượng. - 5 -
6. PHẦN 2 : NHỮNG BIỆN PHÁP ĐỔI MỚI ĐỂ GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ I - CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ CƠ SỞ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI DẠY : GIẢI BÀI TOÁN LIÊN QUAN ĐẾN RÚT VỀ ĐƠN VỊ 1. Cơ sở lí luận : 1.1- Căn cứ theo Hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ năm học 2012-2013 - Công văn hướng dẫn số : 5379/BGDĐT-GDTH - V/v: đối với giáo dục tiểu học : tổ chức dạy học theo chuẩn kiến thức, kĩ năng; điều chỉnh nội dung dạy học và đánh giá, xếp loại phù hợp đặc điểm tâm sinh lí học sinh tiểu học; - Thực hiện Chương trình giáo dục phổ thông theo Quyết định số 16/ 2006/QĐ-BGDĐT ngày 05/5/2006 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo; Tài liệu Hướng dẫn thực hiện Chuẩn kiến thức, kĩ năng các môn học ở tiểu học , các hoạt động giáo dục một cách linh hoạt, đảm bảo tính vừa sức, phù hợp với đối tượng học sinh 1.2 . Căn cứ khoa học của đề tài : Ngày nay, sự bùng nổ của khoa học công nghệ và thông tin, nhiều nước đã thực hiện việc đổi mới giáo dục Tiểu học một cách toàn diện. Ở nước ta, bậc Tiểu học đang được Đảng và nhà nước quan tâm: Xác định bậc Tiểu học là nền tảng cho cả một hệ thống giáo dục quốc dân, đề ra mục tiêu của giáo dục là hình thành cơ sở ban đầu cho sự phát triển đúng đắn. Mỗi môn học ở Tiểu học đều góp phần vào sự hình thành cơ sở ban đầu của nhân cách con người Việt Nam. Trong các môn học ở Tiểu học cùng với các môn học khác môn toán có vị trí rất quan trọng vì: + Các kiến thức, kĩ năng của môn toán ở Tiểu học có nhiều ứng dụng trong đời sống thực tế hàng ngày, nó cần thiết cho người lao động, là cơ sở giúp học sinh học những môn học khác. + Môn toán giúp học sinh nhận biết mối quan hệ về số lượng, không gian của thế giới hiện thực. Từ đó học sinh có nhận thức về thế giới xung quanh, rèn luyện phương pháp suy nghĩ, suy luận, giải quyết vấn đề và hình thành nhân cách con người lao động mới. 1.3. Căn cứ vào chương trình sách giáo khoa môn Toán - lớp 3 Như chúng ta đã biết, bậc Tiểu học có vai trò quan trọng, là bậc học nền tảng. Đặc biệt, môn toán 3 có vai trò đặc biệt vì nó vừa củng cố, vừa bổ sung, vừa hoàn thiện các kỹ năng cơ bản của môn toán ở giai đoạn đầu cấp. Chuẩn bị cho việc học toán ở giai đoạn cuối cấp Tiểu học ( lớp 4 – 5). - 6 -
7. 2. Cơ sở thực tiễn : Quá trình dạy học Toán 3 phải góp phần thiết thực vào việc hình thành phương pháp suy nghĩ, phương pháp học tập và làm việc tích cực, chủ động, khoa học, sáng tạo cho học sinh. Cho nên : - Trong quá trình dạy học , giáo viên cần chủ động tổ chức , tìm các biện pháp lôi cuốn học sinh tự phát hiện và giải quyết vấn đề bằng cách hướng dẫn học sinh tìm hiểu kĩ năng vấn đề đó, huy động các kiến thức và công cụ đã có để tìm ra con đường hợp lí nhất giải đáp từng câu hỏi đặt ra trong quá trình giải quyết vấn đề, diễn đạt các bước đi trong cách giải, tự mình tìm ra cách giải, tự mình kiểm tra lại các kết quả đã đạt được, cùng bạn rút kinh nghiệm về phương pháp giải. - Tuy nhiên, để tổ chức được các hoạt động học tập, giáo viên cần xác định được: Nội dung bài học cần cho học sinh lĩnh hội là gì? Tổ chức các hoạt động dạy - học như thế nào? Mặt khác, nội dung dạy giải toán ở lớp 3 được sắp xếp hợp lí, đan xen và tương hợp với các mạch kiến thức, phù hợp với sự phát triển nhận thức của học sinh lớp 3. Dạy học giải Toán có lời văn là một trong những con đường hình thành và phát triển trình độ tư duy của học sinh. Các em biết phát hiện và tự giải quyết vấn đề, tự nhận xét so sánh, phân tích, tổng hợp, rút ra quy tắc ở dạng khái quát nhất định. - Trong quá trình dạy học, giáo viên cần chủ động tổ chức, hướng dẫn học sinh hoạt động theo mục đích nhất định , để mỗi cá nhân học sinh tự khám phá, tự phát hiện và tự giải quyết bài toán thông qua việc biết thiết lập mối quan hệ giữa kiến thức mới với các kiến thức liên quan đã học cùng với kinh nghiệm sẵn có của bản thân. Đó là các cơ sở để các em giải tốt dạng toán rút về đơn vị nói riêng, các dạng toán hợp nói chung. 3- Khảo sát thực tế : Thực trạng dạy và học dạng toán : Giải bài toán liên quan đến rút về đơn vị ở lớp 3 - Trường Tiểu học Phương Trung I . * Đặc điểm chung của nhà trường : 3.1- Đội ngũ giáo viên: - Là lực lượng chủ yếu, quan trọng nhất trong tập thể sư phạm nhà trường, là lực lượng trực tiếp thực hiện mục tiêu, kế hoạch giảng dạy, giáo dục của nhà trường, là người tạo nên uy tín, chất lượng hiệu quả cho nhà trường - 7 -