Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp nhằm nâng cao chất lượng dạy trẻ Mẫu giáo lớn làm quen với chữ viết

Nội dung text: Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp nhằm nâng cao chất lượng dạy trẻ Mẫu giáo lớn làm quen với chữ viết

1. Phần thứ nhất: MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài: Môn học “Lµm quen víi ch÷ viÕt” lµ mét bé m«n v« cïng quan träng ®èi víi trÎ mÉu gi¸o 5-6 tuæi. §­îc häc bé m«n nµy gióp trÎ cã nhiÒu kh¶ n¨ng c¬ b¶n ®Ó b­íc vµo líp mét phæ th«ng mét c¸ch thuËn lîi. Khi được học môn “Lµm quen víi ch÷ viÕt” trÎ sÏ nhËn ®­îc 29 ch÷ c¸i, biÕt ph¸t ©m m¹ch l¹c, chÝnh x¸c, ph¸t triÓn ng«n ng÷ tÝch cùc. TrÎ cßn ®­îc lµm quen víi mét sè nÒ nÕp häc tËp nh­ tÝnh kû luËt, kiªn tr×, tù gi¸c, ghi nhí cã chñ ®Þnh, rÌn t­ thÕ ngåi, c¸ch cÇm bót viÕt, t«, c¸ch më vë. MÆt kh¸c qua c¸c tiÕt thÈm mü, ph¸t huy tÝnh tÝch cùc s¸ng t¹o lµ ph­¬ng tiÖn h×nh thµnh ý thøc con ng­êi. Thùc tÕ c¸c tiÕt d¹y “Lµm quen ch÷ viÕt” cho trÎ cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n nhÊt ®Þnh, vÒ b¶n chÊt tiÕt häc kh« cøng, ph­¬ng ph¸p gi¶ng d¹y cña c« cßn nÆng nÒ, gß bã. C« gi¸o chØ ®¬n thuÇn lµ thùc hiÖn ®ñ c¸c b­íc lªn líp, ho¹t ®éng cña c« vµ trÎ cßn rêi r¹c, c« truyÒn ®¹t trÎ lÜnh héi thô ®éng ch­a ph¸t huy ®­îc tÝnh tÝch cùc cña trÎ, tiÕt häc ch­a thµnh c«ng cßn mang mµu s¾c tiÕt d¹y theo c«ng thøc, ¸p ®Æt, thiÕu sù hån nhiªn ngé nghÜnh cña trÎ ë løa tuæi mÉu gi¸o. + ThuËn lîi: - PhÇn lín c¸c ch¸u trong líp ®­îc häc qua c¸c líp mÉu gi¸o bÐ - nhì. - Các phô huynh luôn quan t©m ®Õn viÖc häc cña con em m×nh. - B¶n th©n tôi luôn tÝch cùc häc hái kinh nghiệm của đồng nghiệp và båi d­ìng ®Ó n©ng cao nghiÖp vô vÒ chuyªn m«n. - Luôn được sù quan t©m chØ ®¹o cña Së, Phßng, Ban giám hiệu nhà trường, tæ chuyªn m«n. + Khã kh¨n: - Bªn c¹nh nh÷ng thuËn lîi trªn khi thùc hiÖn ®Ò tµi nµy t«i gÆp nh÷ng khã kh¨n sau: - 1 sè trÎ ch­a ®­îc häc qua c¸c líp bÐ – nhì, nói còn ngọng. - 1 sè phô huynh ch­a quan t©m ®Õn con em m×nh. - §å dïng đồ chơi để d¹y trÎ ch­a phong phó. 1
2. 2. Mục đích nghiên cứu: NhËn ra ®­îc nh÷ng yÕu ®iÓm trªn, t«i suy nghÜ ph¶i lµm thÕ nµo ®Ó trÎ nhËn biÕt ®­îc 29 ch÷ c¸i mét c¸ch nhÑ nhµng tho¶i m¸i vµ cã thãi quen nÒ nÕp häc tËp. T«i ®· m¹nh d¹n ¸p dông vµo tiÕt häc mét sè biÖn ph¸p gi¶ng d¹y theo ph­¬ng ph¸p ®æi míi “LÊy trÎ lµm trung t©m” vµ quyÕt t×m ra nh÷ng thñ thuËt ®Ó thu hót trÎ vµo tiÕt häc, trÎ høng thó ho¹t ®éng trong tiÕt “lµm quen ch÷ viÕt”. 3. §èi t­îng nghiªn cøu: - §èi t­îng: Häc sinh líp mÉu gi¸o lín A5 Tr­êng MÇm Non Thanh B×nh - HuyÖn M­êng Kh­¬ng – TØnh Lµo Cai 4. Giới hạn phạm vi nội dung nghiên cứu: Dạy trẻ “Làm quen với chữ viết” là một trong những nội dung quan trọng cho trẻ mẫu giáo lớn. Đối với trẻ mẫu giáo lớn, làm quen với chữ viết giúp trẻ bước đầu nhận biết được các chữ cái và phát âm chuẩn các chữ cái trong các từ trọn vẹn, phát triển ở trẻ khả năng quan sát, so sánh và phát triển ngôn ngữ khi trẻ đã thuộc và phát âm chuẩn các chữ cái thì trẻ sẽ dễ dàng làm quen với cách tô và viết chữ để chuẩn bị vào lớp 1. Ngoài ra việc cho trẻ làm quen với chữ viết còn phát triển tư duy trực quan hành động, tư duy trực quan hình tượng và đặc biệt là phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ. Khi trẻ làm quen với chữ viết, các cơ ngón tay, cơ bàn tay của trẻ phải hoạt động nhiều hơn, qua đó cũng phát triển cơ thể trẻ. Trong thực tế, việc dạy trẻ làm quen với chữ viết ở trường tôi còn bị hạn chế do thiếu đồ dùng sáng tạo, do khả năng của giáo viên còn hạn chế nên chưa kích thích được trẻ thích thú khi học. Chuyên đề Làm quen văn học – chữ viết đã được Sở giáo dục và Đào tạo chỉ đạo thực hiện trong nhiều năm qua đã chỉ rõ được tầm quan trọng của chữ viết với trẻ. Trên cơ sở thực tiễn của lớp và qua những kinh nghiệm đã tích luỹ được trong các măm dạy trẻ mẫu giáo lớn, tôi đã mạnh dạn chọn đề tài: “Một số biện pháp nhằm nâng cao chất lượng dạy trẻ mẫu giáo lớn làm quen với chữ viết” với mục đích đem đến cho trẻ những giờ làm quen với chữ viết thật hấp dẫn và phong phú. Tôi mong rằng, những kinh nghiệm của tôi sẽ đạt được kết quả cao trên trẻ và góp phần góp giáo viên thực hiện tốt chuyên đề cho trẻ làm quen chữ viết. - Biện pháp giúp trẻ mẫu giáo lớn làm quen với chữ viết, tập trung vào việc rèn kÜ n¨ng đọc rõ ràng, mạc lạc chính xác cho trÎ 5 tuæi. 2
3. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu: - Tìm ra phương pháp dạy học tốt nhất để giúp học sinh học tốt môn làm quen với chữ viết. 6 . Phương pháp nghiên cứu: - Víi vai trß quan träng trong c«ng t¸c ch¨m sãc gi¸o dôc mÇm non viÖc d¹y trÎ lµm quen víi ch÷ viÕt lµ mét m«n häc rÊt quan träng, lµ chuÈn bÞ cho c¸c ch¸u c¸c kÜ n¨ng trªn , biÕt ®äc , biÕt viÕt. §©y chÝnh lµ mét trong nh÷ng lÜnh vùc chuyªn biÖt cÇn ph¶i chuÈn bÞ cho trÎ tr­íc khi vµo líp 1. Ph¶i chuÈn bÞ tèt c¸c kÜ n¨ng cho trÎ ngay tõ lóc trÎ häc líp mÉu gi¸o. + KÜ n¨ng tri gi¸c vµ trÝ nhí tøc th× + KÜ n¨ng ddiingj h­íng trong kh«ng gian + Sù thµnh thôc cña bµn tay + TÝnh chñ ®Þnh cña sù chó ý - §äc c¸c tµi liÖu t×m tßi häc hái trªn th«ng tin ®¹i chóng 7.Thời gian nghiên cứu: - Khi bước vào đầu năm học bản thân tôi đã thực hiện việc khảo sát chất lượng trẻ đầu năm và phân loại trẻ theo đối tượng để có kế hoạch bồi dưỡng theo đối tượng trẻ và rèn trẻ ngay từ đầu năm học. Phần thứ hai: NỘI DUNG Chương I. Cơ sở lí luận của đề tài: - Dựa vào thực trạng của lớp mẫu giáo A5 thôn Lao Hầu trường mầm non Thanh Bình. - Thông qua các tiết hội thoả, hội giảng cấp tổ, cấp trường, dự các tiết của đồng nghiệp và kinh nghiệm giảng dạy của bản thân qua các năm công tác. - Xuất phát từ các nguyên nhân trên, hàng năm trong quá trình giảng dạy, bản thân tôi đã thực hiện một số giải pháp nhằm rèn kĩ năng phát âm chính xác chữ cái cho trẻ 5- 6 tuổi. Cụ thể : cứ vào đầu mỗi năm học, sau khi nhận lớp và ổn định tổ chức lớp xong, tôi đã tiến hành khảo sát chất lượng các môn học để nắm được chất lượng đại trà từng môn của từng trẻ. Kết quả khảo sát đầu năm học 2011 – 2012 là : Tæng sè häc sinh: 15 ch¸u Tèt 0 ch¸u = 0% Kh¸ 1 ch¸u = 0,6 % TB 2 ch¸u = 13 % 3
4. YÕu 12 ch¸u = 0,8 % - Qua kiểm tra, khảo sát kết quả thu được còn nhiều trẻ yếu về môn học và vì môn học là nền tảng cho các bậc học kế tiếp nên tôi đã mạnh dạn đưa ra một số kinh nghiệm đã đúc rút được qua những năm giảng dạy, trên các thông tin đại chúng, qua sự học hỏi các bạn đồng nghiệp. Chương II. Thực trạng của đề tài: - §Ó hoµn thµnh ®Ò tµi nµy trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu cÇn c¸c biÖn ph¸p sau: + Ph­¬ng ph¸p kh¶o s¸t trªn trÎ: + Ph­¬ng ph¸p trùc quan. + Ph­¬ng ph¸p dïng lêi nãi + Ph­¬ng ph¸p dïng lêi thùc hµnh + Ph­¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ kÕt qu¶. + Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu lý luËn + Ph­¬ng ph¸p quan s¸t s­ ph¹m. + Ph­¬ng ph¸p ®µm tho¹i - §äc c¸c tµi liÖu t×m tßi häc hái trªn th«ng tin ®¹i chóng. Chương III. Giải quyết vấn đề: 1. Đặc điểm tình hình: Trường mầm non Thanh Bình đã bước vào năm học mới từ tháng 8 năm 2011 . Trường có 10 lớp, nhà trường luôn quan tâm đến chất lượng chăm sóc giáo dục trẻ. Bản thân tôi được phân công dạy lớp mẫu giáo A5 với 15 trẻ. Trong quá trình thực hiện đề tài này lớp, tôi đã gặp những thuận lợi, khó khăn sau: 1.1Thuận lợi: + Chúng tôi luôn được Ban Giám hiệu tạo điều kiện giúp đỡ giáo viên về chuyên môn, cơ sở vật chất, đồ dùng trang thiết bị dạy học, động viên sự sáng tạo của giáo viên, khích lệ chị em ứng dụng công nghệ thông tin vào các hoạt động chăm sóc giáo dục trẻ. + Giáo viên nắm vững phương pháp, có trình độ đạt chuẩn, sớm được tiếp cận với các hoạt động giáo dục mầm non mới, được tham gia vào các lớp học bồi dưỡng chuyên môn hè của phòng, của nhà trường, sáng tạo trong cách dạy và làm đồ dùng, đồ chơi. Tôi đã được giảng dạy và được tiếp thu, tích luỹ nhiều kinh nghiệm nên việc cho trẻ làm quen chữ viết có hiệu quả. 4
5. + Trẻ ngoan, đa số cháu đều học qua lớp mẫu giáo nhỡ. Qua khảo sát trẻ, tôi thấy trẻ đã nghe, nói, hiểu thông thường, biết trả lời một số câu hỏi của cô đưa ra. + Phụ huynh nhiệt tình ủng hộ khi giáo viên tuyên truyền vận động, sưu tập đồ dùng, đồ chơi phục vụ chuyên đề. 1.2 Khó khăn: - Một số trẻ chưa giao tiếp thành thạo tiếng phổ thông cho nên việc rèn luyện trẻ có thói quen nề nếp làm ảnh hưởng đến việc tiếp thu kiến thức. - Chế độ sinh hoạt một ngày của trẻ diễn ra thường xuyên, liên tục, để bám sát vào các hoạt động trên thì giáo viên có ít thời gian làm đồ dùng, đồ chơi tự tạo. - Một số trẻ còn nói ngọng, phát âm không chuẩn nên có ảnh hưởng đến sự tiếp thu kiến thức của trẻ. - Để thực hiện tốt chuyên đề làm quen chữ viết, đòi hỏi giáo viên phải linh hoạt, sáng tạo trong việc xây dựng kế hoạch giáo dục, tổ chức các hình thức giúp trẻ tích cực hoạt động. 2. Các biện pháp: Dựa vào đặc điểm tình hình lớp, đặc điểm tâm lý nhận thức của lứa tuổi, tôi mạnh dạn đưa ra một số biện pháp nhằm nâng cao chất lượng dạy trẻ mẫu giáo lớn làm quen chữ viết 2.1 Khảo sát kỹ năng nghe – nói – đọc – viết của trẻ: - Đây là bước đầu tiên nhằm xác định tình trạng của trẻ để giáo viên nắm được kỹ năng nghe, nói, đọc viết của trẻ để từ đó có biện pháp thay đổi phù hợp. - Ngay từ đầu năm học, tôi đã tiến hành khảo sát trẻ và thông qua các bài tập để từ đó giáo viên đánh giá và có sự tác động đúng với từng trẻ. - Công việc khảo sát trẻ, chúng tôi thường thực hiện vào tháng 9. Quá trình khảo sát qua các hoạt động chung (kể chuyện, đọc thơ, hát, múa, ) và qua các hoạt động hàng ngày (hoạt động góc, hoạt động chiều, ) để từ đó đánh giá từng trẻ theo các kỹ năng. + Kĩ năng nghe: Trẻ nghe được các âm thanh, ngữ điệu, giọng nói khác nhau. Độ to, nhỏ, nhanh, chậm của giọng nói, giọng đọc, các từ khái quát, từ trái nghĩa. Nghe hiểu nội dung các câu đơn, câu ghép. Nghe hiểu thơ, ca dao, 5
6. đồng dao, tục ngũ phù hợp với trẻ. Nghe và làm theo từ 2 lời chỉ dẫn liên tiếp nhau trở lên + Kỹ năng nói: Trẻ có nói lắp, nói ngọng không? Trẻ có nói đủ câu, nói có mạch lạc không? Trẻ biết bày tỏ tình cảm, nhu cầu và kinh nghiệm của bản thẩn rõ ràng, dễ hiểu bằng các câu đơn, câu ghép khác nhau. Biết trả lời các câu hỏi về nguyên nhân, so sánh: Tại sao? Có gì giống nhau? Có gì khác nhau? Do đâu mà có? Đặt các câu hỏi: Tại sao? Như thế nào? Làm gì? Sử dụng các từ biểu cảm, có hình ảnh. Tự tin khi giao tiếp. Nói và thể hiện, cử chỉ, điệu bộ, nét mặt phù hợp với yêu cầu, hoàn cảnh giao tiếp. Đọc thơ, ca dao, đồng dao. Kể lại sự việc một cách mạch lạc, rõ ràng, diễn cảm. Kể lại truyện đã được nghe một cách rõ ràng, diễn cảm. Kể chuyện sáng tạo theo đồ vật, theo tranh, theo chủ đề, theo kinh nghiệm bản thân. + Kỹ năng đọc: trẻ có biết cách giở sách, có biết đọc từ trái sang phải, từ trên xuống dưới? Có biết kể lại chuyện không? Có biết đọc thuộc bài thơ không? Tư thế ngồi đọc ngay ngắn, đọc ngắt nghỉ sau các dấu; phân biệt phần mở đầu, kết thúc của sách; đọc truyện qua các tranh vẽ; giữ gìn, bảo quản sách cẩn thận. + Kỹ năng viết: Trẻ có biết cầm bút đúng cách không? Có biết tô trùng khớp lên các nét không? Tư thế ngồi viết ngay ngắn. Làm quen với cách viết tiếng Việt: hướng viết từ trái sang phải, từ dòng trên xuống dòng dưới, hướng viết của các nét chữ. Qua khảo sát tôi thấy: Giai đoạn 1 Nội dung Tốt Khá TB Yếu Kỹ năng nghe và hiểu người khác nói. Nghe và làm 2/15 2/15 5/15 6/15 theo từ 2 lời chỉ dẫn liên tiếp nhau trở lên. Nghe hiểu nội dung truyện kể, truyện đọc phù hợp với 13% 13 % 33% 0,4% trẻ Biết liên hệ với bản thân. Kỹ năng nói: Nói mạch lạc rõ ràng, đủ câu, không nói lắp, ngọng. Bày tỏ tình cảm, nhu cầu, kinh nghiệm bản thân rõ ràng, dễ hiểu. Trả lời các câu hỏi về 2/15 4/15 4/15 5/15 nguyên nhân, so sánh. Sử dụng các từ biểu cảm, có 13% 26% 26% 33% hình ảnh. Tự tin giao tiếp. Kể lại sự việc 1 cách mạch lạc. Đọc thơ, ca dao 6