Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp bồi dưỡng học sinh giỏi Toán 5

Nội dung text: Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp bồi dưỡng học sinh giỏi Toán 5

1. MỘT SỐ BIỆN PHÁP BỒI DƯỠNG HỌC SINH GIỎI TỐN 5 A - ĐẶT VẤN ĐỀ rường Tiểu học 2 Tam Giang là một trường thuộc vùng nông thôn còn nhiều khó khăn, trình độ dân trí chưa cao nên đa số phụ huynh học sinh của trường còn lơ là, thiếu quan tâm đến việc học tập của con em mình. TTừ đó chất lượng học tập của học sinh thường ở mức độ yếu, trung bình hoặc khá,T để đạt được loại giỏi thật sự là rất hiếm. Được Ban giám hiệu nhà trường phân công bồi dưỡng học sinh giỏi nhiều nhăm liền, tôi nhận thấy các em chỉ đạt được thành tích cao hơn so với các học sinh khác ở lớp học một chút. Các em chưa thật sự nắm được vấn đề một cách vững chắc, thiếu sáng tạo, linh hoạt trong một số tình huống nhất định, chỉ biết vận dụng theo lối mòn sẵn có, cho nên sẽ khó đạt được thành tích tốt trong học tập. Từ những vấn đề nêu trên, tôi nghĩ rằng phải đầu tư nhiều hơn cho việc bồi dưỡng cho các em về biện pháp học tập môn Toán, giúp các em có đủ khả năng hiểu được vấn đề một cách chắc chắn, biết phân tích đề bài một cách rõ ràng chính xác (phân tích), giải quyết vấn đề hợp lí để đi đến việc giải bài toán (tổng hợp) đạt kết quả như mong muốn. Để giải quyết những vấn đề nêu trên, tôi xin trình bày một số biện pháp của mình trong công tác bồi dưỡng học giỏi môn Toán 5, như sau : B - NỘI DUNG, BIỆN PHÁP GIẢI QUYẾT I - EM LÀ AI ? Với câu hỏi: “Em là ai ?”, tôi muốn tìm hiểu học sinh mình nó có khả năng học tập cỡ nào, mức độ tiếp thu, tính sáng tạo, linh hoạt nó ra sao ? để từ đó tôi mới tìm ra cách hướng dẫn phù hợp với khả năng của các em. Việc tìm hiểu về các em không chỉ về mặt kiến thức mà phải còn tìm hiểu thêm khả năng tiếp thu của các em ở mức độ nào ? Các em có những thói quen tốt, thói quen chưa tốt nào ? Kể cả cách trình bày bài làm ra sao ? Bước đầu, tôi cho các em làm những bài tập đơn giản như các em đã được tiếp xúc trong năm học lớp 4. Qua đó, có thể đánh giá được khả năng của các em. Sáng kiến kinh nghiệm Trang 1
2. Một số biện pháp Bồi dưỡng học sinh giỏi Toán 5. Giáo viên thực hiện : Đàm Lê Dũng Biết được học sinh của mình, tuỳ theo từng em, tôi có cách nhắc nhở riêng với những điểm yếu cần khắc phục. II - QUÁ TRÌNH BỒI DƯỠNG : 1- Xây dựng nề nếp học tập : Điều trước tiên tôi quan tâm đó là nề nếp học tập trên lớp. Không phải chỉ nghiêng về trật tự lớp học mà tôi còn chú ý ở các em cách dùng sách, vở, thước, bút, nói chung là dụng cụ học tập. Khi nào sử dụng vở để làm bài, khi nào dùng nháp, khi nào phải làm bài một cách độc lập, khi nào thì thảo luận nhóm. Điều này, trong khoảng 2 đến 3 tuần đầu các em sẽ quen và hiểu được ý tôi muốn các em lúc nào phải làm gì. Có như thế, các em sẽ biết tập trung nghe giảng lúc nào ; biết khi nào phải làm bài ; khi nào cần phải thảo luận và phát biểu ý kiến đóng góp cùng các bạn hay cùng với thầy để xây dựng bài mới. 2 - Nghiên cứu chương trình môn TOÁN ở các khối lớp (chương trình mới) : Để hướng dẫn cho các em được tốt thì trước tiên, ta phải biết được các em đã học những gì và những gì chưa học. Trong quá trình bồi dưỡng mình mới hướng các em đến những kiến thức có liên quan đến những điều đã học. Tránh việc bắt các em phải làm những việc mà các em chưa biết đến bao giờ. Cho nên việc nghiên cứu chương trình ở các lớp dưới giúp giáo viên bồi dưỡng hiểu được các em đã học được những gì, và những gì chưa học. Từ đó, có kế hoạch bồi dưỡng một cách hợp lý. 3 - Nghiên cứu Sách giáo khoa và nhiều tài liệu khác để soạn riêng tài liệu bồi dưỡng thích hợp : Để soạn tài liệu bồi dưỡng cho các em, trước tiên tôi nghiên cứu ở Sách giáo khoa (lớp 4 - lớp 5) về các dạng bài tập và cũng tự suy nghĩ về yêu cầu hệ thống các mảng kiến thức trong từng chương, từng nhóm bài được trình bày qua các dạng bài luyện tập trong sách giáo khoa. Ngoài ra, bản thân còn tham khảo thêm nhiều tài liệu khác, cũng như những đề thi học sinh Giỏi của những năm trước đây. Với những tài liệu tham khảo này, tôi phải chọn lọc những bài tập thích hợp với các em. Không phải chọn những bài tập quá khó, vì với những bài tập quá khó không giúp ích gì được cho các em, mà trái lại làm cho các em ngán ngại thêm hơn. Tôi soạn tài liệu để bồi dưỡng cho các em, theo phương châm : “Biết đến đâu học đến đấy. Học đến đâu hiểu đến đấy”, không thể bắt ép các em dồn vào đầu óc mình những điều mà mình không hiểu được gì cả. Thà rằng chậm, từng bước tạo cho các em có được những hành trang kiến thức thật sự của mình và Sáng kiến kinh nghiệm. Trang 2
3. Một số biện pháp Bồi dưỡng học sinh giỏi Toán 5. Giáo viên thực hiện : Đàm Lê Dũng biết được trong gói hành trang đó có được những gì, nắm được tác dụng của từng loại hành trang có được. Tôi nghĩ như thế nên những kiến thức các em có được sẽ luôn ở bên mình trong suốt cuộc hành trình vươn tới tương lai. 4 – Nghiên cứu tập đề thi học sinh giỏi vịng tỉnh qua các năm học : Thơng qua các bạn đồng nghiệp, tơi sưu tầm tất cả các đề thi học sinh giỏi tỉnh Cà Mau từ năm học 1996 – 1997 cho đến nay để nghiên cứu về cấu trúc đề thi, các kiến thức trọng tâm thường cĩ, lấy đĩ làm cơ sở ơn luyện cho các em. Tuy nhiên, trong quá trình bồi dưỡng, tơi chú ý nhiều đến các dạng tốn cơ bản và lược bớt những bài tốn quá khĩ hoặc khơng phù hợp với đối tượng học sinh của mình. 5 - Xây dựng cho các em các bước để giải một bài toán : Trước khi đi vào giải bài tập toán, tôi tập cho các em có được thói quen thực hiện theo từng bước cụ thể để tìm hiểu đề bài thật chính xác rồi giải bài tập một cách có hiệu quả. Tôi yêu cầu các em phải thực hiện qua các bước như sau :  Đọc kĩ đề bài (2 – 3 lần)  Phân tích đề bài tìm cách giải.  Tóm tắt đề toán (nếu cần).  Giải bài toán (nháp).  Trình bày bài giải.  Kiểm tra kết quả.  Đọc kĩ đề bài (2 – 3 lần) - Tìm xem đề bài cho biết gì ? Chúng có quan hệ với nhau như thế nào ? - Bài toán hỏi gì ? (Quan trọng)  Phân tích đề bài để tìm cách giải. - Dựa vào câu hỏi của bài toán, đi tìm những điều cần thiết để tính. - Căn cứ vào những điều đã cho để tìm cách giải. - Dự đoán bài toán thuộc dạng bài toán gì đã học ?  Tóm tắt đề toán (nếu cần). Ở bước này, nếu thuộc những dạng toán điển hình (tìm 2 số khi biết : Tổng và Tỉ, Hiệu và Tỉ, Tổng và Hiệu) khi xác định được đầy đủ 2 yếu tố thì bắt buộc các em phải biết tóm tắt đề bài bằng sơ đồ đoạn thẳng. Còn thuộc những dạng khác, tùy từng bài, nếu có thấy cần thiết phải tóm tắt thì tóm tắt hoặc những bài hình học, khi cần thiết phải biết vẽ hình cho rõ ràng chính xác để những dữ kiện có liên quan được thể hiện một cách rõ hơn thì phải vẽ hình.  Giải bài toán (nháp). Bước này tập cho các em rèn tính cẩn thận khi làm bài. Sau khi tìm hiểu đề bài và đã thấy được hướng giải bài tập, các em liền ghi suy nghĩ của mình ra Sáng kiến kinh nghiệm. Trang 3
4. Một số biện pháp Bồi dưỡng học sinh giỏi Toán 5. Giáo viên thực hiện : Đàm Lê Dũng nháp, kể cả việc thực hiện các phép tính (cộng, trừ, nhân, chia) và xem lại thật chính xác trước khi ghi vào bài giải chính thức.  Trình bày bài giải. Việc trình bày bài làm tuy các em đã được các thầy cô chủ nhiệm đã hướng dẫn ở từng năm một trong quá trình học tập nhưng mỗi em có một tính nết riêng. Có em kĩ lưỡng, có em cẩu thả, có em thì quá tiết kiệm giấy, nên mỗi em có thể có một biểu hiện riêng trong cách trình bày bài làm của mình. Qua quá trình bồi dưỡng, tôi thường theo dõi cách trình bày của các em để có hướng nhắc nhở, giúp các em khắc phục được những hạn chế mà thể hiện bài làm một cách rõ ràng, sạch sẽ, đúng quy định. Tuy là môn Toán nhưng tôi vẫn luôn để ý và sửa chữa các em về những lỗi chính tả thường gặp khi trình bày bài giải một bài toán.  Kiểm tra kết quả. Tôi nghĩ, đây là một bước rất cần thiết để các em tự kiểm tra và đánh giá lại kết quả bài làm của mình. Với các em, bước kiểm tra kết quả bài làm, thường thì các em ít quan tâm đến. Cho nên việc làm bài sai mà không hay, không biết là chuyện thường gặp ở các em. Qua nhận định này, tôi luôn xây dựng cho các em một thói quen không thể thiếu là biết kiểm tra lại kết quả khi đã giải xong bài tập ; đặc biệt là đối với các phép tính cộng, trừ, nhân, chia ; các bài tốn về tìm thành phần chưa biết của phép tính, giúp các em xác định được bước đầu kết quả bài giải của mình có đúng hay chưa ? Khi cần thiết, các em biết kiểm tra lại quá trình giải bài của mình, để chỉnh sửa lại cho chính xác, phù hợp với yêu cầu bài toán. 6 - Ôn tập các kiến thức cơ bản : Như tôi đã nói ở phần trên (soạn tài tiệu để dạy), để bồi dưỡng nâng cao kiến thức cho các em, điều trước tiên tôi cho rằng : Các em phải nắm được những kiến thức cơ bản đã học. Thật ra, có một số em vào học bồi dưỡng mà kiến thức cơ bản, thậm chí tôi cho là sơ đẳng các em còn không nhớ được. Ở đây tôi nói là không nhớ, chứ không phải là không biết. Ví dụ như : Tìm thành phần chưa biết của phép tính (tìm X), nêu quy tắc tìm số Trung bình cộng của nhiều số, các em cũng không phát biểu được. Có em hiểu được vấn đề nhưng nói chẳng thành câu !! Cho nên, trong thời gian các em học ở những tuần đầu, tôi cố gắng tái hiện lại cho các em những điều gì đã học được ở lớp 4. Có thể nói giống như dạy lại những bài luyện tập ở lớp 4, cho đến khi các em nhớ lại chính xác vấn đề, tôi lại có một số bài tập nâng dần một cách nhẹ nhàng, đủ sức để các em hiểu được vấn đề một cách mạch lạc, vững chắc. Sáng kiến kinh nghiệm. Trang 4