SKKN Ứng dụng công nghệ thông tin và sơ đồ tư duy trong dạy học Toán 5 giúp học sinh khám phá kiến thức mới

Nội dung text: SKKN Ứng dụng công nghệ thông tin và sơ đồ tư duy trong dạy học Toán 5 giúp học sinh khám phá kiến thức mới

1. ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ SƠ ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC TOÁN 5 GIÚP HỌC SINH KHÁM PHÁ KIẾN THỨC MỚI A. PHẦN MỞ ĐẦU I. Lý do chọn đề tài Trong thư Bác Hồ gửi học sinh nhân ngày khai trường đầu tiên của nước Việt Nam dân chủ cộng hòa Bác đã viết : “ Non sông Việt Nam có nên tươi đẹp hay không, dân tộc Việt Nam có sánh vai với được các cường quốc năm châu được hay không chính là nhờ một phần lớn ở công học tập của các cháu”. Đúng thật vậy muốn trẻ em trở thành chủ nhân tương lai của đất nước thì chúng ta phải đào tạo được những thế hệ tiếp nối có trình có trình độ khoa học kĩ thuật tiên tiến vì vậy người học sinh phải có cơ sở kiến thức khoa học. Bởi khoa học là chìa khóa mở đường cho con người đi vào tất cả các lĩnh vực khác. Trong tình hình hiện nay, nền kinh tế khoa học xã hội phát triển không ngừng. Đòi hỏi ngành Giáo dục phải đầu tư hơn và luôn đổi mới phương pháp dạy học để đào tạo lực lượng kế thừa và có khả năng tiếp cận với sự phát triển đi lên của toàn xã hội. Vì thế, trong mỗi năm học ngành giáo dục đều có từng chủ đề riêng cho từng năm học cũng là nhằm đáp ứng yêu cầu ngày càng đổi thay của xã hội. Muốn cho nền giáo dục của nước nhà theo kịp nền giáo dục của các nước tiên tiến trên thế giới thì ngành giáo dục cần đào tạo ra nhiều nhân tài nhân lực phục vụ chbo nước nhà sao cho phù hợp với sự phát triển xã hội. Vậy muốn đào tạo tốt lực lượng kế thừa thì những người làm công tác giáo dục phải luôn biết đổi mới các phương pháp dạy học và ứng dụng những gì mới nhất phù hợp với việc dạy học nhằm đáp ứng nhu cầu của xã hội. Vì vậy, người giáo viên phải biết vận dụng những cái mới cái hay vào dạy học trong đó ứng dụng Công nghệ thông tin và sơ đồ tư duy vào giảng dạy. 1. Cơ sở lý luận : Như chúng đã biết, thế giới hôm nay đang chứng kiến những đổi thay có tính chất khuynh đảo trong mọi hoạt động phát triển kinh tế - xã hội nhờ những thành tựu của công nghệ thông tin. CNTT đã góp phần quan trọng cho việc tạo ra những nhân tố năng động mới, cho quá trình hình thành nền kinh tế tri thức và xã hội thông tin. Từ Năm học 2008 - 2009, Bộ đã chọn là năm Công nghệ thông tin bao hàm: CNTT trong quản lý, điều hành tác nghiệp và trong giảng dạy, học tập. Để chuẩn bị cho năm học này nhiều địa phương trong cả nước đang chứng kiến sự phát triển như vũ bão của công nghệ thông tin và truyền thông). Với sự ra đời của Intemet đã thực sự mở ra một kỷ nguyên ứng dụng công nghệ thông 1
2. tin và truyền thông trong mọi lĩnh vực của đời sống xã hội, kinh tế, Trong khung cảnh đó đào tạo và giáo dục được coi là “mảnh đất mầu mỡ” để cho các ứng dụng của CNTT phát triển, điều đó sẽ tạo ra những thay đổi sâu sắc trong công nghệ đào tạo và giáo dục. Những công nghệ tiên tiến như đa phương tiện, truyền thông băng rộng, CD - ROM, DVD và Intemet sẽ mang đến những biến đổi có tính cách mạng trên quy mô toàn cầu trong lĩnh vực đào tạo, giáo dục do đó sẽ dẫn đến những thay đổi trong phương pháp dạy học. Việc ứng dụng công nghệ thông tin trong ngành giáo dục đã được Đảng, Nhà nước và Bộ Giáo dục và Đào tạo đặc biệt quan tâm. + Chỉ thị số 58 của Bộ Chính trị, ký ngày 17/10/2000, về đẩy mạnh ứng dụng và phát triển công nghệ thông tin phục vụ sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá nêu rõ: "Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác giáo dục và đào tạo ở các cấp học, bậc học, ngành học. Đặc biệt tập trung phát triển mạng máy tính phục vụ cho giáo dục và đào tạo, kết nối Intemet tới tất cả các cơ sở giáo dục và đào tạo". +Chỉ thị số 29 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo ký ngày 30/7/2001 về việc tăng cường giảng dạy, đào tạo và ứng dụng công nghệ thông tin trong ngành giáo dục giai đoạn 2001-2005 nêu rõ: "Đối với giáo dục và đào tạo, công nghệ thông tin có tác động mạnh mẽ, làm thay đổi nội dung, phương pháp. phương thức dạy và học. CNTT là phương tiện để tiến tới một “xã hội học tập”. Mặt khác giáo dục và đào tạo đóng vai trò quan trọng bậc nhất thúc đẩy sự phát triển của CNTT thông qua việc cung cấp nguồn nhân làm cho CNTT” +Chỉ thị số 40/CT-TW của Ban chấp hành TW Đảng ra ngày 15/6/2004 về việc xây dựng, nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục đã nêu rõ: - Ứng dụng Công nghệ thông tin trong dạy học toán nhằm "Tích cực áp dụng một cách sáng tạo các phương pháp tiên tiến, hiện đại, ứng dụng công nghệ thông tin vào hoạt động dạy và học.": Chúng ta đã biết môn toán là một bộ môn vốn dĩ có mỗi liên hệ mật thiết với tin học. Toán học chứa đựng nhiều yếu tố để phục vụ nhiệm vụ giáo dục tin học, ngược lại tin học sẽ là một công cụ đắc lực cho quá trình dạy học toán. Các kiến thức, kĩ năng của môn Toán có nhiều ứng dụng trong đời sống chúng rất cần thiết cho người lao động, rất cần thiết để học tốt các môn học khác ở Tiểu học và chuẩn bị cho việc học tốt môn toán ở bậc trung học. Giúp học sinh nhận biết những mối quan hệ về số lượng và hình dạng không gian của thế giới hiện thực. Nhờ đó mà học sinh có được phương pháp nhận thức một số mặt của thế giới xưng quanh và biết cách hoạt động có hiệu quả trong học tập và trong đời sống. Môn toán góp phần rất quan trọng trong việc rèn luyện phương pháp suy nghĩ, phương pháp giải quyết vấn đề ; góp phần phát triển trí thông minh , cách suy nghĩ dộp lập , linh hoạt; khả năng ứng xử và giải quyết những tình huống 2
3. nảy sinh trong học tập và trong cuộc sống ; nhờ đó mà hình thành và phát triển cho HS các phẩm chất cần thiết và quan trọng của người lao động mới, tư duy cần thiết để nhận thức thế giới hiện thực như: trừu tượng hoá, khái quát hoá, khả năng phân tích tổng hợp, so sánh, dự đoán, chứng minh. - Môn Toán còn góp phần giáo dục lý trí và những đức tính tốt như: trung thực, cần cù, chịu khó, ý thức vượt khó khăn, tìm tòi sáng tạo và nhiều kỹ năng tính toán cần thiết để con người phát triển toàn diện, hình thành nhân cách tốt đẹp cho con người lao động trong thời đại mới. Vì thế với sự hỗ trợ các phần mềm dạy học cảu công nghệ thông tin vào quá trình dạy học toán sẽ có những nét mới chẳng hạn: - Giáo viên không còn là kho kiến thức duy nhất. Giáo viên phải thêm một chức năng là tư vấn cho học sinh khai thác một cách tối ưu các nguồn tài nguyên tri thức toán học qua các bài giảng ứng dụng công nghệ thông tin và sơ đồ tư duy vào dạy toán học. - Tiến trình lên lớp không còn máy móc theo sách giáo khoa hay như nội dung các bài giảng truyền thống mà có thể tiến hành theo phương thức linh hoạt của công nghệ thông tin và sơ đồ tư duy tổng hợp kiến thức ngắn gọn. Từ đó phát triển cao các hình thức tương tác giao tiếp: học sinh - giáo viên, học sinh - học sinh, học sinh với máy tính , trong đó chú trọng đến quá trình tìm lời giải qua các slide trình chiếu của giáo viên, khuyến kích học sinh trao đổi, tranh luận, từ đó phát triển các năng lực tư duy ở học sinh. Như vậy với mục tiêu nâng cao chất lượng đào tạo, đổi mới phương pháp giảng dạy thì một trong các biện pháp khả thi là biết kết hợp các phương pháp dạy học truyền thống và không truyền thống trong đó có sự dụng CNTT và sơ đồ tư duy như một yếu tố không thể tách rời. 2. Cơ sở thực tiễn: Cùng với sự phát triển như vũ bão của công nghệ thông tin và truyền thông, nhằm hỗ trợ quá trình dạy học toán được nhiều quốc gia và các nhà giáo dục quan tâm. Vì ứng dụng CNTT tạo điều kiện cho người học toán, cụ thể: * Học tập dựa trên thông tin ngược: Máy tính có khả năng cung cấp nhanh và chính xác các thông tin phản hồi dưới góc độ khách quan. Từ những thông tin phản hồi như vậy cho phép học sinh đưa ra sự ước đoán của mình và từ đó có thể thử nghiệm, thay đổi những ý tưởng của học sinh. * Khả năng quan sát các mô hình: Với khả năng và tốc độ xử lý của các phần mền dạy học toán giúp học sinh đưa ra nhiều ví dụ khi khám phá các vấn đề trong toán học. Máy tính sẽ trợ giúp người học quan sát, xử lý các mô hình, từ đó đưa ra lời chứng minh trong trường hợp tổng quát. 3
4. * Phát hiện các mối quan hệ trong toán học: CNTT cho phép GV tính toán biểu bảng, xử lý đồ hoạ một sát thực sự thay đổi trong cách chính xác và liên kết chúng với nhau. Việc cho thay đổi một vài thành phần và qua các thành phần còn lại đã giúp học sinh phát hiện ra mối tương quan giữa các đại lượng. * Thao tác với các hình động: Giáo viên có thể sử dụng CNTT để biểu diễn các biểu đồ một cách sinh động. Việc đó đã giúp cho người học hình dung ra các hình hình học một cách tổng quát từ hình ảnh của máy tính. * Khai thác tìm kiếm thông tin: CNTT cho phép GV sử dụng làm việc trực tiếp với các dữ liệu thực, từ đó hình dung ra sự đa dạng của nó và sử dụng để phân tích hay làm sáng tỏ một vấn đề toán học. * Dạy học với máy tính: Khi giáo viên thiết kế toán để giúp học sinh tìm ra kết quả thì học sinh phải hoàn thành dãy các chỉ thị mệnh lệnh một cách rõ ràng, chính xác. Vì họ đã sắp đặt các suy nghĩ của mình cũng như các ý tưởng một cách rõ ràng. * Sử dùng đồ hoạ với máy tính: Đồ thị trên máy tính là nét mới trong các lớp dạy học toán. Đổi mới phương pháp dạy học toán phải đi đôi với đổi mới mục tiêu, nội dung, phương pháp kiểm tra đánh giá, cơ sở vật chất và trang thiết bị dạy học ở mỗi địa phương , mỗi trường , mỗi lớp học , tùy điều kiện và hoàn cảnh cụ thể để xác định mức độ , cách thức đổi mới phương pháp dạy học toán theo khả năng và sự cố gắng của mình. Tại trường Tiểu học Xuyên Mộc tôi đang dạy thì cơ sở vật chất và trang thiết bị dạy học tương đối đầy đủ thuận lợi cho chúng tôi áp dụng vào việc dạy học. Hiện nay tại trường Tiểu học Xuyên Mộc của chúng tôi đã được trang bị phòng máy, phòng đa năng, nối mạng Internet và máy quét hình (Scanner), Tin học được giảng dạy chính thức, tạo cơ sở hạ tầng CNTT cho giáo viên sử dụng vào quá trình dạy học của mình. Công nghệ thông tin mở ra triển vọng to lớn trong việc đổi mới các phương pháp và hình thức dạy học. Là một giáo viên dạy nhiều năm ở lớp 5, (18 năm liền) , tôi luôn băn khoăn suy nghĩ làm thế nào để chất lượng môn toán ngày càng cao. Chính vì vậy tôi đã chọn vấn đế : “ ứng dụng công nghệ thông tin và sơ đồ tư trong dạy, học toán 5 để giúp học sinh tự tìm tòi khám phá kiến thức mới” góp phần nâng cao chất lượng trong các giờ học toán. III. Mục đích và phương pháp nghiên cứu: 1. Mục đích: Trong quá trình đổi mới phương pháp dạy học, nếu chúng ta có sự cân nhắc và chọn lựa nội dung kiến thức cần truyền thụ cho học sinh hợp lý thì giáo án điện tử là một trong những hình thức đổi mới hiệu quả. Trước tình hình này, trong nhiều năm qua được sự chỉ đạo của Sở GD-ĐT Bà rịa – Vũng Tàu, Phòng giáo 4