SKKN Một số biện pháp nâng cao hiệu quả sử dụng thiết bị dạy học và sửa chữa đồ dùng dạy học bộ môn Vật lí ở trường THCS

Nội dung text: SKKN Một số biện pháp nâng cao hiệu quả sử dụng thiết bị dạy học và sửa chữa đồ dùng dạy học bộ môn Vật lí ở trường THCS

1. Một số biện pháp nâng cao hiệu quả sử dụng thiết bị dạy học và sửa chữa đồ dùng dạy học bộ môn Vật lí ở trường THCS. PHẦN THỨ NHẤT: MỞ ĐẦU. 1. Lí do chọn đề tài: Vật lý học là cơ sở của nhiều ngành khoa học kỹ thuật quan trọng. Vật lý gắn bó chặt chẽ và có tác động qua lại trực tiếp với sự tiến bộ của khoa học và kỹ thuật vì vậy những hiểu biết và nhận thức vật lý có giá trị to lớn trong đời sống và sản xuất. Việc vận dụng các phương pháp tích cực trong dạy học nói chung và trong dạy học Vật Lý nói riêng là một nhân tố quan trọng để nang cao chất lượng Giáo dục và Đào tạo, hiện nay các phương pháp dạy học cổ truyền " thầy đọc trò chép thuyết trình .không còn phù hợp nữa. phương pháp dạy học trong giai đoạn hiện nay đòi hỏi phải phát huy được tính tích cực chủ động của học sinh. Vì vậy chúng ta đặt ra vấn đề làm sao để các tiết học có thí nghiệm HS được nghiên cứu, quan sát một thí nghiệm cụ thể, chính xác khoa học. Học sinh bước đầu làm quen với bộ môn Vật lí luôn hứng thú với các tiết học trên lớp thì phải trang bị phương tiện, dụng cụ dạy học đầy đủ. Qua hàng năm nhìn lại những dụng cụ thí nghiệm đã qua sử dụng có phần hư hỏng mỗi một giáo viên ai cũng có sự lo lắng cho những năm học tiếp theo, để có những thí nghiệm đầy đủ cho tất cả học sinh và cho tất cả các bài học. Xuất phát từ những lý do trên cùng với quá trình tích luỹ các kinh nghiệm giảng dạy các năm qua, tôi mạnh dạn đưa ra một số biện pháp nâng cao hiệu quả sử dụng thiết bị dạy học và sửa chữa đồ dùng dạy học bộ môn Vật lí ở trường THCS. 2. Mục đích nghiên cứu, đối tượng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu: 2.1. Mục đích nghiên cứu: Việc sử dụng thiết bị dạy học để nâng cao chất lượng, hiệu quả của giờ lên lớp. Tìm ra hướng đi đúng để khắc phục tình trạng xuống cấp của thiết bị thí nghiệm, đó là việc sửa chữa một số đồ dùng, thiết bị đơn giản phục vụ cho dạy học vật lý. 2.2. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu: Hoạt động dạy và học Vật lý của giáo viên và học sinh trường THCS Lý Tự Trọng và một số các loại đồ dùng dạy học được trang bị của bộ môn Vật lý. Hoạt động của giáo viên trong việc sửa chữa đồ dùng dạy học bộ môn vật lý ở trường THCS Lý Tự Trọng. Tìm hiểu việc sử dụng và sửa chữa một số đồ dùng dạy học đơn giản của giáo viên và học sinh trên địa bàn huyện Krông Búk. 1
2. Một số biện pháp nâng cao hiệu quả sử dụng thiết bị dạy học và sửa chữa đồ dùng dạy học bộ môn Vật lí ở trường THCS. 2.3. Nhiệm vụ nghiên cứu: Đổi mới phương pháp dạy học để phát huy tính chủ động sáng tạo của học sinh. Thu thập các thông tin về đồ dùng dạy học Vật lý. Tìm hiểu thực tiễn về công tác sửa chữa một số đồ dùng dạy học đơn giản trên địa bàn huyện Krông Búk và cụ thể công tác này ở trường THCS Lý Tự Trọng. 2.4. Phương pháp nghiên cứu: Nhóm các phương pháp nghiên cứu: quan sát, thực hành, đàm thoại, Đọc tài liệu nghiên cứu SGK, SGV, SBT Vật lí bậc THCS. Phân tích, tổng hợp, rút ra nhận xét, rút kinh ngiệm tổng kết. PHẦN THỨ HAI: NỘI DUNG. I. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ CƠ SỞ THỰC TIỄN MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ SỬ DỤNG THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ SỬA CHỮA ĐỒ DÙNG DẠY HỌC MÔN VẬT LÝ 1. Cơ sở lí luận: Môn vật lý ở trường THCS được giảng dạy chủ yếu bằng phương pháp thực nghiệm, thiết bị là phương tiện dạy học quan trọng quyết định đến hiệu quả giảng dạy, nó góp phần đắc lực cho người giáo viên khi truyền thụ kiến thức cho học sinh và có ảnh hưởng quan trọng đến tư duy sáng tạo của học sinh khi tìm hiểu và chiếm lĩnh khoa học. Các bài dạy có thí nghiệm trong chương trình rất nhiều, có gần như hầu hết trong các bài học. Chương trình đề cập đến các hiện tượng các quá trình và các khái niệm vật lí về Cơ học Nhiệt học, Điện học, Quang học chủ yếu ở mức độ định tính và ở mức độ định lượng. Đối với việc giảng dạy môn vật lý thì việc vận sử dụng thiết bị dạy học là một việc làm không thể thiếu được trong quá trình dạy học bởi vì đặc thù của môn vật lý là một môn khoa học thực nghiệm, các tri thức khoa học được rút ra từ việc quan sát các hiện tượng, thu thập thông tin và làm thí nghiệm để khẳng định sự đúng đắn của tri thức khoa học. Muốn vậy thì các giáo viên phải khai thác triệt để kỹ năng sử dụng có hiệu quả các thiết bị dạy học hiện có. Đồng thời việc tiến hành trực tiếp các thí nghiệm Vật lí tạo điều kiện rèn luyện cho học sinh các kĩ năng thực hành, các thái độ ứng xử thực tiển rất cần thiết cho việc học vật lí ở các lớp bậc trung học phổ thông. Do đó trong quá trình dạy học phải cho học sinh trực tiếp tiếp xúc với các đồ dùng thí 2
3. Một số biện pháp nâng cao hiệu quả sử dụng thiết bị dạy học và sửa chữa đồ dùng dạy học bộ môn Vật lí ở trường THCS. nghiệm. Nếu thí nghiệm tiến hành bị sự cố thì giáo viên giảng dạy là người đầu tiên phải tích cực sửa chữa các đồ dùng thí nghiệm đó. Với mục đích cuối cùng là đảm bảo cho học sinh tiếp cận kiến thức khoa học. 2. Cơ sở thực tiễn: Trong các trường THCS hiện nay, thiết bị dạy học đã có ở phòng thí nghiệm được Bộ giáo dục và Đào tạo trang bị tương đối đầy đủ. Qua nghiên cứu chương trình và trong quá trình dạy học, bản thân nhận thấy rằng người thầy không chỉ dừng lại ở việc giảng dạy, sử dụng đồ dùng dạy học hiện có mà còn biết sửa chữa một số đồ dùng dạy học đơn giản phục vụ cho các thí nghiệm. Việc sửa chữa đồ dùng dạy học là một công việc cần thiết đặt ra cho tất cả các giáo viên. Trong quá trình dạy học, bản thân tự nhận thấy rằng: sử dụng thiết bị dạy học là công việc quan trọng của người giáo viên và qua thời gian các đồ dùng thí nghiệm thường xuống cấp, hư hỏng, không đáp ứng được yêu cầu của thí nghiệm thì cần phải khắc phục sửa chữa. II. THỰC TRẠNG SỬ DỤNG ĐỒ DÙNG DẠY HỌC VÀ VIỆC SỬA CHỮA ĐỒ DÙNG DẠY HỌC VẬT LÝ Ở TRƯỜNG THCS. Nhân viên phụ trách phòng thiết bị chưa thực sự nắm chắc chuyên môn của mình, tuy được đào tạo nhưng chưa nắm hết các danh mục thiết bị hiện có. Thời gian làm việc mang tính hành chính, khi rảnh rổi chưa kiêm tra những thiết bị hư hỏng nhẹ để tu sửa. Giáo viên dạy vật lý một số không sử dụng đồ dùng dạy học, vì đồ dùng cồng kềnh nên còn ngại không mang lên lớp. Một số giáo viên khi lên lớp thiếu sự chuẩn bị, khi thấy đồ dùng hư hỏng nhẹ cũng không chịu sửa lại để phục vụ giảng dạy. Qua kinh nghiệm giảng dạy của bản thân tôi thấy việc sử dụng thiết bị dạy học trong môn Vật lý đòi hỏi giáo viên phải chuẩn bị bài thật chu đáo cẩn thận, phải chuẩn bị đầy đủ các thiết bị dạy học cần thiết, phải làm trước các thí nghiệm sao cho đạt kết quả mong muốn. Chính vì yêu cầu đó làm cho giáo viên nâng cao ý thức tự giác tinh thần trách nhiệm để đạt hiệu quả cao cho các giờ dạy. Học sinh tuy đã quen hơn trong việc sử dụng thiết bị song nội dung thí nghiệm khó mất nhiều thời gian làm thí nghiệm. Hơn nữa số lượng thiết bị còn ít nên còn những học sinh chưa được trực tiếp làm thí nghiệm . 3
4. Một số biện pháp nâng cao hiệu quả sử dụng thiết bị dạy học và sửa chữa đồ dùng dạy học bộ môn Vật lí ở trường THCS. Hiên nay trường THCS Lý Tự Trọng nói riêng và các nhà trường thuộc địa bàn huyện Krông Búk nói chung chưa có phòng học thực hành riêng, có cán bộ phụ trách thí nghiệm nhưng chưa giúp cho giáo viên chuẩn bị tốt và thực hiện tốt các bài thí nghiệm thực hành do đó việc sử dụng thiết bị của giáo viên còn gặp nhiều khó khăn. Giáo viên phải khắc phục khó khăn trước mắt sử dụng tốt các thiết bị dạy học để giảng dạy sao cho đạt hiệu quả cao nhất đáp ứng được yêu cầu đổi mới hiện nay. Ngoài ra trong các giờ dạy có sử dụng thiết bị dạy học giúp học sinh phải tự nghiên cứu làm thí nghiệm để rút ra kiến thức, giáo viên không phải giải thích nhiều vì kết quả rút ra là do chính học sinh tìm được bên cạnh đó giáo viên cũng thấy rất thoải mái tự tin vì đã gây được lòng tin đối với học sinh qua các thí nghiệm vật lý và cuốn hút các em học vật lý. Qua các giờ học môn vật lý tôi nhận thấy rằng việc sử dụng các thiết bị dạy học đã làm cho không khí lớp học sôi nổi hào hứng, vui vẻ thoải mái hơn, gây được hứng thú học tập đối với học sinh , giúp học sinh yêu thích môn vật lý. Các thí nghiệm được trang bị theo danh mục đã đáp ứng phần nào những yêu cầu cơ bản về thí nghiệm cho từng bài học trong chương trình. Nhìn chung chất lượng các thiết bị trang cấp bước đầu sử dung khá tốt, trong dạy học đảm bảo tính thành công của thí nghiệm khá cao. Tuy nhiên trong quá trình dạy học vẫn gặp phải khó khăn vướng mắc, đó là một số thiết bị qua thời gian sử dụng đã có sự xuống cấp nên ảnh hưởng đến kết quả thí nghiệm rất lớn. III. CÁC BIỆN PHÁP SỬ DỤNG VÀ SỬA CHỮA ĐỒ DÙNG DẠY HỌC BỘ MÔN VẬT LÍ. 1. Các biện pháp nâng cao hiệu quả sử dụng đồ dùng dạy học môn vật lý nhằm nâng cao chất lượng dạy học: Một là: Để giúp cho giáo viên sử dụng có hiệu quả các thiết bị dạy học thì Ban giám hiệu cần có sự quan tâm, chỉ đạo sát sao việc sử dụng thiết bị dạy học của giáo viên. Thường xuyên dự giờ thăm lớp, góp ý cùng tổ chuyên môn về những chuyên đề sử dụng thiết bị dạy học sao cho có hiệu quả cao nhất, luôn động viên khích lệ tạo điều kiện tốt nhất để giáo viên khắc phục khó khăn khi điều kiện cơ sở vật chất của nhà trường còn thiếu, các thiết bị đôi khi còn chưa chính xác. Hai là: Các tổ chuyên môn thường xuyên tổ chức các buổi sinh hoạt chuyên đề đưa ra bàn bạc trao đổi những vấn đề trong đổi mới phương pháp dạy học. Từ đó rút ra 4
5. Một số biện pháp nâng cao hiệu quả sử dụng thiết bị dạy học và sửa chữa đồ dùng dạy học bộ môn Vật lí ở trường THCS. những kinh nghiệm, những bài học bổ ích trong việc sử dụng đồ dùng thiết bị dạy học sao cho có hiệu quả cao nhất nhằm không ngừng đổi mới để nâng cao chất lượng dạy học. Ba là: Mỗi một giáo viên cần phải phải nắm vững mục tiêu dạy học, kế hoạch dạy học, nhiệm vụ hiện nay là đổi mới phương pháp dạy học, sử dụng triệt để có hiệu quả các phương tiện dạy học nhằm nâng cao hiệu quả giờ dạy. Thực sự yêu nghề, hết lòng vì học sinh thân yêu. Người thầy luôn đổi mới phương pháp, sử dụng có hiệu quả các thiết bị day học nhằm phát huy tính tích cực chủ động, sáng tạo, tích cực của học sinh. Đa dạng hoá hình thức dạy học, đổi mới kiểm tra đánh giá trong dạy học. Thiết bị dạy học được sử dụng vào lúc cần thiết của bài học, lúc học sinh muốn được quan sát trong trạng thái tâm lý phù hợp nhất. Thiết bị dạy học được sử dụng có hiệu quả cao nếu được sử dụng đúng lúc, đúng nội dung và phương pháp. Khi tiến hành thí nghiệm cần tìm vị trí lắp đặt thiết bị dạy học trên lớp hợp lý nhất, để học sinh ngồi ở mọi vị trí trong lớp có thể quan sát được, vị trí đặt thiết bị dạy học phải đảm bảo yêu cầu về chiếu sáng. Thiết bị dạy học dược sử dụng có sự kết hợp chặt chẽ với các phương pháp dạy học khác nhau nhằm kích thích hứng thú học tập của học sinh, giúp học sinh tiếp nhận kiến thức một cách chủ động sáng tạo. Hiệu quả sử dụng thiết bị dạy học còn phụ thuộc vào sự ham muốn thích thú của học sinh , giáo viên phải tạo ra sự ham muốn đó bằng các việc làm cụ thể như đặt ra tình huống có vấn đề trong quá tình sử dụng thiết bị dạy học. 2. Các biện pháp hạn chế hư hỏng và sửa chữa một số thiết bị dạy học đơn giản: Ban giám hiệu phải có kế hoạch tu sửa một số đồ dùng đơn giản dễ sửa chữa trong năm học. Chỉ đạo giáo viên sử dụng đồ dùng dạy học một cách khoa học, tự giác tu sửa những thiết bị đơn giản để sử dụng. Nhân viên thiết bị có kế hoạch bảo quản, tu sửa đồ dùng theo định kỳ, phải nắm được các nguyên tắc cơ bản của một số thiết bị đơn giản. Sắp xết thiết bị phải khoa học theo từng môn, từng lớp Công tác bảo quản thiết bị là một trong những yếu tố quyết định đến độ bền của các đồ dùng thí nghiệm, cho nên việc bảo quản đồ dùng là rất cần thiết. Trước hết đó là việc sắp xếp đồ dùng ở phòng thiết bị cũng như phòng bộ môn phải khoa học hợp lí 5