SKKN Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi học tốt môn Khám phá khoa học ở trường Mầm non

Nội dung text: SKKN Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi học tốt môn Khám phá khoa học ở trường Mầm non

1. UBND HUYỆN GIA LÂM PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO –––––––––––––––––– SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM “ Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi học tốt môn khám phá khoa học ở trường mầm non” Tác giả: Nguyễn Thị Bạch Tuyết Lĩnh vực: Giáo Dục Mẫu Giáo Cấp học: Mầm non Năm học : 2016-2017 1
2. PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ. Giáo dục mầm non là ngành học mở đầu cho hệ thống giáo dục quốc dân, chiếm vị trí quan trọng, trong giáo dục mầm non có nhiệm vụ xây dựng những cơ sở ban đầu, đặt nền móng cho việc hình thành nhân cách con người. Trẻ em là hạnh của của mọi người, là tương lai của mọi gia đình, của toàn xã hội và của cả nhân loại. Đây là thời điểm mấu chốt và quan trọng nhất, thời điểm này tất cả mọi việc đều bắt đầu. Bắt đầu ăn, bắt đầu nói, bắt đầu nghe, nhìn và vận động bằng đôi tay và đôi chân của mình Tất cả những cử chỉ đó đều làm nên những thói quen, kể cả thói xấu. Chính vì vậy chúng ta đã bước sang thế kỷ 21, thế kỷ của nền văn minh trí tuệ, của nền khoa học hiện đại. Muốn được như vậy, ngay từ tuổi ấu thơ trẻ mầm non, đặc biệt là trẻ 5-6 tuổi đang ở những bước phát triển mạnh về nhận thức, tư duy, về ngôn ngữ, về tình cảm Những thế giới khách quan xung quanh thật bao la, rộng lớn, có biết bao điều mới lạ, hấp dẫn, và còn có bao lạ lẫm khó hiểu, trẻ tò mò muốn biết, muốn được khám phá, cho nên giáo dục mầm non đã góp phần không nhỏ vào việc giáo dục thế hệ trẻ. Khi nghe đến từ “ khoa học”, chúng ta thường có cảm giác căng thẳng vì trong chúng ta luôn sẵn có một suy nghĩ rằng khoa học là cái mà luôn cần đến nhiều tri thức và vắt óc suy nghĩ. Thế nhưng, nếu suy nghĩ theo hướng khoa học dành cho trẻ mầm non chỉ là tìm hiểu những kinh nghiệm trong cuộc sống hàng ngày thì chúng ta mới cảm thấy thoải mái hơn và biết được khoa học không phải là cái gì đó khó và rất khô khan. Ở trường mầm non, khám phá khoa học là một trong những hoạt động tạo ra nhiều cơ hội để trẻ rèn luyện và hình thành kỹ năng nhận thức. Thông qua các bài học đơn giản, giáo viên không những cung cấp cho trẻ một vốn tri thức nào đó mà còn giúp chúng hình thành những năng lực tư duy, khả năng phán đoán và giải quyết vấn đề, nuôi dưỡng lòng say mê, khám phá những tiền đề cần thiết cho trẻ trong suốt cuộc đời. 2
3. Việc vừa mang lại niềm vui và sự quan tâm về khoa học một cách tự nhiên, vừa chuẩn bị một nền tảng suy nghĩ khoa học đang trở thành mục tiêu lớn trong ngành giáo dục mầm non. Vì trẻ lấy mình làm trung tâm, nên trong quá trình hoạt động khoa học, tìm hiểu đặt câu hỏi trẻ sẽ nhận ra sự vật hiện tượng và con người có mối quan hệ tác động, tương hỗ lẫn nhau từ đó suy nghĩ của trẻ trở nên khách quan. Trẻ thường hỏi. “ Tại sao ban ngày trời lại sáng? Tại sao ban đêm trời lại tối?” Quá trình giải quyết những câu hỏi này giúp trẻ nhận ra những quy luật trong sinh hoạt hàng ngày của con người. Hơn nữa điều đó cũng giúp ích cho trẻ hình thành thái độ sống khoa học và tự mình tìm được phương pháp giải quyết vấn đề một cách sáng tạo. Nhưng bên cạnh đó, việc thực hiện đổi mới phương pháp giáo dục mầm non ngày càng phát huy tính sáng tạo của giáo viên và khuyến khích sự ham thích học hỏi của trẻ mầm non đã đặt ra những yêu cầu đối với giáo viên mầm non trong quá trình lựa chọn và tổ chức các hoạt động khám phá khoa học cho trẻ. Nếu trong chương trình giáo dục mầm non cải cách, giáo viên chủ yếu sử dụng phương pháp trực quan dùng lời để dạy trẻ môn Môi trường xung quanh, thì trong chương trình giáo dục mầm non mới lại yêu cầu giáo viên phải tăng cường sử dụng các phương pháp thí nghiệm, thực nghiệm để giúp trẻ được trải nghiệm, được khám phá khi tham gia các hoạt động khám phá khoa học. Hiểu được bộ môn khám phá khoa học đối với trẻ và cũng là để làm tốt yêu cầu của chương trình giáo dục mầm non nên tôi đã chọn đề tài “ Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi học tốt môn khám phá khoa học ở trường mầm non” 3
4. PHẦN II: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ I. ĐẶC ĐIỂM TÌNH HÌNH TRƯỜNG LỚP: 1. Thuận lợi. - Được sự quan tâm của phòng giáo dục huyện, các giáo viên trường tôi luôn được thăm quan và kiến tập các trường bạn, được học tập, tập huấn tại phòng giáo dục một cách thường xuyên. - Nhà trường đã đầu tư đầy đủ các trang thiết bị nhằm nâng cao chất lượng dạy và học như: Kính lúp, nam châm, đồ dùng đựng nước, cát, các vật thí nghiệm vật chìm, nổi, bình thuỷ tinh, khuôn cát - Nhìn chung đội ngũ giáo viên trẻ, nhiệt tình, yêu ngành, yêu nghề, ham học hỏi và luôn tìm tòi sáng tạo, khám phá cái mới để nâng cao trình độ chuyên môn. Bản thân tôi là một giáo viên đã có nhiều năm kinh nghiệm giảng dạy khối mẫu giáo lớn nên tôi luôn luôn tìm tòi, học hỏi các bạn đồng nghiệp tìm ra những cái mới lạ để truyền thu đến trẻ một cách tốt nhất. - Trẻ mẫu giáo lớn mạnh dạn, tự tin, ham học hỏi và thích khám phá những điều mới lạ. 2. Khó khăn. - Nhận thức của trẻ không đồng đều, có trẻ mạnh dạn, có trẻ quá nhút nhát khi khám phá, khi làm thí nghiệm, chậm tiếp thu chưa nêu được ý kiến của mình khi tham gia hoạt động. - Phụ huynh chưa thực sự quan tâm đến con em ở bậc học mầm non nên việc tổ chức các hoạt động khám phá còn hạn chế. Trước thuận lợi và khó khăn trên, tôi đã tìm ra một số biệ pháp giúp trẻ trong lớp mình hoạt động khám phá khoa học đạt hiệu quả cao. Các biện pháp đó là: 4
5. II.CÁC BIỆN PHÁP THỰC HIỆN: Biện pháp 1. Xây dựng nội dung khám phá khoa học theo từng tháng. a. Xác định hoạt động phù hợp với trẻ. - Mỗi trẻ có một sở thích khác nhau và điều đó sẽ chi phối việc lựa chọn nào cho phù hợp với trẻ. Một bộ sưu tập cát và đá sẽ là sự vui thích của một bé gái 6 tuổi nhưng lại không phải với một bé trai 4 tuổi. - Những trẻ có nhiều sở thích khác nhau sẽ nhận thấy có nhiều hoạt động khoa học rất thú vị. Nếu trẻ thích nấu ăn hãy cho trẻ thấy sự biến đổi màu sắc của trà khi có thêm chanh hay cách làm sữa kết tủa bằng dấm. Hiểu rõ đặc điểm của trẻ giáo viên sẽ có những quyết định đúng nhất trong việc lựa chọn hoạt động khoa học cho trẻ. - Khuyến khích những hoạt động không quá khó và cũng không quá d ễ. Nếu do dự bạn hãy chọn những hoạt động dễ hơn, bởi vì nếu mọi việc quá khó sẽ khiến trẻ thấy bản chất khoa học khó khăn. Người lớn thường cho rằng trẻ con cần những thú có hình thức đẹp đẽ cho cảm hứng khoa học, nhưng thực chất suy nghĩ này là sai lầm - Hãy xem xét đến nhân cách và những thói quen xã hội của trẻ. Có những việc có thể được làm tốt bởi một cá nhân nhưng một số khác lại cần được làm trong quy mô nhóm. Một số thì cần có sự giúp đỡ, một số khác thì chỉ yêu cầu một vài giúp đỡ nhỏ hay hoàn toàn không cần đến sự hỗ trợ của người lớn. Hoạt động đơn lẻ có thể phù hợp với một số trẻ, trong khi những trẻ khác lại thích thú với hoạt động nhóm. - Dựa vào đặc điểm cá nhân của trẻ trong lớp mà lựa chọn thí nghiệm, phân nhóm chơi cho phù hợp. Những trẻ yếu kém, chậm chạp nên chọn những thí nghiệm đơn giản, sau đó nâng dần độ khó để tạo cho trẻ sự tự tin từ những thành công đã đạt được. - Lựa chọn những hoạt động phù hợp với nơi sinh sống. 5
6. -Hãy cho phép trẻ tham gia vào việc lựa chọn các hoat động. Khi trẻ chọn được một việc gì đó mình muốn làm, trẻ sẽ học chăm hơn và có nhiều thời gian bổ ích cho việc đó. b. Xây dựng kế hoạch. Với mong muốn trẻ sẽ được mở rộng và trau dồi các kỹ năng quan sát, so sánh, phân loại, dự đoán và được nâng cao hiếu biết của mình về thế giới tự nhiên. Do vậy ngay từ đầu năm tôi đã lập kế hoạch theo từng tháng, từng chủ đề. THÁNG CHỦ ĐIỂM TÊN THÍ NGHIỆM - Vật chìm , vật nổi. Tháng 9 Trường mầm non - Làm chìm một vật nổi. - Cuộc chạy đua của 3 cây nến - Lau khô bàn tay bằng giấy. Tháng 10 Bản thân. - Thí nghiệm về không khí. - Sử dụng bàn tay trong nước. - Làm nổi một vật chìm. Tháng 11 Gia đ ình - Thử nghiệm với các đồ đựng nước. - Nam châm hút gì? - Điện thoại bóng bay. Tháng 12 Nghề nghiệp - Có thể trồng cây bằng gì? - Co và giãn. - Quá trình phát triển của cây từ hạt. Tháng 1+2 Thực vật (tết) - Nhuộm màu hoa. - Cây cần gì để lớn lên và phát triển - Làm sách về quá trình phát triển của Tháng 3 Động vật ếch. 6
7. - Động vật ngụy trang. - Côn trùng. - Một số trò chơi với nước. Nước và các hiện - Các lớp chất lỏng. Tháng 4 tượng thiên nhi ên - Gió. Tháng 4 + - Gạch được làm ra như thế nào? đầu tháng Quê hương đất nước - Táo, lê đổi màu. 5 - Một vài chất tan trong nước. Trường tiểu học - Bác Tháng 5 - Làm một cầu vồng. Hồ - Vì sao nước trong cốc không chảy ra? Biện pháp 2. Chuẩn bị tốt mọi điều kiện cho trẻ khám phá. Để cung cấp những cơ hội khám phá khoa học cho trẻ, giáo viên cần tạo cho trẻ môi trường hoạt động khoa học phong phú, hấp dẫn với các đồ dùng, đồ chơi, các nguyên vật liệu khác nhau. a/ Tạo môi trường học tập. Tạo môi trường phong phú, hấp dẫn, có ảnh hưởng trực tiếp đến tính tò mò ham hiểu biết của trẻ, kích thích sự hứng thú của trẻ để trẻ tự do trải nghiệm và tìm hiểu. Giáo viên nên sử dụng những vật sống, vật thật cho trẻ dễ tìm hiểu: Như bể cá hay vỏ chai, vỏ sò, chim, thỏ đối với chủ đề động vật. Đối với chủ đề thực vật giáo viên nên chuẩn bị những hạt giống dễ nảy mầm, dễ lên - Cây, các hạt giống và chậu gieo hạt. - Bảng theo dõi thời tiết hàng ngày. 7
8. - Bàn chơi nước có chai trong suốt, dụng cụ chứa nước, các vật chìm và nổi trong nước. - Chậu chơi với cát và nước. - Đường, muối, màu nước. Trẻ nhỏ học chủ yếu qua chơi, qua tự thăm dò, khám phá. Giáo viên nên bố trí, bày biện phòng nhóm sao cho kích thích trẻ hoạt động và dành phần lớn thời gian cho trẻ tự học qua hoạt động chơi. Ví dụ: + Cạnh bể cá có treo tranh ảnh về cá hoặc sách về cá để trẻ nhận dạng các loại cá. + Lọ đựng các loại họt hạt lộn xộn để trẻ phân loại các hạt. + Chậu gieo hạt đậu ở gần của sổ để trẻ theo dõi sự nảy mầm và lớn lên của cây Môi trường hoạt động không nhất thiết phải là môi trường ở một nơi nào đó nhất định mà có thể là môi trường hoạt động mọi lúc, mọi nơi, cho trẻ khám phá và nhận ra những nét đặc trưng của vật sống, đồ vật và những hiện tượng quan sát bằng cách sử dụng tất cả các giác quan một cách thích hợp. - Để tổ chức tốt trò chơi, tôi đã làm tốt công tác chuẩn bị như chuẩn bị đồ đùng đồ chơi an toàn, phù hợ, bố trí thời gian chơi và không gian chơi hợp lý - Đối với trò chơi được sử dụng trong hoạt động chung, cần chuẩn bị đủ đồ chơi để tạo cơ hộ cho tất cả trẻ đều được chơi, còn khi sử dụng thí nghiệm trong giờ hoạt động góc, hoạt động chiều cần chuẩn bị các loại đồ chơi đa dạng nhưng không quá nhiều để trẻ khó lựa chọn. Để đồ chơi trong trạng thái mở để kích thích trẻ tự lấy, tự chơi, bố trí không gian phù hợp để kích thích trẻ chơi trong nhóm nhỏ. b. Gây hứng thú cho trẻ thích khám phá khoa học. - Để cho trẻ yêu thích môn khám phá khoa học tôi đã sử dụng công nghệ thông tin để ghi lại sự vật, sự việc diễn ra xung quanh cuộc sống hàng ngày của trẻ và quan trọng là bài học đã chuyển thể lượng kiến thức mang tính lý thuyết đơn 8