SKKN Kinh nghiệm dạy học môn Toán theo mô hình trường học mới VNEN cho Lớp 5A3 trường Tiểu học Hua Nguống

Nội dung text: SKKN Kinh nghiệm dạy học môn Toán theo mô hình trường học mới VNEN cho Lớp 5A3 trường Tiểu học Hua Nguống

1. SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM “Kinh nghiệm dạy học môn toán theo mô hình trường học mới VNEN cho lớp 5A3 trường Tiểu học Hua Nguống” ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––– PHẦN I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI Trong thời đại ngày nay, khi mà khoa học công nghệ ngày càng phát triển kéo rất nhiều thứ thay đổi trong đó có giáo dục. Giáo dục là bước then chốt tác động đến mọi mặt xã hội. việc thay đổi hình thức giáo dục để tạo ra một lớp người mới năng động, tự tin, làm chủ chính mình, biết hợp tác là một xu thế tất yếu. Trên thế giới việc thay đổi phương thức giáo dục đã diễn ra từ lâu đã mang lại nhiều thành công. Hình thức giáo dục mới này chuyển từ cách dạy học truyền thống thầy dạy trò nghe, ghi chép thụ động sang hình thức giáo dục hiện đại trò làm việc trải nghiệm chiếm lĩnh kiến thức, thầy quan sát giúp đỡ. Nổi bật ở hình thức dạy học này còn là cách tồ chức chỗ ngồi, học sinh được ngồi theo nhóm, được tự do thảo luận đưa ra ý kiến của mình. Về tới Việt Nam mô hình dạy học mới này có tên gọi VNEN hay mô hình trường tiểu học mới Việt Nam. Mô hình này coi quá trình tự học của học sinh là trung tâm hoạt động giáo dục, giáo viên là người hướng dẫn, đồng hành với học sinh, giúp học sinh tự tìm hiểu và lĩnh hội kiến thức. Trải qua hơn 2 năm dạy thực nghiệm tôi nhận thấy không những phụ huynh mà còn nhiều giáo viên vẫn bỡ ngỡ chưa hiểu rõ bản chất của việc dạy học này. Và đặc biệt rất khó khăn trong quá trình tổ chức dạy học môn toán. Môn toán là môn học đặc trưng chiếm thời lượng nhiều trong tất cả các giờ học. Môn toán đòi hỏi tư duy logic và sự tập trung cao độ. Học sinh gặp nhiều khó khăn trong quá trình trải nghiệm, thực hành, chiếm lĩnh kiến thức. Xuất phát từ thực tế này và với mong muốn nâng cao chất lượng dạy học môn toán cho học sinh tiểu học tôi chọn sáng kiến: “Kinh nghiệm dạy học môn toán theo mô hình trường học mới VNEN cho lớp 5A3 trường Tiểu học Hua Nguống” PHẦN II. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU I. MỤC ĐÍCH Đề xuất phương án dạy học hiệu quả theo mô hình VNEN đối với môn toán lớp 5 trong trường tiểu học Nhằm nâng cao chất lượng dạy học môn toán Giúp giáo viên và học sinh có kĩ năng dạy, kĩ năng học theo mô hình VNEN 1
2. II. ĐỐI TƯỢNG, PHẠM VI NGHIÊN CỨU Học sinh lớp 5A3 trường Tiểu học Hua Nguống năm học 2014-2015 Nghiên cứu cách tổ chức dạy học môn toán lớp 5 theo mô hình trường tiểu học mới VNEN. Nghiên cứu cách thức tiếp cận, trải nghiệm chiếm lĩnh kiến thức môn toán của học sinh trong mô hình VNEN, nhằm mang lại hiệu quả cao đối với môn toán cho học sinh lớp 5A3. III. NHIỆM VỤ VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 1. Nhiệm vụ Trước tình trạng học sinh và giáo viên chưa hiểu bản chất, cách thức tổ chức dạy học môn toán, trình trạng giáo viên và học sinh dò dẫm từng bước để hoạt động trải nghiệm, thực hành và để nâng cao chất lượng dạy và học môn toán. Theo tôi giáo viên cần có những kĩ năng sau: - Kĩ năng chia nhóm. - Kĩ năng giao nhiệm vụ. - Kĩ năng tổ chức cho học sinh thực hành, trải nghiệm. - Kĩ năng quan sát. - Kĩ năng tổ chức cho học sinh báo cáo kết quả. - Kĩ năng đánh giá, tương tác. - Kĩ năng tổng hợp kiến thức. 2. Phương pháp nghiên cứu Để đạt hiệu quả trong quá trình nghiên cứu tôi đưa ra những phương pháp nghiên cứu sau. Phương pháp nghiên cứu tài liệu Nghiên cứu các tài liệu liên quan đến nội dung đề tài từ đó tổng hợp, phân tích hệ thống hóa theo nhiệm vụ nghiên cứu. Phương pháp quan sát Quan sát qua trình làm việc trên lớp, đặc biệt là cách thức thảo luận nhóm, đánh giá trong nhóm, cách thức làm việc cá nhân, cách tổng hợp kiến thức. nhằm đánh giá thực trạng, cách thức tiếp nhận thông tin để đưa ra giải pháp nâng cao hiệu quả, chất lượng môn toán. Phương pháp điều tra phỏng vấn Thông qua các câu hỏi dạng trắc nghiệm, tự luận cho một số học sinh liên quan đến cách suy nghĩ tiếp cận kiến thức, nhằm tìm hiểu nguyên nhân đánh giá thực trạng, đưa ra giải pháp thực hiện. Hoặc là thông qua phỏng vấn trực tiếp qua đó nắm bắt được thực trạng. Phương pháp nghiên cứu sản phẩm. Thông qua các bài kiểm tra nhằm phân tích quá trình tiếp thu kiến thức để đánh giá sản phẩm. 2
3. Phương pháp so sánh Thông qua kiểm tra so sánh kết quả giữa nhóm thực nghiệm và nhóm không được thực nghiệm. Phương pháp tổng kết kinh nghiệm Thông qua hoạt động tổ chức dạy học, giáo viên ghi chép tổng kết, đúc rút đi đến kết luận Phương pháp thống kê toán học Sử dụng phương pháp thống kê toán học nhằm phân tích đánh giá sản phẩm trước và sau khi thử nghiệm sau đó đưa ra kết luận IV. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU 1. Cơ sở lí luận Dạy học theo mô hình VNEN thực ra bản chất chính là cách thức dạy học theo nhóm. Đây là mô hình giáo dục tiên tiến, hiện đại đã được áp dụng thành công ở nhiều quốc gia trên thế giới và phù hợp với mục tiêu phát triển giáo dục nước ta. Các phòng học được trang trí sinh động. Có các góc cho môn học với đồ dùng sẵn có hoặc tự làm để học sinh hoạt động. Dạy học môn toán theo mô hình VNEN là việc dạy lấy học sinh làm trung tâm, trong quá trình hoạt động học sinh được tương tác, được đề xuất phương án, được phỏng vấn, được hỗ trợ từ các thành viên, từ giáo viên. Chuyển từ việc truyền thụ giảng giải của giáo viên thành hoạt động tổ chức học sinh tự học của học sinh. Mọi hoạt động trong giờ học do hội đồng tự quản điều hành các hoạt động được tổ chức theo các hình thức: làm việc cá nhân, làm việc theo cặp, làm việc nhóm, làm việc cả lớp trong đó ở hoạt động cơ bản hoạt động nhóm là chủ yếu, còn ở hoạt động thực hành học sinh thực hiện cá nhân để phát huy tính độc lập. Học sinh được học trong môi trường học tập thân thiện, thoải mái, không bị gò bó, luôn được gần gũi với bạn bè, với thầy cô, được sự giúp đỡ của bạn học trong lớp, trong nhóm và thầy cô, phù hợp với tâm sinh lý lứa tuổi các em. học sinh khá giỏi được phát huy, học sinh còn hạn chế, yếu kém được học sinh của nhóm và giáo viên giúp đỡ kịp thời ngay tại lớp. Trong quá trình dạy học môn toán học sinh sẽ được tương tác nhiều với nhau, được hỏi bạn, được giúp bạn. trong quá trình đó học sinh rút ra được bài học, khắc sâu củng cố, ghi nhớ lâu hơn, không bị áp lực. Học sinh được mạnh dạn đưa ra ý kiến của mình và bảo vệ ý kiến của mình. Mỗi thành viên luôn có ý thức làm việc không ỷ lại vào bạn, bởi mỗi thành viên trong nhóm đều có nhiệm vụ riêng góp phần vào tiến độ làm việc của nhóm. Khác với hình thức hoạt động nhóm trong phương pháp truyền thống là học sinh được làm việc trong thời gian nhất định và công việc hầu như học sinh khá giỏi trong nhóm làm hết, còn học sinh trung bình, yếu không tham gia vào hoạt động hoặc tham gia ít. 2. Cơ sở pháp lí 3
4. Căn cứ vào bộ tài liệu hướng dẫn học lớp 5 do bộ giáo dục và đào tạo xuất bản. Căn cứ vào chuẩn kiến thức kĩ năng. Căn cứ vào tài liệu tập huấn do bộ xuất bản 3. Cơ sở thực tiễn Tài liệu hướng dẫn học môn toán theo mô hình VNEN được biên soạn dựa theo tài liệu sách giáo khoa cũ. Như vậy là kiến thức không hề thay đổi chỉ thay đổi hình thức dạy học thuận lợi cho việc chuẩn bị bài của giáo viên. Tất cả học sinh đều được trang bị tài liệu hướng dẫn học. Học sinh đươc trải nghiệm qua mô hình. Là giáo viên chuyên toán và đã trải qua hai năm kinh nghiệm dạy học theo mô hình VNEN. Thiết kế tài liệu theo hình thức 3 trong 1 Năm đầu tiên thử nghiệm mô hình VNEN cho lớp 5 V. KẾT QUẢ ĐIỀU TRA VÀ KHẢO SÁT THỰC TIẾN 1. Về tài liệu hướng dẫn Tài liệu hướng dẫn chia làm 2 tập, mỗi tập gồm 2 phần(tập 1A, 1B, 2A, 2B). Mỗi bài có thể chia thành 1 tiết hay nhiều tiết phụ thuộc vào nội dung bài dài hay ngắn Bài học luôn được bố trí theo thứ tự sau : - Mục tiêu: Ghi chuẩn kiến thức học sinh cần đạt được sau khi hoàn thành bài học - Hoạt động cơ bản : Cung cấp kiến thức cơ bản của bài học - Hoạt động thực hành : Phần bài tập giúp học sinh củng cố kiến thức phần hoạt động cơ bản và phát triển nhận thức rèn kĩ năng tính. - Hoạt động ứng dụng : Đây là phần ghi những tình huống hoặc những bài toán mà học sinh thường gặp trong đời sống. Trong môn toán lớp 5 được chia thành 5 phần : - Ôn tập và bổ sung về phân số. Giải toán liên quan đến tỉ lệ. Bảng đơn vị đo diện tích. - Số thập phân. Các phép toán với số thập phân. - Hình học - Số đo thời gian. Toán chuyển động đều - Ôn tập cuối năm 2. Về học sinh Là năm thứ 3 học sinh được làm quen với mô hình VNEN. 3. Về giáo viên Giáo viên được tập huấn chương trình dạy học VNNEN VI. GIẢI PHÁP 4
5. 1. phân tích cách thức tổ chức dạy học của mô hình dạy học cũ và mới Việc dạy học theo mô hình dạy học truyền thống đâu tiên là việc sắp xếp chỗ ngồi. Học sinh được ngồi theo dãy theo hàng, theo bàn, 2 học sinh ngồi 1 bàn, tất cả cùng nhìn lên bảng, nghe giáo viên truyền thụ kiến thức. Với cách học này thì thời gian truyền tải kiến thức sẽ được chủ động, kiến thức sẽ được truyền thụ đầy đủ trong 1 thời gian nhất định tuy nhiên học sinh ít được hoạt động hơn đặc biệt là làm việc theo nhóm lớn. Với môn toán luôn cần có sự trao đổi, so sánh, khẳng định chân lý. Quá trình làm việc như vậy sẽ giúp học sinh nhận biết chân lý nhanh hơn, ghi nhớ lâu hơn, đưa ra phương án, cách làm tối ưu nhất. Ở chương trình cũ người học không biết bài hôm nay cần học những gì, đích đến ở đâu. Chỉ sau khi tiết học kết thúc hoặc sau phần lý thuyết học sinh mới biết mình đang tìm hiểu nội dung gì. Vì vậy đã làm giảm, hạn chế tư duy của học sinh. Ở hình thức dạy học mới đã khắc phục được nhược điểm của hình thức dạy học cũ. Thứ nhất là học sinh được làm việc theo nhóm, hoạt động theo nhóm có thể trao đổi bài với bạn ngay trong giờ học. với cách viết sách mới thì học sinh được biết mục tiêu của bài học, biết mình cần đạt được điều gì sau bài học như vậy sẽ kích thích học sinh học tập mạnh dạn hơn, tư duy chủ động, sáng tạo hơn. Cách viết sách mới giúp học sinh tự học dễ dàng hơn, hiểu bài đơn giản hơn so với sách cũ trừu tượng. Có thể nói sách giáo khoa cũ là sách dành cho giáo viên giảng dạy còn để tự học sinh làm việc là rất khó. Với hình thức dạy học mới giáo viên không phải nặng về giáo án nhưng nếu không tìm hiểu bài trước khi lên lớp thì có thể gặp nhiều tình huống khó xử nếu kiến thức không vững bởi môn toán lớp 5 không dễ, có rất nhiều bài toán trìu tượng. Trong quá trình dạy học môn toán theo chương trình VNEN nếu giáo viên không quan sát rộng, không chú ý đến những học sinh yếu, không chuẩn bị đồ dùng chu đáo thì hiệu quả tiết học rất thấp, học sinh yếu sẽ rất yếu do bị lệ thuộc vào học sinh khá giỏi dẫn đến hiệu quả tiết học thấp. 2. Đưa ra giải pháp Khi khắc phục được những yếu điểm trên thì hiệu quả học môn toán sẽ được nâng lên. 2.1. Hình thức tổ chức dạy môn toán Cũng giống hình thức tổ chức dạy học các môn khác đặc trưng dễ nhận biết đầu tiên là việc sắp xếp chỗ ngồi. Học sinh được bố trí ngồi theo nhóm tùy vào điều kiện lớp học rộng hẹp, số lượng học sinh nhiều hay ít mà sắp xếp học sinh ngồi theo nhóm 4 người hoặc nhóm 6 người, không nên sắp xếp nhóm có 3 người hay 5 người. Một nhóm cũng không nên sắp sếp quá 6 người. Trong lớp nếu trình độ của học sinh tương đối đồng đều nhau thì ta nên sếp theo nhóm ngẫu nhiên khi đó các thành viên trong nhóm có điều kiện học tập giúp đỡ nhau hoàn thành bài học tốt hơn, tinh thần thi đua trong nhóm sẽ 5