Sáng kiến kinh nghiệm Phương pháp tính số đo góc trong phân môn Hình học 7 ở trường THCS Cảnh Dương

Nội dung text: Sáng kiến kinh nghiệm Phương pháp tính số đo góc trong phân môn Hình học 7 ở trường THCS Cảnh Dương

1. Phương pháp tính số đo góc trong môn hình học 7 phương pháp Tính số đo góc trong phân môn hình học 7 ở trường THCS Cảnh Dương    I. Lý do chọn đề tài. 1) Cơ sở lý luận ầu chương trình toán cấp II học sinh bắt đầu tiếp xúc với môn hình học. Đây là môn học có tính hệ thống và logic rất cao, do vậy yêu cầu việc học phải Đnắm thật chắc các kiến thức cơ bản, các mối liên quan của các kiến thức ấy đồng thời luyện tập vận dụng chúng để giải bài tập giải toán hình học . Đối với học sinh lớp 6 mới được học một số kiến thức hình học đơn giản. Lên lớp 7 với nhiều kiến thức mới đặc biệt là cách chứng minh một vấn đề hình học. Vì vậy khi đứng trước một bài tập hình, để có một hướng giải phù hợp cho việc tìm tòi ra lời giải thật sự là một việc quá khó. Thông thường đối với một bài toán chứng minh thì mệnh đề cần chứng minh đã được nêu rõ ràng trong kết luận của bài toán, học sinh chỉ phân tích tìm tòi các mối liên quan giữa các dữ kiện của bài toán để suy luận đi từ giả thiết và những điều kiện đã biết để khẳng định kết luận. Đây là việc thật chẳng dễ, còn đối với bài tính số đo góc nó thuộc loại phải tìm tòi, cái giá trị cần tìm là chưa biết, để xác định nó phải dự đoán, tìm mối liên hệ với các góc đã biết, chứng minh các dự đoán mới xác định được số đo cần tìm, cho nên loại này càng khó hơn đối với các em. 2) Cơ sở thực tiển Trường THCS Cảnh Dương là một ngôi trường đã có truyền thống hiếu học từ lâu, hơn nữa các giáo viên trong trường đã có thâm niên trong nghề nghiệp và có một đội ngũ giáo viên đạt chuẩn và trên chuẩn nên có nhiều kinh nghiệm trong phương pháp giảng dạy toán nói chung và môn hình học nói riêng. Nhưng nhìn chung hiện nay chất lượng chưa được cao. Số lượng học sinh học yếu môn hình học còn nhiều . Nguyên nhân do học sinh ít học, ít nghiên cứu, phần lớn học sinh chưa say sưa trong học toán hình .Trong đó môn toán hình là môn học khó cần học sinh phải có sự tuy duy, học sinh phải biết suy luận từ kiến thức này đến kiến thức khác một cách lôgic, kể cả bài toán chứng minh hay tính toán nên hầu hết các em học sinh rất ngại khi phải tham gia môn học này. Trường THCS Cảnh Dương có rất nhiều học sinh giỏi khả năng tuy duy tốt nhưng do phương pháp truyền thống không thể phát huy được năng lực của các em nên sự tiến bộ của nhiều học sinh còn hạn chế. Bởi vậy tôi nghĩ, bản thân là giáo viên trẻ cần phải làm gì để nâng cao chất lượng hình học cho học sinh, đặc biệt là học sinh yếu kém, tạo ra sự hứng thú cho mỗi học sinh khi được học môn toán hình học 7 Như chúng ta đã biết muốn đào tạo nhiều thế hệ trẻ có đủ tài, đủ đức biết yêu nước, yêu chủ nghĩa xã hội và thích khám phá khoa học thì mỗi giáo viên phải tự hoàn thiện mình. Bởi vậy từ trước đến nay cuộc Cách Mạng ở nước ta đã được thực hiện.Ta cũng đã được nghe,được nói và được thực hiện việc đổi mới phương pháp dạy học, 1 Giáo viên : Nguyễn Văn Hảo
2. Phương pháp tính số đo góc trong môn hình học 7 song với môn toán hình 7 có nhiều em học sinh cảm thấy ngại và sợ môn học này. Nên sau một thời gian tìm hiểu, điều tra tôi nhận thấy đây là một vấn đề cần được quan tâm thích đáng và phải tiếp tục nghiên cứu nhằm để hoàn thiện ngày càng tốt hơn phương pháp dạy học hình học 7 trong thời gian tới. Đứng trước thực trạng nêu trên với tinh thần yêu thích bộ môn, tôi muốn được đóng góp phần nào để gỡ rối cho học sinh, tôi viết bài này trao đổi về những suy nghĩ định hướng cho việc giải toán "tính số đo góc" trong hình học lớp 7 ở trường THCS Cảnh Dương. II. Thực trạng và giải pháp. 1) Thực trạng: a) Thực trạng đối với giáo viên : Do học sinh một số lười học bài củ làm bài tập ở nhà nên khi kiểm tra bài củ mất quá nhiều thời gian ảnh hưởng đến phần dạy kiến thức mới. Vì vậy giáo viên nhiều lúc còn ít kiểm tra bài củ hay kiểm tra những học sinh giỏi. Trong công tác soạn giảng môn hình học người giáo viên thường quan tâm đến việc đổi mới phương pháp dạy học cụ thể : Xây dựng quy trình tổ chức các hoạt động trong tiết học, huy động những kến thức cũ vào khai thác, phát triển ra kiến thức mới – kiến thức bài dạy. - Chưa phân loại về câu hỏi, bài tập cũng như đối tượng học sinh từ đó chưa có sự định hướng về câu hỏi với đối tượng ( học sinh ) sẽ trả lời, chưa chuẩn bị được tất cả các tình huống có thể có cho câu hỏi mình đưa ra.Số lượng câu hỏi và câu hỏi gợi ý cho học sinh yếu kém còn hạn chế bởi giáo viên còn ngại nếu học sinh trả lời không được thì sẽ bị chậm thời gian ảnh hưởng đến các hoạt động tiếp theo. - Sĩ số lớp học còn quá đông nên việc tổ chức cho học sinh hoạt động nhóm còn khó khăn, thường gây ồn ào. - Một số giáo viên còn hạn chế về trình độ vi tính, khả năng vẽ hình trên máy còn hạn chế nên hình học trong các tiết dạy chưa chưa được sinh động. - Cơ sở vật chất còn hạn chế nên việc ứng dụng CNTT vào trong các tiết dạy hình chưa nhiều nên chưa thu hút học sinh tham gia tích cực trong các tiết học. b) Thực trạng của học sinh trường thcs Cảnh Dương Đây là trường có các đặc điểm tương đối nổi bật : - Trường mang tính chất miền biển. - Có sự phân hoá về chất lượng : Giỏi, khá, TB ,yếu, kém rất rõ . - Có nhiều học sinh cá biệt về chất lượng ( thể hiện mất gốc, mất căn bản ở các lớp dưới) - Năng lực tuy duy hình học còn yếu, kỷ năng vẽ hình phân tích hình tìm mối quan hệ giữa các dữ kiện bài toán còn chậm. - Học sinh là lực lượng lao động trong gia đình do đó công tác sĩ số ,việc duy trì tỷ lệ chuyên cần không đảm bảo ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng . Nhận thức của nhân dân về vấn đề học tập của con em mình còn yếu, việc đầu tư về thời gian học tập ở nhà, đồ dùng học tập còn ít đồng thời công tác quản lý học sinh ở nhà của phụ huynh chưa tốt do đó học sinh không chú ý học tập còn lơ là nhiều. Do đó 2 Giáo viên : Nguyễn Văn Hảo
3. Phương pháp tính số đo góc trong môn hình học 7 đòi hỏi người giáo viên phải có phương án dạy sao cho học sinh phải năm kiến thức cơ bản cũng như vận dụng giải bài tập ngay tại lớp ( đặc biệt là số học sinh yếu kém ). Bản thân tôi được nhận phân công dạy toán hai lớp 73 và 74. Sau khi nhận lớp tôi đã tiến hành tìm hiểu và thực hiện một cuộc điều tra nhỏ về chất lượng học môn hình học như sau: Lớp Sỉ Giỏi Khá T.Bình Yếu Kém TB trở lên số SL % SL % SL % SL % SL % SL % 73 40 3 7,5 7 17,5 8 20 17 42,5 5 12,5 18 45,0 74 38 2 5,26 5 13,2 9 23,7 16 42,1 6 15,7 16 42,1 Tổng 78 5 6,4 12 15,3 17 21,8 33 42,3 11 14,1 34 43,6 2) Giải pháp: Từ thực trạng trên tôi đã có ý thức xây dựng cho mình một số phương pháp sao cho phù hợp với đặc điểm môn hình học7.Vận dụng vào trong từng tiết dạy để đạt được mục tiêu của tiết dạy, bài dạy.Một trong những phương pháp đó là: *Phân tích cơ sở lý thuyết để từ đó có hướng giải quyết sao cho phù hợp với mỗi loại bài toán. GV cần nắm rõ cơ sở lý thuyết của kiến thức hình học 7 khi đó mới có hướng giải quyết phù hợp với các loại toán. Ví dụ: 1) Trong một tam giác "tổng ba góc bằng 1800 " Như vậy: a) Trong một tam giác biết hai góc thì tính được góc còn lại. b) Trong một tam giác cân biết một góc thì tính được hai góc kia 2) Trong tam giác vuông "hai góc nhọn phụ nhau" Như vậy: a) Trong tam giác vuông biết một góc nhọn thì tính được góc nhọn kia b) Trong tam giác vuông cân mỗi góc nhọn bằng 450 3) Trong tam giác đều mỗi góc đều luôn bằng 600 4) Nữa tam giác đều. Ta có thể hiểu "nữa tam giác đều " là tam giác vuông có một cạnh góc vuông bằng nữa cạnh huyền. Trong nữa của tam giác đều các góc đối diện với cạnh góc vuông bé, cạnh góc vuông lớn và cạnh huyền thứ tự là 300 , 600 và 900 5) Hai phân giác của hai góc kề bù tạo thành góc vuông Hai phân giác của hai góc kề phụ tạo thành góc có số đo bằng 450 Thông thường khi gặp bài toán tính số đo góc ta nghĩ đến việc xét số đo góc đó trong mối liên hệ với các góc của một trong các hình nêu ở trên để thông qua đó xác định số đo góc cần tìm hoặc nhiều khi chứng minh tam giác bằng nhau để từ đó rút ra các góc tương ứng bằng nhau. Nhưng trong thực tế giải toán, không phải lúc nào đề bài cũng cho sẵn những yếu tố như tam giác cân, tam giác đều, nữa tam giác đều để ta vận dụng. Như vậy vấn đề đặt ra là có cách nào để tạo ra một trong các hình đó một cách thích hợp để vận dụng. 3 Giáo viên : Nguyễn Văn Hảo
4. Phương pháp tính số đo góc trong môn hình học 7 Nghĩ như vậy sẽ giúp ta có hướng vẽ thêm đường phụ thích hợp để tìm ra lời giải bài toán. * Rèn kuyện kỷ năng vẽ hình và phân tích hình học thông qua các dữ hiện của bài toán. Đây là một trong những bước hết sức quan trọng trong việc giải bài toán tìm số đo góc trong tam giác. + Để bài toán trở nên đơn giản và dể giải thì tập cho học sinh vẽ hình cho chính xác theo yêu cầu của bài ra. Cần vẽ theo thứ tự các bước yêu cầu của bài tránh học sinh vẽ một cách máy móc. Ví dụ: Để vẽ tam giác ABC cân tại A thì ta cần tập cho học sinh vẽ bằng dụng cụ là compa và vẽ theo từng bước: A B1 Vẽ đoạn BC B2 Vẽ cung tròn (B ; a) => A = (B ; a)(C ; a) Vẽ cung tròn (C ; a) (a là độ dài cạnh bên) B3 Nối A với B Nối A với C => ta được tam giác ABC cân tại A theo yêu cầu của bài toán. B C + Bước phân tích bài toàn là rất quan trọng, nếu phân tích đúng hướng sẽ giúp học sinh gỡ rối một cách dể dàng trong việc tìm lời giải bài toán. Khi phân tích giáo viên không nên áp đặt mà để cho các em tự tìm cách riêng cho mình (vì một bài toán có rất nhiều cách phân tíc khác nhau như : phân tích đi lên, phân tích bổ dọc ) Giáo viên chỉ giữ vai trò định hướng giúp cá em không bị luẩn quẩn trong khi phân tích Giáo viên nên hướng các em bám sát giả thiết để khai thác tối đa dữ kiện bài toán cho từ đó tìm được mối quan hệ giữa các dữ kiện. Ví dụ: Khi cho tam giác cân thì hướng cho học sinh nắm được hai góc ở đáy bằng nhau Khi cho tam giác vuông cân thì định hướng cho học sinh số đo 2 góc đáy bằng nhau và bằng 450 Khi cho tam giác vuông thì hướng cho học sinh tính chất hai góc nhọn phụ nhau * Phân loại được các dạng toán và cách giải từng dạng. Cần phải phân loại được các dạng toán sau đó mới có hướng giải cho từng dạng. Ví dụ: Dạng 1: Tính số đo góc góc thông qua việc phát hiện "nữa tam giác đều" Bài toán minh hoạ : Cho ABC có ACB = 300 đường cao AH bằng nữa cạnh BC. D là trung điểm của AB. Tính BCD + Phân tích: THeo giả thiết AH = 1/2BC hay BC = 2AH. 4 Giáo viên : Nguyễn Văn Hảo