Sáng kiến kinh nghiệm Phương pháp dạy học môn Ngữ văn 6 bằng dạng sơ đồ tóm tắt

Nội dung text: Sáng kiến kinh nghiệm Phương pháp dạy học môn Ngữ văn 6 bằng dạng sơ đồ tóm tắt

1. SKKN: Moân Vaên ôû Tröôøng THCS  LÔØI NOÙI ÑAÀU Höôûng öùng cuoäc thi vieát SKKN ngaønh GD ñaõ ñeà ra ñoàng thôøi cuõng goùp phaàn nhoû vaøo vieäc tìm ra phöông phaùp thöïc hieän toát chöông trình ñoåi môùi phöông phaùp daïy hoïc ( PPDH) cho hoïc sinh (HS) THCS coù hieäu quaû . Baûn thaân toâi xin ñöa ra moät kinh nghieäm nhoû ñeå moïi ngöôøi tham khaûo vaø baøn luaän veà PPDH moân ngöõ vaên 6 baèng daïng sô ñoà toùm taét . ÔÛ daïng sô ñoà naøy giuùp hoïc sinh naém ñöôïc kieán thöùc theo moät heä thoáng vaø bao quaùt hôn , giaûm bôùt thôøi gian GV laøm vieäc ôû phaàn cuûng coá , daønh thôøi gian ñeå hoïc sinh laøm baøi taäp vaän duïng . Giaùo vieân (GV) kieåm tra baøi cuõ cuõng söû duïng caâu hoûi bao quaùt ñeå HS leân baûng trình baøy ( Coù theå kieåm tra 2 em cuøng moät luùc ) , töø sô ñoà HS trình baøy GV cho HS khaùc nhaän xeùt roài giôùi thieäu vaøo baøi môùi raát thöïc teá vaø deã hieåu . Tuy vaäy do ñieàu kieän thôøi gian vaø trình ñoä coù haïn , vaán ñeà ñöa ra chaéc chaén seõ khoâng traùnh khoûi nhöõng khieám khuyeát . Toâi mong BGK cuøng baïn ñoïc goùp yù , boå sung vaán ñeà ñöôïc hoaøn thieän hôn. Toâi xin chaân thaønh caûm ôn! Ngöôøi Vieát : Traàn Thò Uyeân . GV Tröoøng THCS Ama Trang Lông 1
2. SKKN: Moân Vaên ôû Tröôøng THCS  LYÙ DO CHOÏN ÑEÀ TAØI 1: Ñeà taøi nghieân cöùu: “ PPDH Ngöõ Vaên 6 Theo Daïng Sô Ñoà Toùm Taét” Ñaùp öùng yeâu caàu daïy hoïc theo phöông phaùp ñoåi môùi tích cöïc chuû ñoäng saùng taïo nôi hoïc sinh , ñoàng thôøi loaïi boû phöông phaùp daïy hoïc cuõ laø thaày ñoïc troø cheùp ,vaø haïn cheá nhöõng phöông phaùp daïy hoïc laøm cho hoïc sinh thuï ñoäng , baét chöôùc, hoïc thuoäc hoaëc raäp khuoân theo maãu saün coù ñeå höôùng tôùi phöông phaùp reøn luyeän hoïc sinh : “Hoïc ñeå bieát hoïc, hoïc ñeå suy nghó , reøn luyeän trí thoâng minh”.Cuï theå laø “ø Hoïc qua haønh”.Taêng cöôøng cho hoïc sinh thöïc haønh giao tieáp vaø luyeän taäp ngoân ngöõ baèng nhieàu hình thöùc phong phuù vaø thích hôïp .Traùnh xu höôùng laøm naëng neà, quaù taûi vieäc hoïc cuûa hoïc sinh baèng caùch phöùc taïp hoaù nhöõng hieän töôïng ngoân ngöõ voán dó laø baûn ngöõ gaàn guõi , raát quen thuoäc vôùi caùc em trong cuoäc soáng , giaûm bôùt nhöõng lyù thuyeát khoâ khan ,khoù hieåu caùch trình baøy raéc roái, nhöõng yeâu caàu quaù söùc ñoái vôùi hoïc sinh . Treân tinh thaàn ñoù töø sô ñoà toùm taét hoïc sinh coù theå vöøa phaân nhoùm ñöôïc kieán thöùc ,vöøa coù theå laáy ví duï ñeå laøm roõ vaán ñeà moät caùch saùng taïo. 2: phaïm vi ñeà taøi : Ñöa ra ba baøi daïy cuï theå tieâu bieåu cho ba phaân moân Vaên , Tieáng Vieät , Taäp Laøm Vaên . Ñoàng thôøi coù theå aùp duïng vôùi baát cöù baøi daïy naøo phuï thuoäc vaøo noäi dung baøi daïy vaø söï saùng taïo cuûa GV. Ngöôøi Vieát : Traàn Thò Uyeân . GV Tröoøng THCS Ama Trang Lông 2
3. SKKN: Moân Vaên ôû Tröôøng THCS  PHAÀN I : THÖÏC TRAÏNG Caên cöù vaøo thöïc teá ñoái töôïng hoïc sinh ôû tröôøng , maët baèng kieán thöùc khoâng ñoàng ñeàu , veà ngoân ngöõ ñoái vôùi HS EÂñeâ cuõng khoù khaên trong vieäc hoïc thuoäc vaø traû lôøi baèng phöông phaùp hoûi – ñaùp . Hôn nöõa HS coøn hoïc mang tính chaát thuï ñoäng hoaëc raäp khuoân theo maãu coù saün neân keát quaû mang laïi raát thaáp cuï theå laø : Qua 4 lôùp maø toâi tröïc tieáp giaûng daïy vôùi toång soá HS laø 133 em ñaõ ñaït ñöôïc keát quaû cuï theå nhö sau . Gioûi : 3 em chieám tæ leä 4,8% Khaù : 28 em chieám tæ leä 21% Trung Bình : 52 em chieám tæ leä 29,1% Yeáu : 60 em chieám tæ leä 45,1% Nhö vaäy qua keát quaû treân cho thaáy chaát löôïng HS coøn raát thaáp , tæ leä HS yeáu coøn raát cao . Sôû dó keát quaû thaáp nhö vaäy laø do hai nguyeân nhaân chuû yeáu sau . 1. Nguyeân nhaân khaùch quan : Phong traøo hoïc taäp nhìn chung coøn raát thaáp , yù thöùc hoïc taäp cuûa HS chöa cao , hôn nöõa vieäc quan taâm ñoân ñoác con em hoïc taäp cuûa phuï huynh coøn keùm , vaãn coøn tình traïng phuï huynh baét con em mình laøm vieäc nhaø nhieàu daãn ñeán caùc em meät moûi , khoâng tieáp thu ñöôïc kieán thöùc ôû lôùp , buoåi toái laïi buoàn nguû khoâng hoïc baøi cuõ . Maët khaùc PPDH theo phöông phaùp hoûi – ñaùp HS hoïc thuoäc theo kieåu hoïc veït , coù theå ôû nhaø hoïc thuoäc nhöng ñeán lôùp laïi queân neân keát quaû kieåm tra chöa cao . 2. Nguyeân nhaân chuû quan: Baûn thaân HS chöa thöïc söï töï giaùc , chuû ñoäng trong vieäc hoïc taäp , vaãn coøn tình traïng HS hoïc mang tính thuï ñoäng ñoái phoù neân chaát löôïng chöa ñaït so vôùi chæ tieâu ñeà ra . Vì theá caàn ñoåi môùi PPDH moân Ngöõ Vaên 6 ñeå naâng cao chaát löôïng daïy vaø hoïc . Ngöôøi Vieát : Traàn Thò Uyeân . GV Tröoøng THCS Ama Trang Lông 3
4. SKKN: Moân Vaên ôû Tröôøng THCS  II> PHAÀN II: CAÙC GIAÛI PHAÙP Toâi xin trình baøy moät soá kinh nghieäm veà daïng sô ñoà toùm taét moân ngöõ vaên 6 qua moät soá baøi cuï theå : - OÂng Laõo ñaùnh caù vaø con caù vaøng - Danh töø - Söï vieäc vaø nhaân vaät trong vaên töï söï Ñoàng thôøi coù theå loàng gheùp trong baát kì tröôøng hôïp naøo cuõng ñöôïc , tuyø theo söï saùng taïo cuûa giaùo vieân . Baøi 1: OÂng Laõo ñaùnh caù vaø con caù vaøng Trong phaân phoái chöông trình môùi thì baøi naøy coù töø chöông trình hoïc chính thöùc 2 tieát tröôùc kia nay ñöa vaøo chöông trình ñoïc theâm nhöng thôøi gian vaãn hai tieát buoäc giaùo vieân phaûi höôùng daãn HS thöïc hieän . -GV: Höôùng daãn caùch ñoïc , phaân vai cho HS ñoïc vaên baûn , sau ñoù yeâu caàu HS toùm taét laïi vaên baûn . - HS: keå toùm taét vaên baûn - GV: phaùc hoaï baèng sô ñoà theo lôøi keå cuûa HS ( ghi phaàn baûng phuï).Nhìn vaøo sô ñoà HS naém toång theå toaøn boä taùc phaåm taïi lôùp Sô ñoà toùm taét ñöôïc phaùt hoaï nhö sau Laàn moät : Chæ coù buøn - OÂng Laõo ñaùnh caù ra bieån Laàn hai : Rong bieån Laàn ba: Caù Nguyeän ñeàn ôn Maùng OÂng Laõo veà keå Nhaø laïi caâu chuyeän Muï vôï ñoøi Nhaát phaåm phu nhaân Gôïn soùng eâm aû Nöõ hoaøng Ñaõ noåi soùng Long vöông Bieån Noåi soùng döõ doäi Noåi soùng muø mòt Noåi soùng aàm aàm Loøng tham , boäi baïc bò tröøng trò ñích ñaùng Ngöôøi Vieát : Traàn Thò Uyeân . GV Tröoøng THCS Ama Trang Lông 4
5. SKKN: Moân Vaên ôû Tröôøng THCS  Veà phaàn ngheä thuaät chuùng ta tuyø thuoäc vaøo ñaëc ñieåm ngheä thuaät trong töøng baøi ñeå söû duïng daïng sô ñoà. Ñoái vôùi vaên baûn “ OÂng Laõo Ñaùnh Caù Vaø Con Caù Vaøng” ñeå giuùp HS tö duy hình töôïng theo loái keát caáu taêng tieán thì chuùng ta duøng sô ñoà daïng baäc thang. Long vöông Nöõ hoaøng Nhaát phaåm Ñuoåi Nhaø roäng Phu nhaân Maéng vaø baét queùt choàng ñi Caùi maùng maéng nhö taùt doïn chuoàng ngöïa Muï vôï nöôùc vaøo maët Laïi ñi Quaùt to hôn Luûi thuûi ra bieån ra bieån Maéng Laïi loùc coùc Noåi soùng Thaùi ñoä Laïi ñi ra bieån Noåi soùng aàm aàm muï vôï Ñi ra Noåi soùng döõ doäi muø mòt OÂng laõo bieån Ñaõ noåi soùng Gôïn Bieån soùng eâm aû Qua daïng sô ñoà baäc thang nhö treân HS seõ thaáy roõ: loøng tham voâ ñaùy vaø söï boäi baïc cuûa muï vôï gaén lieàn ñan xen vôùi söï phaãn noä cuûa bieån caû vaø con caù vaøng. Nhìn vaøo sô ñoà HS cuõng thaáy roõ söï vieäc ñi töø thaáp ñeán cao , ñoù laø keát caáu taêng tieán . Vaäy ñeå trieån khai phaân tích theâm nhaân vaät muï vôï cuûa oâng laõo thì GV toå chöùc cho HS tìm hieåu heä thoáng caâu hoûi trong saùch giaùo khoa , ñoàng thôøi baùm saùt sô ñoà ñeå phaân tích . + ÔÛ hoaït ñoäng naøy GV chæ cho HS treân sô ñoà ñeå thaáy roõ söï tham lam taêng daàn cuûa muï vôï thì caûnh bieån cuõng thay ñoåi theo. + GV hoûi HS nhìn vaøo sô ñoà traû lôøi ñöôïc caûnh bieån cuõng thay ñoåi theo chieàu höôùng xaáu daàn . Töø ñoù ruùt ra keát luaän : Loøng tham vaø söï boäi baïc cuûa muï vôï laøm cho thieân nhieân phaûi noåi côn thònh noä Ngöôøi Vieát : Traàn Thò Uyeân . GV Tröoøng THCS Ama Trang Lông 5
6. SKKN: Moân Vaên ôû Tröôøng THCS  + Tieáp theo : Nhìn vaøo sô ñoà GV ñaët caâu hoûi cho HS nhaän xeùt: Loøng tham cuûa muï vôï caøng taêng thì tình caûm ñoái vôùi OÂng Laõo nhö theá naøo ? Qua sô ñoà HS deå daøng nhaän thaáy : Loøng tham caøng taêng thì tình caûm caøng giaûm . Vaäy qua ñoù ruùt ra nhaän xeùt => Loøng tham laøm cho con ngöôøi trôû neân baát nghóa . - Ngoaøi ra töø sô ñoà GV giuùp HS nhaän thaáy ñöôïc söï ñoái laäp giöõa nhaân vaät muï vôï vôùi OÂng Laõo vaø con caù vaøng . - Töø ñoù HS töï ruùt ra baøi hoïc cho baûn thaân . - GV nhaän xeùt ,toång hôïp vaø cho HS ñoïc ghi nhôù . Baøi 2: “Danh töø ” Vaán ñeà naøy ñöôïc phaân phoái thaønh 3 tieát : 2 tieát danh töø vaø 1 tieát cuïm danh töø . GV söû duïng daïng sô ñoà ñeå lieân keát kieán thöùc ba tieát theo moät heä thoáng ñeå HS deã hoïc , deã nhôù . * Ñoái vôùi tieát danh töø . Goàm hai vaán ñeà : 1. Ñaëc ñieåm cuûa danh töø : GV toå chöùc cho HS tìm hieåu ví duï treân baûng phuï theo heä thoáng caâu hoûi SGK , sau ñoù ruùt ra keát luaän . GV phaùc hoïa baèng sô ñoà : Chæ ngöôøi , vaät , hieän töôïng , khaùi nieäm Danh töø Thöôøng keát hôïp vôùi nhöõng töø chæ soá löôïng ñöùng tröôùc vaø nhöõng töø : aáy , kia , ñoù ñöùng sau . Thöôøng laøm chuû ngöõ trong caâu , khi laøm vò ngöõ thöôøng coù töø “ laø” ñöùng tröôùc. GV yeâu caàu HS nhìn vaøo sô ñoà nhaéc laïi caùc ñaëc ñieåm cuûa danh töø ñeå HS naém kieán thöùc ngay taïi lôùp . 2. Caùc nhoùm danh töø : Töø ví duï phaân tích GV yeâu caàu HS ruùt ra keát luaän veà caùc nhoùm danh töø . Sau ñoù GV nhaän xeùt toång hôïp baèng sô ñoà : Ngöôøi Vieát : Traàn Thò Uyeân . GV Tröoøng THCS Ama Trang Lông 6
7. SKKN: Moân Vaên ôû Tröôøng THCS  Danh töø Chæ söï vaät Ñôn vò Töï nhieân Quy öôùc ( loaïi töø ) Ñôn vò quy öôùc Ñôn vò quy öôùc chính xaùc öôùc chöøng VD: VD: Lít, taï, kg . naém, môù, boù Töø sô ñoà HS naém toaøn boä kieán thöùc theo moät heä thoáng, traùnh tình traïng HS caàm saùch ñoïc ôû phaàn traû lôøi caâu hoûi cuûng coá cuûa giaùo vieân. Maø taäp cho hoïc sinh dieãn ñaït baèng lôøi qua theo doõi sô ñoà. Töø ñoù vaän duïng kieán thöùc vaøo laøm caùc baøi taäp vaän duïng, coù theå khai thaùc heát baøi taäp taïi lôùp. * Sang tieát danh töø tieáp theo : - Töø caâu hoûi kieåm tra baøi cuõ GV yeâu caàu HS trình baøy baèng sô ñoà ( ghi ôû phaàn baûng phuï ). Töø ñoù GV giôùi thieäu vaøo baøi môùi , ñaûm baûo ñöôïc tính thöïc teá lieân keát chaët cheõ giöõa kieán thöùc cuõ vaø môùi , theo loái hoïc môùi oân cuõ . - GV tieáp tuïc toå chöùc cho HS thaûo luaän theo heä thoáng caâu hoûi saùch giaùo khoa . Ñeå phaân bieät danh töø chung vaø danh töø rieâng sau ñoù tìm hieåu quy taéc vieát hoa danh töø rieâng . - Töø noäi dung ñoù ta laïi trôû laïi vôùi sô ñoà , ta seõ boå sung vaøo nhoùm danh töø chæ söï vaät hai nhoùm danh töø rieâng vaø danh töø chung. Treân cô sôû kieán thöùc cuõ , HS cuûng coá theâm cho mình sô ñoà phaân loaïi roõ raøng nhaát Ngöôøi Vieát : Traàn Thò Uyeân . GV Tröoøng THCS Ama Trang Lông 7