Sáng kiến kinh nghiệm Một số cách cải tiến dạy kĩ năng nghe môn Tiếng Anh

Nội dung text: Sáng kiến kinh nghiệm Một số cách cải tiến dạy kĩ năng nghe môn Tiếng Anh

1. Một số cách cải tiến dạy kĩ năng nghe môn Tiếng Anh PHÒNG GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO KRÔNG BUK TRƯỜNG THCS PHAN BỘI CHÂU    SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM MỘT SỐ CÁCH CẢI TIẾN DẠY KĨ NĂNG NGHE MÔN TIẾNG ANH Giaùo vieân : ĐẶNG THỊ BÍCH THỦY TỔ XÃ HỘI Năm học: 2013-2014 1
2. Một số cách cải tiến dạy kĩ năng nghe môn Tiếng Anh A - PHẦN MỞ ĐẦU 1. Bối cảnh của đề tài : Ngày nay xu hướng hội nhập quốc tế trong nhiều lĩnh vực kể cả lĩnh vực giáo dục đã đưa tiếng Anh lên một vị trí hết sức quan trọng. Tiếng Anh là công cụ giao tiếp là chìa khoá dẫn đến kho tàng nhân loại. Mặt khác việc ứng dụng rộng rãi công nghệ thông tin đã làm cho việc học tiếng Anh trở thành cấp bách và không thể thiếu. Vì vậy việc học tiếng Anh của học sinh THCS được học sinh, phụ huynh học sinh, giáo viên ngành giáo dục và cả nước đặc biệt quan tâm. Tiếng Anh trở thành một trong các môn chính yếu trong chương trình học của học sinh. Trong tình hình cải cách giáo dục như hiện nay, dạy tiếng Anh theo quan điểm giao tiếp được nhiều người ủng hộ.Theo phương pháp này học sinh có nhiều cơ hội để giao tiếp với bạn bè, với giáo viên để rèn luyện ngôn ngữ, chủ động tích cực tham gia vào các tình huống thực tế: Học đi đôi với thực hành. Tuy nhiên trong thực tiễn rèn các kỹ năng tiếng Anh cho học sinh, giáo viên phải đương đầu với không ít khó khăn, đặc biệt là rèn kỹ năng nghe. Qua thực tế ở trường tôi , khi bắt đầu học môn ngoại ngữ phần lớn học sinh thích học, nhưng dần dần học sinh lại chán học. Hầu hết các em rất yếu về kỹ năng nghe. Thật khó để các em nghe hiểu nội dung một bài văn hay đoạn hội thoại. Sau mỗi tiết dạy nghe giáo viên rất khó khăn trong việc kiểm tra lại thông tin mà các em đã nghe và việc kiểm tra bài cũ thường không dễ dàng gì. Trước tình hình đó là một giáo viên trực tiếp dạy tiếng Anh khối 6 và khối 9 tôi tự tìm kiếm một số phương pháp tích cực, đơn giản, dễ hiểu thiết thực đảm bảo tính khoa học, nhằm phát triển khả năng tư duy; sự suy đoán và tính sáng tạo của học sinh. Với phạm vi kinh nghiệm nhỏ này tôi mạnh dạn đi sâu vào một vấn đề "Một số cách cải tiến dạy kĩ năng nghe môn Tiếng Anh” 2. Lý do chọn đề tài: 2
3. Một số cách cải tiến dạy kĩ năng nghe môn Tiếng Anh Xã hội ngày càng phát triển, nhu cầu và phương tiện học tập của người học ngày càng cao, đòi hỏi người giáo viên phải không ngừng tìm tòi, cải tiến phương pháp dạy học cho phù hợp với từng đối tượng học sinh. Thêm vào đó , Tiếng Anh là một trong những tiếng nước ngoài đã, đang và sẽ được rất nhiều người Việt Nam học do nhu cầu giao tiếp, học tập và nghiên cứu. Hiện nay việc học và dạy ngoại ngữ theo phương pháp mới học sinh có nhiều điều kiện thuận lợi tiếp xúc với ngôn ngữ tiếng Anh. Học sinh có dịp giao tiếp với mọi người bằng tiếng Anh. Học sinh dễ vận dụng chúng vào trong cuộc sống. Nét đổi mới nỗi bật của nội dung chương trình sách giáo khoa mới là tạo cơ hội tối đa cho học sinh luyện tập 4 kỹ năng. Kỹ năng nghe là một trong những kỹ năng được chú trọng phát triển trong các phương pháp dạy ngoại ngữ mới. Kỹ năng nghe có tầm quan trọng vì học sinh không thể giao tiếp bằng lời nói nếu không hiểu được những gì nghe được. Vậy, làm thế nào để học sinh có thể rèn kỹ năng nghe một cách nhanh chóng, có hiệu quả và dễ học?Nên với việc nghiên cứu đề tài này, tôi mong muốn sẽ phần nào giúp giáo viên dần khắc phục những khó khăn trên để tiến hành dạy nghe môn tiếng Anh có hiệu quả tốt hơn, học sinh tích cực, chủ động trong việc tiếp thu, lĩnh hội kiến thức của bài học. Đó cũng là lý do mà tôi chọn đề tài này. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu: Đề tài xoay quanh đề tài nghiên cứu giảng dạy và học tập môn nghe tiếng Anh của giáo viên và học sinh bậc THCS ở các lớp 6,7,8,9 truờng THCS Phan Bội Châu . Song đối tượng nghiên cứu điển hình mà tôi đã áp dụng đề tài này là lớp 9ª1, 9ª2, 9ª3 4. Mục đích nghiên cứu : Với việc nghiên cứu thành công đề tài, sáng kiến kinh nghiệm sẽ giúp giáo viên có được những kinh nghiệm sau: 1. Cách thức tổ chức một tiết dạy nghe có hiệu quả 3
4. Một số cách cải tiến dạy kĩ năng nghe môn Tiếng Anh 2. Các bước tiến hành một tiết dạy nghe có hiệu quả 3. Hướng dẫn học sinh tự luyện tập, rèn luyện để có kỹ năng và kỹ xảo nghe tiếng Anh. 5-Nhiệm vụ nghiên cứu : §Ó thùc hiÖn tèt ®Ò tµi nghiªn cøu , ng­êi thùc hiÖn ®Ò tµi nµy cÇn ph¶i thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô sau. 1- Nghiªn cøu c¸c tµi liÖu h­íng dÉn TiÕng Anh , c¸c kü thuËt d¹y nghe. 2- Thao gi¶ng, d¹y thö nghiÖm 3- Dù giê ®ång nghiÖp , trao ®æi , rót kinh nghiÖm. 4- KiÓm tra , ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ viÖc n¾m bµi cña häc sinh ®Ó tõ ®ã cã sù ®iÒu chØnh , bæ sung hîp lý. 6.Phương pháp nghiên cứu : 1. Ph­¬ng ph¸p quan s¸t: Ng­êi thùc hiÖn ®Ò tµi tù t×m tßi nghiªn cøu , tiÕn hµnh dù giê th¨m líp cña ®ång nghiÖp. 2. Ph­¬ng ph¸p trao ®æi , th¶o luËn: Sau khi dù giê cña ®ång nghiÖp , ®ång nghiÖp dù giê ng­êi thùc hiÖn ®Ò tµi , ®ång nghiÖp vµ ng­êi thùc hiÖn ®Ò tµi tiÕn hµnh trao ®æi , th¶o luËn ®Ó tõ ®ã rót ra nh÷ng kinh nghiÖm cho tiÕt d¹y. 3. Ph­¬ng ph¸p thùc nghiÖm: Gi¸o viªn tiÕn hµnh d¹y thÓ nghiÖm theo tõng môc ®Ých yªu cÇu cô thÓ mét sè tiÕt d¹y nghe. 4. Ph­¬ng ph¸p ®iÒu tra: Gi¸o viªn ®Æt c©u hái ®Ó kiÓm tra ®¸nh gi¸ viÖc n¾m néi dung bµi häc cña häc sinh. 4
5. Một số cách cải tiến dạy kĩ năng nghe môn Tiếng Anh B – PHẦN NỘI DUNG I/ CƠ SỞ LÝ LUẬN: 1- Mục đích dạy học: Mục đích của việc dạy ngoại ngữ không phải là cung cấp cho học sinh kiến thức của ngôn ngữ đó, mà mục đích cuối cùng của việc dạy ngoại ngữ nói chung, tiếng Anh nói riêng là dạy học sinh khả năng giao tiếp bằng tiếng Anh. Khả năng giao tiếp của học sinh thể hiện qua các kỹ năng: Nghe, Nói, Đọc, Viết. Kỹ năng nghe tiếng Anh của học sinh được hình thành qua một quá trình học tập rèn luyện trong môi trường Anh ngữ. Ngoài việc học tập ở trường lớp, học sinh phải tự học tập rèn luyện nghe thông qua các hình thức và các phương thức khác nhau. Kỹ năng nghe là khả năng sử dụng kiến thức ngôn ngữ vào mục đích nghe hiểu bằng tiếng Anh. 2-Các yếu tố cơ bản trực tiếp tác động đến hiệu quả của tiết dạy nghe. a- Giáo viên: - Với phương pháp dạy học mới, tích cực thì giáo viên đóng vai trò chỉ đạo, điều khiển học sinh hoạt động trong giờ học. - Để tiến hành một tiết dạy nghe có hiệu quả thì giáo viên cần thực hiện tốt các yếu tố cơ bản sau: + Chọn và sử dụng linh hoạt các kỹ thuật dạy nghe phù hợp với từng nội dung bài dạy. + Tổ chức, điều khiển lớp học, phân bố thời gian hợp lý. + Sử dụng thành thạo các phương tiện, các đồ dùng dạy học phục vụ dạy nghe. + Sáng tạo ra các đồ dùng dạy học phù hợp phục vụ cho tiết dạy. + Truyền cảm, lôi cuốn, hấp dẫn học sinh. b- Phương pháp - kỹ thuật dạy nghe (Listening Techniques) 5
6. Một số cách cải tiến dạy kĩ năng nghe môn Tiếng Anh Phương pháp dạy nghe ( Listening techniques) được quy định bởi nội dung dạy nghe, nói cách khác, nội dung bài dạy nghe chi phối việc lựa chọn, vận dụng phối hợp các phương pháp, các kỹ thuật dạy nghe. Mỗi kỹ thuật dạy học phù hợp với một hình thức bài dạy cụ thể ( dạy ngữ pháp, dạy nói,dạy viết ) c- Các phương tiện thiết bị đồ dùng dạy học phục vụ cho việc dạy nghe: - Việc sử dụng thiết bị tranh ảnh hỗ trợ cho dạy học đối với môn ngoại ngữ nói chung và tiếng Anh nói riêng được coi là một phương tiện thể hiện một phần nội dung chính của SGK. Trong tất cả đơn vị bài học chương trình SGK mới phần nội dung của bài nghe được ghi trong băng cát sét còn SGK chỉ in các bài tập luyện nghe. Muốn thực hiện tốt các bài luyện nghe này thì người học phải được nghe các nội dung bài học trong băng . Hơn thế nữa, thiết bị dạy học còn là phương tiện tích cực trong việc đổi mới phương pháp dạy học, thúc đẩy động cơ và gây hứng thú học tập. * Các thiết bị cần cho môn học: - Máy thu phát băng cassette. - Máy ghi âm các bài đọc và nghe theo SGK. - Tranh ảnh minh hoạ nội dung bài học trong SGK - Các tranh ảnh đồ dùng giáo viên tự tạo d- Học sinh: Trong mối tương quan giữa cách dạy và cách học: Giáo viên là người tổ chức, điều khiển học sinh tự chiếm lĩnh tri thức bằng chính những thao tác, những hành động trí tuệ của riêng mình dưới vai trò tổ chức điều khiển của giáo viên . Để tiết dạy nghe được tốt thì học sinh cần phải có những kỹ năng cần thiết trong việc nghe hiểu bằng tiếng Anh. II.CƠ SỞ THỰC TIỄN : Thực tiễn là thước đo của lí luận, nói như vậy thì phương pháp dạy kĩ năng nghelà một chuỗi các lí luận mà điều quan trọng ở đây là giúp học sinh vận dụng 6
7. Một số cách cải tiến dạy kĩ năng nghe môn Tiếng Anh các kĩ năng khác hỗ trợ cho kỹ năng nghe ví dụ như kỹ năng nghe chịu ảnh hưởng bởi kỹ năng nói , nên giáo viên thường xuyên giúp các em học sinh trong lớp luyện nói nhiều để bù vào kỹ năng nghe . Bởi vì khi luyện nói , học sinh sẽ nhớ được các từ vựng , các câu mà các em thường xuyên tiếp xúc , chính vì thế học sinh sẽ phát triển được kỹ năng nghe . Hơn thế nữa , trong khi nghe, nếu gặp những câu dài, khó nghe thì yêu cầu mình chỉ cần dừng lại ở mức độ nghe hiểu và cảm nhận ý nghĩa chính của câu nói, không cần phải nghe rõ toàn bộ các từ trong câu. III-QUÁ TRÌNH THỰC HIỆN ĐỀ TÀI , TÌNH HÌNH THỰC TẾ VÀ SỐ LIỆU ĐIỀU TRA: 1.Thực trạng : Việc dạy theo phương pháp đổi mới như hiện nay chú trọng nhiều đến tính chủ động sáng tạo của học sinh. Phần lớn thời gian giao tiếp là lúc các em tư duy chủ động thực hành tiếng Anh. Để có một tiết học tốt thì các em phải chuẩn bị bài ở nhà kỹ. Hơn nữa để học tốt một giờ nghe các em cần được nghe nhiều. Tuy nhiên phần lớn các em ở đây chưa có điều kiện tốt để học nghe tiếng Anh, thời gian học hạn hẹp, tài liệu để tham khảo thêm còn phụ thuộc vào kinh tế gia đình, từ đó việc đầu tư học kĩ năng nghe hạn chế. Ngoài ra tiếng Anh là một môn học khó, khối lượng kiến thức nhiều, thời gian học ít, và trong quá trình nghe các em không kiểm soát được điều sẽ nghe. Lời nói trong băng nhanh, không quen. Bài nghe có nhiều từ mới, trọng âm từ, trọng âm câu, ngữ điệu thì rất khác nhau và học sinh khó có thể hiểu được nội dung. Mặt khác vì các em ở vùng nông thôn môi trường giao tiếp tiếng Anh còn hạn chế. Vì thế các em ít có cơ hội luyện nghe. 2 .Quá trình thực hiện đề tài -Mô tả nội dung , giải pháp mới: Vấn đề đặt ra là làm thế nào chúng ta khắc phục được những điểm yếu trên để góp phần nâng cao chất lượng học kĩ năng nghe, giúp học sinh tự tin hơn trong giao tiếp, sử dụng tiếng Anh như một ngôn ngữ thứ hai, thành thạo trong từng từ, 7