Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp giúp trẻ 24-36 tháng phát triển ngôn ngữ

Nội dung text: Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp giúp trẻ 24-36 tháng phát triển ngôn ngữ

1. PHẦN I ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Lí do chọn đề tài: Bác Hồ đã dạy: “Tiếng nói là thứ của cải vô cùng lâu dời và vô cùng quý báu của dân tộc, chúng ta phải giữ gìn nó, quý trọng nó.” Ngôn ngữ có vai trò to lớn trong sự hình thành và phát triển nhân cách của trẻ em. Ngôn ngữ là phương tiện giữ gìn bảo tồn, truyền đạt và phát triển những kinh nghiệm lịch sử và phát triển xã hội của loài người. Trẻ em sinh ra đầu tiên là những cơ thể sinh học, nhờ có ngôn ngữ là phương tiện giao lưu bằng hoạt động tích cực của mình dưới sự giáo dục và dạy học của người lớn trẻ em dần chiếm lĩnh được những kinh nghiệm lịch sử- xã hội của loài người và biến nó thành cái riêng của mình. Trẻ em lĩnh hội ngôn ngữ sẽ trở thành những chủ thể có ý thức, lĩnh hội kinh nghiệm của loài người xây dựng xã hội ngày càn phát triển hơn. Ngôn ngữ là phương tiện để phát triển tư duy, là công cụ hoạt động trí tuệ và là phương tiện để giáo dục tình cảm, thẩm mỹ cho trẻ. Như vậy ngôn ngữ có vai trò to lớn đối với xã hội và đối với con người. Vấn đề phát triển ngôn ngữ một cách có hệ thống cho trẻ ngay từ nhỏ là nhiệm vụ vô cùng quan trọng. Con người dù lớn hay nhỏ, muốn sinh tồn cần phải ăn, ngủ và làm việc. Vì vậy giáo dục mầm non là giai đoạn đầu tiên trong hệ thống giáo dục quốc dân. Nếu làm tốt việc chăm sóc giáo dục thế hệ trẻ ngay từ thời thơ ấu nhằm tạo ra cơ sở quan trọng của con người việt nam mới, người lao động làm chủ tập thể, phát triển toàn diện nhân cách. Vậy phát triển ngôn ngữ cho trẻ là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu trong suốt quá trình phát tiển của trẻ. Là một cô giáo Mầm non trực tiếp dạy trẻ 24-36 tháng tôi luôn có những suy nghĩ trăn trở làm sao để dạy các con phát âm chuẩn, chính xác đúng Tiếng Việt. Vì thế tôi đã dạy các con thông qua các môn học khác nhau và dạy các con ở mọi lúc mọi nơi qua các hoạt động hang ngày, từ đó trẻ khám phá hiểu biết về mọi sự vật hiện tượng, về thế giới xung quanh trẻ, phát triển tư duy. Tôi thấy mình cần phải đi sâu tìm hiểu kỹ vấn đề này để từ đó rút ra nhiệm vụ giáo dục cho phù hợp với yêu cầu phát triển của lứa tuổi. Đối vơi trẻ nhà trẻ cấu trúc từ chưa hoàn thiện, chúng thường bắt chước các kết hợp âm, vốn từ của trẻ phần lớn là những danh từ và động từ, các loại từ khác nhau. Trẻ ở độ tuổi nàykhông chỉ hiểu nghĩa các từ biểu thị các sự vật, hành động cụ thể mà có thể hiểu nghĩa 1
2. của các từ biểu thị tính chất màu sắc, thời gian và các mối quan hệ. Tuy nhiên mức độ hiểu nghĩa các từ còn hạn chế. Chúng ta cần phải giúp trẻ phát triển mở rộng các từ, biết sử dụng các loại câu bằng con đường giao tiếp thường xuyên. Chính vậy tôi đã chọn đề tài: “Một số biện pháp giúp trẻ 24 – 36 tháng phát triển ngôn ngữ” nhằm nâng cao chất lượng chăm sóc giáo dục trẻ đối với chương trình GDMN mới hiện nay. 2. Mục đích của đề tài Thực hiện đề tài này tìm ra phương pháp, biện pháp tốt nhất áp dụng vào tổ chức hoạt động nâng cao chất lượng cho trẻ 24 – 36 tháng phát triển ngôn ngữ nhằm phát triển hài hòa, toàn diện về các mặt thể chất, nhận thức, ngôn ngữ, tình cảm - xã hội và thẩm mĩ. 2
3. PHẦN II GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ: I. Cơ sở lý luận Trong quá trình phát triển toàn diện nhân cách con người nói chung và trẻ Mầm non nói riêng thì nôn ngữ có một vai trò rất quan trọng không thể thiếu được. Ngôn ngữ là phương tiện giao tiếp quan trọng nhất đặc biệt đối với trẻ nhỏ, đó là phương tiện giúp trẻ giao lưu cảm xúc với những người xung quanh hình thành những cảm xúc tích cực. Ngôn ngữ là công cụ giúp trẻ hòa đồng với cộng đồng và trở thành một thành viên của xã hội. Nhờ có những lời chỉ dẫn của người lớn mà trẻ dần dần hiểu được nhưng quy định chung của xã hội mà mọi người đều phải thực hiện theo những quy định đó. Ngôn ngữ còn là phương tiện giúp trẻ tìm hiểu khám phá, nhận thức về môi trường xung quanh, thông qua cử chỉ lời nói của người lớn trẻ sẽ được làm quen với các sự vật, hiện tượng có trong môi trường xung quanh. Nhờ có ngôn ngữ mà trẻ sẽ nhận biết ngày càng nhiều màu sắc, hình ảnh của sự vật, hiện tượng trong cuộc sống hàng ngày. Đặc biệt đối với trẻ 24-36 tháng cần giúp trẻ phát triển mở rộng các loại vốn từ, biết sử dụng nhiều loại câu bằng cách thường xuyên nói chuyện với trẻ về những sự vật, hiện tượng, hình ảnh, mà trẻ nhìn thấy trong sinh hoạt hàng ngày, nói cho trẻ biết đặc điểm, tính chất, công dụng của chúng từ đó hình thành ngôn ngữ cho trẻ. II. Thực trạng của vấn đề 1. Thuận lợi: Được sự chỉ đạo sát sao về chuyên môn của phòng giáo dục và sự quan tâm tạo điều kiện giúp đơ về cơ sở vậy chất của ban giám hiệu nhà trường - Trẻ được phân chia theo đúng độ tuổi - Đa số trẻ đi học rất đều, ăn bán trú 100% - Đồ dùng, đồ chơi phục vụ cho việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ phong phú về màu sắc và hình ảnh, hấp dẫn thu hút trẻ - Phụ huynh luôn tin tưởng và kết hợp với giáo viên để thống nhất sự chăm sóc giáo dục trẻ được tốt - Bản thân tôi luôn tâm huyết với nghề, mến trẻ 3
4. 2. Khó khăn - Vì các cháu bắt đầu đi học nên còn khóc nhiều chưa thích nghi với điều kiện sinh hoạt của lớp nên còn bỡ ngỡ. Mỗi cháu lại có những sở thích khác nhau và cá tính khác nhau - Trí nhớ của trẻ còn nhiều hạn chế, trẻ chưa nhớ hết trật tự của các âm khi sắp xếp thành câu vì thế trẻ thường xuyên bỏ bớt từ, bớt âm khi nói - Đa số phụ huynh đều bận công việc nên ít nên ít có thời gian trò chuyện với trẻ - 60% trẻ phát âm chưa chính xác hay ngọng chữ x-s, dấu ngã - dấu sắc, dấu hỏi - dấu nặng 3. Quá trình điều tra thực tiễn Là một giáo viên chủ nhiệm lớp, ngay từ đầu năm học tôi luôn quan tâm đến đặc điểm tâm sinh lý cũng như ngôn ngữ giao tiếp của từng trẻ nhằm khám phá, tìm hiểu khả năng giao tiếm bằng ngôn ngữ để kịp thời có những biện pháp giáo dục và nâng cao dần ngôn ngữ cho trẻ. Khi tiếp xúc với trẻ tôi nhận thấy rằng ngôn ngữ của trẻ còn nhiều hạn chế về câu từ, về cách phát âm. Khi trẻ nói hầu hết toàn bớt âm trong các từ, giao tiếp không đủ câu cho nên nhiều khi giáo viên không hiểu trẻ đang nói về cái gì? Cũng có một số trẻ còn hạn chế khi nói, trẻ chỉ biết chỉ tay vào những thứ mình cần khi cô hỏi. Đây cũng là một trong những nguyên nhân của việc ngôn ngữ trẻ nghèo nàn. Qua quá trình tiếp xúc với trẻ bản thân tôi thấy rất lo lắng về vấn đề này và tôi nghĩ rằng mình phải tìm tòi suy nghĩ và nghiên cứu tài liệu để tìm ra biện pháp phát triển ngôn ngữ giao tiếp cho trẻ một cách có hiệu quả nhất để có thể giúp trẻ tự tin hơn khi giao tiếp với mọi người. Kết quả điều tra, khảo sát đầu năm học 2016 - 2017 Tiêu chí Đạt Chưa đạt Số lượng Tỷ lệ Số lượng Tỷ lệ Khả năng nghe, hiểu ngôn 10/25 40% 15/25 60% ngữ và phát âm Vốn từ 8/25 32% 17/25 68% Khả năng nói đúng ngữ pháp 8/25 32% 17/25 68% Khả năng giao tiếp 9/25 36% 16/25 64% 4
5. III. Các giải pháp - biện pháp thực hiện đề tài 1. Các giải pháp thực hiện đề tài Là giáo viên mầm non người trực tiếp giảng dạy cho trẻ, bản thân tôi thấy việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ là rất cần thiết và quan trọng, xong kết quả phát triển ngôn ngữ của trẻ phụ thuộc rất nhiều vào các yếu tố và các môn học khác. Vì vậy tôi đã nghiên cứu và đưa ra một số biện pháp nâng cao chất lượng phát triển ngôn ngữ - Cho trẻ được tiếp xúc với các hoạt động ở mọi lúc, mọi nơi - Cô phải sử dụng đồ dùng trực quan ( đồ thật) đồ chơi, đồ dùng tranh mẫu hấp dẫn để thu hút sữ chú ý của trẻ - Cần sử dụng các thủ thuật linh hoạt và lồng ghép các môn học khác như: bài thơ, câu đó - Quá trình dạy cô phải linh hoạt, sáng tạo và thay đổi hình thức nhằm phát huy tính tích cực của trẻ - Cô chú ý quan tâm bồi dưỡng trẻ mọi lúc, mọi nơi tạo môi trường lời nói cho trẻ - Tuyên truyền và phối hợp với phụ huynh trong công tác giáo dục phát triển lời nói cho trẻ 2. Các biện pháp thực hiện đề tài Phát triển ngôn ngữ cho trẻ là giáo dục khả năng nghe, hiểu ngôn ngữ và phát âm chuẩn, phát triển vốn từ, dạy trẻ nói đúng ngữ pháp, phát triển ngôn ngữ mạch lạc, giáo dục văn hóa giao tiếp khi nói. Ngoài ra ngôn ngữ còn là phương tiện phát triển thẩm mỹ, tình cảm, đạo đức. Đặc biệt nhờ có ngôn ngữ mà trẻ dễ dàng tiếp nhận những chuẩn mực đạo đức của xã hội và hòa nhập vào xã hội tốt hơn. Chính vì vậy quá trình dạy trẻ tôi đã mạnh dạn áp dụng một số biện pháp dạy trẻ phát triển ngôn ngữ thông qua một số hoạt động sau: 2.1. Biện pháp 1: Giáo dục ngôn ngữ thông qua các giờ học a. Thông qua giờ nhận biết tập nói: Đây là môn học quan trọng nhất đối với sự phát triển ngôn ngữ và cung cấp vốn từ vựng cho trẻ. Trẻ ở lứa tuổi 24-36 tháng đang bắt đầu học nói, bộ 5
6. máy phát âm chưa hoàn chỉnh, vì vậy trẻ thường nói không đủ từ, nói ngọng, nói lắp. Cho nên trong tiết dạy cô phải chuẩn bị đồ dùng trực quan đẹp, hấp dẫn để gây hứng thú cho trẻ. Bên cạnh đó cô phải chuẩn bị một hệ thống câu hỏi rõ ràng ngắn gọn trong khi trẻ trả lời cô hướng dẫn trẻ nói đúng từ, đủ câu không nói cộc lốc. Ở hoạt động nhận biết tập nói, trẻ được phát âm nhiều, được nói nhiều và cũng dễ bộc lộ ý tưởng của mình muốn nói, cũng chính hoạt động này cô giáo phát hiện ra những cháu phát âm chuẩn, những cháu phát âm chưa chuẩn để sửa sai kịp thời VD1: Trong bài nhận biết “ Con cá” cô muốn cung cấp từ “ đuôi cá” cho trẻ cô phải chuẩn bị một con cá có thật và một con cá giả ( được làm bằng bìa) để cho trẻ quan sát. Trẻ sẽ sử dụng các giác quan như: sờ, nhìn, nhằm phát huy tính tích cực của tư duy, rèn khả năng ghi nhớ có chủ đích. Để giúp trẻ hứng thú tập trung vào đối tượng quan sát cô cần đưa ra hệ thống câu hỏi: + Đây là con gì? ( “ Con cá ạ”) + Các con nhìn xem cá bơi được là nhờ cái gì mà đang quẫy quẫy đây? (cái đuôi ạ) + Các con ơi, cá đang nhìn chúng ta đấy thế mắt cá nằm ở đâu nhỉ? ( Nằm ở trên đầu cá) + Đố các bạn biết cá sống ở đâu? ( Sống ở dưới nước) + Trên mình cá có cái gì mà lấp lánh thế? ( Có vẩy) - Trong khi trẻ trả lời cô phải chú ý đến câu trả lời của trẻ. Trẻ phải nói được cả câu theo câu hỏi của cô. Nếu trẻ nói cộc lốc, thiếu từ cô phải sửa ngay cho trẻ VD2: Bài nhận biết “ Ô tô”. Khi vào bài tôi đặt câu đố: “ Xe gì bốn bánh/ Chạy ở trên đường/ Còi kêu bíp bíp / Chở hàng chở khách” ( Ô tô). Trẻ trả lời đó là ô tô tôi đưa chiếc ô tô cho trẻ xem và hỏi: + Xe gì đây? ( Ô tô ạ) + Ô tô có màu gì? ( Màu đỏ ạ) + Ô tô đi ở đâu? ( Ô tô đi ở trên đường ạ) 6