Sáng kiến kinh nghiệm Hoạt động tạo hình cho học sinh Mầm non Lớp 5-6 tuổi

Nội dung text: Sáng kiến kinh nghiệm Hoạt động tạo hình cho học sinh Mầm non Lớp 5-6 tuổi

1. phần I: mở đầu I. Lý do chọn đề tài: - Hoạt động tạo hình là một trong các lĩnh vực hoạt động của xã hội. Xã hội có văn minh, hiện đại có nhiều công trình xây dựng với những kiểu lối kiến trúc đẹp cùng với những phương tiện máy móc hiện đại như ngày nay là có phần đóng góp không nhỏ của hoạt động tạo hình. - Hoạt động tạo hình ra đời từ rất sớm. Từ xa xưa con người đã biết mô tả lai cuộc sống của mình qua những bức tranh, những hình vẽ trên vách đá với rất nhiều hình ảnh sống động như những cảnh săn bắn, cảnh trồng trọt hay nhảy múa, những đàn súc vật, muông thú, cỏ cây Các nhà khảo cổ học đã tìm thấy những tượng đá, tượng đồng những đền đá có hình trạm trổ nằm trong lòng đất - đó là kết quả tạo hình của loài người từ hàng nghìn năm về trước. Nó gắn liền với nền văn minh, văn hoá - Tồn tại và phát triển cùng với xã hội loài người. Trong đời sống con người hoạt động tạo hình là một hoạt động nghệ thuật, góp phần đem đến cái đẹp làm phong phú cho đời sống con người. Hoạt động tạo hình còn là phương tiện quan trọng trong giáo dục trẻ. Nó tác động to lớn trong việc hình thành và phát triển tính cách cho trẻ Mầm non. Tác dụng tích cực đến 5 mặt giáo dục: Đức, trí thể mỹ lao động của trẻ ở tuổi Mầm non. Một nhà giáo dục Xô viết đã nói: “ Phải giáo dục cho trẻ biết yêu cái đẹp từ tuổi bé nhất vì nó là cơ sở ban đầu cho việc hình thành nhân cách con người ”. - Chức năng cơ bản của hoạt động tạo hình là phản ánh hiện thực bằng hình tượng, nhằm phát triển ở trẻ khả năng cảm thụ và cảm xúc thẩm mỹ, hình thành tính yêu cái đẹp trong thiên nhiên, với cuộc sống và nghệ thuật Trẻ biết yêu quý cái đẹp sẽ biết làm theo cái đẹp và cao hơn là biết sáng tạo ra cái đẹp. Chính vì thế mà hoạt động tạo hình đã hình thành ở trẻ những kỹ năng, kỹ xảo, năng lực quan sát, phát triển trí nhớ, trí tưởng tượng, phát triển về kả năng tri giác về hình dạng, cấu trúc, mầu sắc của đồ vật bằng mắt một cách có mục đích. Khi tham gia các hình thức hoạt động tạo hình trẻ tái tạo lại bằng hình tượng các
2. đồ vật, hiện tượng quen thuộc mà trước đó chúng đã tri giác dược. Góp phần đáng kể tổng hợp, so sánh, khái quát hoá, phát huy tính tích cực tư duy trực quan hình tượng. Thông qua đó ngôn ngữ của trẻ cũng được phát triển, hoàn thiện dần cảm xúc. Thẩm mỹ và tính kiên trì bền bỉ, khéo léo nay rât quan trọng bởi tình yêu đối với cái đẹp là bậc cao của con người tình cảm đó không phải là bẩm sinh, không có sẵn trong mỗi con người từ khi lọt lòng mẹ. Một em bé sẽ không có được tình yêu cái đẹp nêu chúng ta không tạo điều kiện để em bé đó được tiếp xúc vơi nhiều cái đẹp xung quanh, không làm cho những đặc điểm sinh động, phong phú của các sự vật hiện tượng lọt vào các giác quan của trẻ để trẻ dễ chịu. Nếu chúng ta không biết khêu gợi ở các em về cảm xúc tốt lành về con người và làm thức dạy trong em những gì thân thiết gần gũi khi tiếp xúc với cái đẹp. - ở trường Mầm non từ nhiều năm nay, hoạt động tạo hình là một môn học chính, bao gồm nhiều hoạt động như: vẽ, nặn, cắt, xé, dán. Đây là một môn học được ngành học rất quan tâm và đạt thành chuyên đề cho những năm học sau. - Ngành giáo dục - Đào tạo rất quan tâm tới hoạt động tạo hình đã chỉ đạo cho ngành học mấm non đi sâu vào chuyên đề này. Mở các cuộc thi: Giáo viên giỏi chuyên đề tạo hình và các cuộc thi “ Bé khéo tay ” các cấp cho trẻ. Đặc biệt đã thực hiện trong bộ môn này trong chương trình bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ. Vì thế trường Mầm non số I đã rất quan tâm, đầu tư về cơ sở vật chất trang thiết bị tài liệu, bồi dưỡng đội ngũ giáo viên, vận động phụ huynh giúp đỡ về cơ sở vật chất để thực hiện môn hoạt động tạo hình. Xong kết quả ở một số tiết chưa cao. Trẻ thực hiện ở mức độ khá giỏi ít, thực hiện đạt yêu cầu còn nhiều. Là một giáo viên trực tiếp giảng dạy trên lớp tôi chọn đề tài này để nghiên cứu, mong muốn qua thực hiện tìm ra được những phương pháp, biện pháp hay, tích cực góp phần nâng cao chất lượng giáo dục trong trường Mầm non. II. Mục đích nghiên cứu 2
3. - Tôi quyết định chọn đề tài này với mục đích bước đầu tìm hiểu thực trạng của hoạt động tạo hình và áp dụng các phương pháp trong việc dạy tạo hình để nâng cao chất lượng dạy hoạt động tạo hình ở trẻ mẫu giáo. Từ đó vận dụng những những kiến thức có sẵn và qua học hỏi để nghiên cứu và áp dụng phương pháp vào môn tạo hình nhằm phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh phù hợp với mục đích giáo dục và trình độ nhận thức của trẻ nhà trẻ . Iii. Nhiệm vụ nghiên cứu 1. Nghiên cứu lý luận. - Tìm hiểu cơ sở lý luận về sự hứng thú và đặc điểm nhận thức của trẻ về phương pháp dạy hoạt động tạo hình và xếp hình. 2. Nghiên cứu thực nghiệm - Thực trạng của việc áp dụng các phương pháp trong môn tạo hình và hứng thú của trẻ với môn học. 3. Nghiên cứu việc ứng dụng: - Đề xuất các biện pháp thông qua việc nghiên cứu, đánh giá đúng để rút ra kết luận, tìm ra được những biện pháp hay, phương pháp dạy tích cực, tác động tốt đến trẻ góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy và phát huy hết khả năng ở trẻ. IV. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 1. Đối tượng nghiên cứu: “ Hoạt động tạo hình cho học sinh mầm non lớp 5 - 6 tuổi”. 2. Phạm vi nghiên cứu: Học sinh lớp 5 - 6 tuổi - Trường Mầm non số 1 - Thị trấn Than Uyên V- Các phương pháp nghiên cứu: - Phương pháp điều tra, khảo sát thực nghiệm. - Phương pháp nghiên cứu lý luận. - Phương pháp so sánh. - Phương pháp thống kê. 3
4. - Phương pháp ứng dụng thực nghiệm giáo dục. - Phương pháp đánh giá kết quả. phần iI: Nội dung I - cơ sở lí luận của đề tài. 1. Vài nét về nghệ thuật tạo hình. - Nghệ thuật tạo hình là môn gọi chung cho một nhóm tạo hình sáng tác nghệ thụât, nhằm tái hiện hiện thực cuộc sống, con người và thiên nhiên, được cảm thụ bằng các giác quan và sự cảm nhận tinh tế bằng màu sắc, đường nét thông qua chủ đề sáng tạo nhất định, cải tạo nó theo quy luật của sáng tạo, gửi gắm vào đó tâm hồn của người nghệ sỹ tạo ra những giá trị thẩm mỹ cho xã hội. Chúng được tồn tại trong không gian và thời gian. Là một trong những con đường làm phong phú sự tiếp xúc của con người với hiện thực nhằm tìm hiểu hiện thực thế giới khách quan. - Hoạt động tạo hình là một loại hình nghệ thuật hấp dẫn đối với trẻ. Đã được xếp vào trong chương trình học tập của trẻ ở trường mầm non. Đó là phương tiện quan trọng trong giáo dục thẩm mỹ và có tác dụng to lớn trong việc hình thành nhân cách cho trẻ ở lứa tuổi mầm non. Phát triển ở trẻ khả năng cảm thụ và cảm xúc thẩm mỹ. Bồi dưỡng thị hiếu thẩm mỹ, hình thành tình yêu với cái đẹp trong thiên nhiên, cuộc sống, con người và nghệ thuật, phát triển trí nhớ, trí tưởng tượng, sáng tạo của trẻ. Có thể nói không có trẻ nào lại không thích ngắm nhìn những bức tranh, những đồ vật trang trí đẹp. Đặc biệt trẻ thích tự ngắm nhìn những sản phẩm do chính trẻ làm như vẽ hay nặn ra còn người, con vật hay những đồ vật và tự cho là đẹp. Chúng ta thường hay bắt gặp những “ Hoạ sỹ tí hon” say sưa ngồi hàng giờ, chúng vẽ la liệt khắp nơi như trên giấy, trên bảng, trên tường, trên nền nhà bằng các phương tiện như phấn, than, bút chì, bút sáp Và qua những sản phẩm thể hiện tư duy còn đơn giản, nông cạn, đường nét nguệch ngoạc, méo mó, cho ta thấy nhận thức tư duy của trẻ còn hạn chế. Nhưng 4
5. ta thấy trong các tác phẩm của trẻ đã bộc lộ tính tư duy của trẻ và đem đến cho chúng ta sự bất ngờ thú vị bởi cái ngộ ngĩnh, ngây thơ đáng yêu trong những đường nét nguệch ngoạc màu sắc loè loẹt ấy chính là bước khởi đầu của sự tạo ra cái đẹp. - Nguồn cảm hứng vẽ đẹp trong thiên nhiên, trong xã hội và tình yêu cuộc sống đã giúp trẻ có được những xúc cảm, tình cảm tốt. Trên cơ sở đó trẻ bộc lộ những tư tưởng, tình cảm, trí nhớ, trí tưởng tượng sáng tạo bằng những đường nét hình học đơn giản có tính khái quát cao. Sản phẩm của trẻ được tạo ra bằng nguồn cảm hứng say mê sáng tạo. Tất cả những cảm xúc tình cảm ở trẻ đều được phản ánh, thể hiện rõ rệt qua các sản phẩm của mình. Bởi trong tâm trí trẻ mọi sự vui buồn, hờn giận, yêu gét, đều được thể hiện rõ ràng, vì thế sản phẩm của trẻ bộc lộ rõ ấn tượng cảm xúc và cách nhìn nhận với lôgíc riêng của trẻ đối với vẻ đẹp đa dạng, phong phú của thế giới xung quanh. Vì vậy hoạt động tạo hình trong trường mầm non có ý nghĩa hết sức quan trọng trong việc giáo dục thẩm mỹ cho trẻ trong hoạt động tạo hình là sự khai thác những mặt mạnh của loại hình nghệ thuật. Để giáo dục cho học sinh đặc biệt là giáo dục trẻ nhỏ về cách nhìn nhận đánh giá cái đẹp, sự say mê, sáng tạo ra cái đẹp, có lẽ không một loại hình nghệ thuật nào mà kích thích được tính sáng tạo của trẻ bằng hoạt động tạo hinh. Trẻ luôn say mê hứng thú nhưng chưa có ý thức đầy đủ trong việc sáng tạo ra cái đẹp trong sảm phẩm của mình một cách đầy đủ. Do đó trẻ cần được hướng dẫn hoạt động tạo hình ngay từ lúc còn nhỏ. Mà việc đầu tiên là việc tạo điều kiện để trẻ xem nhiều tác phẩm có giá trị. Những bức tranh là biểu hiện tập trung vẻ đẹp cuộc sống quanh ta được người nghệ sỹ chắt lọc và thể hiện một cách tinh tế trong tác phẩm. Xem tranh đẹp giúp cho việc hình thành trong tâm hồn trẻ nhỏ những tình cảm thiết tha đối với thiên nhiên và con người. 2, Các phương pháp hướng dẫn tạo hình trong trường mầm non: a) Phương pháp trực quan: 5
6. - Là phương pháp cho trẻ quan sát trực tiếp đối tượng bằng các giác quan như tri giác, xúc giác; giúp trẻ tri giác đầy đủ hoàn thiện khắc sâu trí nhớ về sự vật hiện tượng. a1) Sử dụng tranh mẫu: Tranh mẫu được sử dụng nhiều trong dạy vẽ, cắt, dán, xé dùng tranh để cho trẻ quan sát, tranh mẫu phải có kích thước phù hợp, đẹp và nội dung phù hợp với yêu cầu giáo dục trẻ. - Khi sử dụng tranh mẫu cô phải treo nửa tầm quan sát của trẻ, cô phải phân tích tranh, nhân vật, hình thức thể hiện, bố cục, mầu sắc Cô có thể cùng trẻ đàm thoại để tìm hiểu, khái quát cảm xúc của trẻ về bức tranh. a2) Sử dụng mô hình mẫu: Thường được sử dụng nhiều nhất trong các tiết học nặn, thì những mẫu nặn cho trẻ quan sát đó chính là mô hình. Mô hình mẫu cũng có thể sử dụng cho các loại hình tạo hình thù như xâu hạt, xếp hình, gấp, đan giấy, có thể dùng giới thiệu cho bài vẽ mô hình mẫu là sự mô phỏng lại hình khối, mầu sắc của vật thể bằng nhiều chất liệu khác nhau. Ví dụ: - Đất nặn, gỗ, nhựa, vải mô hình mẫu tuỳ theo yêu cầu của từng bài và ở từng đối tượng mà chúng ta đơn giản cách điệu từ những hình khối cơ bản ghép lại hay giữ nguyên vật thật. Không nên sử dụng mô hình quá nhỏ, khi sử dụng vật mẫu nơi có đủ ánh sáng và vừa tầm quan sát của trẻ. a3) Thao tác mẫu của cô: Chủ yếu sử dụng trong thể loại hoạt động tạo hình theo đề tài. Mục đích giúp trẻ nắm được các chức năng để thể hiện, tạo hình và phương pháp thể hiện sản phẩm. Cô thao tác phải chính xác, rõ ràng, thuần thục, trong thể hiện mẫu khi trình bầy kỹ năng cô phải làm chậm, dứt khoát và phải có lời phân tích diễn giải. Những kỹ năng ôn cô có thể gọi trẻ trình bầy lại thao tác nhanh hơn. - Một số kỹ năng khó hoặc mới, một số biểu tượng khi thấy cần thiết nhưng cô phải thao tác nhanh và không cần phân tích kỹ. Khi làm thao tác cô phải để trẻ nhìn rõ, sắp xếp chỗ ngồi sao cho hợp lý hoặc cô có thể dùng mặt bảng để làm thao tác. VD: Nặn, dán mẫu: 6