Báo cáo biện pháp Một số biện pháp nhằm phát triển vốn từ cho trẻ 24-36 tháng thông qua hoạt động một ngày

Nội dung text: Báo cáo biện pháp Một số biện pháp nhằm phát triển vốn từ cho trẻ 24-36 tháng thông qua hoạt động một ngày

1. I - ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Lý do chọn đề tài Ngôn ngữ được xuất hiện từ rất sớm trong lịch sử nhân loại , nó gắn bó mật thiết với sự phát triển của thế giới loài người . Ai cũng biết ngôn ngữ là phương tiện giao tiếp quan trọng nhất của con người. Ngôn ngữ đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong việc hình thành và phát triển tâm lý của trẻ. Trong đối nhân xử thế, chúng ta không thể dùng hình dạng để diễn tả hết những cảm xúc, suy nghĩ của mình, bắt buộc phải sử dụng đến lời nói. Ngôn ngữ chính là công cụ " Đặc Biệt " khiến cho con người khác hẳn với động vật và làm cho con người phân biệt được với nhau giữa trí tuệ cao thấp, nông nỗi và sâu sắc Ở trường mầm non , phát triển ngôn ngữ là một trong những “nhiệm vụ” quan trọng nhất – Là bước đầu hình thành cho trẻ những năng lực ngôn ngữ như nghe lời nói và phát âm, khả năng sử dụng từ ngữ , các kiểu câu tiếng Việt và đặc biệt là nói năng mạch lạc trong giao tiếp và học tập Từ đó giúp trẻ phát triển về mọi mặt: đức, trí, thể, mỹ và hình thành những cơ sở ban đầu của nhân cách con người. Muốn cho ngôn ngữ của trẻ phát triển thuận lợi, một trong những điều kiện quan trọng là trẻ được tích luỹ nhiều vốn từ và trên cơ sở hiểu biết đầy đủ ý nghĩa của những từ đó, trẻ biết cách sử dụng “số vốn” đó một cách thành thạo. Tuy nhiên, trong thời buổi kinh tế thị trường hiện nay, thời gian các bậc cha mẹ trò chuyện với con trẻ là rất ít. Do vậy vốn từ của trẻ em ngày nay phát triển còn hạn chế, chủ yếu trẻ được tiếp xúc và phát triển vốn từ qua ti vi, phim ảnh chưa được sự chỉ bảo, uốn nắn của người lớn. Đối với nhóm trẻ từ 2 đến 3 tuổi qua quan sát những giờ hoạt động chung và giờ hoạt động vui chơi, tôi thấy các cháu rất thích được giao tiếp, thích được trò chuyện và thích được nói, nhưng vì ngôn ngữ của trẻ còn hạn chế , các cháu còn sử dụng ngôn ngữ thụ động nhiều,đối với trẻ nhà trẻ, ngôn ngữ còn nghèo nàn, phát âm còn chưa chuẩn, vốn từ ít. dưới tác động của người lớn, trẻ bắt đầu dùng lời nói để trò chuyện trao đổi với những người xung quanh. Lúc này vốn từ của trẻ đã tăng lên một cách nhanh chóng. Tùy theo đặc điểm riêng của trẻ tùy theo hoàn cảnh giáo dục và điều kiện khác nhau mà vốn từ của trẻ cũng khác nhau. Có những trẻ ngôn ngữ phát triển theo đúng lứa tuổi, nên tôi thấy mình cần phải tìm nhiều biện pháp tác động để kích thích ngôn ngữ của trẻ phát triển. Xuất phát từ những lý do trên mà tôi đã chon đề tài: “Một số biện pháp nhằm phát triển vốn từ cho trẻ 24- 36 tháng thông qua hoạt động một ngày". 1/10
2. 2. Mục đích nghiên cứu Đề tài này, tôi điều tra và đánh giá thực tế về vốn từ, khả năng giao tiếp của trẻ 24 - 36 tháng tuổi từ đó nghiên cứu và đề ra một số biện pháp phát triển vốn từ cho trẻ. 3. Nhiệm vụ nghiên cứu - Nghiên cứu những vần đề có liên quan đến việc phát triên vốn từ cho trẻ - Tìm hiểu thực trạng ngôn ngữ của trẻ ở trường mầm non. - Đề xuất một số biện phát trát triển vốn từ cho trẻ 24 - 26 tháng tuổi. 4. Đối tướng, phạm vi nghiên cứu - Căn cứ vào yêu cầu của đề tài tôi chọn đối tượng nghiên cứu là trẻ 24 - 36 tháng tuổi. - Nghiên cứu và áp dụng một số biện pháp phát triển vốn từ cho trẻ 24 - 36 tháng tuổi. - Địa điểm: tại lớp nhà trẻ do tôi phụ trách. 5. Phương pháp nghiên cứu 5.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận. - Đọc, thu thập,,phân tích, khái quát hóa, hệ thống hóa những tài liệu có liên quan tới đề tài: tâm lý học, sinh lý học, giáo dục học mầm non, phát triển ngôn ngữ cho trẻ mầm non 5.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn. 5.2.1 Phương pháp quan sát - Quan sát việc thực hiện trong các hoạt động giáo dục phát triển ngôn ngữ cho trẻ. 5.2.2 Phương pháp trò chuyện - Trò chuyện với trẻ, với phụ huynh, tìm hiểu để nắm được vốn từ, khả năng giao tiếp của trẻ để có những biện pháp phù hợp với từng trẻ. 5.2.3 Phương pháp thống kê toán học - Dùng công thực toán học để xử lý số liệu đã thu thập được. 5.2.4 Phương pháp thực nghiệm sư phạm 6. Kế hoạch nghiên cứu - Từ ngày 15/9/2018 đến ngày 25/10/2018 chọn đề tài và trang bị lý luận. - Từ ngày 26/10/2018 đến ngày 28/02//2019 tổ chức cho trẻ thực hiện các biện pháp trong các hoạt động. - Từ ngày 01/03/2019 đến ngày 20/03/2019 phân tích kết quả và viết SKKN 2/10
3. II - GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ 1. Cơ sở lí luận 1. 1 . Cơ sở ngôn ngữ 1.1.1 Đặc điểm phát triển vốn từ của trẻ nhà trẻ: Ở lứa tuổi này, trẻ có nhu cầu giao tiếp với mọi người, trẻ thích tìm hiểu những điều mới lạ trong cuộc sống xung quanh . Những từ các cháu được sử dụng hầu hết là những từ chỉ tên gọi , những gì gần gũi xung quanh mà hàng ngày trẻ tiếp xúc . Ngoài ra, trẻ cũng nói được một số từ chỉ hành động, chỉ những công việc của bản thân và mọi người xung quanh, chỉ hành động của những con vật mà trẻ biết: Ví dụ: Ô tô, xe đạp , con cá; bố, mẹ, bà. Còi píp píp , đạp xe đạp , con cá bơi , bố đi làm , bà đi chợ Nhận thấy vốn từ của trẻ tuy phát triển nhưng còn hạn chế, bộ máy phát âm của trẻ đang hoàn thiện dần nên khi trẻ nói trẻ hay nói chậm., hay kéo dài, giọng, đôi khi còn ậm ừ, ê, a, không mạch lạc . Để giúp trẻ phát triển vốn từ, tôi thấy người giáo viên cần phải nắm vững đặc điểm vốn từ của trẻ, mặt khác cô giáo phải nói to, rõ ràng, rành mạch, dễ nghe , ngắn gọn nhưng đủ câu Ví dụ : Đây là quả cam ạ ! Quả cam ạ ! 1.1.2.Cơ sở tâm lý Tư duy của trẻ ở lứa tuổi nhà trẻ là tư duy trực quan . Thời kỳ này, khả năng tri giác về các sự vật hiện tượng bắt đầu được hoàn thiện . Trẻ hay bắt chước những cử chỉ, và lời nói của người khác . Do vậy ngôn ngữ của cô giáo phải trong sáng và chính xác để trẻ nói theo . 1.1.3 Cơ sở giáo dục: Ngôn ngữ của trẻ chỉ được hình thành và phát triển qua giao tiếp với con người và sự vật hiện tượng xung quanh . Qua đó trẻ phát triển ngôn ngữ được tích hợp trong tất cả các hoạt động giáo dục và dạy học ở trường mầm non . Để thực hiện điều đó phải thông qua nhiều phương tiện khác nhau như qua các giờ học, các trò chơi, dạo chơi ngoài trời và sinh hoạt hàng ngày . Rèn luyện và phát triển vốn từ cho trẻ, tập cho trẻ biết nghe, hiểu và phát âm chính xác các âm của tiếng mẹ đẻ, hướng dẫn trẻ biết cách diễn đạt ý muốn của mình cho người khác hiểu . Vì vậy khi cho trẻ tiếp xúc với các sự vật hiện tượng thì phải cho trẻ biết gọi tên, đặc điểm của đối tượng . Không những thế, giáo viên dạy trẻ biết nói câu đầy đủ, rõ nghĩa, dạy trẻ phát âm đúng các âm chuẩn của tiếng việt, đảm bảo các nguyên tắc của giáo dục học tính khoa học, tính hệ thống, tính vừa sức, tính tiếp thu. 3/10
4. Dựa vào những cơ sở lý luận trên, đối chiếu với tình hình thực tế, tôi nhận thâý sự chênh lệch về vốn từ của trẻ ở cùng một độ tuổi trong lớp là khá lớn. Qua quá trình tìm hiểu, tôi nhận thấy vốn từ của trẻ không phụ thuộc vào điều kiện vật chất, kinh tế của gia đình mà trước hết liên quan rất nhiều đến thời gian trò chuyện với trẻ hay không ? Cô và cha mẹ có lắng nghe bé kể chuyện về sinh hoạt và bạn bè hay không ? Có thờng xuyên kể chuyện cho bé nghe và hướng dẫn bé kể lại không ? Tất cả những điều đó không chỉ làm tăng số lượng vốn từ của trẻ, sự hiểu biết nghĩa của từ, cách dùng từ của trẻ mà còn làm phong phú hiểu biết và xúc cảm của trẻ. 2. Thực trạng vấn đề Ở lứa tuổi này phạm vi tiếp xúc của trẻ còn hạn chế do một số trẻ chưa đi học bao giờ, nên khả năng nhận thức của trẻ còn chưa cao, đang ở nhà được tự do khi bắt đầu đến lớp còn bỡ ngỡ, cuộc sống có nhiều điều mới lạ mà việc phát triển vốn từ cho trẻ ở lứa tuổi này không phải là vấn đề đơn giản . Để giúp trẻ phát triển vốn từ cô giáo cần phải có nhiều sáng tạo và tìm ra biện pháp để dạy trẻ: Như tạo nhiều góc mở để trẻ được hoạt động , hay thiết kế các bài giảng công nghệ thông tin Đó chỉ là một cách đơn giản và điều quan trọng hơn là sự quan tâm, gần gũi, chia sẻ của cô với trẻ giúp trẻ tự tin , mạnh dạn nói lên cảm xúc, suy nghĩ của bản thân về gia đình, cô và bạn bè hay đồ vật , đồ chơi, hiện tượng. 2.1. Thuận lợi: Luôn được sự quan tâm chỉ đạo sát sao của ban giám hiệu nhà trường. Giáo viên nắm vững phương pháp dạy của bộ môn, được bồi dưỡng thường xuyên và tham gia học tập các lớp chuyên đề do phòng tổ chức. Giáo viên trong lớp có tinh thần đoàn kết, có sự phối hợp nhau trong công tác giảng dạy đặc biệt là chú ý phát triển vốn từ cho trẻ. Đồ dùng phục vụ cho việc phát triển vốn từ cho trẻ phong phú về hình ảnh, màu sắc hấp dẫn (tranh ảnh, vật thật). 2. 2. Khó khăn Trẻ 24- 36 tháng do tôi phụ trách là độ tuổi còn non nớt, có nhiều trẻ chưa biết nói (Ngô Phương Linh, Trần Nam Khánh ), một số cháu phát âm chưa chuẩn (Đinh Gia hưng, Trần Bảo Hân ) Các cháu bắt đầu đi học còn khóc nhiều, chưa quen với cô và các bạn, chưa thích nghi với điều kiện sinh hoạt và các hoạt động ở lớp. Các cháu không cùng tháng tuổi (có cháu sinh đầu năm già dặn, nói năng mạch lạc, có cháu sinh cuối năm non nớt nói chưa rõ ràng; mỗi cháu đều có sở thích và tính cách khác nhau . 4/10
5. Đa số phụ huynh làm do bận rộn công việc kiếm sống nên chưa thực sự quan tâm đến việc dạy dỗ con cái mà giao phó hoàn toàn cho cô giáo ở trường. Sau đây là bảng khảo sát trẻ đầu năm của lớp tôi (nhà trẻ D1): Số lượng trẻ khảo sát là 20 trẻ Kết quả STT Nội dung Chưa Đạt đạt 1 Trẻ hào hứng tham gia trò chuyện cùng cô 7/20 13/20 2 Trẻ hứng thú trả lời được câu hỏi của cô 5/20 15/20 3 Phát triển vốn từ của trẻ 8/20 12/20 Đứng trước một số khó khăn như vậy, tôi đã tìm tòi suy nghĩ và nghiên cứu tài liệu để tìm ra “Một số biện pháp phát triển vốn từ cho trẻ” và qua thực tiễn dạy dỗ trẻ hàng ngày, trong những năm học vừa qua, tôi đã rút ra một số kinh nghiệm sau trong việc phát triển vốn từ cho trẻ nhà trẻ. 3. Một số biện pháp thực hiện 3.1. Biện pháp 1: Phát triển vốn từ cho trẻ thông qua giờ đón-trả trẻ: Cô tích cực trò chuyện cùng trẻ và yêu cầu trẻ trả lời các câu hỏi của cô rõ ràng. Khi trẻ trò chuyện nhiều với cô sẽ tăng thêm vốn từ cho trẻ, phát huy được khả năng giao tiếp tự tin với những người xung quanh. Ví dụ: + Sáng đến lớp cô nhắc trẻ chào cô, chào ông bà bố mẹ (ví dụ: Con chào cô ạ! Hay con chào mẹ ạ ! ) + Cô đọc thơ và kể chuyện cho trẻ nghe, khuyến khích trẻ phát âm và yêu cầu trẻ trả lời một số câu hỏi đơn giản. Ví dụ: Cô kể cho trẻ nghe câu chuyện "Thỏ con không vâng lời" Cô hỏi trẻ:Cô vừa kể cho các con nghe câu chuyện gì? Câu chuyện có những ai? Bạn bươm bướm đã gọi thỏ như thế nào? Vì không nghe lời mẹ bạn thỏ đã bị làm sao? ( Hình ảnh minh họa 1: Cô trò chuyện cùng trẻ) 3.2. Biện pháp 2: Phát triển vốn từ cho trẻ thông qua hoạt động học Đối với các giờ học cô phải sử dụng đồ dùng trực quan. Đồ dùng trực quan là nền tảng để tổ chức việc tích cực ngôn ngữ của trẻ. Hệ thống câu hỏi của cô phải 5/10