Tài liệu Lí thuyết và bài tập Hoá học Lớp 12

Nội dung text: Tài liệu Lí thuyết và bài tập Hoá học Lớp 12

1. GPKH: Nâng cao chất lượng dạy và học môn hóa lớp 12B2 trường THPT Lộc Hưng bằng việc hệ thống một số dạng bài tập chương 6 –chương trình chuẩn MỤC LỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT 3 1. TÓM TẮT 4 2. GIỚI THIỆU 5 Giải pháp thay thế 6 Vấn đề nghiên cứu . 6 Giả thiết nghiên cứu 7 3. PHƯƠNG PHÁP 7 3.1. Khách thể nghiên cứu 7 3.2. Thiết kế nghiên cứu 8 3.3 Quy trình nghiên cứu: 8 3.4. Đo lường và thu thập dữ liệu 9 3.5. Phân tích dữ liệu và bàn luận kết quả 10 3.6. Kết luận và khuyến nghị 11 TÀI LIỆU THAM KHẢO 12 PHỤ LỤC ĐỀ TÀI 13 PHẦN 1: CƠ SỞ LÍ THUYẾT 13 Kim Loại Kiềm Và Hợp Chất Quan Trọng Của Kim Loại Kiềm 14 Kim Loại Kiềm Thổ-Hợp Chất Quan Trọng Của Kim Loại Kiềm Thổ 18 Nhôm và hợp chất của nhôm 25 PHẦN 2: BÀI TẬP LÍ THUYẾT 31 A. BÀI TẬP CÓ HƯỚNG DẪN GIẢI 31 B. CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM: 33 C. CÂU HỎI LÍ THUYẾT LIÊN HỆ THỰC TIỄN 49 D. CÂU HỎI LÍ THUYẾT THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HS 51 PHẦN 3: BÀI TẬP TÍNH TOÁN 55 DẠNG 1. TÌM TÊN KIM LOẠI KIỀM, KIỀM THỔ, NHÔM 55 1.1Tìm tên thông qua phản ứng của kim loại với phi kim 55 1.2 Tìm tên thông qua phản ứng của kim loại với axit 57 1.3 Tìm tên thông qua phản ứng điều chế kim loại 62 DẠNG 2: KIM LOẠI KIỀM, KIỀM THỔ, NHÔM, NHÔM OXIT TÁC DỤNG VỚI NƯỚC, DUNG DỊCH KIỀM 63 2.1 Kiềm, kiềm thổ tác dụng với nước 63 2.2 Hỗn hợp kiềm, kiềm thổ , nhôm tác dụng với dung dịch kiềm 66 Giáo viên: Thành Thị Nhã Trúc – Võ Thị Thùy Trang Trang 1
2. GPKH: Nâng cao chất lượng dạy và học môn hóa lớp 12B2 trường THPT Lộc Hưng bằng việc hệ thống một số dạng bài tập chương 6 –chương trình chuẩn DẠNG 3: PHẢN ỨNG NHIỆT NHÔM 70 3. 1 Phản ứng nhiệt nhôm xảy ra hoàn toàn 70 3. 2 Bài tập về phản ứng nhiệt nhôm xảy ra không hoàn toàn 75 3.3 Xác định công thức oxit sắt 78 Dạng 4: BÀI TOÁN CO2, SO2 TÁC DỤNG VỚI DUNG DỊCH BAZƠ 80 4.1 Tìm sản phẩm phản ứng 81 4.2 Tìm lượng chất tham gia phản ứng 86 DẠNG 5. MUỐI NHÔM TÁC DỤNG VỚI DUNG DỊCH KIỀM VÀ MUỐI ALUMINAT TÁC DỤNG AXIT 89 5. 1Muối nhôm tác dụng với dung dịch kiềm 89 - 5. 2 Bài toán muối aluminat ( AlO2 ) tác dụng với dung dịch axit 95 PHỤ LỤC BẢNG ĐIỂM 98 PHỤ LỤC ĐỀ KIỂM TRA 101 PHIẾU ĐÁNH GIÁ ĐỀ TÀI 104 Giáo viên: Thành Thị Nhã Trúc – Võ Thị Thùy Trang Trang 2
3. GPKH: Nâng cao chất lượng dạy và học môn hóa lớp 12B2 trường THPT Lộc Hưng bằng việc hệ thống một số dạng bài tập chương 6 –chương trình chuẩn CÁC TỪ VIẾT TẮT HS: Học sinh GV: Giáo viên BT: Bài tập THPT: Trung học phổ thông NXB: Nhà xuất bản TB: Trung bình Dd: dung dịch ĐTB: điểm trung bình Ptpu: phương trình phản ứng Pư: phản ứng BTE: bảo toàn electron BTKL: bảo toàn khối lượng GPKH : giải pháp khoc học Giáo viên: Thành Thị Nhã Trúc – Võ Thị Thùy Trang Trang 3
4. GPKH: Nâng cao chất lượng dạy và học môn hóa lớp 12B2 trường THPT Lộc Hưng bằng việc hệ thống một số dạng bài tập chương 6 –chương trình chuẩn 1. TÓM TẮT Môn hoá học là một môn khoa học cơ bản, là môn học có liên quan nhiều đến kiến thức thực tiễn cuộc sống. Đặc biệt là trong thời điểm hiện nay, yêu cầu của bộ môn này càng nâng cao hơn nữa trong việc dạy học kiến thức hoá phổ thông có tích hợp các nội dung như: môi trường, dạy học theo hướng phát triển năng lực học sinh Để học sinh tiếp thu tốt kiến thức môn hoá học, đòi hỏi giáo viên phải luôn luôn đổi mới phương pháp dạy học cho phù hợp với đối tượng học sinh, nhằm mục tiêu giúp cho học sinh: - Phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo. - Bồi dưỡng phương pháp tự học. - Rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến thức đã học vào thực tiễn. - Đem lại niềm vui, hứng thú học tập. Trong quá trình dạy và học hoá học, bên cạnh việc nắm vững lí thuyết, học sinh phải làm được các bài tập. Việc này không khó khăn gì đối với đối tượng học sinh có đầu vào cao. Tuy nhiên với đối tượng học sinh có đầu vào thấp như trường THPT Lộc Hưng chúng tôi thì kĩ năng tự học, tự rèn luyện còn hạn chế, việc tiếp thu bài học trên lớp cũng chưa được tốt lắm. Vì vậy vấn đề đặt ra là: làm thế nào để học sinh nắm vững các kiến thức một cách tốt nhất, dễ hiểu nhất, có khả năng làm được nhiều bài tập nhất? Để đáp ứng yêu cầu này, nhóm giáo viên hoá trường THPT Lộc Hưng có thảo luận và đưa ra GPKH: “Nâng cao hiệu quả dạy và học môn hóa lớp 12B 2 bằng việc hệ thống một số dạng bài tập chương 6 -chương trình chuẩn” nhằm giúp học sinh nắm vững kiến thức về lí thuyết, có cơ sở đi sâu vào làm bài tập thông thường và làm nhanh phần bài tập trắc nghiệm, đạt được kết quả cao trong các kì thi sắp tới. Trong chuyên đề này, chúng tôi tóm tắt kĩ phần lí thuyết, có bài tập ví dụ từ dễ đến khó, có phân dạng rõ ràng, có bổ sung bài tập nâng cao dành cho đối tượng học sinh khá giỏi luyện thi. Sau đó là các câu hỏi trắc nghiệm cho học sinh tự luyện tập. Trong phần bài tập chúng tôi có đề cập các bài tập về hoá học trong thực tiễn cuộc sống và cả các câu hỏi trắc nghiệm theo hướng phát triển năng lực của học sinh. Riêng trong phần lí thuyết về kim loại kiềm có một phần nằm trong chương trình giảm tải đó là phần “các hợp chất của kim loại kiềm” tuy nhiên chúng tôi nhận thấy phần này cũng có áp dụng nhiều trong các bài tập nên chúng tôi tóm tắt luôn cho học sinh tham khảo nhằm có sự liên tục trong kiến thức, dễ dàng làm được các bài tập có liên quan. Giải pháp này được tiến hành trên hai nhóm: lớp 12B 3 (nhóm đối chứng) và 12B2 (nhóm thực nghiệm) trường THPT Lộc Hưng. Khi dạy bài 25, 26, 27, 28, 29 thì giáo viên dạy 13B3 sử dụng tài liệu chung của tổ Hóa soạn năm học trước, lớp thực nghiệm 12B2 ngoài tài liệu cũ còn được học theo giải pháp khoa học . Kết quả cho thấy: tác động của giải pháp này có ảnh hưởng lớn đến kết quả học tập của học sinh. Điểm bài kiểm tra đầu ra của lớp thực nghiệm là 12B 2 cao hơn lớp đối chứng là 12B3. Kết quả kiểm chứng t-test cho thấy p= 0.00012<0.05 có nghĩa là có sự khác biệt lớn giữa hai lớp thực nghiệm và đối chứng. Điều đó cho thấy việc đưa ra đề tài nghiên cứu này của nhóm chúng tôi cũng có tác động lớn đối với khả năng tiếp thu bài, làm nâng cao kết quả học tập của học sinh. Giáo viên: Thành Thị Nhã Trúc – Võ Thị Thùy Trang Trang 4
5. GPKH: Nâng cao chất lượng dạy và học môn hóa lớp 12B2 trường THPT Lộc Hưng bằng việc hệ thống một số dạng bài tập chương 6 –chương trình chuẩn 2. GIỚI THIỆU Sau khi được học phần đại cương về kim loại trong chương 5, trong đó có hướng dẫn sơ lược về tính chất, điều chế kim loại nói chung. Học sinh sẽ đi sâu vào từng bài cụ thể về kim loại trong chương 6 gồm: Bài 25: Kim loại kiềm và hợp chất quan trọng của kim loại kiềm. Bài 26: Kim loại kiềm thổ và hợp chất quan trọng của kim loại kiềm thổ. Bài 27: Nhôm và hợp chất của nhôm. Bài 28: Luyện tập: Tính chất của kim loại kiềm, kiềm thổ và hợp chất quan trọng của chúng. Bài 29: Luyện tập: Tính chất của Nhôm và hợp chất của nhôm. Nói chung để học tốt môn hoá học, học sinh phải hệ thống được phần lý thuyết, làm được bài tập theo từng chương. Nắm được yêu cầu này, ngay từ đầu năm học, chúng tôi có chuẩn bị tài liệu: “LÍ THUYẾT VÀ BÀI TẬP HOÁ HỌC LỚP 12” cho học sinh, trong đó có tóm tắt phần lí thuyết trọng tâm, có các bài tập theo từng chương, tăng thêm về số lượng bài. Tài liệu này giúp học sinh tự học, tự làm thêm bài tập ở nhà, các bài tập này sẽ được giáo viên sửa trong các giờ luyện tập hoặc tăng tiết trái buổi. Việc làm này cũng ít nhiều giúp cho một số học sinh tự học, tuy nhiên với đối tượng học sinh yếu, cũng còn gặp nhiều khó khăn do chưa được phân dạng và chưa có phương pháp giải cụ thể và thiếu bại tập tương tự. Tham khảo sách giải thì cũng chỉ làm đối phó, cũng không biết tìm tài liệu ở đâu để có bài tập mẫu tương tự, để học sinh làm theo.Trong khi thị trường sách tham khảo cũng có rất nhiều loại sách có hướng dẫn giải như: - Rèn kĩ năng giải bài tập Hóa học THPT Chuyên đề kim loại của PGS.TS Nguyễn Xuân Trường, NXB ĐHQG Hà Nội. - Phương pháp giải bài tập Hóa học 12 (Tự luận và trắc nghiệm) PGS.TS Cao Cự Giác, NXB ĐHQG Hà Nội. - Phương pháp giải bài tập Hóa học Đại cương – Vô cơ 12 Th.S Nguyễn Khoa Thị Phượng, NXB ĐHQG Hà Nội. Các tài liệu này cũng đưa ra cơ sở lý thuyết, cũng phân dạng bài tập và hướng dẫn giải nhưng hơi quá tầm so với khả năng của học sinh. Vậy nên giải pháp khoa học này thật sự bổ ích cho học sinh và có hiệu quả thiết thực. Giải pháp thay thế: Đưa cơ sở lý thuyết, phần bài tập lý thuyết, bài tập tính toán trong đó có phân loại và nêu rõ các phương pháp tiến hành, kèm bài tập mẫu, bài tập tự giải có đáp án; học sinh có thể áp dụng để giải các bài tập cơ bản về kim loại kiềm- kiềm thổ - nhôm. Giáo viên: Thành Thị Nhã Trúc – Võ Thị Thùy Trang Trang 5
6. GPKH: Nâng cao chất lượng dạy và học môn hóa lớp 12B2 trường THPT Lộc Hưng bằng việc hệ thống một số dạng bài tập chương 6 –chương trình chuẩn Vấn đề nghiên cứu: “Nâng cao hiệu quả dạy và học môn hóa lớp 12B2 bằng việc hệ thống một số dạng bài tập chương 6 -chương trình chuẩn” . Cấu trúc của GPKH gồm: - Tóm tắt lý thuyết cơ bản theo từng bài. - Câu hỏi lý thuyết có hướng dẫn giải. - Câu hỏi trắc nghiệm lý thuyết dành cho học sinh luyện tập, được chia theo bài, phân thành một số dạng nhỏ. - Câu hỏi có liên hệ thực tiễn. - Câu hỏi lý thuyết theo hướng phát triển năng lực học sinh. - Phần bài tập: phân thành nhiều dạng nhỏ, xoáy sâu vào các dạng bài tập thường gặp như: DẠNG 1. TÌM TÊN KIM LOẠI KIỀM, KIỀM THỔ, NHÔM 1.1Tìm tên thông qua phản ứng của kim loại với phi kim 1.2 Tìm tên thông qua phản ứng của kim loại với axit 1.3 Tìm tên thông qua phản ứng điều chế kim loại DẠNG 2: KIM LOẠI KIỀM, KIỀM THỔ, NHÔM, NHÔM OXIT TÁC DỤNG VỚI NƯỚC, DUNG DỊCH KIỀM 2.1 Kiềm, kiềm thổ tác dụng với nước 2.2 Hỗn hợp kiềm, kiềm thổ , nhôm tác dụng với dung dịch kiềm DẠNG 3: PHẢN ỨNG NHIỆT NHÔM 3. 1 Phản ứng nhiệt nhôm xảy ra hoàn toàn 3. 2 Bài tập về phản ứng nhiệt nhôm xảy ra không hoàn toàn 3.3 Xác định công thức oxit sắt Dạng 4: BÀI TOÁN CO2, SO2 TÁC DỤNG VỚI DUNG DỊCH BAZƠ 4.1 Tìm sản phẩm phản ứng 4.2 Tìm lượng chất tham gia phản ứng DẠNG 5. MUỐI NHÔM TÁC DỤNG VỚI DUNG DỊCH KIỀM VÀ MUỐI ALUMINAT TÁC DỤNG AXIT 5. 1Muối nhôm tác dụng với dung dịch kiềm - 5. 2 Bài toán muối aluminat ( AlO2 ) tác dụng với dung dịch axit Giả thiết nghiên cứu: Sử dụng tài liệu có hệ thống lý thuyết, tổng hợp các dạng bài tập lý thuyết, bài tập tính toán sẽ nâng cao kết quả học tập chương 6 nói riêng và Hóa học vô cơ nói chung của học sinh trường THPT Lộc Hưng. Giáo viên: Thành Thị Nhã Trúc – Võ Thị Thùy Trang Trang 6