SKKN Thông qua hoạt động trải nghiệm để rèn luyện cho học sinh kỹ năng hợp tác trong dạy học phần vi sinh vật – Sinh học 10 THPT

Nội dung text: SKKN Thông qua hoạt động trải nghiệm để rèn luyện cho học sinh kỹ năng hợp tác trong dạy học phần vi sinh vật – Sinh học 10 THPT

1. A SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG ĐÔ LƯƠNG 3 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM THÔNG QUA HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM ĐỂ RÈN LUYỆN CHO HỌC SINH KỸ NĂNG HỢP TÁC TRONG DẠY HỌC PHẦN VI SINH VẬT –SINH HỌC 10 THPT Người thực hiện :Phạm Thị Dung Tổ : KHTN SĐT: 0979216500 Năm học 2021-2022 1 Quảng Bình, tháng năm
2. I. ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Lý do chọn đề tài Định hướng chung của việc đổi mới phương pháp dạy học là: “Đổi mới phương pháp dạy học ở tất cả các cấp và bậc học, kết hợp tốt học với hành, gắn nhà trường với xã hội. Áp dụng những phương pháp dạy học hiện đại để bồi dưỡng cho HS những kĩ năng, tư duy sáng tạo, năng lực giải quyết vấn đề”. Hiện nay, xu thế chung của việc đổi mới phương pháp dạy học có nhiều tiềm năng phát huy cao độ tính tích cực, chủ động và sáng tạo của HS chuyển từ hình thức giáo viên chỉ giới hạn vào việc truyền đạt thông tin cho HS sang hình thức giáo viên tổ chức hoạt động độc lập nhận thức của HS qua đó phát huy tính tích cực, độc lập và sáng tạo của HS.Việc chuyển hoá những thành tựu của rất nhiều ngành khoa học kỹ thuật,nhiều phương pháp khác nhau vào dạy học là một tiềm năng vô tận tạo nên sức mạnh cho công nghệ dạy học hiện đại. Trong đó đáng chú ý là tổ chức hoạt động trải nghiệm. Như chúng ta đã biết, Sinh học là môn khoa học thực nghiệm có ứng dụng rộng rãi ở hầu hết các lĩnh vực của đời sống xã hội cũng như trong sản xuất. Quá trình dạy học bộ môn Sinh học không chỉ đơn thuần là trang bị cho HS kiến thức mà phải thông qua kiến thức để hình thành và bồi dưỡng cho HS kĩ năng tư duy, năng lực nhận thức để các em có khả năng tự học và vận dụng kiến thức đã học vào thực tiễn. Một trong những biện pháp hữu hiệu để hình thành và phát triển kĩ năng tư duy cho HS là sử dụng tổ chức hoạt động trải nghiệm. Thông qua hoạt động trải nghiệm HS vừa lĩnh hội được sâu sắc kiến thức vừa rèn luyện được các kĩ năng tư duy, tạo cho các em hứng thú, niềm tin trong quá trình học tập. Trên cơ sở đó, các em biết vận dụng các kiến thức Sinh học vào đời sống đáp ứng yêu cầu giáo dục tổng hợp, hướng nghiệp cho HS khi ra trường và tiếp tục theo học ở các bậc cao hơn. Trong thực tế giảng dạy các môn khoa học thực nghiệm nói chung và môn Sinh học nói riêng ở nhà trường phổ thông hiện nay, phần lớn giáo viên vẫn còn áp dụng phương pháp dạy học truyền thống : thông báo,nhồi nhét kiến thức, lí thuyết chưa gắn với thực hành. HS không được tạo điều kiện để bồi dưỡng phương pháp nhận thức, rèn luyện tư duy khoa học,phát triển năng lực tự giải quyết vấn đề chỉ chú ý giảng dạy kiến thức mà chưa chú ý đến giảng dạy gắn với thực hành. Hầu hết, Giáo viên có tâm lí ngại sử dụng hình thức tổ chức hoạt động trải nghiệm, tổ chức hoạt động trải nghiệm trong các giờ dạy để giảng dạy không đúng quy trình dẫn đến HS không được tạo điều kiện để rèn luyện kĩ năng,tư duy khoa học, không phát triển năng lực của bản thân. Hậu quả học sinh chỉ nắm được các kiến thức lí thuyết hàn lâm mà không rèn được các kĩ năng, hạn chế sự phát triển tư duy của HS, dần dần mất đi những hiểu biết sáng tạo vô cùng lí thú của bộ môn khoa học thực nghiệm này và gây mất hứng thú về sự yêu thích bộ môn Sinh Học. 1
3. - Thực nghiệm sư phạm để khảo sát để có sự so sánh về mức độ thu nhận kiến thức của HS giữa các lớp thực nghiệm và đối chứng xác định hiệu quả rèn luyện kĩ năng hợp tác cho học sinh. 4. Giả thuyết khoa học Nếu Tổ chức HĐTN dạng tham quan, thực hành để dạy vi sinh vật - Sinh học 10 THPT thì nâng cao được hiệu quả việc rèn luyện kỹ năng hợp tác cho học sinh. 5. Điểm mới của đề tài - Rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh, tạo hứng thú học tập cho học sinh nhằm nâng cao hiệu quả dạy học. - Đề xuất quy trình tổ chức các HĐTN trong dạy học môn Sinh Học - Thiết kế các HĐTN trong phần Sinh học vi sinh vật- Sinh học 10 THPT và tổ chức các hoạt động đó một cách hợp lí thì sẽ rèn luyện được kỹ năng hợp tác cho học sinh và góp phần nâng cao chất lượng dạy học. - Phạm vi nội dung: Tổ chức được một số hoạt động trải nghiệm trong dạy học phần vi sinh vật, Sinh học 10 THPT để rèn luyện kỹ năng hợp tác cho học sinh . - Phạm vi thực nghiệm: Tiến hành thực nghiệm tại các lớp 10 trong trường THPT . II. NỘI DUNG 1. Thực trạng về việc rèn luyện kỹ năng hợp tác trong dạy học bộ môn sinh ở trường THPT. Trong quá trình điều tra thực trạng dạy và học môn Sinh học, thực trạng rèn luyện một số kỹ năng cho học sinh ở một số trường , tôi thấy thực trạng của việc dạy học môn Sinh học ở trường như sau: 1.1.Ưu điểm - Học sinh năng động, sáng tạo, thích khám phá, trải nghiệm các hoạt động ngoài trời. Thích vừa học vừa thực hành, học lí thuyết đi đôi với thực hành. - Cơ sở vật chất không ngừng được tăng cường như phòng học bộ môn, tranh ảnh, thiết bị dạy học đáp ứng cho yêu cầu đổi mới. - Giáo viên luôn đổi mới dạy học theo xu hướng lấy học sinh làm trung tâm. - Đặc biệt môn Sinh học là môn khoa học thực nghiệm, phản ánh những khái niệm, hiện tượng,cơ chế qui luật trong tự nhiên và chính bản thân của mỗi con người và điều này giúp cho giáo viên có thể đổi mới dạy học theo hướng khám phá 1.2. Tồn tại - Đối với giáo viên đã có nhiều sự thay đổi đáng kể trong việc áp dụng các phương pháp và hình thức tổ chức dạy học tích cực trong giảng dạy. Nhưng để rèn 3