SKKN Những giải pháp nâng cao chất lượng kỹ năng nghe Tiếng Anh cho học sinh THCS trên địa bàn huyện Đakrông

Nội dung text: SKKN Những giải pháp nâng cao chất lượng kỹ năng nghe Tiếng Anh cho học sinh THCS trên địa bàn huyện Đakrông

1. 1 MỤC LỤC trang MỤC LỤC 1 1. ĐẶT VẤN ĐỀ 2 2. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ 3 2.1 Cơ sở lí luận3 2.2 Thực trạng của vấn đề4 2.3 Các biện pháp đã tiến hành nghiên cứu4 2.3.1. Nguyên nhân của thực trạng trên. 5 2.3.2Các biện pháp khắc phục khó khăn khi dạy kĩ năng nghe. 6 2.3.3Các giai đoạn và nội dung một bài nghe. 9 a. Prelistening. 9 b. While – listening. 10 c Post- listening. 10 2.3.4 Tiết dạy minh họa. 11 2.4. Hiệu quả SKKN 13 3. KẾT LUẬN 14 TÀI LIỆU THAM KHẢO 15 PHIẾU ĐÁNH GIÁ XẾP LOẠI ĐỀ TÀI 16
2. 2 1. ĐẶT VẤN ĐỀ: Ngày nay có khoảng gần một tỉ người nói tiếng Anh với tư cách là tiếng mẹ đẻ, và cũng có một số lượng người tương đương như vậy dùng tiếng Anh như ngôn ngữ thứ hai và nó là ngôn ngữ giao tiếp chung của toàn thế giới. Ngay cả người dân Pháp (đang dùng một thứ tiếng được cho là phổ biến), người dân Tây Ban Nha, người Ấn Độ hay nước có dân số hơn 1,3 tỉ người như trung Quốc cũng học Tiếng Anh. Vì vậy trên thế giới hiện nay, tiếng Anh là một ngôn ngữ được dùng như là ngôn ngữ chung cho toàn bộ các lĩnh vực. Ở nước ta cũng thế, muốn hòa nhập vào thế giới hiện đại, muốn sánh vai với cường quốc năm châu thì không còn cách nào khác là phải khởi động phong trào học tiếng Anh vốn đã bị dân chúng ( Đặc biệt là người dân miền núi) chúng ta xem nhẹ như từ trước đến nay. Trước đây mục tiêu chủ yếu của việc dạy và học ngoại ngữ là đọc hiểu để phục vụ nghiên cứu văn học, khoa học kỹ thuật và kinh tế. Ngày nay nhằm phục vụ chính sách mở cửa, đổi mới, hoà nhập với khu vực và thế giới, mục tiêu của việc dạy học ngoại ngữ là giao tiếp bằng cả nghe, nói, đọc và viết. Để học sinh giao tiếp tốt, giáo viên phải thay đổi cách dạy theo phương pháp tích cực, chú trọng giao tiếp qua bốn kỹ năng: nghe- nói- đọc- viết. Thực tế nghe là một kỹ năng yếu nhất trong bốn kỹ năng của người học ngoại ngữ nói chung và của học sinh của chúng ta nói riêng. Điều đó rất dể nhận thấy, chỉ là Tiếng Việt nhưng người Quảng Trị mà nghe người Quảng Nam, Quảng Ngãi hay những người ở Miền Bắc nói rất khó nghe, người Quảng Trị nói ”ăn”, nhưng người Huế nói “ăng” còn người Quảng Ngải nói “eng”, chúng ta nói “quê” nhưng người miền Nam nói “guê” Khi nghe người nước ngoài nói cũng vậy, mọi người đến từ mọi vùng đát trên thế giới nên họ phát âm một từ gần nhau hoàn toàn nên việc nghe được họ nói quả thật là một vấn đề khó. Hơn nữa, việc dạy kỹ năng nghe đối với chúng ta đôi lúc còn bị coi nhẹ, không hiệu quả do một số thực trạng mà tôi sẽ nêu dưới đây mang lại. Cũng chính vì kĩ năng nghe của học sinh chúng ta còn quá yếu, quá bị xem nhẹ nên tôi rất băn khoăn trăn trở sau hơn mười hai năm công tác và quyết định tìm mò những nguyên do và giải pháp tối ưu để hi vọng đổi mới được thực trạng này.
3. 3 2. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ: 2.1 Cơ sở lí luận. Muốn dạy tốt kỹ năng nghe thì mỗi giáo viên phải nắm được bản chất cụ thể của từng tiến trình trong quá trình nghe hiểu để từ đó giáo viên có những định hướng và giải pháp tích cực cho quá trình dạy. Sau đây tôi xin nêu khái niệm về kỹ năng nghe và bản chất của quá trình rèn luyện kỹ năng nghe cũng như quá trình dạy kỹ năng nghe. - Nghe là một trong bốn kỹ năng quan trọng của việc học ngoại ngữ, nghe đúng thì nói mới đúng mà nghe nói là hai kĩ năng thường dùng nhất trong giao tiếp. Chúng ta không thể giao tiếp được nếu không nghe. Để thành công khi đối thoại, ta phải nghe hiểu được những gì người khác nói. Khi nói, ta có thời gian để suy nghĩ là sẽ nói gì, dùng từ như thế nào để diễn đạt một cách chủ động. Còn khi nghe thì ta phải tiếp thu một cách thụ động, phụ thuộc vào người nói nên khi học nghe người học thường lúng túng. Nghe là một trong bốn kỹ năng cần thiết trong quá trình giao tiếp. Giống như kỹ năng đọc, nghe cũng là một kỹ năng tiếp thu, nhưng nghe thường khó hơn đọc vì ngôn bản tiếp thu qua nghe là lời nói. Khi ta nói các ý thường không được sắp xếp có trật tự như khi ta viết; ý hay lặp đi lặp lại, có nhiều từ thừa, từ đệm, không đúng ngữ pháp. Hơn nữa khi nghe người khác nói, ta chỉ nghe được một lần, còn khi đọc ta có thể đọc đi đọc lại nhiều lần văn bản. Do đó khi dạy kỉ năng nghe, ngoài những thủ thuật áp dụng chung cho các kỉ năng tiếp thu, GV còn cần có những thủ thuật đặc thù cho các hoạt động luyện nghe của học sinh. - Nghe là một kỹ năng ngôn ngữ liên quan đến các kỹ năng phụ khác. Khi chúng ta dạy cho các em nghe chúng ta cần chú ý đến các yếu tố sau: * Khi nghe, người nghe phải có khả năng nhận biết sự khác nhau giữa các âm vị. Ví dụ, chúng ta phải nhận thấy được sự khác nhau giữa /g/ và /k/, ví dụ trong từ: "pig" và ' pick", hai từ này chỉ có một âm khác giữa chúng; hoặc là các cặp từ như " sheep và ship", " run và sun". Trong mỗi cặp từ này, sự khác nhau giữa các từ chỉ có một âm độc nhất đã hình thành một từ mới với nghĩa hoàn toàn khác nhau. Đó mới là từ chỉ có một âm tiết, còn những từ có nhiều âm tiết hơn. * Người học cần nhận ra những biến đổi âm trong lời nói nhanh và liên tục của người nói so với cách phát âm rõ ràng từng âm tiết của giáo viên trên lớp vì muốn học sinh hiểu bài. Chẳng hạn các hiện tượng nuốt âm, khi nói nhanh "he's three brothers" thì ta chỉ nghe được "he three brothers". Hay hiện tượng đồng hoá âm, ba từ "to, two, too" đều được đọc là /tu:/. Hay hiện tượng đồng âm dị nghĩa, luôn là những thách thức không nhỏ đối với học sinh. Đó là chưa kể đến những giọng phát âm khác nhau vốn gây sốc và khủng hoảng tâm lý cho người học. *Nghe cũng liên quan đến việc lĩnh hội cấu trúc câu. Ví dụ khi nghe câu "Would you pick up the phone? " người nghe phải nhận ra rằng: có "would", có " pick" là một động từ nên đây là một lời đề nghị. Ngoài ra người nghe phải nhận biết được trật tự của từ và ngữ điệu của câu, phải xác định được đó là loại câu gì: câu trần thuật. câu hỏi, cảm thán, khẵng định hay câu phủ định để xác định ý nghĩa của câu.
4. 4 * Một kỹ năng khác của nghe là khả năng suy ra những thông tin không được chỉ ra trực tiếp. Ví dụ khi nghe câu: "Yesterday, Nam went to school without breakfast" " học sinh phải luận ra rằng" Peter was hungry all the morning." Từ tình huống ngôn ngữ người nghe có thể hiểu được nhiều điều không được nói trực tiếp. *Khi nghe người nghe cũng không cần thiết phải hiểu hết mọi từ mà chúng ta nghe được, nhưng chúng ta phải hiểu được ý chính của các thông tin mà chúng ta vừa nghe dựa trên những từ chủ chốt (key words ), đây là vấn đề cơ bản nhất. Ví dụ khi cần nghe xem một người nào đó đã dùng những món ăn gì thì chúng ta chỉ chú tâm vào các từ liên quan đến món ăn, những thông tin khác không cần thiết thì ta không cần chú ý để khỏi phân tâm và kết quả nghe sẽ chính xác hơn. Kỹ năng này gọi là kỹ năng nghe lướt. *Việc nắm bắt chủ đề sắp nghe cũng không kém phần quan trọng. Ví dụ chuẩn bị nghe về một bác sĩ nói chuyện với bệnh nhân thì tôi đoán là bệnh nhân đó sẽ trình bày những triệu chứng của bệnh và hỏi về cách chữa trị còn ông bác sĩ sẽ hỏi về các triệu chứng và đưa ra lời khuyên về cách phòng ngừa và chữa trị. Sau đó tôi sẽ khuân vùng lại vốn từ vựng của tôi và bắt đầu nghĩ đến những cấu trúc liên quan. Thế là việc nghe hiểu rất thoải mái. *Vấn đề tâm lý cũng là một khó khăn khác đối với người học trong tiếp nhận và phản hồi thông tin. Một trong những yếu tố tâm lý dẫn đến tình trạng không nắm bắt được thông tin được nhiều người học chia sẻ là họ không thể quyết định nhịp độ hay chẻ nhỏ thông tin thành từng mảng dễ kiểm soát như khi đọc, viết hoặc nói. Người học chỉ có thể điều chỉnh cho kịp với nhịp độ đang diễn ra. Nếu không có tâm lý vững người nghe không thể làm được điều này. Khó hơn nữa là lời nói lập tức biến mất ngay sau khi thốt ra. Người nghe nếu không nắm bắt được sợi chỉ xuyên suốt, mãi lo chú ý đến tiểu tiết hoặc quá sa đà vào việc diễn nghĩa những gì nghe được, sẽ bỏ mất thông tin kế tiếp, dẫn đến hoãng sợ bỏ luôn những thông tin tiếp theo. Nắm bắt được khái niệm và bản chất của quá trình học nghe, dạy nghe như trên, giáo viên sẽ có những phương án, giải pháp thích hợp cho quá trình giảng dạy của mình nhằm nâng cao chất lượng dạy học, còn học sinh sẽ chuẩn bị cho mình những kỹ năng, giới hạn cần thiết nhằm nghe có hiệu quả hơn. 2.2. Thực trạng của vấn đề nghiên cứu: Như đã trình bày ở phần “Đặt vấn đề”, năng lực tiếp thu của học sinh miền núi chúng ta đã yếu, tiếng Việt của các em cũng chưa thành thạo mà lại phải tiếp thu một ngôn ngữ xa lạ nên các em khó có thể theo kịp sức ép của chương trình Tiếng Anh THCS hiện hành. Nên tất cả các giáo viên Tiếng Anh trên địa bàn huyện chúng ta đều phàn nàn những điều này: - Trong giờ nghe, thường thì không khí lớp học rất trầm lắng, học sinh vốn đã trầm lại còn trầm hơn, học sinh thì thường căng thẳng, uể oải và giáo viên thì khó có thể tạo ra một bầu không khí sôi nổi cho lớp học được. - Đa số học sinh không có hứng thú với tiết học này và đôi khi nó làm cho giáo viên cũng nản theo.
5. 5 - Những thực trạng trên đã dẫn đến một thực trạng chung là chất lượng của kỹ năng nghe ở trường tôi cũng như ở toàn bộ các trường khác trong huyện rất kém so với ba kĩ năng khác. Mà kĩ năng nghe là kĩ năng đầu tiên người học ngôn ngữ tiếp cận (nghe xong mới luyện nói, sau đó mới luyện đọc và viết) nên nếu không nghe tốt sẽ ảnh hưởng đến chất lượng của các kĩ năng khác. 2.3 Các biện pháp đã tiến hành để giải quyết vấn đề. Do điều kiện không thuận lợi nên tôi chỉ tìm hiểu được các đối tượng học sinh mình đang dạy ở trường THCS Hướng Hiệp và THCS Abung và một số học sinh ở các trường khác trên địa bàn huyện Đakrông thông qua tìm hiểu trao đổi với đồng nghiệp. Việc thực nghiệm đề tài vẩn còn chút hạn chế do học sinh chọn thực nghiệm chưa tích cực, tự giác. Tài liệu chính thống để tham khảo không nhiều, nguồn tài liệu chủ yếu của đề tài là khai thác mạng INTERNET. Một phần nữa là do trình độ của học sinh không đồng đều giữa các khối lớp nên tôi không thể chọn hai lớp để đối chứng nhằm chứng minh tính hiệu quả của đề tài. Và cũng vì tính khả thi của đề tài nên tôi mạnh dạn áp dụng luôn vào ngay từ đầu các năm học, vừa áp dụng để chứng thực, vừa điều chỉnh, bổ sung để đảm bảo sự tối ưu cho đề tài. Những phương pháp chính tôi đã tiến hành giải quyết vấn đề là: - Phương pháp nghiên cứu tài liệu. - Phương pháp tổng kết qua kinh nghiệm công tác và giảng dạy. - Phương pháp điều tra, so sánh, phân tích, tổng hợp. - Phương pháp phỏng vấn học sinh và tham khảo ý kiến đồng nghiệp. Tôi đã tìm hiểu, điều tra tất cả các giáo viên Tiếng Anh trong huyện và học sinh trong trường của tôi, cùng với một số học sinh trường THCS Krôngklang, trường THPT Nội Trú huyện Đakrông và trường THCS Đakrông để tìm hiểu thực trạng và nguyên nhân dẫn đến những thực trạng trên. Sau khi nghiên cứu, tìm hiểu nguyên nhân, tôi đã tìm ra các giải pháp đề khắc phục và đưa ra các bước các kĩ thuật giảng dạy kĩ năng nghe hiệu quả nhất đã được kiểm chứng với nhũng lời phân tích cụ thể cùng với ví dụ minh họa để làm sáng tỏ vấn đề. 2.3.1. Nguyên nhân của thực trạng trên : - Học sinh và kể cả một số giáo viên không chú trọng đến kỹ năng này vì gần như tất cả các bài kiểm tra một tiết, học kì và các bài thi không có nội dung nghe. - Cơ sở vật chất ở một số trường còn thiếu như: không có băng đài hoặc băng đài chất lượng kém, thiếu ổ cắm ở lớp học nên giáo viên phải đọc. Mà chất lượng đọc của của giáo viên thì bất cứ ai cũng biết là không thể bằng người bản ngữ và giáo viên không thể sắm vai tất cả các nhân vật trong các bài hội thoại.