SKKN Nghiên cứu giảng dạy và học tập môn nghe tiếng Anh của giáo viên và học sinh bậc THPT ở các Lớp 10, 11, 12 truờng THPT Lao Bảo

Nội dung text: SKKN Nghiên cứu giảng dạy và học tập môn nghe tiếng Anh của giáo viên và học sinh bậc THPT ở các Lớp 10, 11, 12 truờng THPT Lao Bảo

1. Sáng kiến kinh nghiệm: Đổi mới phương pháp dạy nghe môn tiếmg Anh A - Phần mở đầu I - Đặt vấn đề: * Lý do chọn đề tài: Mục tiêu của môn tiếng Anh là nhằm hình thành và phát triển ở học sinh những kiến thức kỹ năng cơ bản về tiếng Anh và những phẩm chất trí tuệ cần thiết để tiếp tục học lên hoặc đi vào cuộc sống lao động. Vì vậy SGK tiếng Anh THPT mới từ lớp 10 đến lớp 12 đều được biên soạn theo cùng một quan điểm xây dựng chương trình, đó là quan điểm chủ điểm ( thematic approach ) và đề cao các phương pháp học tập tích cực chủ động của học sinh. Cả bốn kỹ năng nghe, nói, đọc, viết đều được quan tâm và được phối hợp trong các bài tập và các hoạt động trên lớp. Một trong 4 kỹ năng mà người học tiếng Anh nói chung, học sinh THPT nói chung nói riêng, thường gặp những khó khăn nhất định trong quá trình học đó là kỹ năng nghe. Trên thực tế để có được kỹ năng nghe tiếng Anh thì người học ngoại ngữ phải có quá trình luyện tập nghe thường xuyên, lâu dài với những hình thức và nội dung nghe khác nhau. Việc dạy và học nghe môn tiếng Anh tuy không còn mới mẽ nhưng khó đối với tất cả giáo viên và học sinh bậc THPT. Theo chương trình, SGK cũ thì tiết dạy nghe không có. Việc dạy nghe môn tiếng Anh mới chỉ được đưa vào trong chương trình, SGK từ năm học 2002- 2003 Với việc nghiên cứu đề tài này, tôi mong muốn sẽ phần nào giúp giáo viên dần khắc phục những khó khăn trên để tiến hành dạy nghe môn tiếng Anh có hiệu quả tốt hơn, học sinh tích cực, chủ động trong việc tiếp thu, lĩnh hội kiến thức của bài học. Đó cũng là lý do mà tôi chọn đề tài này. II - Nhiệm vụ nghiên cứu: Để thực hiện tốt đề tài nghiên cứu, người thực hiện đề tài này cần phải thực hiện các nhiệm vụ sau. 1- Nghiên cứu các tài liệu hướng dẫn tiếng Anh, các kỹ thuật dạy nghe. Giáo viên thực hiện: Trương Hữu Hưởng - Limited Circulation 1
2. Sáng kiến kinh nghiệm: Đổi mới phương pháp dạy nghe môn tiếmg Anh 2- Thao giảng, dạy thử nghiệm 3- Dự giờ đồng nghiệp , trao đổi, rút kinh nghiệm. 4- Kiểm tra, đánh giá kết quả việc nắm bài của học sinh để từ đó có sự điều chỉnh, bổ sung hợp lý. III- Phạm vi nghiên cứu: Đề tài xoay quanh đề tài nghiên cứu giảng dạy và học tập môn nghe tiếng Anh của giáo viên và học sinh bậc THPT ở các lớp 10,11,12 truờng THPT LaoB ảo. Song đối tượng nghiên cứu điển hình mà tôi đã mạnh dạn áp dụng đề tài này là lớp 10A1 IV- Mục đích nghiên cứu : Với việc nghiên cứu thành công đề tài, sáng kiến kinh nghiệm sẽ giúp giáo viên có được những kinh nghiệm sau: 1. Cách thức tổ chức một tiết dạy nghe có hiệu quả 2. Các bước tiến hành một tiết dạy nghe có hiệu quả 3. Hướng dẫn học sinh tự luyện tập, rèn luyện để có kỹ năng và kỷ xảo nghe tiếng Anh. V- Phương pháp nghiên cứu: 1. Phương pháp quan sát: Người thực hiện đề tài tự tìm tòi nghiên cứu, tiến hành dự giờ thăm lớp của đồng nghiệp. 2. Phương pháp trao đổi, thảo luận: Sau khi dự giờ của đồng nghiệp, đồng nghiệp dự giờ người thực hiện đề tài, đồng nghiệp và người thực hiện đề tài tiến hành trao đổi, thảo luận để từ đó rút ra những kinh nghiệm cho tiết dạy. 3. Phương pháp thực nghiệm: Giáo viên tiến hành dạy thể nghiệm theo từng mục đích yêu cầu cụ thể một số tiết dạy nghe. 4. Phương pháp điều tra: Giáo viên đặt câu hỏi để kiểm tra đánh giá việc nắm nội dung bài học của học sinh. Giáo viên thực hiện: Trương Hữu Hưởng - Limited Circulation 2
3. Sáng kiến kinh nghiệm: Đổi mới phương pháp dạy nghe môn tiếmg Anh B - Phần nội dung I/ cơ sở lý luận: 1- Mục đích dạy học: Mục đích của việc dạy ngoại ngữ không phải là cung cấp cho học sinh kiến thức của ngôn ngữ đó, mà mục đích cuối cùng của việc dạy ngoại ngữ nói chung, tiếng Anh nói riêng là dạy học sinh khả năng giao tiếp bằng tiếng Anh. Khả năng giao tiếp của học sinh thể hiện qua các kỹ năng: Nghe, Nói, Đọc, Viết. Kỹ năng nghe tiếng Anh của học sinh được hình thành qua một quá trình học tập rèn luyện trong môi trường Anh ngữ. Ngoài việc học tập ở trường lớp, học sinh phải tự học tập rèn luyện nghe thông qua các hình thức và các phương thức khác nhau. Kỹ năng nghe là khả năng sử dụng kiến thức ngôn ngữ vào mục đích nghe hiểu bằng tiếng Anh. 2-Các yếu tố cơ bản trực tiếp tác động đến hiệu quả của tiết dạy nghe. a- Giáo viên: - Với phương pháp dạy học mới, tích cực thì giáo viên đóng vai trò chỉ đạo, điều khiển học sinh hoạt động trong giờ học. - Để tiến hành một tiết dạy nghe có hiệu quả thì giáo viên cần thực hiện tốt các yếu tố cơ bản sau: + Chọn và sử dụng linh hoạt các kỷ thuật dạy nghe phù hợp với từng nội dung bài dạy. + Tổ chức, điều khiển lớp học, phân bố thời gian hợp lý. + Sử dụng thành thạo các phương tiện, các đồ dùng dạy học phục vụ dạy nghe. + Sáng tạo ra các đồ dùng dạy học phù hợp phục vụ cho tiết dạy. + Truyền cảm, lôi cuốn, hấp dẫn học sinh. b- Phương pháp - kỹ thuật dạy nghe (Listening Techniques) Phương pháp dạy nghe ( Listening techniques) được quy định bởi nội dung dạy nghe, nói cách khác, nội dung bài dạy nghe chi phối việc lựa chọn, vận dụng phối hợp các phương Giáo viên thực hiện: Trương Hữu Hưởng - Limited Circulation 3
4. Sáng kiến kinh nghiệm: Đổi mới phương pháp dạy nghe môn tiếmg Anh pháp, các kỹ thuật dạy nghe. Mỗi kỹ thuật dạy học phù hợp với một hình thức bài dạy cụ thể ( dạy ngữ pháp, dạy nói,dạy viết ) c- Các phương tiện thiết bị đồ dùng dạy học phục vụ cho việc dạy nghe: - Việc sử dụng thiết bị tranh ảnh hỗ trợ cho dạy học đối với môn ngoại ngữ nói chung và tiếng Anh nói riêng được coi là một phương tiện thể hiện một phần nội dung chính của SGK. Trong tất cả đơn vị bài học chương trình SGK mới phần nội dung của bài nghe được ghi trong băng cát sét còn SGK chỉ in các bài tập luyện nghe. Muốn thực hiện tốt các bài luyện nghe này thì người học phải được nghe các nội dung bài học trong băng . Hơn thế nữa, thiết bị dạy học còn là phương tiện tích cực trong việc đổi mới phương pháp dạy học, thúc đẩy động cơ và gây hứng thú học tập. * Các thiết bị cần cho môn học: - Máy thu phát băng cassette. - Máy ghi âm các bài đọc và nghe theo SGK. - Tranh ảnh minh hoạ nội dung bài học trong SGK - Các tranh ảnh đồ dùng giáo viên tự tạo d- Học sinh: Trong mối tương quan giữa cách dạy và cách học: Giáo viên là người tổ chức, điều khiển học sinh tự chiếm lĩnh tri thức bằng chính những thao tác, những hành động trí tuệ của riêng mình dưới vai trò tổ chức điều khiển của giáo viên . Để tiết dạy nghe được tốt thì học sinh cần phải có những kỹ năng cần thiết trong việc nghe hiểu bằng tiếng Anh. II- Thực trạng dạy nghe môn tiếng anh trường THPT Lao Bảo 1. Ưu điểm Mặc dù có những điều kiện khách quan và chủ quan ảnh hưởng trực tiếp trong quá trình giảng dạy nhưng chúng tôi đã biết khắc phục vượt lên những khó khăn trước mắt, từng Giáo viên thực hiện: Trương Hữu Hưởng - Limited Circulation 4
5. Sáng kiến kinh nghiệm: Đổi mới phương pháp dạy nghe môn tiếmg Anh bước nâng cao chất lượng giờ dạy nghe môn tiếng Anh nhằm đáp ứng mục đích chương trình, SGK mới a- Về phía giáo viên: - Bước đầu đã tiếp cận sử dụng tương đối tốt các kỹ thuật dạy học đặc trưng - kỹ thuật dạy nghe. - Đã quen và chủ động với cách thức tổ chức một tiết dạy nghe - Phối hợp khá linh hoạt các kỹ thuật dạy học - Sáng tạo ra nhiều đồ dùng dạy học phù hợp với nội dung các tiết dạy, vì vậy nhiều tiết dạy nghe trở nên sinh động , có sức lôi cuốn và đạt hiệu quả cao. - Sử dụng vận hành các trang thiết bị dạy học hiện đại phục vụ tốt cho quá trình dạy nghe: băng đĩa hình máy cassette, đầu video, đèn chiếu b- Về phía học sinh: - Học sinh đã được quen dần với môn học nghe. - Nhiều học sinh đã nghe và nhận biết được giọng đọc, nói của người bản ngữ. - Phần lớn học sinh nghe được những bài nghe có nội dung đơn giản, vừa phải thực hiện được các yêu cầu, bài tập của giáo viên sau khi nghe lần 3 - Một số học sinh đã hình thành kỹ năng, kỹ xảo trong học tập. 2- Tồn tại: a- Giáo viên: Vẫn còn một số giáo viên gặp một só khó khăn nhất định trong việc thực hiện các thao tác, kỹ thuật dạy nghe, trong việc lựa chọn các kỹ thuật cho phù hợp với từng tiết dạy, từng giai đoạn của tiết dạy.Còn ngại sử dụng hoặc sử dụng chưa thành thạo đồ dùng dạy học phục vụ cho tiết dạy nghe ( mỏy cassett, hình minh họa ) b- Học sinh: - Động cơ để nghe hiểu bằng tiếng Anh còn hạn chế. Giáo viên thực hiện: Trương Hữu Hưởng - Limited Circulation 5
6. Sáng kiến kinh nghiệm: Đổi mới phương pháp dạy nghe môn tiếmg Anh - Nhiều em ít có cơ hội để nghe, ít tiếp cận với các thông tin đại chúng mà qua đó có thể nghe tiếng Anh. - Một số em còn ngại nghe và nói bằng tiếng Anh, còn sợ bị mắc lỗi. - Học sinh chưa quen với tốc độ đọc, nói trong băng của người Anh. c- Phương tiện đồ dùng dạy học: - Đồ dùng dạy học phục vụ cho việc giảng dạy còn quá ít, một số còn thiếu: tranh, ảnh, băng, đài casstte. - Chất lượng băng thâu chưa tốt, giọng đọc còn chưa rõ, tiếng ồn nhiều. d- Điều tra cụ thể: Trong quá trình giảng dạy, bản thân tôi đảm nhận lớp 10 . Với ý thức vừa nghiên cứu đặc điểm tình hình học tập bộ môn của học sinh vừa tiến hành, rút kinh nghiệm. Ngay từ đầu năm học tôi đã định hướng cho mình một kế hoạch và phương pháp cụ thể để chủ động điều tra tình hình học tập của học sinh do lớp mình phụ trách. Qua điều tra, tôi đã nhận ra rằng hầu hết các em nắm từ vựng không chắc, kỹ năng nghe và giao tiếp bằng tiếng Anh còn hạn chế. Kết quả điều tra cụ thể như sau: Giỏi Khá T.Bình  Yếu Kém Lớp TSHS SL % SL % SL % SL % SL % 43 III- Một số giải pháp thực tế để tiến hành một tiết dạy nghe đạt hiệu quả 1- Lập kế hoạch cho một tiết dạy nghe: a- Đối với giáo viên Để một tiết dạy nghe được tốt thì người giáo viên cần thực hiện các bước sau: - Nghiên cứu các kỷ nội dung tiết dạy từ sách giáo khoa, sách giáo viên: Giáo viên thực hiện: Trương Hữu Hưởng - Limited Circulation 6
7. Sáng kiến kinh nghiệm: Đổi mới phương pháp dạy nghe môn tiếmg Anh SGK, SGV là cơ sở quan trọng, để giáo viên hoạch định giảng dạy của mình cho tiết học. Việc nghiên cứu kỹ SGK, SGV sẽ giúp cho giáo viên tổ chức, điều khiển tiết dạy nghe đi đúng trọng tâm, trọng điểm; phân bố thời gian cho các bước, các hoạt đông một cách khoa học. - Nghiên cứu mục đích yêu cầu của tiết dạy: Mục đích, yêu cầu của tiết dạy là đích mà cả giáo viên và học sinh cần phải đạt được sau tiết dạy học. Đối với tiết dạy nghe, thông thường mục đích, yêu cầu của tiết dạy là giúp học sinh luyện tập và phát triển các kỹ năng: Listening (nghe), Speaking (nói), Reading ( đọc), Writing (viết) ( trong đó kỹ năng nghe là chủ yếu), sau khi kết thúc phần nghe học sinh hiểu được nội dung chính của bài nghe và thực hiện một số yêu cầu hay bài tập ngôn ngữ nào đó. - Lựa chọn và phối hợp các kỹ thuật dạy nghe (Listening Techniques) một cách linh hoạt và phù hợp: Việc lựa chọn kỹ thuật dạy nghe phải được xác định trên căn cứ là nội dung của tiết dạy, đặc điểm, năng lực của lớp học và các giai đoạn trong tiến trình dạy nghe gồm có 3 giai đoạn: Giai đoạn trước khi nghe (Pre-Listening), giai đoạn trong khi nghe (While-listening), giai đoạn luyện tập " Post- listening ". Trong mỗi giai đoạn có các kỹ thuật dạy nghe đặc trưng phù hợp với từng giai đoạn đó. Sử dụng tốt các phương tiện, đồ dùng dạy học phục vụ cho tiết dạy nghe: * Sử dụng máy cassett: + Trước khi thực hiện dạy học cần chuẩn bị máy tốt, băng rõ và pin dự phòng khi mất điện +Phải đảm bảo tính an toàn khi thao tác. + Tuyệt đối không để học sinh tự ý sử dụng nếu chưa được hướng dẫn + Xem xét sự cần thiết, hiệu quả mang lại, thời gian cụ thể cho từng công đoạn Giáo viên thực hiện: Trương Hữu Hưởng - Limited Circulation 7