SKKN Một số biện pháp rèn cho học sinh Lớp 4 giải bài toán tìm hai số bằng phương pháp sơ đồ đoạn thẳng

Nội dung text: SKKN Một số biện pháp rèn cho học sinh Lớp 4 giải bài toán tìm hai số bằng phương pháp sơ đồ đoạn thẳng

1. .Mét sè biện ph¸p rÌn cho häc sinh líp 4 gi¶I bµi to¸n t×m hai sè b»ng ph­¬ng ph¸p s¬ ®å ®o¹n th¾ng Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam Độc lập-Tự do-Hạnh phúc * ®Ò tµi s¸ng kiÕn kinh nghiÖm MỘT SỐ BIỆN PHÁP RÈN CHO HỌC SINH LỚP 4 GIẢI BÀI TOÁN TÌM HAI SỐ BẰNG PHƯƠNG PHÁP SƠ ĐỒ ĐOẠN THẲNG * * * MỤC LỤC A. PHẦN MỞ ĐẦU I. Lý do chọn đề tài 3 II. Mục đích nghiên cứu 5 III.Nhiệm vụ nghiên cứu 6 IV. Phạm vi nghiên cứu. 6 V. Đối tượng phạm vi và kế hoạch nghiên cứu. 6 VI. Phương pháp nghiên cứu 7 Tr­êng tiÓu häc Khai Th¸i - Trang 1 - vò thÞ th¶o
2. .Mét sè biện ph¸p rÌn cho häc sinh líp 4 gi¶I bµi to¸n t×m hai sè b»ng ph­¬ng ph¸p s¬ ®å ®o¹n th¾ng B.NỘI DUNG CHƯƠNG I : TỔNG QUAN 8 1. Cơ sở lí luận. 8 2. Cơ sở thực tiễn. 9 CHƯƠNG II : THỰC TRẠNG VIỆC DẠY TOÁN BẰNG SƠ ĐỒ ĐOẠN 10 THẲNG Ở TRƯỜNG TIỂU HỌC KHAI THÁI I. Tồn tại 10 II . Nguyên nhân của những tồn tại trên 10 III. Kết quả khảo sát thực tế 11 CHƯƠNG III: TỔ CHỨC THỰC HIỆN CÁC GIẢI PHÁP 14 I. Tạo niềm say mê, hứng thú cho học sinh khi học toán có lời văn. 15 II. Hướng dẫn học sinh nắm vững quy trình giải toán có lời văn. 16 III.Các dạng toán điển hình và phương pháp giải các bài toán . 17 IV.Cần có sự phối hợp phương pháp sơ đồ đoạn thẳng với các 25 V. Thực hành nâng cao kỹ năng giải bài toán bằng phương pháp sơ 26 đồ đoạn thẳng đối với" bài toán tìm 2 số" CHƯƠNG IV: THỰC NGHIỆM - KÊT QUẢ 27 C. KẾT LUẬN I. Kết luận 34 II.Khuyến nghị 35 A. PHẦN MỞ ĐẦU I- LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI Đối với mỗi người giáo viên nhất là giáo viên tiểu học, việc phát triển và bồi dưỡng những học sinh yêu thích và học giỏi toán là một trong những nhiệm vụ quan trọng. Vì muốn học tốt môn Toán ở các lớp trên thì ngay từ đầu cấp học, các em phải có kiến thức vững chắc về môn toán. Chính vì vậy, việc nâng cao kiến thức cho học sinh giỏi toán phải được tiến hành thường xuyên, liên tục và ngay từ lớp 1, lớp 2, lớp 3. Trong chương trình toán nâng cao lớp 4 có nhiều Tr­êng tiÓu häc Khai Th¸i - Trang 2 - vò thÞ th¶o
3. .Mét sè biện ph¸p rÌn cho häc sinh líp 4 gi¶I bµi to¸n t×m hai sè b»ng ph­¬ng ph¸p s¬ ®å ®o¹n th¾ng dạng toán đòi hỏi tư duy sáng tạo trí tuệ, rèn luyện kĩ năng tính toán, nhận biết so sánh phân tích tổng hợp của học sinh và đòi hỏi phát triển óc tư duy sáng tạo của các em. Các em phải biết dựa vào mối quan hệ giữa các dữ kiện, giữa cái đã cho và cái phải tìm trong điều kiện của bài toán. Nhưng đối với học sinh lớp 4 việc nhận biết bài toán để tìm ra cách giải về các dạng bài toán mới về tìm 2 số là một việc làm khó khăn. Vậy làm thế nào để học sinh nhận dạng và có phương pháp giải đúng, giải nhanh và hiểu sâu sắc dạng toán này đó là điều mà tôi suy nghĩ và tìm cách giải quyết. Mục đích của quá trình dạy học ở bậc Tiểu học là nhằm cung cấp tới học sinh những kiến thức cơ bản, toàn thể về tự nhiên và xã hội. Nhằm giúp học sinh từng bước hình thành nhân cách, từ đó trang bị cho học sinh các phương pháp ban đầu về hoạt động nhận thức và hoạt động thực tiễn. Mục tiêu đó được thực hiện thông qua việc dạy học các môn và thực hiện theo định hướng yêu cầu giáo dục, nhằm trang bị cho trẻ những kiến thức, kỹ năng cần thiết để trẻ tiếp tục học ở bậc Trung học hay cho công việc lao động của trẻ sau này. Trong chín môn học, môn Toán đóng vai trò quan trọng, nó cung cấp những kiến thức cơ bản về số học, các yếu tố hình học, đo đại lượng, giải toán, môn Toán Tiểu học thống nhất không chia thành môn khác. Bên cạnh đó khả năng giáo dục của môn Toán rất phong phú còn giúp học sinh phát triển tư duy, khả năng suy luận, trau dồi trí nhớ, giải quyết vấn đề có căn cứ khoa học, chính xác. Nó còn giúp học sinh phát triển trí thông minh, tư duy độc lập sáng tạo, kích thích óc tò mò, tự khám phá và rèn luyện một phong cách làm việc khoa học. Yêu cầu đó rất cần thiết cho mọi người, góp phần giáo dục ý chí, đức tính tốt chịu khó, nhẫn nại, cần cù trong học tập. Là một giáo viên đang trực tiếp giảng dạy học sinh tiểu học, bản thân tôi nhận thấy trong chương trình giáo dục Tiểu học hiện nay, môn Toán cùng với các môn học khác trong nhà trường Tiểu học có những vai trò góp phần quan trọng đào tạo nên những con người phát triển toàn diện. Thực tế những năm gần đây, việc dạy học Toán trong các nhà trường Tiểu học đã có những bước cải tiến về phương pháp, nội dung và hình thức dạy học. Tr­êng tiÓu häc Khai Th¸i - Trang 3 - vò thÞ th¶o
4. .Mét sè biện ph¸p rÌn cho häc sinh líp 4 gi¶I bµi to¸n t×m hai sè b»ng ph­¬ng ph¸p s¬ ®å ®o¹n th¾ng Trong những năm học qua, bản thân tôi được giao nhiệm vụ trực tiếp dạy học sinh lớp 4, tôi luôn luôn trăn trở đi sâu tìm hiểu cho mình những vấn đề khó trong giảng dạy. Thực tế cho thấy khi giảng dạy có rất nhiều học sinh nắm lí thuyết một cách máy móc nhưng khi vận dụng vào thực hành thì gặp nhiều lúng túng khó khăn. Và tôi nhận thấy trong chương trình Toán ở bậc Tiểu học các vấn đề về tìm 2 số trở thành một chủ đề quan trọng trong chương trình lớp 4. Và các bài toán về tìm 2 số luôn luôn xuất hiện trong các kì thi học sinh giỏi Toán ở bậc Tiểu học. Vì thế, việc giải thành thạo các bài toán về tìm 2 số là một yêu cầu đối với tất cả các em học sinh ở cuối bậc Tiểu học, đặc biệt là đối với các em học sinh khá giỏi. Vậy việc dạy và học như thế nào để học sinh nắm chắc kiến thức, vận dụng kiến thức đó học để làm toán từ dễ đến khó, từ đơn giản đến phức tạp một cách linh hoạt, chủ động bồi dưỡng vốn hiểu biết, vốn thực tế. Và một điều quan trọng nữa là tạo cho học sinh lòng đam mê học toán.Trong trường Tiểu học, việc dạy giải các bài toán về tìm hai số là một nội dung khó và dễ mắc phải sai lầm đối với học sinh tiểu học. Nội dung này là cơ sở để học tiếp các kiến thức toán ở các lớp trên, nhưng lại là phần mà học sinh hay mắc phải sai lầm khi giải bài tập, dẫn đến kết quả học tập môn toán còn hạn chế. Đây là vấn đề cấp thiết mà nhiều giáo viên và học sinh trăn trở. Vẫn đề này đã được một số tác giả đề cập đến song đến nay vẫn chưa đạt kết quả cao. Để góp phần giúp học sinh Tiểu học nhận ra và khắc phục những sai lầm thường mắc phải, giúp các em khắc sâu kiến thức, kỹ năng cơ bản trong việc làm các bài tập toán có liên quan đến sơ đồ đoạn thẳng đã góp phần nâng cao chất lượng giáo dục nói chung, hiệu quả dạy học về giải toán ở trường tiểu học. Vì những lí do trên đây mà tôi đã chọn đề tài “Một số biện pháp rèn cho học sinh lớp 4 giải bài toán tìm hai số bằng phương pháp sơ đồ đoạn thẳng” II - MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU. - Tìm hiểu các dạng bài toán tìm 2 số khi biết tổng và hiệu; tìm 2 số khi biết tổng và tỉ; tìm 2 số khi biết hiệu và tỉ số của 2 số đó có trong chương trình. - Một số hạn chế học sinh và giáo viên mắc phải khi thực hiện giải bài toán tìm hai số. Tr­êng tiÓu häc Khai Th¸i - Trang 4 - vò thÞ th¶o
5. .Mét sè biện ph¸p rÌn cho häc sinh líp 4 gi¶I bµi to¸n t×m hai sè b»ng ph­¬ng ph¸p s¬ ®å ®o¹n th¾ng - Giúp học sinh tiếp thu những kiến thức về bài toán tìm 2 số để từ đó các em có hứng thú làm bài tập một cách chính xác và có sự tự tin hơn khi học toán. - Nghiên cứu các dạng toán về tìm 2 số để từ đó phát hiện các dấu hiệu đặc trưng nhất nhằm phân dạng toán tìm 2 số. - Nghiên cứu tìm ra phương pháp giải đặc trưng cho từng dạng. - Hình thành quy trình chung về hướng dẫn HS vận dụng dấu hiệu nhận dạng toán tìm 2 số, góp phần vào việc nắm kiến thức, hình thành và phát triển kĩ năng, kĩ xảo cơ bản để HS học tiếp các phần tiếp theo tốt hơn. III - NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU - Nghiên cứu sách giáo khoa, sách giáo viên, vở bài tập của môn Toán 4. Chương trình môn Toán 2000 và chương trình các tiết để tìm hiểu nội dung, các dạng bài tập, cách giải các bài toán về tìm 2 số. - Tìm hiểu thực trạng dạy tìm 2 số trong nhà trường tiểu học, những khó khăn vướng mắc của giáo viên và học sinh trong quá trình thực hiện dạy tìm 2 số đặc biệt là các bài nâng cao, chọn lọc. - Nghiên cứu và tham khảo các sách nâng cao, các tài liệu có liên quan như: Toán Tuổi Thơ, tạp chí Thế giới trong ta, Các bài thi Violympic, các chuyên san của Tạp chí giáo dục - Tham khảo ý kiến đồng nghiệp, các phụ huynh và những người có tâm huyết với sự nghiệp trồng người. IV. PHẠM VI NGHIÊN CỨU - Đề tài này tôi đã nghiên cứu và áp dụng qua thực tế giảng dạy tại lớp 4A : Trường Tiểu học Khai Thái – Phú Xuyên - Thành phố Hà Nội. - Dạy học sinh nhận biết các dạng toán tìm 2 số, từ đó phân dạng chính xác rồi giải theo hướng giải của từng dạng. Từ dạng cơ bản hướng dẫn học sinh kĩ năng nhận dạng các bài toán phức tạp hơn và quy về dạng toán cơ bản theo các dạng đó được học. - Theo dõi quá trình phát triển của học sinh, khảo sát, nghiên cứu tài liệu để từ đó rút kinh nghiệm cho thực nghiệm và lí luận. - Xây dựng các giải pháp trong khuôn khổ cho mỗi dạng toán. Tr­êng tiÓu häc Khai Th¸i - Trang 5 - vò thÞ th¶o
6. .Mét sè biện ph¸p rÌn cho häc sinh líp 4 gi¶I bµi to¸n t×m hai sè b»ng ph­¬ng ph¸p s¬ ®å ®o¹n th¾ng V. ĐỐI TƯỢNG- THỜI GIAN NGHIÊN CỨU 1. Đối tượng nghiên cứu. Học sinh khối 4 – Cụ thể là lớp 4A Trường Tiểu học Khai Thái . Các phương pháp chỉ đạo của ban giám hiệu. 2. Thời gian nghiên cứu: Từ tháng 9 năm 2013 đến tháng 5 năm 2014. VI. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Trong qua trình nghiên cứu, tôi đã áp dụng một số phương pháp sau: 1. Phương pháp nghiên cứu tài liệu : - Đọc các tài liệu sách, báo, tạp chí giáo dục, tư liệu tham khảo trên thư viện giáo án điện tử và các nội dung có liên quan đến dạng toán Tìm hai số bằng sơ đồ đoạn thẳng. - Tổng hợp các kiến thức về dạng toán : Tìm hai số bằng sơ đồ đoạn thẳng. 2. Phương pháp nghiên cứu thực tế : Tổ chức dự giờ các đồng chí giáo viên dạy lớp 4. Từ đó phát hiện ra giáo viên và học sinh thường gặp những khó khăn gì trong giờ học .Sau tiết dạy tiến hành rút kinh nghiệm trao đổi ý kiến về nội dung tiết dạy và tạo điều kiện giúp đỡ giáo viên và học sinh để dạy và học được tốt hơn . 3.Phương pháp thực nghiệm : -Tìm hiểu thực trạng, trao đổi thông qua dự giờ, khảo sát chất lượng của học sinh nhằm kiểm chứng tính khả thi . - Tiến hành dạy thực nghiệm để thăm dò ý kiến đã đưa ra . 4. Phương pháp tổng kết rút kinh nghiệm. Qua mỗi tiết dạy, mỗi chuyên đề chúng tôi đã đánh giá nhận xét những mặt đã làm được những mặt còn tồn tại để bổ sung và xây dựng kế hoạch được hoàn thiện hơn . Trong các phương pháp trên, khi nghiên cứu tôi vận dụng hài hoà các phương pháp để biện pháp của mình đạt kết quả tối ưu nhất, đồng thời luôn chú trọng 5 giải pháp sau: 1 – Đổi mới nhận thức, trong đó chú trọng khả năng chủ động của học sinh. Tr­êng tiÓu häc Khai Th¸i - Trang 6 - vò thÞ th¶o