SKKN Hướng dẫn học sinh Lớp 3 học tốt các dạng toán về chu vi, diện tích hình vuông, hình chữ nhật

Nội dung text: SKKN Hướng dẫn học sinh Lớp 3 học tốt các dạng toán về chu vi, diện tích hình vuông, hình chữ nhật

1. PHẦN THỨ NHẤT: ĐẶT VẤN ĐỀ Trong những năm gần đây công tác giáo dục luôn luôn được Đảng và nhà nước ta đặc biệt quan tâm. Nghị quyết của Đảng đã chỉ rõ “Giáo dục là quốc sách hàng đầu”. Mà đặc trưng của giáo dục là “Trồng người”. Con người đó phải là những con người có ý thức cộng đồng và phát huy tính tích cực của cá nhân làm chủ tri thức khoa học và công nghệ hiện đại. Là những người thừa kế xây dựng xã hội chủ nghĩa. Hơn nữa, Trường Tiểu học là cơ sở giáo dục của bậc tiêu học, bậc học nền tảng của hệ thống giáo dục quốc dân. Đây là bậc học góp phần rất quan trọng trong việc đặt nền móng cho việc hình thành nhân cách của học sinh. Trên cơ sở đó cung cấp những tri thức khoa học về tự nhiên và xã hội để phát triển năng lực nhận thức và hoạt động thực tiễn. Trong các môn học ở tiểu học cùng với môn Tiếng Việt thì môn Toán chiếm một vị trí quan trọng vì: Toán học với tư cách là một khoa học nghiên cứu về một số mặt thế giới thực, có một hệ thống kiến thức cơ bản và phương pháp rất cần thiết để học tốt các môn khác. Môn Toán có khả năng để phát huy tư duy logic, bồi dưỡng và phát triển những thao tác trí tuệ cần thiết Góp phần giáo dục ý chí tốt đẹp như: cần cù, kiên trì, ý thức vượt khó. Nhằm đào tạo học sinh thành những con người có nhân cách phát triển toàn diện. Xuất phát từ những vấn đề trên và trên cơ sở thực tế của trường Tiểu Học Phú Lai, qua thực tế giảng dạy lớp 3 tôi nhận thấy các em thường gặp một số khó khăn trong tính chu vi, diện tích hình vuông, hình chữ nhật và dễ nhầm lãn khi tính chu vi, diện tích hình vuông, hình chữ nhật ở nhiều dạng bài tập khác nhau. Do vậy tôi đã nghiên cứu, áp dụng sáng kiến: “Hướng dẫn học sinh lớp 3 học tốt các dạng toán về chu vi, diện tích hình vuông, hình chữ nhật ”.
2. PHẦN THỨ HAI: NỘI DUNG 1. Cơ sở khoa học Việc đưa Toán vào nhà trường và coi nó như một môn học quan trọng góp phần giáo dục học sinh thành những con người mới phát triển toàn diện như mục tiêu giáo dục quy định. Với tư cách là một môn học chính trong nhà trường Toán học có thể cung cấp cho học sinh một hệ thống tri thức và phương pháp riêng để nhận thức thế giới. Do vậy trong quá trình học tập ở nhà trường, học sinh cần nắm vững kiến thức Toán học và phương pháp nhận thức đưa đến tri thức đó để có kỹ năng lĩnh hội các tri thức khoa học khác trong cuộc sống. Đối với học sinh Tểu học lần đầu tiên đến trường với hoạt động học là chủ đạo thì việc dạy Toán cho học sinh ngay từ những năm học đầu tiên là vô cùng cần thiết. Vấn đề đặt ra là phải lựa chọn nội dung, phương pháp sao cho phù hợp vớ lứa tuổi của học sinh. Nội dung chương trình Toán ở Tều học hiện nay gồm khá đầy đủ kiến thức về: Số học, hình học, đại lượng, giải toán. Về phương pháp giảng day theo tinh thần đổi mới khi day Toán ở Tiểu học nói chung và dạy học Toán ở lớp 3 nói riêng là tạo ra các tình huống để học sinh tự mình khám phá những mối quan hệ, liên hệ giữa các yếu tố có tính chất khoa học. Học sinh bằng các hoạt động của mình, dưới sự hướng dẫn của giáo viên tự chiếm lĩnh tri thức cho mình. * Việc dạy và học Hình học ở Tiểu học: Sự phát triển của hình học đã trải qua nhiều thời kỳ từ chỗ còn mang tính trực giác kinh nghiệm chưa có lập luận chặt chẽ đến việc nghiên cứu các không gian Toán học và các mô hình không gian đó. Tuy nhiên trong quá trình giảng dạy ở Tiểu học thì các kiến thức về hình học mang ý nghĩa thực của nó mới được coi là bước chuẩn bị cho việc học Hình học. Do vậy ở Tiểu học ki học Hình học vẫn dựa trên cơ sở trực
3. giác, chưa đòi hỏi phải lập luận chặt chẽ. Như vậy việc dạy các yếu tố hình học ở Tiểu học mới chỉ dừng lại ở việc cung cấp cho học sinh những hiểu biết cần thiết về hình dạng, vị trí, kích thước của các vật trong không gian, đồng thời chuẩn bị cho việc học Hnh học ở các lớp trên. Chính vì đó mà nội dung chương trình hình hoc ở Tiểu học bao gòm giới thiệu một số hình học đơn giản là: Điểm, đoạn thẳng, đường thẳng, đường gấp khúc Một số hình như: Tam giác, tứ giác, hình vuông, hình chữ nhật Các hoạt động hình học củ yếu là vẽ hình, nhận dạng, cắt ghép. Bước đầu làm quen với Toán chu vi, diện tích , thể tích. Mặc dù vẫn khẳng định và chuẩn bị cho việc học hình học một cách có hệ thống nhưng việc dạy hình học ở Tiểu học vẫn thể hiện được hai phương diện của vệc dạy hình học như sau: Phương diện 1: Quan sát và hành động trên các đồ vật, thu thập các thông tin có liên quan nhằm hình thành một số kỹ năng thao tác các đối tượng hình: Vẽ hình, cắt ghép, đo đạc, biến hình. Phương diện 2: Bước đầu trừu tượng hóa dẫn đến mô hình Toán học đồng thời làm quen với ngôn ngữ hình học. Xuất phát từ các quan điểm chỉ đạo và các định hướng đổi mới phương pháp đổi mới dạy học ở Tiểu học, có nhiều giải pháp để triển khai một cách có hiệu quả việc đổi mới phương pháp dạy học. Một số giải pháp có liên quan đến vấn đề nghiên cứu cụ thể là: Dạy cá nhân, dạy học theo nhóm, trò chơi học tập Dù ở hình thức nào thì giáo viên vẫn là người đóng vai trò chỉ đạo, điểu kiển tổ, nhóm cho các hoạt động. Còn dưới sự dẫn dắt của giáo viên học sinh sẽ tìm kiếm, chiếm lĩnh tri thức mới theo khả năng của mình, từ đó phát triển tư duy sáng tạo năng lực kiểm tra và đánh giá. *Tóm lại: Những biện pháp tổ chức dạy học nhằm nâng cao phương pháp dạy hình học ở lớp 3 sẽ có tác dụng tích cực nhằm nâng cao chất lượng dạy học môn Toán ở Tiểu học nói chung và lớp 3 nói riêng.
4. 2. Cơ sở thực tiễn 2.1. Những thuận lợi, khó khăn: 2.1.1. Thuận lợi: - Học sinh trong lớp phần đông các em có ý thức học tập. - Nhà trường tạo điều kiện về tài liệu tham khảo sách hướng dẫn, SGK và các thiết bị dạy học. Đặc biệt có sự quan tâm giúp đỡ của ban lãnh đạo nhà trường, tổ chuyên môn và của đồng nghiệp. 2.1.2. Những khó khăn: Giáo viên cảm thấy vất vả khi dạy mảng kiến thức này. Học sinh hay nhầm lẫn sang cách tính chu vi, diện tích và ngượi lại của một số hình khi mở rộng Học sinh hay nhầm lẫn tên đơn vị do diện tích với tên đơn vị đo chu vi. 2.2. Những cơ sở để nảy sinh sáng kiến: Tìm hiểu nội dung chương trình SGK Toán 3 và một số phương pháp Toán thường được sử dụng ở Tiểu học. SGK Toán 3 gồm những nội dung chủ yếu: + Số học. + Đại lượng và đo đại lượng. + Yếu tố hình học. + Yếu tố thống kê. + Giải toán. Từ thực trạng của việc dạy và học môn Toán trong nhà trường Tiểu học cũng như để phù hợp với nhu cầu đổi mới phương pháp dạy học hiện nay, vấn đề đổi mới phương pháp dạy học môn Toán nảy sinh, thu hút sự quan tâm của nhiều nhà sư phạm, giáo dục. Định hướng đổi mới của dạy
5. học Toán cũng thống nhất với định hướng đổi mới nói chung nhằm tích cực hoá hoạt động học tập của học sinh khơi dậy và phát triển khả năng tự học, nhằm hình thành cho học sinh tư duy tích cực, độc lập sáng tạo, nâng cao năng lực phát hiện, giải quyết vấn đề rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn, tác động đến tình cảm, tạo niềm vui, hứng thú học tập cho học sinh, đổi mới dạy học Toán cần thể hiện các đặc trưng của dạy học tích cực, bao gồm: - Dạy thông qua tổ chức các hoạt động của học sinh. - Dạy học chú trọng rèn luyện phương pháp tự học. - Tăng cường học tập cá thể, phối hợp học tập hợp tác. - Phát triển năng lực tự đánh giá. Để hoàn thành mục đích dạy học Toán thì các phương pháp và kỹ thuật dạy Toán có vai trò rất quan trọng, phương pháp dạy học được hiểu là cách thức hoạt động và giao lưu cần thiết của vai trò nhằm đạt được các mục đích dạy học. Như vậy, hoạt động của thầy cô có tác dụng định hướng cho hoạt động của trò nên trong cả quá trình dạy mỗi hoạt động của trò nên trong cả quá trình dạy mỗi hoạt động cần phải gắn với những mục đích nhất định. 2.3. Thực trạng việc tiếp thu hình học của học sinh tiểu học: Trong quá trình học tập, học sinh chưa phân biệt các khái niệm về đường thẳng, chu vi, diện tích khác nhau nư thế nào. - Biểu tượng về diện tích đối với học sinh Tiểu học là khái niệm vừa trừu tượng vừa khó hiểu đối với học sinh, chính vì vậy mà khi dạy về các tiết học này giáo viên khó diễn tả trên một số hình vẽ gợi ý của sách giáo khoa do đó học sinh khó hình dung được khái niệm này sau khi giáo viên nêu nội dung.
6. 2.4. Kết quả khảo sát đầu năm: TS học Kết quả bài kiểm tra khảo sát đầu năm Lớp sinh Giỏi Khá T.Bình Yếu Kém 3A 23 0 3 5 10 5 3B 22 0 2 3 15 2 3. Các biện pháp cụ thể Trước những thuận lợi, khó khăn chủ quan, khách quan và thực trạng của việc tiếp thu kiến thức hình học trong chương trình Bậc Tiểu học nói chung của học sinh trưởng Tiểu học phú Lai nói riêng. Tôi đã tiến hành khảo sát, lập kết hoạch thực hiện các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng giáo dục bộ môn qua các giả pháp cụ thể sau: 3.1. Phương pháp nghiên cứu: Để thực hiện sáng kiến này tôi đã sử dụng các phương pháp nghiên cứu khoa học sau: 3.1.1. Nghiên cứu lý luận: Tôi đã đọc các tài liệu liên quan đến sáng kiến và bằng các phương pháp phân tích, tổng hợp, so sánh kết hợp với minh họa để rút ra vấn đề chung về lý luận, tính chất. Đây là định hướng làm cơ sở để giải quyết các nhiệm vụ nghiên cứu. 3.1.2. Nghiên cứu cấu trúc: Trong chương trình Toán bậc Tiểu học, học sinh sẽ được làm quen với một số khái niệm hình học cụ thể về: 3.1.3. Điều tra, khảo sát thực tiễn: 3.2. Phương pháp điều tra:
7. Là phương pháp nhằm khảo sát các đối tượng nghiên cứu ở một hay nhiều khu vực và ở một hay nhiều thời điểm. Điều tra giáo dục nhằm thu thập rộng rãi các số liệu, hiện tượng để từ đó phát hiện vấn đề cần giải quyết, xác định tính phổ biến, nguyên nhân chuẩn bị cho các bước nghiên cứu tiếp theo. Thông qua việc trao đổi, bàn bạc với giáo viên, học sinh, phụ huynh nhằm nắm bắt thu thập tài liệu thông tin, tình hình thực tiễn có liên quan đến nội dung đề tài cần nghiên cứu. 3.3. Phương pháp quan sát: Là phương pháp thu thập thông tin về đối tượng nghiên cứu bằng cách tri giác trực tiếp đối tượng và cách nhân tố khác có liên quan đến đối tượng. Nó là một hoạt động có mục đích, có kế hoạch và được tiến hành một cách có hệ thống. Quan sát để thu thập thông tin cho ta các tài liệu và thực tiễn để có khả năng khái quát rút ra các quy luật nhằm tổ chức giáo dục cho trẻ cách nắm bắt về bài toán có yếu tố hình học được tốt hơn. Thông qua các giờ dạy trên lớp, các tiết dự giờ của đồng nghiệp có thể quan sát được trực tiếp tình hình học tập của học sinh qua tiết học toán. Nắm được khả năng tiếp thu bài và vệc nắm bắt kiến thức của học sinh qua bài giảng. Đồng thời tiếp thu học hỏi những kinh nghiệm hay của giáo viên và phát hiện ra những hạn chế của giáo giáo viên. 3.4. Phương pháp thực nghiệm: là phương pháp thu nhận thông tin về sự thay đổi số lượng và chất lượng trong nhận thức và hành vi của các đối tượng giáo dục do nhà koa học tác động đến chúng bằng một số tác nhân điều khiển và đã được kiểm tra. - Thực hành kiểm tra để chứng minh tính chân thực của giả thiết vừa nêu để thực nghiệm . Thông qua các tiết dạy để chứng minh cho các biện