SKKN Giúp học sinh Lớp 4 giải tốt các bài toán dạng: Tìm hai số khi biết tổng (hiệu) và tỉ số của hai số đó

Nội dung text: SKKN Giúp học sinh Lớp 4 giải tốt các bài toán dạng: Tìm hai số khi biết tổng (hiệu) và tỉ số của hai số đó

1. SKKN:“ Giúp học sinh lớp 4 giải tốt các bài toán dạng: Tìm hai số khi biết tổng (hiệu) và tỉ số của hai số đó” PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ 1. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI : 1.1 Cơ sở lí luận: - Căn cứ vào nhiệm vụ năm học. - Căn cứ vào yêu cầu cơ bản về kiến thức, kĩ năng môn Toán ở bậc Tiểu học. - Toán học có vị trí rất quan trọng phù hợp với cuộc sống thực tiễn đó cũng là công cụ cần thiết cho các môn học khác và để giúp học sinh nhận thức thế giới xung quanh, để hoạt động có hiệu quả trong thực tiễn. - Khả năng giáo dục nhiều mặt của môn Toán rất to lớn, nó có khả năng phát triển tư duy lôgic, phát triển trí tuệ. Nó có vai trò to lớn trong việc rèn luyện phương pháp suy nghĩ, phương pháp suy luận, phương pháp giải quyết vấn đề có suy luận, có khoa học toàn diện, chính xác, có nhiều tác dụng phát triển trí thông minh, tư duy độc lập sáng tạo, linh hoạt góp phần giáo dục ý trí nhẫn nại, ý trí vượt khó khăn. - Từ vị trí và nhiệm vụ vô cùng quan trọng của môn Toán vấn đề đặt ra cho người dạy là làm thế nào để giờ dạy - học toán có hiệu quả cao, học sinh được phát triển tính tích cực, chủ động sáng tạo trong việc chiếm lĩnh kiến thức toán học. Vậy giáo viên phải có phương pháp dạy học như thế nào? Để truyền đạt kiến thức và khả năng học bộ môn này tới học sinh tiểu học. - Theo chúng tôi các phương pháp dạy học bao giờ cũng phải xuất phát từ vị trí mục đích và nhiệm vụ mục tiêu giáo dục của môn Toán ở bài học nói chung và trong giờ dạy toán lớp 4 nói riêng. Nó không phải là cách thức truyền thụ kiến thức toán học, rèn kỹ năng giải toán mà là phương tiện tinh vi để tổ chức hoạt động nhận thức tích cực, độc lập và giáo dục phong cách làm việc một cách khoa học, hiệu quả cho học sinh tức là dạy cách học. Vì vậy giáo viên phải đổi mới phương pháp và các hình thức dạy học để nâng cao hiệu quả dạy - học. 1.2 Cơ sở thực tiễn: - Từ đặc điểm tâm sinh lý học sinh tiểu học là dễ nhớ nhưng mau quên, sự tập trung chú ý trong giờ học toán chưa cao, trí nhớ chưa bền vững thích học nhưng 1
2. SKKN:“ Giúp học sinh lớp 4 giải tốt các bài toán dạng: Tìm hai số khi biết tổng (hiệu) và tỉ số của hai số đó” chóng chán. Vì vậy giáo viên phải làm thế nào để khắc sâu kiến thức cho học sinh và tạo ra không khí sẵn sàng học tập, chủ động tích cực trong việc tiếp thu kiến thức. - Xuất phát từ cuộc sống hiện tại. Đổi mới của nền kinh tế, xã hội, văn hoá, thông tin đòi hỏi con người phải có bản lĩnh dám nghĩ dám làm năng động chủ động sáng tạo có khả năng để giải quyết vấn đề. Để đáp ứng các yêu cầu trên trong giảng dạy nói chung, trong dạy học Toán nói riêng cần phải vận dụng linh hoạt các phương pháp dạy học để nâng cao hiệu quả dạy - học. - Hiện nay toàn ngành giáo dục nói chung và giáo dục tiểu học nói riêng đang thực hiện yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học theo hướng phát huy tính tính cực của học sinh làm cho hoạt động dạy trên lớp "nhẹ nhàng, tự nhiên, hiệu quả". Để đạt được yêu cầu đó giáo viên phải có phương pháp và hình thức dạy học để nâng cao hiệu quả cho học sinh, vừa phù hợp với đặc điểm tâm sinh lí của lứa tuổi tiểu học và trình độ nhận thức của học sinh. Để đáp ứng với công cuộc đổi mới của đất nước nói chung và của ngành giáo dục tiểu học nói riêng. - Trong chương trình môn Toán tiểu học, giải toán có lời văn giữ một vai trò quan trọng. Thông qua việc giải toán các em thấy được nhiều khái niệm toán học. Như các số, các phép tính, các đại lượng, các yếu tố hình học đều có nguồn gốc trong cuộc sống hiện thực, trong thực tiễn hoạt động của con người, thấy được mối quan hệ biện chứng giữa các sự kiện, giữa cái đã cho và cái phải tìm. Qua việc giải toán đã rèn luyện cho học sinh năng lực tư duy và những đức tính của con người mới. Có ý thức vượt khó khăn, đức tính cẩn thận, làm việc có kế hoạch, thói quen xét đoán có căn cứ, thói quen tự kiểm tra kết quả công việc mình làm, óc độc lập suy nghĩ, óc sáng tạo, giúp học sinh vận dụng các kiến thức, rèn luyện kỹ năng tính toán, kĩ năng ngôn ngữ. Đồng thời qua việc giải toán của học sinh mà giáo viên có thể dễ dàng phát hiện những ưa điểm, thiếu sót của các em về kiến thức, kĩ năng, tư duy để giúp học sinh phát huy những mặt đạt được và khắc phục những mặt thiếu sót. Chính vì vậy việc đổi mới phương pháp dạy toán có lời văn ở cấp tiểu học chung và lớp 4 nói riêng là một việc rất cần thiết mà mỗi giáo viên tiểu học cần phải nâng cao chất lượng học toán cho học sinh. 2
3. SKKN:“ Giúp học sinh lớp 4 giải tốt các bài toán dạng: Tìm hai số khi biết tổng (hiệu) và tỉ số của hai số đó” Qua kết quả khảo sát cho thấy kĩ năng giải các bài toán có lời văn của các em còn rất nhiều hạn chế. Chính vì thực trạng này đặt ra cho mỗi người giáo viên lớp 4 chúng tôi là dạy giải toán có lời văn như thế nào để nâng cao chất lượng dạy - học. Với những lí do trên tổ 4 chúng tôi mạnh dạn chọn chuyên đề: “ Giúp học sinh lớp 4 giải tốt các bài toán dạng: “Tìm hai số khi biết tổng (hiệu) và tỉ số của hai số đó” 2. Mục đích của việc nghiên cứu sáng kiến kinh nghiệm : Khi tôi nghiên cứu đề tài này nhằm mục đích : - Mở rộng và nâng cao hiểu biết của bản thân về dạng toán: “ Tìm 2 số khi biết tổng (hiệu) và tỉ số của hai số đó”, áp dụng cho phường pháp giảng dạy đạt hiệu quả tốt. - Giúp học sinh lớp 4 giải tốt dạng toán trên. Từ đó có thể liên hệ sang các dạng loại khác. - Giúp học sinh lớp 4 có hứng thú học môn toán, không “ sợ toán” khi gặp các bài toán khó. Từ đó phát huy vai trò tích cực của học sinh trong giờ toán, phát hiện và bồi dưỡng kịp thời những mầm non năng khiếu toán học. 3. Đối tượng nghiên cứu : - Học sinh lớp 4, cụ thể là lớp 4A1 Trường tiểu học Phương Trung I 4. Khảo sát thực hiện : Qua việc khảo sát thực tế tôi thấy việc giải tốt các bài toán dạng “Tìm hai số khi biết tổng ( hiệu ) và tỉ số của hai số đó” cho học sinh không phải ngày một ngày hai mà ta có ngay kết quả được. Đó là cả một quãng thời gian dài kiên trì, bền bỉ mới làm được. Chính vì vậy tôi đã xác định được việc giải tốt các bài toán dạng “Tìm hai số khi biết tổng ( hiệu ) và tỉ số của hai số đó” cho học sinh là một việc rất cần thiết. 5. Phương pháp nghiên cứu: 3
4. SKKN:“ Giúp học sinh lớp 4 giải tốt các bài toán dạng: Tìm hai số khi biết tổng (hiệu) và tỉ số của hai số đó” Để đạt được mục đích Đổi mới phương pháp dạy giải toán có lời văn ở lớp 4 với dạng bài toán: "Tìm hai số khi biết tổng (hiệu) và tỷ số của hai số đó" cho học sinh tôi đã sử dụng một số phương pháp sau: . Thu thập tài liệu, nghiên cứu những tài liệu có liên quan đến đề tài, tìm hiểu sách giáo khoa Toán 4, sách giáo viên. . Phương pháp điều tra khảo sát thực tế, phỏng vấn và trao đổi trực tiếp học sinh, giáo viên dùng phiếu thăm dò, dự giờ đối chiếu . Phương pháp trao đổi và toạ đàm với đồng nghiệp. . Kiểm tra đánh giá sau thực nghiệm. . Dạy thực nghiệm .6. Phạm vi và kế hoạch nghiên cứu: Thời gian từ tháng 9 năm 2014 đến tháng 4 năm 2015. * Tháng 9: Chọn đề tài và tìm hiểu đề tài. * Tháng 10: Tìm hiểu thực trạng. * Tháng 11,12: Tìm hiểu biện pháp để dạy cho học sinh có hiệu quả. * Tháng 1,2,3 : Tiến hành thực nghiệm. * Tháng 4: Điều tra, khảo sát kết quả thực hiện, hoàn chỉnh số liệu, viết đề cương. Hoàn thành đề tài. PHẦN II: NHỮNG BIỆN PHÁP ĐỔI MỚI ĐỂ GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ I. Những nội dung lí luận có liên quan trực tiếp đến vấn đề nghiên cứu tổng kết kinh nghiệm 1. Vài nét khái quát về tình hình địa phương và nhà trường 1.1 Đặc điểm. a. Thuận lợi: 4
5. SKKN:“ Giúp học sinh lớp 4 giải tốt các bài toán dạng: Tìm hai số khi biết tổng (hiệu) và tỉ số của hai số đó” Nhân dân xã Phương Trung có truyền thống hiếu học. Giao thông những năm gần đây đi lại đã dễ dàng, thuận tiện. Phong trào giáo dục của nhà trường tiểu học Phương Trung I những năm gần đây có nhiều khởi sắc. Cơ sở vật chất đầy đủ, cơ ngơi nhà trường đàm bảo xanh – sạch – đẹp. Nhà trường đã được tái công nhận trường tiểu học đạt chuẩn Quốc gia giai đoạn 1, cơ quan Văn hóa, trường học thân thiện – học sinh tích cực. Đội ngũ giáo viên có chuyên môn, nhiệt tình, tinh thần trách nhiệm cao trong công tác. b. Khó khăn: Năm học 2014 – 2015 trường Tiểu học Phương Trung I toàn trường có 727 em học sinh, nằm rải rác ở bốn thôn: Thôn Tây Sơn, Thôn Chung Chính, Thôn Liên Tân, thôn Quang Trung. Đời sống nhân dân còn chưa cao. Cha mẹ các em hầu hết la làm nghề nông, điều kiện kinh tế còn gặp khó khăn nên điều kiện quan tâm việc quan tâm, chăm lo đến việc học hành, đặc biệt việc quan tâm đến đọc viết cho con em còn nhiều hạn chế, chưa thực sự chú trọng. 2. Vị trí , vai trò của Toán có lời văn trong chương trình lớp 4. Toán có lời văn giữ một vị trí quan trọng trong chương trình toán 4: Góp phần hệ thống hoá về củng cố có kiến thức, kỹ năng về số tự nhiên, phân số, yếu tố hình học và 4 phép tính (+, - , x, : ) với các số đã học làm cơ sở để học tiếp ở lớp 5 và nó đặt nền móng cho quá trình đào tạo tiếp theo ở các cấp học cao hơn, nó hình thành kỹ năng tính toán, giúp học sinh nhận biết được những mối quan hệ về số lượng, hình dạng không gian của thế giới hiện thực, hình thành phát triển hứng thú học tập và năng lực phẩm chất trí tuệ của học sinh ngay từ góp phần phát triển trí thông minh, óc suy nghĩ độc lập, linh hoạt sáng tạo. Kế thừa giải toán ở lớp 1, lớp 2, lớp 3, mở rộng, phát triển nội dung giải toán phù hợp với sự phát triển nhận thức của học sinh lớp 4. 3. Nội dung giải toán có lời văn lớp 4 Toán có lời văn giữ một vị trí đặc biệt trong chương trình toán 4 bao gồm các dạng toán điển hình: - Tìm số trung bình cộng 5
6. SKKN:“ Giúp học sinh lớp 4 giải tốt các bài toán dạng: Tìm hai số khi biết tổng (hiệu) và tỉ số của hai số đó” - Tìm 2 số khi biết tổng và hiệu của 2 số đó - Tìm 2 số khi biết tổng và tỉ số của 2 số đó. - Tìm 2 số khi biết hiệu và tỉ số của 2 số đó. - Bài toán về đại lượng tỉ lệ thuận - Bài toán về đại lượng tỉ lệ nghịch - Bài toán có nội dung hình học (chu vi, diện tích hình chữ nhật, hình vuông) Nội dung giải toán được sắp xếp hợp lý đan xen với nội dung hình học (diện tích, chu vi hình vuông, hình chữ nhật ) và các đơn vị đo lường, đo diện tích nhằm đáp ứng với mục tiêu của chương trình toán 4. Ngoài ra nội dung các bài toán ở lớp 4 đã chú ý đến tính cập nhật, gắn liền với tình huống trong đời sống, gần gũi với trẻ, đã tăng cường tính giáo dục cho học sinh. II. Thực trạng vấn đề nghiên cứu 1. Khảo sát thực tế - Sau khi trực tiếp giảng dạy các bài toán dạng tổng (hiệu) và tỷ số của học sinh lớp 4,qua khảo sát thực tế, tôi thấy học sinh chưa học tốt dạng toán này. - Điều đó thể hiện qua 4 nguyên nhân sau: *NGUYÊN NHÂN 1: HỌC SINH CHƯA NẮM VỮNG CÁC BƯỚC GIẢI CƠ BẢN CỦA DẠNG TOÁN TỔNG(HIỆU)- TỶ SỐ: Ví dụ 1: Một cửa hàng có 175m vải, trong số đó số mét vải trắng bằng 3/2 số mét vải xanh.Hỏi mỗi loại có bao nhiêu mét vải? Một số học sinh giải như sau : Tóm tắt: Vải trắng: Vải xanh: 6