SKKN Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học môn Toán Lớp 5

Nội dung text: SKKN Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học môn Toán Lớp 5

1. MỤC LỤC Phần I: ĐẶT VẤN ĐỀ Trang 1 I - Lý do chọn đề tài. II - Mục dích nghiên cứu. III - Phạm vi nghiên cứu. IV - Phương pháp nghiên cứu. Phần II: NỘI DUNG Trang 3 I - Cơ sở lý luận. II - Cơ sở thực tiễn. Phần III: KẾT QUẢ ÁP DỤNG TRONG NĂM HỌC 2010 – 2011 Trang 16 Phần IV: KẾT LUẬN Trang 17 1
2. PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ I – LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI Đối với ngành giáo dục đào tạo Công nghệ thông tin có tác dụng mạnh mẽ, làm thay đổi nội dung và phương pháp dạy học. Mặt khác ngành giáo dục và đào tạo đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp nguồn nhân lực cho Công nghệ thông tin. Hơn nữa, Công nghệ thông tin là phương tiện để giúp chúng ta hòa nhập toàn thế giới trong mọi lĩnh vực. Chính vì xác định được tầm quan trọng đó nên năm học 2010 - 2011 ngành Giáo dục đào tạo đã chọn là năm tiếp tục "Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý và giáo dục". Vì vậy việc ứng dụng Công nghệ thông tin vào trường học là việc làm cần thiết và đúng đắn. Trong công tác giảng dạy, Công nghệ thông tin có tác dụng mạnh mẽ, làm thay đổi phương pháp dạy và học. Nhờ đó mà giúp học sinh hứng thú học tập hơn, kết quả là học sinh tiếp thu bài tốt hơn. Ứng dụng Công nghệ thông tin vào tất cả các môn học, đặc biệt là các môn có sử dụng nhiều tranh ảnh, tư liệu phục vụ bài giảng giúp học sinh hiểu và nắm vững kiến thức. Chính vì thế trong những năm gần đây, tôi đã ứng dụng Công nghệ thông tin vào tất cả các môn học. Trong các môn học, tôi thấy môn nào cũng cần thiết song tôi chọn môn Toán lớp 5. Bởi vì môn Toán lớp 5 là môn có nhiều kiến thức, hình ảnh trừu tượng cần minh họa để giúp học sinh dễ tiếp thu kiến thức hơn so với một số môn khác. Đối với bộ môn Toán, ngoài việc sử dụng phần mềm Power Point, Violet vào việc Tìm hiểu kiến thức, luyện tập dưới dạng trò chơi, tôi còn sử dụng các phần mềm trình chiếu mã nguồn mở: OpenOffice.org Impress, Lecture MAKER tạo không khí học tập thoải mái cho học sinh mà đạt hiệu quả cao. Qua quá trình soạn giáo án và giảng dạy tôi đã đúc kết ra một số kinh nghiệm và quyết định chọn đề tài "Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học môn Toán lớp 5". II - MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU: Để thực hiện tốt nhiệm vụ năm học đề ra, cần có sự hoạt động nỗ lực của tất cả các tổ chức, đoàn thể, các cá nhân trong nhà trường. Một trong số đó là giáo viên. Mục đích của đề tài này là: Tìm hiểu về ứng dụng Công nghệ thông tin vào môn Toán lớp 5A, tìm hiểu thực trạng khi đưa Công nghệ thông tin vào giảng dạy môn Toán lớp 5A và đổi mới phương pháp dạy học khi đưa ứng dụng Công nghệ thông tin vào giảng dạy môn Toán lớp 5 góp phần nâng cao hiệu quả dạy học. III - ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU: Với đề tài "Đẩy mạnh ứng dụng Công nghệ thông tin trong dạy học môn Toán lớp 5". Tôi tập trung nghiên cứu đối tượng học sinh lớp 5A trường Tiểu học Phương Sơn là lớp tôi chủ nhiệm trong năm học này. Phạm vi nghiên cứu lớp 5A Trường Tiểu học Phương Sơn năm học 2010 - 2011. III - PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU: Trong quá trình nghiên cứu tôi đã sử dụng các phương pháp nghiên cứu: Theo dõi và kiểm tra đánh giá việc tiếp thu bài của học sinh, đối chiếu với các tiết học không sử dụng công nghệ thông tin. PHẦN II: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ 2
3. I. CƠ SỞ LÝ LUẬN: Do đặc thù của môn học, do quá trình nhận thức của học sinh cần phải gắn với những hình ảnh, hoạt động cụ thể. Vì vậy các phương tiện trực quan rất cần thiết cho quá trình giảng dạy. Đặc biệt là các phương tiện trực quan sinh động, rõ nét sẽ thu hút được sự chú ý của học sinh. Trong những tiết học có đồ dùng trực quan đẹp, rõ nét hiển thị dưới các dạng khác nhau, phù hợp với thực tế học sinh dễ dàng tiếp thu kiến thức hơn, nhớ lâu hơn. Đối với môn Toán ở bậc Tiểu học thì môn Toán lớp 5 là một trong những môn cần có nhiều đồ dùng trực quan đa dạng để dẫn dắt học sinh tiếp thu bài, thực hành bài tập nhanh và hiệu quả. Mặc dù bộ đồ dùng dạy toán đã được cung cấp nhưng còn hạn chế. Bởi vì chỉ có một số hình để hướng dẫn học sinh tìm hiểu bài học. Phần Thực hành luyện tập chỉ có một số hình vẽ hoặc tranh ảnh để minh họa cho một số bài. Những hình ảnh trực quan còn hạn chế. Nếu những con số, những hình vẽ, những bài toán được đưa lên màn hình lớn với sự nhấn mạnh bằng cách đổi màu, gạch chân, cắt ghép hình sẽ có hiệu quả hơn. Đó chính là nguyên nhân của việc ứng dụng Công nghệ thông tin vào giảng dạy môn Toán là cần thiết. II - CƠ SỞ THỰC TIỄN: 1. Về thuận lợi: - Nhà trường đã sớm đầu tư trang thiết bị để đưa ứng dụng Công nghệ thông tin vào đổi mới phương pháp dạy và học từ rất nhiều năm nay. Phong trào ứng dụng Công nghệ thông tin đưa vào giảng dạy và học tập đã thu hút được sự chú ý chủ động tiếp thu kiến thức một cách tích cực của học sinh. Đặc biệt trong năm học này được sự quan tâm của phòng Giáo dục đã đầu tư thêm máy vi tính hỗ trợ cho nhà trường. Nhà trường đã tận dụng ngay và mua sắm bổ sung thêm trang thiết bị như máy tính xách tay, máy ảnh kỹ thuật số, máy chiếu Projector, và nối mạng Internet cho tất cả các máy tính phục vụ nhà trường, phục vụ giảng dạy của giáo viên và học tập của học sinh. Nhà trường luôn tạo điều kiện, động viên giáo viên học tập nâng cao trình độ Tin học. 2. Về khó khăn: - Việc thiết kế giáo án điện tử còn tốn nhiều thời gian. - Giờ học còn phụ thuộc vào nguồn điện, phòng học, ánh sáng. - Mất nhiều thời gian để có một bài giảng bằng các dẫn chứng sôi động trên màn chiếu (Slide) 3. Thực trạng và yêu cầu cần thiết khi thiết kế giáo án điện tử: - Giáo án điện tử đã được nhiều giáo viên đón nhận một cách tích cực, bởi nó tạo ra một không khí học tập sôi nổi, thu hút sự chú ý của học sinh, học sinh thực sự làm chủ trong tiết học. Khi dạy bằng giáo án điện tử giáo viên đỡ vất vả hơn nhiều. Thay bằng các thao tác gắn đồ dùng lên bảng, giáo viên chỉ cần "click" chuột là có. Dạy bằng giáo án điện tử còn giúp học sinh tìm hiểu kỹ hơn kiến thức yêu cầu cần đạt vì có sự hỗ trợ về tư liệu, hình ảnh các nhân vật, những hình ảnh đồng dạng liên quan đến bài học mà bộ đồ dùng, sách giáo khoa không thể hiện được. 3
4. - Khi sử dụng giáo án điện tử giáo viên có thể thiết kế bài học như sách giáo khoa không cần in tranh ảnh tốn tiền, mất thời gian mà hình ảnh lại nhỏ không rõ nét như khi đưa lên màn hình lớn. - Đối với môn Toán, mỗi bài học hay mỗi bài toán ta đưa lên màn hình lớn đều có các đề mục, các hình ảnh, các ý chính giáo viên có nhiệm vụ nhìn vào màn hình giải thích kỹ càng dẫn dắt học sinh tìm hiểu kiến thức sẽ giúp học sinh chú ý hơn. Những bài toán về hình học ta có thể đưa lên màn hình lớn, tô màu những phần cần thiết, cắt ghép hình để rút ra quy tắc và công thức cho mỗi hình, các loại hình hộp được nhìn ở các góc độ khác nhau. Cùng một lúc giáo viên đưa lên bảng sẽ rất vất vả và mất nhiều thời gian. Hoặc khi tóm tắt bài toán hay giới thiệu bài ta cần những hình ảnh phù hợp với đề bài (như hình ảnh hai xe ô tô cùng đi trên một quãng đường, đi ngược chiều với vận tốc khác nhau, kăng-gu-ru, ốc sên, sư tử, mô hình triển khai của hình hộp chữ nhật ) những hình ảnh này ta có thể vẽ, chụp, lấy trên mạng Internet. Hoặc những từ ngữ trọng tâm của bài được đổi màu, hay gạch chân sẽ giúp học sinh hiểu bài hơn, từ đó giải bài toán một cách dễ dàng. Nhưng nếu dạy bằng giáo án điện tử thì chỉ cần thiết kế trong các Slide có đủ nội dung chính. Không cần nói gì soạn nấy mà phải dựa vào nội dung chính để dẫn dắt, nêu câu hỏi gợi ý cho học sinh tìm hiểu bài. Từ đó giúp học sinh có thể vận dụng cho các bài học sau. - Ngoài việc sử dụng phần mềm trình chiếu PowerPoint, phần mềm VioLET, tôi đã sử dụng phần mềm mã nguồn mở: OpenOffice.org Impress, Lecture MAKER vào phần soạn giảng. Bởi vì các phần mềm mã nguồn mở giúp chúng ta có thể chèn hình, bài hát, các phép tính, trò chơi, Video, phục vụ bài học thực hành dưới dạng dung lượng lớn hơn nhiều so với phần mềm trình chiếu Power Point mà không cần phải giảm dung lượng trước khi chèn . Nhưng để không phải tốn thời gian soạn giảng, tôi đã dùng phần mềm trình chiếu Lecture MAKER vì nó có thể nhúng tất cả các phần mềm trình chiếu đã soạn trên Power Point, Flas, Impress đã có sẵn. Giúp chúng ta tiết kiệm thời gian mà không uổng phí công sức soạn giảng trên các phần mềm khác. Đặc biệt phần mềm trình chiếu Lecture MAKER có tất cả các phần thiết kế của các loại phần mềm khác. Chính vì vậy Tôi đã thiết kế giáo án điện tử trên phần mềm mã nguồn mở Lecture MAKER. Thiết kế các trò chơi đa dạng, sinh động giúp học sinh tính toán và phản xạ nhanh từ đó phát triển tư duy cho học sinh. Để đổi mới tôi thường lấy tên trò chơi là "Ai nhanh, ai đúng ?" hoặc "Thử tài đoán nhanh", - Việc đưa ứng dụng Công nghệ thông tin vào giảng dạy có rất nhiều cái lợi cho cả học sinh lẫn giáo viên. Vấn đề đặt ra là phải soạn giáo án như thế nào cho phù hợp thì mới đem lại hiệu quả mong muốn. - Khi thiết kế giáo án điện tử cần chú ý những điều sau: * Về nội dung: Đảm bảo tính chính xác, khoa học, phù hợp với đặc trưng bộ môn và nội dung phương pháp bài dạy. Thể hiện nổi bật được bài học, khơi gợi được tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh trong nhận thức, luyện tập. Cụ thể: + Đảm bảo tính chính xác về nội dung kiến thức, nội dung tư tưởng, chính xác về chính tả, từ ngữ, + Khoa học trong cách thiết kế, trình bày. Các slide không quá nhiều, được thiết kế khoa học, phù hợp với đặc trưng bộ môn, có tác dụng giúp học sinh suy nghĩ, tìm tòi, khám phá, luyện tập. Nội dung các Slide được thiết kế, trình bày sao cho thể hiện 4
5. nổi bật kiến thức, có tính hệ thống, trình tự, logic ; hình thức thẩm mỹ hấp dẫn, giúp học sinh tập trung chú ý, không gây phân tán chú ý của học sinh, phù hợp với phương pháp dạy học tích cực - thể hiện rõ dụng ý dẫn dắt học sinh suy nghĩ, tìm tòi, khám phá + Các phần mềm giáo khoa và các slide, các phim tư liệu (nếu có) làm rõ và thể hiện được sinh động nội dung bài học, đạt hiệu quả cao cho minh họa, khám phá, hệ thống hóa và khắc chốt kiến thức. Ghép nối giữa phần mềm giáo khoa và phim tư liệu khéo léo, phù hợp trình tự bố cục, logic bài học. Tùy bài chọn phần mềm ứng dụng và các slide chữ, slide hình, slide sơ đồ cho phù hợp. Nội dung và dữ liệu trong các slide phải đảm bảo minh họa, khắc chốt hoặc hệ thống hóa được kiến thức (đặc biệt phần trọng tâm bài), hướng dẫn học sinh tìm tòi, khám phá bài học. Phần mềm ứng dụng đạt hiệu quả cao và sinh động trong thể hiện kiến thức và dẫn dắt học sinh xây dựng bài học. + Trắc nghiệm sinh động, đạt hiệu quả củng cố, luyện tập, đánh giá kết quả tiết học. * Về hình thức: Trình bày thẩm mỹ, rõ nét, dễ hiểu, dễ nắm, kích thích được sự hưng phấn, tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh. Không làm học sinh mất tập trung vào bài học. Cụ thể: + Hình và chữ phải rõ, nét, cỡ chữ đủ lớn để xem, gọn lời, trình bày đẹp và có tính trực quan, thể hiện nổi bật được kiến thức. + Các hiệu ứng hình ảnh, màu sắc, âm thanh, chuyển động được sử dụng có mức độ, hợp lý, không bị lạm dụng, không quá tải đối với học sinh, không gây nhiễu loạn làm mất tập trung vào bài học. Các hiệu ứng không làm học sinh phân tán chú ý, không quá nhiều, sử dụng có cân nhắc đến ảnh hưởng bất lợi của nó. Ví dụ: Hay cho con chữ xuất hiện lẻ tẻ, rời rạc, chuyển động bay bướm, vòng vèo, chậm chạp - các dòng chữ chuyển động quá cầu kỳ hoặc rời rạc, lừ đừ. Màu sắc sặc sỡ, lòe loẹt ; âm thanh ồn ào chối tai khi chuyển slide hoặc đánh dấu trắc nghiệm. Phối màu không khoa học khiến các dòng chữ mờ nhạt, khó nhìn: Hình ảnh và màu sắc làm nền sặc sỡ, chữ màu vàng nhạt ; hoặc nền màu vàng nhạt, chữ màu vàng nâu làm nền sặc sỡ, chữ màu vàng nhạt ; hoặc nền màu vàng nhạt, chữ màu vàng (nâu) dẫn đến khó thấy chữ. 4. Cách thiết kế một số slide bài giảng điện tử Toán lớp 5: Bài: Thể tích của một hình Trong Power Point tôi thiết kế 7 Slide để nhúng vào Lecture MAKER. Trong Lecture MAKER tôi thiết kế 4 Slide: Một Slide bài cũ, một Slide bài mới nhúng từ Power Point, một Slide bài tập trắc nghiệm để củng cố bài, một Slide dặn dò. Trong các Slide Bài cũ và dặn dò tôi tạo các nút nhấn để khi nhìn vào đỡ rối mắt, mà chỉ đến lúc cần hiển thị chỉ việc "click" chuột vào nút nhấn là có dữ liệu như mong muốn. Sau đây là một số Slide chính trong bài: - Slide thứ nhất: Tôi thiết kế để giới thiệu bài. Tôi đã đưa ra một số hình có kích thước, dạng khác nhau để giới thiệu đề bài. 5