Sáng kiến kinh nghiệm Tìm hiểu màu sắc, cách sử dụng màu sắc giúp học sinh học tốt phân môn vẽ tranh

Nội dung text: Sáng kiến kinh nghiệm Tìm hiểu màu sắc, cách sử dụng màu sắc giúp học sinh học tốt phân môn vẽ tranh

1. PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ I. Lý do chọn đề tài. Màu sắc! Hai chữ màu sắc nó có sức nặng đến mức nào. Bạn có tin cuộc sống của chúng ta không gọi là cuộc sống nếu thiếu màu sắc không?. Màu sắc giúp chúng ta phân biệt vạn vật. Màu sắc cho mọi vật đẹp hơn, cuộc sống thêm tươi vui và trở nên có ý nghĩa. Chúng ta thử hình dung thế giới này không có màu sắc thì cuộc sống sẽ vô vị và tẻ nhạt đến chừng nào. Sẽ không còn trong chúng ta những cảm nhận,ấn tượng khác nhau của sáng, trưa, chiều tối, không còn mùa xuân, hạ, thu, đông. Không còn những trang phục màu sắc khác nhau. Thể hiện sở thích, cá tính mỗi người đường phố không còn lấp lánh những ánh đèn màu, sẽ không còn hình ảnh. Thế giới nếu như thế quả thật là vô vị, còn trong nghệ thuật, thật khó tưởng tượng người ta sẽ học - dạy - phê bình - thường thức, so sánh các nền mĩ thuật khác nhau ra sao nếu không có yếu tố màu sắc trong trong tác phẩm . Màu sắc là tiếng nói quan trọng biểu hiện tư tưởng, tình cảm của họa sĩ. Gợi cho người xem những cảm giác khác nhau: Vui tươi, rực rỡ, êm ái, dịu dàng hay buồn thương, nhớ nhung man mác, Trước tầm quan trọng lớn lao của màu sắc tôi muốn nghiên cứu đề tài này để vừa giúp cho bản thân có thêm nhiều kiến thức, góp phần thêm yêu, cảm nhận nghệ thuật tinh tế hơn, hiểu giá trị nghệ thuật trong các tác phẩm. Song Song với điều đó tôi muôn góp phần vào các bài giảng có liên quan cung cấp cho học sinh không chỉ là kỹ năng, trong học tập mà còn là sự cảm nhận tâm hồn trước cái đẹp của nghệ thuật. Ngay từ những bài học đầu tiên thật đơn giản ở các em như: Tô theo màu sắc của tranh có sẵn rồi đến, tìm màu tô theo ý thích. Vẽ tranh đề tài (trong đó có cả hình ảnh, màu các em tự sáng tạo). Tiếp đó là thường thức mĩ thuật các em tập nêu những nhận xét, cảm xúc của mình trước tác phẩm. 1
2. Vì vậy đề tài tìm hiểu màu sắc cách sử dụng màu sắc giúp học sinh học tốt phân môn vẽ tranh hết sức cần thiết. II. Mục đích nghiên cứu. - Để giáo viên cộng đồng hiểu rõ màu sắc, cách sử dụng màu sắc. - Vận dụng giúp học sinh học tốt phân môn vẽ tranh ở trường THCS Nguyễn Trãi . III. Nhiệm vụ nghiên cứu. - Tìm hiểu thực trạng dạy và học phân môn vẽ tranh nói riêng và môn Mĩ Thuật nói chung ở trường THCS Nguyễn Trãi . - Tìm hiểu về màu sắc, cách sử dụng màu sắc trong tranh vẽ - Vận dụng giúp học sinh học tốt phân môn vẽ tranh. IV. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu. 1. Đối tượng - Màu sắc, cách sử dụng màu sắc. - Phân môn vẽ tranh. 2. Phạm vi nghiên cứu - Trường THCS Nguyễn Trãi - IaDom - Đức Cơ - Gia Lai V. Phương pháp nghiên cứu. Trong quá trình thực hiện đề tài này, tôi đã sử dụng những phương pháp sau đây : 1. Phương pháp tìm hiểu tài liệu: 2. Phương pháp điều tra phỏng vấn. 3. Diễn giải thực tế. 4. Dạy thực nghiệm. 5. So sánh chứng minh. 2
3. PHẦN II: NỘI DUNG I. Cơ sở lý luận: Mĩ thuật là bộ môn rất cần thiết đối với học sinh THCS, nó cung cấp cho các em nắm được những hiểu biết cơ bản về cái đẹp, biết thưởng thức cái đẹp trong cuộc sống. Ngoài ra dạy Mĩ thuật để hướng các em đến cái đẹp nhưng phải làm sao để cho mỗi bài học của học sinh phải sinh động, có vẻ đẹp khác nhau về bố cục, màu sắc, đường nét. Dạy môn Mĩ thuật đồi hỏi sự sáng tạo của giáo viên trong quá trình lên lớp. Đặc biệt với phân môn vẽ tranh, học sinh được bộc lộ nhiều và rõ nhất. Qua bài vẽ của học sinh giáo viên có thể nhận thấy khả năng mĩ thuật của học sinh thông qua hình vẽ, màu sắc và cách xây dựng bố cục. Vì vậy, việc giúp học sinh tìm hiểu và cách sử dụng màu sắc trong phân môn vẽ tranh là rất cần thiết. II. Thực trạng dạy và học phân môn vẽ tranh ở trường THCS Nguyễn Trãi: 1. Quan điểm, nhận thức, vai trò của phân môn vẽ tranh trong chương trình Mĩ thuật THCS: - Giáo viên: Đã được tập huấn theo sách, đã nhận thức đúng đắn hơn về đặc điểm của việc dạy Mĩ thuật là “cảm xúc cái đẹp, tạo ra cái đẹp bằng cảm xúc riêng của chính mình”. Giáo viên hiểu rõ về các thuật ngữ chuyên môn Mĩ thuật để dạy đúng, dạy tốt. - Học sinh: Được tiếp xúc với thế giới xung quanh, đề tài vẽ gần gũi với các em. Học sinh dã biết cảm nhận cái đẹp, đa số học sinh đã thể hiện những hiểu biết về cái đẹp vào sinh hoạt, học tập hằng ngày.Học sinh càng yêu mến và trân trọng cái đẹp. 3
4. - Phụ huynh: Một số phụ huynh còn hạn chế về nhận thức môn học mĩ thuật nên còn ít quan tâm đến việc học mĩ thuật của con em. Học sinh đi học còn thiếu đồ dùng học tập. 2. Thực trạng dạy và học của phân môn vẽ tranh: - Thực trạng học phân môn vẽ tranh: Do đặc điểm tâm lý lứa tuổi học sinh còn nhỏ, sự tập trung không cao, kĩ năng vận dụng kiến thức vào thực hành còn hạn chế. Các em vẽ hình tạo nên bố cục mà không chú ý đến các nhóm chính, nhóm phụ. Tuy nhiên, phần lớn các em là con của những gia đình nông dân lao động nên các em đã có cách nhìn chi tiết và cụ thể về dáng và động tác; màu sắc trong cuộc sống - Thực trạng dạy phân môn vẽ tranh: Phân môn vẽ tranh là phân môn khó ( vì nó trừu tượng). Qua thực tế giảng dạy tôi thấy được một số tiết vẽ tranh đề tài chưa thành công được là do một số nguyên nhân: Giáo viên chưa quan tâm đến thực tiễn để học sinh lấy hình ảnh đưa vào bài vẽ. Nên khi dạy tiết vẽ tranh đề tài còn gặp khó khăn về hình ảnh và nhất là màu sắc trong tranh. Màu sắc trong tranh học sinh còn đơn giản, ít màu sắc. III. Một số giải pháp: 1. Tìm hiểu về màu sắc. - Khái niệm về màu sắc: Ánh sáng chiếu rọi là mọi vật có màu sắc và ngược lại trong bóng tối mọi vật điều không có màu. Mắt con người nhận biết được vô vàn màu sắc, và màu sắc luôn biến đổi trong tương quan phong phú bất tận của chúng, dưới tác động của nguồn sáng khác nhau. Mà nguồn sáng khác nhau chủ yếu là ánh sáng mặt trời. Màu sắc xung quanh ta vô cùng phong phú màu sắc thiên nhiên ta thấy màu sắc thay đổi, biển ảo không cùng của biển trời, mây nước, núi non sắc thái muôn màu muôn vẽ của cỏ cây, hoa lá, muông thú và cuộc sống hàng 4
5. ngày mọi vật mọi thứ con người làm ra cũng được điểm tô bằng những màu sắc lôi cuốn hấp dẫn. Trong một ngày ở các thời điểm khác nhau sáng, trưa, chiều tối, hay ở từng mùa màu sắc cũng đều thay đổi mà mỗi chúng ta đều cảm nhận được như: Ánh bình minh rực rở ánh hồng của buổi sáng, hay buổi trưa hè trời xanh lồng lộng, hoàng hôn nhuộm óng sắc vàng .Màu lan tím lan tỏa nơi nơi của buổi tối. Trong các mùa: Mùa xuân sáng sủa tươi non, mùa hè mạnh mẽ rực rỡ, mùa thu đậm đà ấm áp, mùa đông bàng bạc phôi phai, và khi cả khi nắng mưa đều có màu sắc huyền ảo. Vậy màu sắc chính là các màu khác nhau trong thiên nhiên hay màu bản thân từng vật thể mà mắt người cảm nhận được nhờ nguồn sáng. Trong màu sắc chính là sự tồn tại của màu (là tự có của bản thân sự vật VD: màu xanh của lá cây, màu nâu của đất ). Sắc là do sự pha trộn của màu hay bị thay đổi bởi ánh sáng sắc nói lên tính đa dạng phong phú của màu. (VD Đỏ có nhiều đỏ như: Đỏ cờ, đỏ gốc, đỏ gạch, đỏ cánh sen). - Các loại màu sắc: Chúng ta đã biết màu sắc rất đa dạng tồn tại trong thiên nhiên trong vật thể phân biệt được nhờ ánh sáng. Khi phân tích màu của ánh sáng (ánh sáng mặt trời) người ta đã tìm ra màu của ánh sáng là cơ sở chính cho các màu có trong thiên nhiên, nghệ thuật. Trước hết chúng ta tìm hiểu: Các loại màu sắc của ánh sáng: Màu sắc của ánh sáng: Nghiên cứu quang phổ mặt trời người ta tìm ra quy luật của màu sắc nếu quan sát một chùm sáng cho đi quan lăng kính thủy tinh.Chúng ta thấy hiện tượng gọi là “quang phổ” là sự phân tích màu sắc có trong ánh sáng thành 7 năm riêng biệt (rõ rệt nhất là biểu hiện trên cầu vồng)được sắp xếp theo trật tự. Đỏ - Cam - vàng - lục - lam - chàm - tím. 5
6. Trong màu này có 3 màu nguyên chất 4 màu do màu nguyên chất pha trộn ta có thể phân biệt chúng. + Màu gốc: Đỏ - vàng - lam + Màu nhị hợp: Cam - lục - tím + Màu bổ túc: Đỏ - lục, cam - lam, vàng - tím + Màu tương phản VD: Đỏ - vàng ; vàng - xanh lục. + Màu trung tính: Đen, trắng + Màu nóng: Đỏ, vàng, da cam, hồng, nâu + Màu lạnh: Tím , xanh, + Màu nhạt và sắc độ của màu. Màu sắc của thiên nhiên, vật thể: Từ màu sắc của ánh sáng ta tìm đến màu sắc của thiên nhiên nó củng là màu sắc cỏ cây hoa lá, đất nước muông thú màu sắc đồ vật là màu sắc được tạo ra theo ý đồ của con người tất cả đều tồn tại dưới dạng màu của ánh sáng các màu sắc đều tồn tại dưới dạng các màu sắc của ánh sáng. Màu sắc trong nghệ thuật: Cùng với quy luật đó để làm phong phú cho nghệ thuật đưa màu sắc vào tranh các màu sắc trong nghệ thuật không phải là sự phối hợp một cách ngẫu nhiên mà nó là nữa mà đó là nghệ thuật phối hợp, sắp đặt để điều khiển màu sắc theo ý muốn tạo ra hiệu ứng màu sắc vồ cùng hấp dẫn làm thay đổi thế giới tinh thần con người : Cách chia khác của màu sắc. + Màu tường cận là những màu có sắc thái giống nhau VD tường cận màu đỏ là cam, tím đỏ. + Màu bổ túc là những màu khi đặt gần nhau sẽ tạo nên màu sắc đẹp gồm các cặp màu như trên. + Màu tương phản được xem như những màu khác biệt nhau về tính chất có 3 loại màu tương phản. 6
7. . Tương phản về màu sắc như: Đỏ, vàng, lam . Tương phản về sáng tối như: Vàng (sáng), lam (tối). . Tương phản về nóng lạnh như: Đỏ (nóng), lam (lạnh). + Màu trung gian màu trắng, đen, đen dùng để pha vào các màu nhằm tăng thêm độ sáng, tối hay tách viền các màu làm cho màu sáng rõ hay dịu lại. 2. Hướng dẫn học sinh tìm vai trò của màu sắc. - Vai trò của màu sắc trong cuộc sống: Mắt chúng ta giống như một cái Camera, khi chúng ta quan sát các sự vật, hiện tượng bên ngoài, những hình ảnh mà nó ghi nhận được đều được chuyển về não bộ để xử lý. Trong quá trình xử lý hình ảnh thì màu sắc để lại một ấn tượng sâu đậm nhất trong não. Một khi màu sắc in sâu vào tâm trí mỗi cá nhân, nó sẽ hình thành trong mỗi cá nhân một tâm lý suy nghĩ, một tính cách, một tình cảm khác nhau. Ngược lại khi tâm trạng chúng ta buồn hay vui chúng ta lại muốn tìm đến những sự vật cùng tâm trạng ấy. Một người con gái có tính dễ thương rất thích tìm đến những đồ vật màu hồng, trong khi một người lúc nào cũng sống trong tâm trạng u uất lại thích màu đen hơn muốn cho tâm lý, suy nghĩ, tính cách, tình cảm phát triển hài hoà, cũng như thay đổi những ác cảm của mọi người, chúng ta hãy bắt đầu từ việc lựa chọn chuẩn xác những màu sắc trong cuộc sống của mình. Trong cuộc sống rất nhiều hoạt động diễn ra như chọn trang phục, đồ dùng, thương hiệu, biểu tượng, cách bày trí nhà cửa , có bao giờ bạn tự hỏi mình đã làm tốt việc này chưa. Thế giới màu sắc là một thế giới lung linh huyền bí, nếu chúng ta biết nhìn nhận đúng giá trị của nó cuộc đời chúng ta sẽ có những thay đổi thật kỳ diệu. Việc sử dụng hợp lý màu sắc trong cuộc sống còn thể hiện trình độ thẩm mỹ, tâm hồn cảm nhận cái đẹp, tri thức sự sáng tạo của mỗi con người. Con mắt ai tinh tế, tâm hồn ai càng nhạy cảm thì càng cảm nhận sâu sắc về cái đẹp. 7