Sáng kiến kinh nghiệm Giúp học sinh năng khiếu học tốt môn vẽ tranh

Nội dung text: Sáng kiến kinh nghiệm Giúp học sinh năng khiếu học tốt môn vẽ tranh

1. CỘNG HỊA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Độc lập-Tự do- Hạnh phúc ĐƠN YÊU CẦU CƠNG NHẬN SÁNG KIẾN Mã số Kính gửi : Thường trực hội đồng sáng kiến cấp - Tơi ghi tên dưới đây: - Nơi cơng tác : - Trình độ chuyên mơn : đại học mĩ thuật - Là tác giả đề nghị cơng nhận sáng kiến : Giúp học sinh năng khiếu học tốt mơn vẽ tranh - Chủ đầu tư tạo ra sáng kiến : - Lĩnh vực áp dụng sáng kiến : Bồi dưỡng học sinh năng khiếu của trường . - Mơ tả bản chất của sáng kiến : + Thực trạng Mĩ thuật hiện nay là một môn học trong nhà trường. Tuy thời gian thực hiện chưa dài nhưng cũng đủ để chứng minh sự cần thiết đối với việc giáo dục đạo đức nhân cách của các em. Mặc dù vậy môn mĩ thuật ở nước ta vẫn là môn học mới chưa có thời gian tích luỹ kinh nghiệm cho dạy học và tìm tòi, phát hiện những cách thức thực hiện hữu hiệu trong giảng dạy và học tập. Xuất phát từ yêu cầu đổi mới phương pháp giảng dạy theo chương trình sách giáo khoa mới môn mĩ thuật ở trường tiểu học nhằm giúp học sinh phát triển toàn diện. Dạy mĩ thuật không nhằm đào tạo học sinh trở thành hoạ sĩ mà chỉ giáo dục cho các em tính thẩm mĩ với một tư duy lôgic và mĩ thuật đem lại niềm vui cho con người, làm cho mọi học sinh tự nhận ra cái đẹp có ở xung quanh mình gần gũi và đáng yêu, giáo dục mĩ thuật nhằm giúp học sinh tạo ra cái đẹp và thưởng ngoạn nó ngay trong sinh hoạt hằng ngày, dạy mĩ thuật nhằm góp phần tạo nên nhân cách con người mới XHCN Nhưng thực trạng hiện nay việc dạy và học còn gặp nhiều khó khăn với nhiều lý do. Đó là chúng ta chưa thực sự nhận thức một cách đúng đắn về mục tiêu cũng như phương pháp dạy học từ đó dẫn đến việc tuyền đạt kiến thức cũng như kĩ năng vẽ cho học sinh bị hạn chế rất nhiều cho nên không tạo ra
2. được sự hứng thú trong học tập đối với học sinh, các em tiếp thu chậm, thụ động, ít sáng tạo chất lượng học sinh học môn mĩ thuật đạt chưa cao nhất là đối với học sinh năng khiếu . 1. Thuận lợi Được sự quan tâm của ban giám hiệu nhà trường Mơn mĩ thuật được giáo viên chuyên dạy Hằng năm các ngành các cấp tạo điều kiện cho các em tham gia các cuộc thi để các em phát huy năng khiếu , khả năng sáng tạo của mình . 2. Khĩ khăn Trong khi thực hành bài vẽ các em vẽ khơng theo tình tự tiến hành các bước ngẫu hứng , thích vẽ cái gì thì vẽ cái đĩ ít chú trọng đến hình ảnh trước sau . hay hình ảnh chính phụ trong bài vẽ , chưa diễn đạt hết nội dung tranh , màu sắc chưa phù hợp . Giờ học chính khĩa đa số học sinh sử dụng sáp màu, kỹ năng sử dụng màu nước màu bột cịn hạn chế . + Mục đích của sáng kiến Nhằm tìm ra phương hướng phát hiện bồi dưỡng giúp học sinh sinh năng khiếu vẽ được bức tranh với bố cục chặt chẽ , nội dung phù hợp với chủ đề, màu sắc hài hịa giữa mảng chín và mảng phụ vì đĩ là chủ đề của tranh . Rèn luyện về phương pháp xây dựng bố cục và kỹ năng thể hiện tranh . Tạo thĩi quen say mê trong khi làm bài của các em học sinh năng khiếu , xây dựng bố cục, nâng cao khả năng sáng tạo để cĩ nhiều thành cơng trong các cuộc thi vẽ tranh do ngành phát động. + Nội dung của sáng kiến : - Là một giáo viên làm công tác giảng dạy mỹ thuật ở trường tiểu học, tôi thấy việc đề ra một phương pháp tích cực phù hợp với đặc
3. thù của bộ môn là việc làm rất cần thiết. Trong phạm vi bài này, tôi chỉ đề cập đến một phần của bộ môn mỹ thuật, vấn đề đó là: Giúp học sinh năng khiếu học tốt phân mơn vẽ tranh Các bước thực hiện : 1. Cái mới trong hướng dẫn giúp học sinh vẽ tranh Trên cơ sở những kiến thức mà các em đã học trong giờ chính khĩa, những yêu cầu về hình thức phương pháp và lựa chọn nội dung, các em học sinh năng khiếu trong giờ bồi dưỡng cịn phải trãi quá một quá trình nghiên cứu rèn luyện thực hành và thể nghiệm trên những bài tập để làm sáng tỏ những điều đã học mà giáo viên là người trực tiếp hướng dẫn. Trong mỗi tranh đề tài cĩ nhiều nội dung chủ đề khác nhau do đĩ khi giáo viên hướng dẫn cần phải khơi gợi để các em nhận thức và khai thác đề tài theo cảm nhận riêng của mình trong mọi khía cạnh, mọi vấn đề. Con người và cuộc sống rất phong phú, sinh động khơi gợi cho ta nhiều đề tài để vẽ tranh hay vẽ theo đề tài cho trước thì người vẽ hay sáng tác điều thể hiện cảm xúc của mình , tùy theo sự cảm nhận cái đẹp cái hay, của thiên nhiên và hoạt động của con người phù hợp với nhận thức của của từng đối tượng học sinh . Nội dung đặt ra cần phải gần gũi quen thuộc để các em dễ cảm nhận và cĩ rung cảm để bộc lộ khả năng sáng tạo của mình theo từng mức độ khác nhau . VD : Đề tài lễ hội, ngày tết cĩ rất nhiều hình tượng phong phú như : đi chợ tết, thăm ơng bà , nấu bánh chưng, trang trí cành mai, hội làng, chọi trâu . Đề tài sinh hoạt lao động cĩ một số nội dung như : học nhĩm , trơng em giúp mẹ, trưới cây hay cho gà ăn .
4. Đề tài mơi trường cĩ rất nhiều rất nhiều hình tượng để thể hiện phong phú như: dọn sạch rác ở lớp học, buổi lao động ở sân trường, bỏ rác đúng nơi qui định khi đã xác định được nội dung cần tìm hình ảnh yêu thích nhất để thể hiện . 2. Các bước tiến hành vẽ một bức tranh - Cách vẽ tranh là bài lí thuyết tương đối khĩ, khơ khan do đĩ là người giáo viên hướng dẫn và bồi dưỡng học sinh cần trình bày kết hợp với gợi mở phân tích từ việc tìm và chọn nội dung đến hướng dẫn cách vẽ từng bước một. a. Tìm và chọn nội dung : - Trong mỗi đề tài cĩ nhiều nội dung chủ đề khác nhau , mỗi người cĩ thể nhận thức theo ý riêng của mình, trong mọi khía cạnh, mọi vấn đề. - Giáo viên đặt câu hỏi gợi ý để mỗi học sinh tự tìm cho mình một nội dung phù hợp với chủ đề, chọn cách thể hiện nội dung chủ đề đĩ theo cảm nhận riêng . VD : Đề tài sinh hoạt + Đây là bài vẽ tranh với nhiều nội dung phong phú gây đượ cảm hứng đối với người vẽ như vẽ về hoạt động thường ngày, cĩ thể vẽ cả một tập thể học sinh đang lao động trong sân trường, hay cảnh lao động giúp mẹ rửa chén, vẽ cảnh lao động vệ sinh trong lớp học .là những hình ảnh hấp dẫn về đề tài sinh hoạt của học sinh. + Vẽ về đề tài sinh hoạt tuy là một đề tài rất gần gũi đối với học sinh nhưng tìm được nội dung và bố cục đẹp là điều rất khĩ đối với học sinh. Giáo viên phải hướng các em năng khiếu tìm ra những khía cạnh nội dung khơng chỉ phù hợp mà cịn mới lạ và hình thức thể hiện táo bạo mới thốt khỏi sự nhàm chán theo lối mịn quen thuộc. Sinh hoạt học tập của học sinh
5. khơng chỉ ở trong nhà trường, nĩ cịn biểu hiện ở nhiều lĩnh vực ngồi gia đình xã hội. - Giáo viên gợi ý để học sinh kể ra những ấn tượng về nhiều mặt của đề tài nhằm bồi dưỡng cho các em năng lực cảm thụ thẩm mĩ phát hiện từ cuộc sống sinh hoạt hằng ngày, trong sinh hoạt học tập đến cảm hứng sáng tạo. b. Tìm bố cục ( xếp đặt mảng chính, mảng phụ) : -Tìm bố cục cho tranh vậy bố cục là gì ? Bố cục trong hội họa là sự tổng hịa các yếu tố tạo hình như đường nét hình khối , đậm nhạt màu sắc , xếp chúng trong một khuơn khổ nhất định thơng qua cảm xúc của người họa sĩ để tạo ra một giải pháp hợp lí , nêu bậc chủ đề của bức tranh . + Mảng chính là trọng tâm bao giờ cũng lớn hơn mảng phụ và thể hiện rỏ nội dung chủ đề. + Mảng phụ là mảng hỗ trợ tạo nên sự sinh động nhịp nhàng và thế cân bằng cho bố cục. Một bố cục cân đối là bố cục tạo được sự hài hòa giữa mảng chính, mảng phụ, mảng to, mảng nhỏ, mảng xa, mảng gần. * Những điểm cần tránh trong xây dựng bố cục tranh: + Khơng dồn các mảng hình về một phía. + Tránh mảng hình chính quá lớn phá vở bố cục tranh hay mảng chính quá nhỏ tạo sự trống trải rời rạc cho tranh. + Tránh để các đường xiên chéo vào các bức tranh. + Khơng để cho đường chân trời chia đơi tranh thành hai phần bằng nhau. - Những dạng thức bố cục trên thường gây cho người xem cảm giác khĩ chịu, bực bội. Dù cho nội dung tranh rất hay, màu sắc rất đẹp mà bố cục
6. khơng thuận mắt thì bức tranh cũng khơng cĩ giá trị nghệ thuật. Để cĩ bố cục cân đối, thể hiện được nội dung chủ đề và ý tưởng cùa người vẽ, khi tìm bố cục ta cĩ thể dựa trên một số dạng thức bố cục tranh sau đây :  Bố cục dạng hình tháp: - Bố cục dạng hình tháp còn gọi là bố cục hình tam giác. Dạng bố cục này gây cảm giác vững chãi, tin tưởng và khoẻ khoắn, được áp dụng từ lâu đời. Nhiều hoạ sĩ Việt Nam đã áp dụng dạng bố cục này trong các sáng tác của mình. Tuy giống nhau ở dạng thức bố cục nhưng mỗi người đều thể hiện cái riêng của mình ở nội dung và nghệ thuật diễn tả.  Bố cục dạng hình trịn: - Bố cục hình trịn là dạng bố cục cơ bản nĩi đến hình trịn là chúng ta hiểu rằng nĩ là bố cục trọng tâm xoay trịn tạo cảm giác tập trung vào hình tượng và nhân vật diển hình .  Bố cục hình vuơng hay hình chữ nhật: - Là dạng bố cục cĩ mảng trọng tâm nằm trong khung hình vuơng hay hình chữ nhật. . Được các họa sĩ sử dụng xắp xếp hình thể đồng dạng vào tranh . Nĩ vừa cĩ tính nhắc lại các tính chất khái quát của khuơn hình tranh vừa mang ý nghĩa nhấn đậm thêm cho tính chất tổ chức cho con người . Nĩ cĩ tơn ti tật tự cĩ trên dưới ,phải trái ,ngay thẳng cân bằng . Nĩ phù hợp với các loại đề tài , dề cao tính tổ chức xã hội . - Trong hội họa, cĩ rất nhiều hình thức bố cục chứ khơng phải cĩ ba dạng nêu trên. Giới hạn của việc giảng dạy bố cục chỉ là gợi ý, khơng thể nào truyền đạt được hết các dạng thức về phương pháp bố cục trong hội họa. Do vậy khi hướng dẫn giáo viên cần phân tích để thấy rằng muốn thể hiện nội dung tranh cần phải vẽ những gì ? hình vẽ trong tranh phải thể hiện cái động,
7. cái tĩnh của người và cảnh vật như thế nào? Vẽ ở đâu ? ( vẽ cảnh sinh hoạt trong trường hay ở nhà ) Đâu là hình ảnh chính của chủ đề, hình ảnh phụ bổ trợ để làm cho nội dung tranh phong phú, hình ảnh chính phụ phải được quy vào các mảng to, nhỏ để làm rỏ trọng tâm của tranh. Cụ thể là phải hướng cho các em làm sau sắp xếp các hình mảng trong tranh khơng lặp lại, khơng đều nhau cần cĩ mảng trống như nền trời, nền đất sau cho bố cục khong chật chội hoặc quá trống dàn trải cĩ gần cĩ xa. - Chú ý khi giới thiệu tranh minh họa cần chỉ ra đâu là hình ảnh chính đâu là hình ảnh phụ, đâu là mảng chính trong mỗi bức tranh, do đĩ yêu cầu của bố cục cần : + Đẹp về hình thức thể hiện, cảm nhận + Đa dạng về nội dung đề tài và phong phú về cách thể hiện. + Động lại ấn tượng sâu sắc đối với người xem. + Cĩ tính thời đại và sáng tạo độc đáo. c. Vẽ hình vào mảng: - Sau khi chọn được bố cục, ta tiến hành tìm dáng của nhân vật, cảnh vật cho phù hợp với nội dung. Khi tìm cần vận dụng trí nhớ, trí tưởng tượng sáng tạo để xây dựng các nhân vật cho sinh động, tạo được khơng gian và nhịp điệu trong tranh. - Vẽ hình cần tìm hình cho phù hợp với động tác, dáng điệu đúng với các biểu hiện đặc trưng, hình ảnh trong tranh cần phải sinh dộng và cần phải cĩ sự giao lưu với nhau như một sự ăn ý hài hịa về tình cảm và thể chất. - Hình dáng nhân vật cần phải cĩ sự khác nhau, cĩ dáng tĩnh dáng động nhân vật trong tranh nên cĩ sự ăn nhập với nhau hợp lí thống nhất để thể hiện nội dung tranh. d. Vẽ màu