Sáng kiến kinh nghiệm Sử dụng đồ dùng dạy học như thế nào để đạt hiệu quả cao nhất phục vụ đổi mới phương pháp dạy học

Nội dung text: Sáng kiến kinh nghiệm Sử dụng đồ dùng dạy học như thế nào để đạt hiệu quả cao nhất phục vụ đổi mới phương pháp dạy học

1. Sử dụng Đ D D H như thế nào để có hiệu quả cao phục vụ đổi mới PPDH LỜI NÓI ĐẦU Dạy học là một nghề sáng tạo. Người giáo viên khi đứng trên bục giảng luôn gặp những vấn đề và tình huống thật phong phú, đa dạng, đòi hỏi phải có cách sử lý, giải quyết sáng tạo. Trong khi sử dụng đồ dùng dạy học nhiều câu hỏi về nội dung kiến thức, và phương pháp dạy học được đặt ra từ thực tế trên lớp, đòi hỏi mỗi giáo viên phải tìm lời giải đáp nhằm phục vụ cho yêu cầu nâng cao chất lượng giảng dạy. Là một Hiệu phó phụ trách chuyên môn của nhà trường, tôi thấy được việc sử dụng đồ dùng dạy học trong các tiết học là cần thiết đối với sự tiếp thu của học sinh. Nhất là với vấn đề đổi mới phương pháp dạy học hiện nay, trong tôi nảy sinh ý tưởng nâng cao chất lượng dạy và học bằng cách: “ Sử dụng đồ dùng dạy học như thế nào để có hiệu quả cao phục vụ đổi mới phương pháp dạy học.” Đó là một giải pháp bước đầu, nhằm tháo gỡ những vướng mắc về việc sử dụng đồ dùng dạy học trong các giờ học ở trường tôi hiện nay. Chính vì vậy tôi đã mạnh dạn viết đề tài: “Sử dụng đồ dùng dạy học như thế nào để đạt hiệu quả cao nhất phục vụ đổi mới phương pháp dạy học.” Là một trường được sự quan tâm của các cấp lãnh đạo phục vụ tốt cho dạy và học 2 buổi / ngày, nên mỗi giáo viên cần phải theo kịp và nắm bắt được một cách nhanh nhạy về đổi mới phương pháp giảng dạy ở tất cả các bộ môn. Từ đó nhằm nâng cao chất lượng của nhà trường ngày một đi lên. Do thời gian và năng lực có hạn nên những vấn đề đưa ra chắc chắn sẽ có nhiều thiếu sót. Tôi rất mong lĩnh hội được những ý kiến đóng góp của các đồng chí và bè bạn đồng nghiệp, giúp cho đề tài của tôi được tốt hơn và có tác dụng trong việc giáo dục thế hệ trẻ. Xin chân thành cảm ơn!
2. PHẦN 1: NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI. Mục tiêu đào tạo của tiểu học là giúp trẻ phát triển toàn diện, giúp trẻ hình thành những phẩm chất cơ bản của con người, với những vốn kiến thức cơ bản về tự nhiên xã hội làm cho trẻ học lên các cấp học trên được dễ dàng. Một yêu cầu đặt ra: Những nhà quản lý phải làm gì? Làm thế nào trong các hoạt động của nhà trường có chất lượng để “ Sản phẩm” của mình làm nền móng thật vững chắc. Chính vì vậy để nâng cao chất lượng giáo dục trong nhà trường nói chung và bậc tiểu học nói riêng. Hiện nay vấn đề đổi mới phương pháp giảng dạy giáo dục không phải là mối quan tâm của cá nhân nào. Đó là nhiệm vụ chung của toàn xã hội. Nghị quyết của Đảng về cải cách giáo dục năm 1979 đã ghi rõ: “ Sự nghiệp Cách mạng luôn đổi mới vì thế công tác giáo dục cũng phải đổi mới ” Xu hướng chung của sự đổi mới phương pháp giảng dạy ở tiểu học là làm sao để giáo viên không chỉ là người truyền thụ kiến thức mà còn là người tổ chức định hướng cho học sinh hoạt động để học sinh huy động vốn hiểu biết và kinh nghiệm của bản thân vào sự chiếm lĩnh tri thức mới. Vì thế việc cải tiến phương pháp giảng dạy bằng cách tạo ra nhiều hình thức học tập là cần thiết nhằm cuốn hút học sinh say mê hào hứng, tự giác lĩnh hội tri thức, từ đó phát huy năng lực, trí sáng tạo của mỗi học sinh. Xuất phát từ yêu cầu đó mà vấn đề sử dụng đồ dùng dạy học trong các giờ học phục vụ đổi mới phương pháp dạy học được nhiều giáo viên quan tâm. Bởi học sinh tiểu học mới từ mẫu giáo chuyển lên, nên việc thu nhận kiến thức thông qua hình thức “ Học mà chơi – chơi mà học “ rất phù hợp . Mặt khác xuất phát từ nhận thức của học sinh tiểu học là :” Từ trực quan sinh động đến tư duy trừu tượng – từ tư duy trừu đến thực tiễn khách quan “.
3. Vậy làm thế nào để việc sử dụng đồ dùng dạy học có hiệu quả nhất trong các giờ lên lớp phục vụ đổi mới phương pháp dạy học ? Đó là câu hỏi mà người làm công tác quản lý như tôi luôn trăn trở và thực sự lưu tâm chú trọng . Chính vì những lí do trên tôi đã mạnh dạn chọn viết đề tài : “Sử dụng đồ dùng dạy học như thế nào trong các giờ học để có hiệu quả nhất?” Qua đề tài này tôi mong muốn rằng những vấn đề được đề cập tới sẽ góp phần nhỏ vào việc nâng cao chất lượng giảng dạy ở trường tiểu học Khương Thượng nói riêng và các trường tiểu học nói chung . II MỤC TIÊU VÀ NHIÊM VỤ NGHIÊN CỨU. 1 . Mục tiêu: Trên cơ sở nghiên cứu lí luận và thực trạng việc sử dụng đồ dùng dạy học trong các giờ học ở trường Tiểu học Khương Thượng để đề ra những giải pháp hợp lý nhằm nâng cao chất lượng dạy và học góp phần phát triển nhân cách học sinh Tiểu học . 2 . Nhiệm vụ: - Nghiên cứu lí luận của việc sử dụng đồ dùng dạy học ở trường trong các giờ học đạt được kết quả như thế nào ? ( so với những giờ không sử dụng đồ dùng dạy học). - Đề ra những giải pháp để nâng cao chất lượng hiệu quả và áp dụng trong việc sử dụng đồ dùng dạy học trong các giờ học, nhằm phục vụ đổi mới phương pháp dạy học . - Từ đó rút ra kết luận và đưa ra những kiến nghị cụ thể nhằm giúp việc chỉ đạo dạy học có kết quả. III . KHÁCH THỂ, ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU. 1. Khách thể: - Thực trạng và giải pháp cho việc chỉ đạo nâng cao chất lượng dạy học – Sử dụng đồ dùng dạy học trong các giờ học phục vụ đổi mới phuơng pháp dạy học để có hiệu quả cao nhất. 2. Đối tượng:
4. - Nghiên cứu quá trình sử dụng đồ dùng dạy học trong các giờ dạy học ở tất cả 5 khối lớp. 3. Phạm vi nghiên cứu: - Do thời gian nghiên cứu có hạn nên tôi chỉ nghiên cứu việc chỉ đạo sử dụng đồ dùng dạy học trong các giờ lên lớp ở khối: 1 - 2 – 3 – 4 . 4. Giả thuyết khoa học: - Nếu nghiên cứu cụ thể thực trạng việc sử dụng đồ dùng dạy học và đề ra được những giải pháp phù hợp cho việc sử dụng đồ dùng dạy học trong các giờ học thì sẽ góp phần nâng cao hiệu quả giáo dục toàn diện trong trường Tiểu học. 5. Phương pháp nghiên cứu: a.Phương pháp nghiên cứu lý luận : * Thu thập những thông tin lí luận của việc sử dụng đồ dùng dạy học ở tiểu học qua tài liệu . * Triển khai dạy đủ số môn học và đổi mới phương pháp dạy học ở tiểu học Vụ giáo viên – Bộ giáo dục - Đào tạo ). * Tâm lý học ( Bộ giáo dục - Đào tạo ). * Đổi mới nội dung và phương pháp giảng dạy ở tiểu học ( Bồi dưỡng thường xuyên chu kỳ 1997 – 2000 ) . *Các tập san giáo dục Tiểu học . b.Phương pháp nghiên cứu thực tiễn : *Phương pháp quan sát: - Quan sát hoạt động dạy của giáo viên và hoạt động học của học sinh. - Dự giờ thăm lớp. *Phương pháp điều tra: - Trò chuyện , trao đổi với giáo viên , học sinh , phụ huynh học sinh. *Phương pháp tổng kết kinh nghiệm: - Tham khảo những bản báo cáo , tổng kết hàng năm của nhà trường - Tham khảo kinh nghiệm của các trường bạn. - Tham khảo những cuộc thi triển lãm đồ dùng dạy học của các trường trong
5. Quận và triển lãm đồ dùng dạy học của Quận . *Phương pháp thử nghiệm: - Thử áp dụng các giải pháp vào việc sử dụng đồ dùng dạy học trong các giờ học phục vụ đổi mới phương pháp daỵ học ở khối: 1- 2 – 3 – 4 .
6. 6. Thời gian thực hiện: - Bắt đầu : 15 / 10 / 2003 - Kết thúc : 1 / 4 / 2004
7. PHẦN II – NỘI DUNG I – TẦM QUAN TRỌNG CỦA VIỆC SỬ DỤNG ĐỒ DÙNG DẠY HỌC TRONG CÁC GIỜ HỌC PHỤC VỤ ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY - HỌC. 1 . Tầm quan trọng của việc sử dụng đồ dùng dạy học trong các giờ học . Ở lứa tuổi học sinh Tiểu học, khả năng tư duy trừu tượng kém. Phần lớn các em tư duy phải dựa trên mô hình, vật thật, tranh ảnh. Do vậy trong giờ học việc sử dụng đồ dùng là không thể thiếu được. Đồ dùng dạy học không chỉ là mô hình, tranh ảnh, vật thật, mà có thể là những trang phiếu học tập , được sử dụng dưới nhiều hình thức như : Trao đổi nhóm , hoặc mỗi học sinh một phiếu trong các giờ học : Kiểm tra , ôn tập ở tất cả các môn học . Là phương tiện chuyển tải thông tin và nó còn là nội dung của quá trình truyền thu tri thức giáo dục tư cách , rèn luyện kĩ năng thực hành cho học sinh . Nó điều khiển mọi hoạt động nhận thức của học sinh từ trực quan sinh động đến tư duy trừu tượng . Nó tác động to lớn trong việc phát huy trí sáng tạo, kích thích hứng thú trong việc dạy và học của thầy và trò. Đặc biệt sử dụng đồ dùng dạy học hợp lý bao giờ cũng cho những kết quả đúng về tính khoa học sư phạm và tính mĩ thuật . Có nhà giáo dục trẻ cho rằng : “Trẻ không sợ học mà chỉ sợ những tiết học đơn điệu nhàm chán” . Học sinh tiểu học cảm thấy mệt mỏi và chán học khi chỉ nhìn thấy mãi một hình ảnh của giáo viên . Lúc đó học sinh mong muốn được nhìn thấy một cái gì khác ngoài giáo viên để tạo ra một cảm giác thoải mái khi có cái mới để thu nhận kiến thức , thường cái mới đó là đồ dùng dạy học – Trong đó nếu nội dung đồ dùng dạy học phù hợp với nhận thức của học sinh thì sẽ nâng cao hiệu quả giờ dạy của giáo viên lên rất nhiều. Sử dụng đồ dùng dạy học phù hợp , linh hoạt trong quá trình dạy học có tác dụng làm giảm sự phụ thuộc của học sinh vào lời giảng của giáo viên do đó góp phần đổi mới phương pháp học một cách có hiệu quả . Chính vì thế mà luật giáo dục đã quy định rất rõ về tiêu chuẩn trường , lớp . Thiết bị dạy học ở trường tiểu học như sau:
8. “ Thiết bị giáo dục trang bị cho nhà trường phải thiết thực . Trước mắt cần tập trung trang bị những thiết bị tối thiểu , cần thiết phục vụ yêu cầu đồng bộ giữa thiết bị chứng minh của giáo viên và thiết bị thực hành của học sinh, cần kết hợp trang thiết bị truyền thông đơn giản và thiết bị hiện đại ( phương tiện nghe ,nhìn , phòng học tiếng , vi tính ) từng bước hiện đại hoá nhà trường tiểu học theo sự phát triển của xã hội và kinh tế đất nước , khuyến khích giáo viên và học sinh làm đồ dùng dạy học bằng nguyên liệu địa phương giá thành thấp ”. Thực tế hiện nay việc sử dụng đồ dùng dạy học ở các khối lớp cũng tương đối phong phú , ở tất cả các môn học . Bên cạnh những đồ dùng phục vụ giảng dạy trong các giờ lên lớp như mô hình tranh ảnh , tranh tĩnh , tranh động , đèn chiếu còn có những nội dung của bài được sử dụng theo phiếu gây sự hứng thú học tập cho các em : Nhưng so với yêu cầu đổi mới phương pháp dạy và học hiện nay thì việc sử dụng phiếu và nội dung soạn phiếu vẫn chưa thực sự đáp ứng được nhu cầu cần thiết cho các hình thức học . Chính vì vậy đồ dùng dạy học phải được đưa ra đúng lúc và phù hợp với nhận thức của học sinh, phải đảm bảo được tính chất học tập, ôn luyện, củng cố các tri thức, kĩ năng kĩ sảo là hết sức cần thiết trong các giờ học căng thẳng nhằm : - Tạo cho trẻ thay đổi hình thức hoạt động trên lớp (Thông qua hình thức trao đổi phiếu theo nhóm ) . - Tạo ra sự vui vẻ thoải mái ( Học mà chơi – chơi mà học ) - Tạo ra một không khí đoàn kết thông hiểu lẫn nhau. Nếu biết kết hợp khéo léo các bước hướng dẫn học sinh sử dụng đồ dùng dạy học với nội dung bài giảng thì bao giờ học sinh cũng tiếp thu nhanh hơn, hiểu bài giảng nhanh hơn, nhất là những nội dung ở bài trắc nghiệm : Đúng – Sai . Biết rằng sử dụng đồ dùng dạy học trong giờ học là một nghệ thuật, là cần thiết. Song nhiều giáo viên đã không thực hiện được, hoặc thực hiện không thành công mang tính hình thức chính vì vậy hiệu quả giờ dạy không cao.