Sáng kiến kinh nghiệm Sử dụng bài tập trắc nghiệm trong các tiết ôn tập chương Toán 9

Nội dung text: Sáng kiến kinh nghiệm Sử dụng bài tập trắc nghiệm trong các tiết ôn tập chương Toán 9

1. Kinh Nghieäm Giaûng Daïy CHUYEÂN ÑEÀ CHUYEÂN ÑEÀ SÖÛ DUÏNG BAØI TAÄP TRAÉC NGHIEÄM TRONG CAÙC TIEÁT OÂN TAÄP CHÖÔNG TOAÙN 9 A. Môû ñaàu I. MUÏC ÑÍCH CUÛA CHUYEÂN ÑEÀ: Phöông phaùp daïy hoïc toaùn hieän nay ôû tröôøng THCS ñöôïc tieán haønh theo kieåu phaùt hieän vaø giaûi quyeát vaán ñeà thoâng qua caùc hoaït ñoäng. HS ñöôïc hoïc taäp caù nhaân laø chính (töï hoïc) keát hôïp laøm vieäc theo nhoùm nhoû (hoïc taäp hôïp taùc) döôùi söï ñieàu khieån cuûa GV. Thaày giaùo toå chöùc tình huoáng coù vaán ñeà, höôùng daãn HS hoaït ñoäng theo trình ñoä nhaän thöùc cuûa caùc em, laøm troïng taøi trong thaûo luaän, tranh luaän, choát laïi vaán ñeà vaø khaúng ñònh kieán thöùc. Hai phöông phaùp ñöôïc aùp duïng roäng raõi laø: Daïy hoïc theo phöông phaùp ñaët vaø giaûi quyeát vaán ñeà. Daïy hoïc hôïp taùc theo nhoùm nhoû. Ñoåi môùi giaùo duïc phoå thoâng ñoàng nghóa vôùi ñoåi môùi coâng taùc ñaùnh giaù keát quaû hoïc taäp cuûa HS thoâng qua kieåm tra traéc nghieäm vaø töï luaän. Vieäc söû duïng baøi taäp traéc nghieäm trong caùc tieát oân taäp chöông Toaùn 9 laø caàn thieát nhaèm ñaùp öùng nhu caàu neâu treân, ñoàng thôøi giuùp HS nhaän daïng vaø theå hieän moät khaùi nieäm, moät qui taéc, moät ñònh lí Caùc loaïi baøi taäp traéc nghieäm thöôøng duøng khi oân taäp chöông laø: Traéc nghieäm ñuùng – sai : Nhaèm giuùp HS thoâng hieåu kieán thöùc vaø hoïc taäp hôïp taùc theo nhoùm. Traéc nghieäm nhieàu löïa choïn: Nhaèm reøn luyeän cho HS phöông phaùp töï hoïc vaø taäp döôït kó naêng giaûi ñeà traéc nghieäm khi laøm baøi kieåm tra. Traéc nghieäm ñieàn khuyeát: Nhaèm giuùp HS taùi hieän laïi caùc kieán thöùc coù löïa choïn, coù heä thoáng vaø hoaøn thaønh caùc baûng toång keát. Traéc nghieäm gheùp ñoâi: Laø coâng cuï giuùp cho HS reøn luyeän luyeän vaø phaùt trieån tö duy, bieát ñaùnh giaù vaø töï ñaùnh ñaùnh giaù trong quaù trình hoïc toaùn. II .LYÙ DO CHOÏN CHUYEÂN ÑEÀ: GVTH: Mai Văn Vinh 1
2. - Trong caùc kieåu baøi leân lôùp cuûa moân Toaùn THCS , coù moät kieåu baøi gaây khoâng ít khoù khaên cho GV khi leân lôùp, nhaát laø caùc GV coù beà daøy kinh nghieäm chöa nhieàu, ñoù laø kieåu baøi “ oân taäp chöông “. - Muoán daïy toát moät tieát oân taäp chöông , GV phaûi bieát löïa choïn vaø keát hôïp toát caùc PP tích cöïc trong caùc hoaït ñoäng daïy hoïc, bieát söû duïng PP phuø hôïp vôùi noäi dung vaø kieåu baøi leân lôùp. - Thoâng qua noäi dung oân taäp, GV caàn taïo tình huoáng giuùp HS hoïc taäp tích cöïc, chuû ñoäng saùng taïo. Qua ñoù töøng böôùc reøn luyeän cho HS caùc thao taùc tö duy, kó naêng vaän duïng kieán thöùc khi laøm baøi kieåm tra tieát vaø hoïc kì ( phaàn traéc nghieäm vaø töï luaän ) - Ñeå daïy toát baøi “ oân taäp chöông “ giuùp HS coù kó naêng laøm baøi traéc nghieäm. Qua nhieàu naêm daïy lôùp 9 toâi thaáy caàn thieát phaûi “ Söû duïng caùc baøi taäp traéc nghieäm trong caùc tieát oân taäp chöông Toaùn 9 “. B. Nhieäm vuï cuûa chuyeân ñeà Trong chuyeân ñeà naày ñöa ra caùc hoaït ñoäng chuû yeáu cuûa tieát oân taäp chöông. Chuaån bò caàn thieát cuûa GV vaø HS . Caùc baøi taäp traéc nghieäm hoå trôï cho hoaït ñoäng taùi hieän, heä thoáng hoaù vaø vaän duïng kieán thöùc. I. PHÖÔNG PHAÙP CHUNG: Khi daïy moät tieát oân taäp GV caàn toå chöùc caùc hoaït ñoäng sau: 1. Hoaït ñoäng 1: Taùi hieän vaø heä thoáng hoaù kieán thöùc: - Cho hoïc sinh traû lôøi caâu hoûi oân taäp lieân quan ñeán caùc kieán thöùc caàn heä thoáng hoaù. Thoâng qua ñoù GV hình thaønh caùc noäi dung chính caàn oân taäp. - Thoâng qua baøi taäp traéc nghieäm gheùp ñoâi vaø baøi taäp traéc nghieäm nhieàu löïa choïn ñeå taùi hieän caùc kieán thöùc khoâng phaûi ghi trong baøi toång keát chöông. - Thoâng qua caùc baøi taäp traéc nghieäm ñieàn khuyeát ñeå hoaøn thaønh baûng toång keát kieán thöùc, hoaëc caùc kieán thöùc coù caáu truùc A B . 2. Hoaït ñoäng 2: Vaän duïng kieán thöùc: Trong hoaït ñoäng naøy GV cho hoïc sinh laøm caùc baøi taäp oân taäp theo heä thoáng töø deã ñeán khoù phuø hôïp vôùi caùc ñoái töôïng hoïc sinh vaø noäi dung oân taäp ( khoâng nhaát thieát phaûi giaûi heát caùc baøi taäp oân taäp trong SGK) Coù theå loàng hoaït ñoäng naøy vaøo hoaït ñoäng 1 ñeå vöøa oân vöøa luyeän theo kieåu “cuoán chieáu” 2
3. Kinh Nghieäm Giaûng Daïy 3. Hoaït ñoäng 3: Cuûõng coá, khaéc saâu kieán thöùc vaø thuaät toaùn cô baûn: Tuyø theo ñaëc ñieåm cuûa phaân moân (SH, ÑS,HH) phoái hôïp, ñoái töôïng hoïc sinh maø GV toå chöùc hoaït ñoäng naøy cho thích hôïp, coù theå ñan xen hoaït ñoäng naøy cuøng luùc vôùi hoaït ñoäng 1 vaø hoaït ñoäng 2. Coù theå cho hoïc sinh chôi troø chôi oâ chöõ ñeå khaéc saâu kieán thöùc toång hôïp cuûa chöông vaø caùc thuaät toaùn cô baûn ( thöôøng ñöôïc aùp duïng cho phaân moân SH vaø ÑS) 4. Hoaït ñoäng 4: Höôùng daãn ôû nhaø: - Kieán thöùc caàn hoïc, caàn ghi nhôù. - Baøi taäp caàn laøm, caàn tìm hieåu. II. CHUAÅN BÒ CUÛA GV VAø HOÏC SINH: 1. Chuaån bò cuûa GV: a. Veà kieán thöùc: Thoâng thöôøng GV thöôøng oân taäp theo heä thoáng caâu hoûi oân taäp vaø caùc baûng toång keát hoaëc baûng toùm taét caùc kieán thöùc caàn nhôù coù saún trong SGK. Tuy nhieân khoâng phaûi baâùt kì chöông naøo cuûng ñuû noäi dung caàn thieát ñeå giuùp GV döïa vaøo ñoù trieån khai caùc hoaït ñoäng oân taäp. Chính vì theá vieäc ñònh höôùng kieán thöùc cho tieát oân taäp laø toái caàn thieát. Khi ñònh höôùng kieán thöùc GV caàn döïa vaøo muïc tieâu vaø heä thoáng kieán thöùc cô baûn cuûa chöông ñeå ñöa ra chuaån kieán thöùc vôùi keát caáu thôøi gian hôïp lyù. Khi chuaån bò veà kieán thöùc GV caàn löu yù caùc ñieåm sau: - Kieán thöùc ñöa ra phaûi ñaûm baûo tính heä thoáng, ngaén goïn nhöng ñuûõ nghóa. Haïn cheá ñi saâu lyù thuyeát , ít luyeän taäp. -ÖÙng vôùi moãi ñôn vò kieán thöùc caàn coù heä thoáng baøi taäp hoã trôï hoaëc baøi taäp vaän duïng ( töø deã ñeán khoù nhaèm phaùt huy trí löïc cho moïi ñoái töôïng HS trong moät lôùp) -Phaân chia kieán thöùc theo caùc chuû ñeà cô baûn cho tieát 1 vaø tieát 2 ( ñoái vôùi baøi oân taäp chöông 2 tieát) b. Veà phöông tieän daïy hoïc: - Ñeøn chieáu ( neáu coù theå) - Baûng phuï ghi noäi dung kieán thöùc caàn nhôù, heä thoáng baøi taäp traéc nghieäm daïng: ñieàn khuyeát, ñuùng sai, gheùp ñoâi. - Baûng toång keát theo SGK ( neáu coù) 2. Chuaån bò cuûa HS: - Duïng cuï hoïc taäp caàn thieát cho tieát oân taäp. GVTH: Mai Văn Vinh 3
4. - Traû lôøi caùc caâu hoûi oân taäp chöông trong SGK hoaëc do GV ñöa ra ñeå chuaån bò tröôùc. - Ghi vaøo taäp hoïc caùc baûng toång keát, phaàn toùm taét caùc kieán thöùc caàn nhôù trong SGK (neáu coù). III. CAÙC BAØI TAÄP TRAÉC NGHIEÄM VAØ PHÖÔNG PHAÙP TOÅ CHÖÙC: PHAÀN ÑAÏI SOÁ Chöông I: CAÊN BAÄC HAI – CAÊN BAÄC BA Kieán thöùc toång keát Baøi taäp traéc nghieäm töông öùng 1. Ñònh nghóa CBHSH Caâu 1: CBHSH cuûa soá a 0 laø soá x, sao cho: a) x 0 b) x2 = a c) a2 = x d) Caû a, b 2. Tính chaát Caâu 2: Khaúng ñònh naøo sau ñaây laø ñuùng? 2 2 a) 1 3 1 3 b) 1 2 2 1 2 c) 1 1 d) x x 2 3. Ñieàu kieän ñeå A xaùc ñònh Caâu 3: Ñieàu kieän xaùc ñònh cuûa 2ab laø: a) a = 0 ; b = 0 b) a > 0 ; b 0 c) a 0 ; b 0 d) a 0 ; b tuyø yù. * Phöông phaùp toå chöùc: 1. Sau khi HS nhaéc laïi ñònh nghóa CBHSH cho HS laøm caâu 1. 2. Sau khi HS nhaéc laïi tính chaát CBH cho HS laøm caâu 2. 3. Sau khi HS nhaéc laïi ñieàu kieän ñeå A xaùc ñònh cho HS laøm caâu 3. Chöông II: HAØM SOÁ BAÄC NHAÁT Kieán thöùc toång keát Baøi taäp traéc nghieäm töông öùng 1. Haøm soá baäc nhaát Caâu 1: Gheùp moãi oâ ôû coät traùi vôùi moät oâ ôû coät phaûi ñeå ñöôïc a) Ñònh nghóa: khaúng ñònh ñuùng: b) Quan heä giöõa tính chaát vaø (1) laø ñ.thaúng song song vôùi ñ.thaúng A. Ñoà thò cuûa heä soá goùc: y=ax neáu b 0, truøng vôùi ñöôøng thaúng haøm soá y=f(x) - Vôùi a > 0 : y=ax neáu b = 0. + Haøm soá ñoàng bieán treân R. B. Ñoà thò haøm soá (2) laø ñ.thaúng ñi qua goác toaï ñoä. + laø goùc nhoïn. y= ax + b (a 0) - Vôùi a < 0 : 4
5. Kinh Nghieäm Giaûng Daïy + Haøm soá nghòch bieán treân R. C. Haøm soá coù (3) Ñoàng bieán treân R khi a > 0, nghòch + laø goùc tuø. daïng y = ax + b bieán treân R khi a < 0. ( laø goùc taïo bôûi ñöôøng thaúng (a 0) y = ax + b vôùi truïc Ox ) D. Haøm soá baäc (4) Laø taäp hôïp taát caû caùc ñieåm bieåu nhaát y = ax + b dieãn caùc caëp giaù trò töông öùng (x;f(x)) (a 0) treân maët phaúng toaï ñoä Oxy. (5) Ñöôïc goïi laø haøm soá baäc nhaát. Caâu 2: Neáu haøm soá y = ax + b (a 0) ñoàng bieán thì goùc taïo bôûi ñöôøng thaúng y = ax + b vôùi truïc Ox laø: a) Goùc nhoïn b) Goùc vuoâng c) Goùc tuø d) Caû a, c ñuùng 2. Ñöôøng thaúng song song - Ñöôøng thaúng caét nhau: Caâu 3: Boå sung vaøo choã troáng ( .) trong baûng sau: Hai ñöôøng thaúng y = ax + b (a 0) vaø y = a’x + b’ (a’ 0) Song song . a a’ Truøng nhau . * Phöông phaùp toå chöùc: 1. Cho HS laøm caâu 1, sau ñoù heä thoáng hoaù muïc 1a vaø moät phaàn cuûa muïc b. Tieáp ñeán cho HS laøm caâu 2, sau ñoù heä thoáng hoaù phaàn coøn laïi cuûa muïc b. 2. Cho HS laøm caâu 3, sau ñoù ñöa baûng toång keát vaøo muïc 2. GVTH: Mai Văn Vinh 5
6. Chöông III: HEÄ PHÖÔNG TRÌNH BAÄC NHAÁT HAI AÅN Kieán thöùc toång keát Baøi taäp traéc nghieäm töông öùng 1. PT baäc nhaát hai aån Caâu 1: Ñieàn chöõ Ñ (ñuùng) hoaëc S (sai) vaøo oâ  tröôùc Daïng : ax + by = c vôùi a 0 hoaëc caùc khaúng ñònh sau: b 0 vaø x, y laø caùc aån. PT baäc nhaát hai aån ax + by = c - PT coù voâ soá nghieäm.  vôùi a2 + b2 = 0 vaø x, y laø caùc aån. (S) - Taäp nghieäm cuûa noù ñöôïc bieåu dieãn  vôùi a 0 hoaëc b 0 vaø x, y laø caùc aån. (Ñ) bôûi ñöôøng thaúng ax + by = c.  vôùi a, b laø caùc soá nguyeân vaø x, y laø caùc aån. (S)  luoân luoân coù 2 nghieäm. (S)  luoân luoân coù voâ soá nghieäm. Caùc ñieåm (x ; y) thoaû maõn PT naày ñöôïc bieåu dieãn hình hoïc baèng 1 ñöôøng thaúng. (Ñ) 2. Heä PT baäc nhaát hai aån Caâu 2: Boå sung vaøo choã troáng ( .) trong baûng sau: Daïng ax + by = c Heä PT ax + by = c a'x + b’y = c’ a'x + b’y = c’ a) Phöông phaùp giaûi: a b * . ' ' - Phöông phaùp theá. a b - Phöông phaùp coäng ñaïi soá. * Voâ nghieäm . b) Ñieàu kieän veà nghieäm: * Coù voâ soá nghieäm . vôùi a, b, c, a’, b’, c’ 0 * Phöông phaùp toå chöùc: 1. Cho HS laøm caâu 1, sau ñoù heä thoáng hoaù muïc 1. 2. Cho HS laøm caâu 2, sau ñoù ñöa baûng toång keát vaøo muïc 2b. Chöông IV: HAØM SOÁ y = ax2 – PT BAÄC HAI MOÄT AÅN Kieán thöùc toång keát Baøi taäp traéc nghieäm töông öùng 1. Haøm soá y = ax2 ( a 0 ) Caâu 1: Cho haøm soá y = f(x) = - x2 phaùt bieåu naøo sau ñaây a) Tính chaát: laø sai? * a > 0 : H.soá ñoàng bieán khi x > 0 a) Haøm soá xaùc ñònh vôùi moïi soá thöïc; ñoàng bieán khi x 0. * a 0. laø truïc ñoái xöùng. b) Ñoà thò: c) Ñoà thò haøm soá naèm beân treân truïc hoaønh vaø nhaän Oy laø - Laø parabol ñænh O nhaän Oy laøm truïc ñoái xöùng. truïc ñoái xöùng. d) y = 0 laø giaù trò lôùn nhaát cuûa haøm soá, ñaït ñöôïc khi x =0 - Naèm treân truïc hoaønh neáu a > 0; - Naèm döôùi truïc hoaønh neáu a > 0. 2. PT baäc hai ax2 + bx + c = 0 Caâu 2: Ñeå giaûi moät PT baäc hai, trong tröôøng hôïp toång a) Coâng thöùc nghieäm toång quaùt: quaùt ta laøm nhö sau: Laäp bieät thöùc = b2 – 4ac. Khi ñoù: (1) < 0 : PT voâ nghieäm. 6