Sáng kiến kinh nghiệm Nâng cao chất lượng tiết trả bài viết tập làm văn

Nội dung text: Sáng kiến kinh nghiệm Nâng cao chất lượng tiết trả bài viết tập làm văn

1. TÊN ĐỀ TÀI: NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG TIẾT TRẢ BÀI VIẾT TẬP LÀM VĂN Phần I: MỞ ĐẦU 1.Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu: Văn học có ý nghĩa rất thiết thực đối với mỗi chúng ta, nhất là đối với thanh thiếu niên học sinh. Văn học giáo dục cho các em biết quý cái “ Chân”, biết ca ngợi cái “ Thiện” và biết yêu cái “ mỹ”. Đó là mục tiêu của các tiết văn bản. Nhiệm vụ không thể thiếu của môn văn là rèn cho các em kĩ năng trình bày một văn bản. Phân môn tập làm văn được nhìn nhận với tầm quan trọng đặc biệt vì nó mang tính thực hành cao và rèn kĩ năng trình bày văn bản cho học sinh. Qua một đề bài cụ thể thường trãi qua các tiết học: Quan sát; lập dàn ý ; làm văn nói (miệng) ; làm văn viết ; trả bài viết (chữa bài) . Theo quy trình dạy học tập làm văn thì tiết trả bài viết nằm ở giai đoạn cuối, nghĩa là giai đoạn “ tổng kết đánh giá sản phẩm” vì thế ở tiết học này đòi hỏi người giáo viên sự nổ lực không ngừng để tìm ra cách dạy sao cho học sinh cảm nhận thấy sự lý thú , ham muốn học. Người giáo viên làm được công đoạn “đánh giá sản phẩm công bằng , khách quan ” qua đó học sinh có điều kiện trau chuốt , gọt dũa “ tác phẩm ” của mình và học cách viết tốt hơn . Song xét về góc độ thực tiễn , có thể nói rằng có mấy giáo viên quan tâm chú ý tiết dạy “Trả bài viết ” theo đúng yêu cầu ; cũng như có mấy học sinh ý thức được qua tiết học đó em học được gì ? hay chỉ mong được biết điểm . Vì vậy , dạy chưa tốt , học chưa thông thì làm sao mang lại hiệu quả chất lượng được ? Hệ quả là học sinh tiếp tục làm văn chưa tốt là điều không thể tránh khỏi . Đó là điều băn khoăn trăn trở trong tôi và cũng là điều bức xúc của không ít giáo viên khi giảng dạy “ tiết trả bài viết ” . Vì thế tôi xin nêu ra một số biện pháp mà tôi đã rút ra từ quá trình giảng dạy, qua nghiên cứu học tập và qua các đồng nghiệp . 2.Đối tượng nghiên cứu của đề tài: Giải pháp hữu ích này ứng dụng cho giáo viên giảng dạy môn Ngữ văn, đặc biệt là giáo viên giảng dạy bậc THCS. Đối tượng mà đề tài tập trung nghiên cứu là phân môn Tập làm văn. Rèn kĩ năng làm văn là mục tiêu của giờ tập làm văn. Nhưng không phải học sinh nào cũng hình thành kĩ năng ngay. Học sinh nào cũng trãi qua những bài văn có nhiều hạn chế khuyết điểm rồi mới có thể viết được bài văn hay hơn. Vấn đề là người giáo viên có chỉ ra lỗi, giải thích vì sao mắc lỗi và giúp học sinh sửa lỗi hay không. Vì vậy đề tài này đưa ra một số giải pháp cho giáo viên trong “ Tiết trả bài Tập làm văn”.
2. 3.Phạm vi nghiên cứu: Xét về quy mô: Phạm vi nghiên cứu của đề tài rất hẹp: Hướng dẫn các thao tác hoạt động cho Giáo viên trong tiết trả bài viết Tập làm văn- Tiết cuối cùng của quy trình giảng dạy phân môn Tập làm văn. Về không gian: Đề tài không giới hạn không gian. Những ai là giáo viên giảng dạy môn văn đều có thể ứng dụng được. Bởi vì không thể có lớp học hoàn hảo. Một lớp học vùng sâu, hay lớp học trường chuyên, trường điểm đều có nhiều học sinh sai sót khi viết văn. Tuy nhiên với giáo viên giảng dạy bậc THCS ở vùng sâu thì cần thiết hơn . Đối tượng học sinh ở đây còn yếu về kĩ năng hành văn nên giáo viên phải nhận xét, chữa bài kĩ hơn, rõ ràng hơn. 4.Mục đích nghiên cứu: Trước hết là giúp giáo viên đỡ lúng túng hơn trong giờ trả bài. Vì phần lớn giáo viên đều chán và bối rối với tiết trả bài. Thứ hai làgiúp học sinh nhận ra khuyết điểm của mình sau mỗi bài viết. Đồng thời rèn kĩ năng sửa lỗi, rèn kĩ năng dùng từ, đặt câu đúng trôi chảy hơn. Qua đề tài này tôi hi vọng cả giáo viên và học sinh đều xem trọng “Tiết trả bài Tập làm văn”, đừng dạy và học qua loa. Đây cũng là giải pháp khắc phục dần những yếu kém của học sinh trong học tập môn văn cũng như một số môn học xã hội khác. 5.Kế hoạch nghiên cứu: Đề tài được bắt đầu nghiên cứu từ tháng 09 đến tháng 12 năm 2009. Nhưng một số giải pháp đưa ra được tích lũy qua các tiết trả bài trong quá trình giảng dạy. Từ tháng 09 đến tháng 11 năm : Tìm tòi ý tưởng, ứng dụng ý tưởng vào các tiết trả bài cho học sinh khối 7-8. Ý tưởng nào gây sự chú ý, thú vị cho học sinh thì sẽ được chọn đưa vào GPHI. Từ tháng 11 đến tháng 12 năm 2009: Tiến hành viết lí thuyết hoàn chỉnh GPHI. Phần II :NỘI DUNG I./ CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI Tiết Trả bài viết khó cả về mặt lí thuyết lẫn thực tiễn . Mặt khác không ít giáo viên chủ quan , chưa hoặc không nhận thức được tầm quan trọng đặc biệt của tiết học “ chữa bài ” , cho nên trong tiết Trả bài viết, giáo viên thường làm các công việc đơn giản nhất là phát bài , đọc điểm , nhận xét qua loa. Bên cạnh đó , hầu như học sinh chưa ý thức tốt trong học tập trong giờ “ chữa bài ” , một số học sinh lại tự ti cho rằng “ vốn dĩ mình dỡ văn ” nên buông xuôi , thụ động trong giờ học .
3. I.1/ Việc dạy : Đa số giáo viên chưa chú tâm đến tiết trả bài viết, giảng dạy chung chung , đại khái cho xong tiết : + Giáo viên ghi đề bài Tập làm văn (trả bài viết) lên bảng + Nêu lại ý trọng tâm của đề bài . + Nhận xét chung chung bài làm của học sinh . + Đọc bài văn hay của học sinh làm. + Trả bài cho học sinh và ghi điểm vào sổ . I.2/ Việc học: Đa số học sinh thụ động trong tiết học “ chữa bài ” , các em nghĩ đơn giản là nhận bài làm của mình để biết mình mấy điểm là xong. Trong khi học sinh thường mắc các lỗi như : + Viết sai lỗi chính tả . + Dùng từ chưa chính xác ( hoặc sai ) + Câu văn thiếu các thành phần ( chủ ngữ , vị ngữ . ) + Viết văn thiếu hình ảnh , ý nghèo , bố cục thiếu chặt chẽ + Chưa biết trình bày hình thức đoạn văn, bài văn. Các lỗi này học sinh không nhận ra, không biết cách sửa và tiếp tục mắc phải trong các bài viết khác. Cách dạy và học “ Tiết trả bài ” như vậy là một lỗ hỏng trong dạy học môn văn. Thực tiễn cho thấy:Với học sinh vùng đồng bào dân tộc thiểu số, giáo viên phải chỉ lỗi, sửa lỗi cho học sinh thật nhiều lần thì các em mới khắc phục được. Nếu không chú trọng thay đổi cách dạy- học tiết trả bài thì tình trạng học sinh học yếu môn văn sẽ còn nhiều. Hiệu quả của tiết trả bài không phản hồi ngay mà phản hồi từ từ trong suốt thời gian các em học THCS. II. THỰC TRẠNG VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU: Hiện nay, người giảng dạy môn văn nhiều nhưng người làm nghiên cứu phê bình văn học thì ít. Tổ chức thi SKKN, GPHI cũng là cách tạo ra phong trào thi đua nghiên cứu, sáng tạo trong ngành Giáo dục và Đào tạo. Hằng năm, phòng Giáo dục huyện ĐamRông thu được nhiều đề tài hay về môn Ngữ văn. Do kiến thức rộng mà phạm vi nghiên cứu của các đề tài hẹp nên nhiều vấn đề trong giảng dạy môn Ngữ văn chưa được chú ý. Cách giảng dạy “ Tiết trả bài Tập Làm văn” còn là một vấn đề mới mẻ trên địa bàn giáo dục của huyện và một số địa bàn khác. III.CÁC GIẢI PHÁP Tiết trả bài viết tập làm văn không chỉ đơn thuần là trả bài lấy điểm mà nó phải đạt tới yêu cầu rèn sửa kĩ năng cho học sinh . Bởi vậy các khâu khi thực hiện đều phải chuẩn bị một cách chu toàn. Để tiết trả bài có hiệu quả, giáo viên phải chuẩn bị thật kĩ, kĩ hơn các một giờ học khác. Quy trình tiết trả bài viết cần tiến hành theo 4 công đoạn:
4. • Chấm bài – (giáo viên ) • Trả bài _ (học sinh) • Sửa bài _ (giáo viên _ học sinh) • Đọc bài văn hay _ (giáo viên _ học sinh) III.1/CHẤM BÀI : Chấm bài một cách nghiêm túc , kĩ càng , chính xác là yêu cầu đầu tiên cần làm tốt . Đặc thù của bộ môn không cho phép người giáo viên đọc qua loa. Như vậy sẽ rất dễ bỏ qua những sáng tạo cũng như những hạn chế của học sinh. Vì vậy chấm bài có thể tiến hành theo 3 bước : III.1.1/Chấm bài theo kí hiệu : Giáo viên phổ biến một số kí hiệu cho học sinh trong tiết trả bài đầu tiên. Các kí hiệu này sẽ không thay đổi trong các lần chấm bài tiếp theo kể cả bài kiểm tra 15 phút. Việc thống nhất và ổn định quy ước sẽ dễ dàng hơn trong quá trình sửa bài . Sau đây là một số kí hiệu được sử dụng cho các lỗi thường gặp: III.1.1.1/ Gạch chân “từ sai chính tả” : Viết lại từ đúng ra ngoài lề phụ đó là lỗi về chính tả . III.1.1.2/ Gạch chân “dùng từ sai ” : Đặt dấu chấm hỏi ra lề phụ, viết lại từ đó là lỗi về từ . III.1.1.3/ Gạch chân “câu sai” : Đặt dấu chấm hỏi ra lề phụ hoặc viết lại câu ở lề phụ nếu đủ khoảng trống đó là lỗi về câu . III.1.1.4/ Đánh mũi tên lùi vào: Viết lại từ đầu đoạn đó là lỗi sai hình thức đoạn văn. III.1.1.5/ Thêm dấu câu: Viết dấu chấm, dấu phẩy, dấu chấm hỏi trong bài đó là lỗi không ngắt câu hoặc sai dấu câu. III.1.1.6/ Khoanh tròn “ từ thừa”, đóng ngoặc đơn “câu thừa” đó là lỗi diễn đạt khó hiểu, lủng củng. III.1.1.7/ Dùng dấu móc đơn { : Dùng dấu móc đơn giới hạn đoạn văn lạc đề, dài dòng, chép văn bản, không có nghĩa và ghi lỗi cụ thể ở lề phụ đó là lỗi kiến thức. III.1.1.8/ nếu học sinh “ dùng được một hình ảnh hay ” :Gạch chân bên dưới ghi ra lề phụ dùng hình ảnh hay . III.1.1.9/ Nếu học sinh có cách “ lập luận hay lí lẽ tốt ” :Gạch chân bên dưới ghi ra lề phụ lập luận tốt hay lí lẽ tốt . III.1.1.10/ Nếu học sinh “viết đoạn văn hay, sáng tạo”: Dùng dấu móc đơn và nhận xét ở lề phụ ý hay có sáng tạo. III.1.2/ Lời nhận xét của giáo viên: Mặc dù lời nhận xét rất ngắn gọn nhưng giáo viên cần suy nghĩ kĩ khi nhận xét bài của học sinh. Sau khi đọc bài, sửa lỗi, giáo viên phải nhìn khái quát bài viết