Sáng kiến kinh nghiệm Nâng cao chất lợng dạy học phân môn Luyện từ và câu ở Lớp 4

Nội dung text: Sáng kiến kinh nghiệm Nâng cao chất lợng dạy học phân môn Luyện từ và câu ở Lớp 4

1. S¸ng kiÕn kinh nghiÖm: “N©ng cao chÊt l­îng d¹y häc ph©n m«n Luyªn tõ vµ c©u ë líp 4” ___ B¸O C¸O S¸NG KIÕN I. Lêi giíi thiÖu: Ở Tiểu học môn Tiếng Việt có vị trí đặc biệt quan trọng. M«n TiÕng ViÖt trong ch­¬ng tr×nh TiÓu häc nh»m h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cho häc sinh c¸c kÜ n¨ng sö dông TiÕng ViÖt, ®Ó giúp häc sinh häc tËp vµ giao tiÕp trong c¸c m«i tr­êng ho¹t ®éng cña løa tuæi. Gióp häc sinh cã c¬ së tiÕp thu kiÕn thøc ë c¸c líp trªn. Trong bé m«n TiÕng ViÖt th× ph©n m«n LuyÖn tõ vµ c©u cã mét nhiÖm vô ®ã lµ cung cÊp nhiÒu kiÕn thøc s¬ gi¶n vÒ viÕt TiÕng ViÖt vµ rÌn luyÖn kÜ n¨ng dïng tõ ®Æt c©u ( nãi- viÕt), kÜ n¨ng ®äc cho häc sinh. Nó đặt nền tảng, cơ sở giúp học sinh học tập tất cả các môn học khác. Mục tiêu đó đã đặt ra cho những người thầy, người cô phải luôn suy nghĩ, tìm tòi để có phương pháp dạy học môn Tiếng Việt sao cho đạt hiệu quả cao nhất. Qua nhiều năm đứng trên bục giảng, tôi nhận thấy hầu như tất cả giáo viên đều rất coi trọng môn Tiếng Việt, dành rất nhiều thời gian cho môn học nhưng chất lượng môn Tiếng Việt vẫn chưa đạt như mong muốn. Một trong những nguyên nhân đó là do hiệu quả phân môn Luyện từ và câu chưa cao, đặc biệt phần mở rộng vốn từ cho học sinh. ChÝnh v× vËy, nhËn thøc râ ®­îc yªu cÇu thiÕt thùc cña nhµ tr­êng còng nh­ tÇm quan träng cña ph©n m«n LuyÖn tõ vµ c©u, t«i m¹nh d¹n ñöa ra saùng kieán kinh nghieäm “N©ng cao chÊt l­îng d¹y häc ph©n m«n LuyÖn tõ vµ c©u ë líp 4” . 2. Tên sáng kiến: N©ng cao chÊt l­îng d¹y häc ph©n m«n LuyÖn tõ vµ c©u ë líp 4 3. Tác giả, đồng tác giả sáng kiến: - Họ và tên: Nguyễn V¨n Tr­êng - Địa chỉ tác giả sáng kiến: Trường tiểu học Dương Thành - Số điện thoại: 0912 867 938 Email: truonggiang.vtv3@gmail.com 4. Chủ đầu tư tạo ra sáng kiến; 1 ___ Ng­êi thùc hiÖn: NguyÔn V¨n Tr­êng – GV Tr­êng TiÓu häc D­¬ng Thµnh.
2. S¸ng kiÕn kinh nghiÖm: “N©ng cao chÊt l­îng d¹y häc ph©n m«n Luyªn tõ vµ c©u ë líp 4” ___ Nguyễn V¨n Tr­êng: Giáo viên trường Tiểu học Dương Thành 5. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: Tôi áp dụng sáng kiến “N©ng cao chÊt l­îng d¹y häc ph©n m«n LuyÖn tõ vµ c©u ë líp 4”, để hướng dẫn học sinh lớp 4A, trường Tiểu học Dương Thành học tốt phân môn LuyÖn tõ vµ c©u. 6. Ngày sáng kiến được áp dụng lần đầu hoặc áp dụng thử. - Thêi gian tõ th¸ng 9- 2015 ®Õn th¸ng 4- 2016 7. Mô tả bản chất của sáng kiến: - Về nội dung của sáng kiến: Luyện từ và câu là một phân môn trong sách Tiếng Việt lớp 4 thường được đánh giá là khô khan, trừu tượng trong các phân môn Tiếng Việt, các em rất “chán” môn này. Qua thực tế giảng dạy, tôi nhận thấy nội dung phân môn luyện từ và câu là phù hợp với năng lực nhận thức của các em. Nếu người giáo viên có phương pháp, kĩ thuật dạy học tích cực, tổ chức hướng dẫn các hoạt động một cách linh hoạt, nhẹ nhàng, thì các em sẽ rất hứng thú, chủ động nắm chắc kiến thức. Ngược lại, nếu giáo viên “ngán” dạy phân môn mà tổ chức bài dạy đơn điệu, phương pháp áp đặt thì học sinh sẽ khó tiếp thu, “sợ” học, nhất là những em có học lực trung bình và yếu. Ngoài ra trong các nội dung của Luyện từ và câu thì giáo viên thường xem nhẹ phần mở rộng vốn từ, học sinh không biết thì giáo viên tìm giúp nên các em thường rất thụ động dẫn đến vốn từ nghèo nàn, việc dùng từ khi viết văn chưa hay ảnh hưởng chung đến chất lượng chung cña môn Tiếng Việt. Sau đây, tôi xin nêu một vài kinh nghiệm để dạy học tốt phân môn Luyện từ và câu lớp 4 mà tôi đã rút ra được trong quá trình giảng dạy, nh»m: - Më réng hÖ thèng ho¸ vèn tõ trang bÞ cho häc sinh mét sè hiÓu biÕt c¬ b¶n vÒ tõ vµ c©u. - RÌn luyÖn cho häc sinh c¸c kÜ n¨ng dïng tõ ®Æt c©u vµ sö dông dÊu c©u. - Båi d­ìng cho häc sinh thãi quen dïng tõ ®óng, nãi vµ viÕt thµnh c©u, cã ý thøc sö dông tiÕng ViÖt v¨n ho¸ trong giao tiÕp. ___ 2 Ng­êi thùc hiÖn: NguyÔn V¨n Tr­êng – GV Tr­êng TiÓu häc D­¬ng Thµnh.
3. S¸ng kiÕn kinh nghiÖm: “N©ng cao chÊt l­îng d¹y häc ph©n m«n Luyªn tõ vµ c©u ë líp 4” ___ C¬ së thùc tiÔn: Nhµ tr­êng lu«n t¹o ®iÒu kiÖn cho c«ng t¸c gi¶ng d¹y, c«ng t¸c thay s¸ch ®¹t kÕt qu¶ tèt nhÊt, gi¸o viªn ®­îc häc ch­¬ng tr×nh míi, ph­¬ng ph¸p d¹y häc míi trong c¸c ®ît chuyªn ®Ò thay s¸ch. Líp häc ®­îc trang bÞ ®Çy ®ñ vÒ c¬ së vËt chÊt nh­: bµn ghÕ hîp qui chuÈn, b¶ng chèng lo¸, thiÕt bÞ chiÕu s¸ng ®Çy ®ñ, phôc vô cho viÖc d¹y vµ häc ®­îc ®¶m b¶o. Gi¸o viªn lµ ng­êi cã tay nghÒ, cã ®Çy ®ñ SGK, s¸ch h­íng dÉn, tµi liÖu ChuÈn kiÕn thøc vµ ®­îc häc vÒ c¸ch sö dông c¸c ph­¬ng tiÖn d¹y häc hiÖn ®¹i nh­: m¸y tÝnh, ®Ìn chiÕu §éi ngò gi¸o viªn lu«n yªu nghÒ, cã n¨ng lùc s­ ph¹m. Ph©n m«n LuyÖn tõ vµ c©u ë líp 4 nh×n chung ng¾n gän, cô thÓ ®· ®­îc gi¶m bít nhiÒu so víi ch­¬ng tr×nh Tõ ng÷ - Ng÷ ph¸p cña líp 4 tr­íc ®©y, ph©n m«n ®· chØ râ 2 d¹ng bµi ®ã lµ: Bµi lÝ thuyÕt vµ bµi tËp thùc hµnh víi ®Þnh h­íng râ rµng. §èi víi häc sinh, c¸c em ®· quen víi c¸ch häc tõ ë líp 1, 2, 3 nªn c¸c em ®· biÕt c¸ch lÜnh héi vµ luyÖn tËp thùc hµnh d­íi sù h­íng dÉn cña gi¸o viªn. HÇu hÕt c¸c em häc sinh ®Òu ngoan ngo·n, ch¨m chØ häc tËp l¹i ®­îc sù quan t©m cña phô huynh häc sinh mua s¾m cho con em c¸c lo¹i s¸ch tham kh¶o, s¸ch h­íng dÉn t­¬ng ®èi ®Çy ®ñ còng gãp phÇn n©ng cao chÊt l­îng cña m«n häc LuyÖn tõ vµ c©u nãi riªng, m«n TiÕng ViÖt nãi chung. C¸c em häc sinh ®Òu ®­îc häc 2 buæi/ ngµy. Buæi s¸ng häc lÝ thuyÕt, buæi chiÒu c¸c em ®­îc luyÖn tËp thùc hµnh ®Ó cñng cè kh¾c s©u thªm kiÕn thøc. Tõ ®ã gióp c¸c em cã kh¶ n¨ng sö dông thµnh th¹o c¸c bµi tËp thùc hµnh vµ ¸p dông linh ho¹t vµo c¸c ph©n m«n kh¸c. Bªn c¹nh ®ã mét sè phô huynh ch­a thùc sù quan t©m ®Õn con em m×nh cßn cã quan ®iÓm “tr¨m sù nhê nhµ tr­êng, nhê thµy gi¸o” còng lµm ¶nh h­ëng ®Õn chÊt l­îng häc tËp cña ph©n m«n. Cã nhiÒu häc sinh ch­a thËt sù chó träng khi häc m«n TiÕng ViÖt nãi chung, m«n LuyÖn tõ vµ c©u nãi riªng. Sù tËp trung cña häc sinh khi tiÕp thu kiÕn thøc l¹i kh«ng bÒn v÷ng, kh¶ n¨ng tËp trung ch­a cao, hay nãng véi, kh¶ n¨ng ng«n ng÷ cßn thÊp còng lµm ¶nh h­ëng ®Õn chÊt l­îng m«n häc. MÆc dï häc sinh cã ®ñ s¸ch vë häc tËp, nh­ng nhiÒu em kh«ng chÞu häc mµ 3 ___ Ng­êi thùc hiÖn: NguyÔn V¨n Tr­êng – GV Tr­êng TiÓu häc D­¬ng Thµnh.
4. S¸ng kiÕn kinh nghiÖm: “N©ng cao chÊt l­îng d¹y häc ph©n m«n Luyªn tõ vµ c©u ë líp 4” ___ phô thuéc hoµn toµn vµo s¸ch cã ®¸p ¸n ®­îc in, b¸n s½n. Trong t©m t­ëng cña c¸c em vµ mét sè phô huynh häc sinh ®Òu h­íng cho con em häc m«n To¸n nhiÒu h¬n mµ ch­a thËt sù chó träng m«n TiÕng ViÖt, coi nhÑ m«n TiÕng ViÖt, cho r»ng, c¸c em chØ cÇn ®äc ®­îc, viÕt ®­îc lµ ®­îc. ChÝnh v× vËy nhiÒu häc sinh kh«ng høng thó víi m«n häc, thê ¬ víi m«n häc vµ lÖ thuéc vµo c¸c lo¹i s¸ch tham kh¶o, s¸ch båi d­ìng, s¸ch bµi tËp cã s½n ®¸p ¸n, kh«ng chÞu khã häc, suy nghÜ hay chó t©m vµo m«n häc, nhÊt lµ ®èi víi ph©n m«n LuyÖn tõ vµ c©u. Do ®ã c¸c em ch­a thËt sù høng thø víi m«n häc nµy. C¸c gi¶i ph¸p thùc hiÖn : Để có một kế hoạch bài học tốt, người giáo viên tự tin, chủ động trên bục giảng, hướng dẫn, tổ chức tốt các hoạt động làm bài tập người giáo viên cần : Nghiên cứu nắm vững mục tiêu của môn học, mục tiêu cần đạt trong từng tiết, trong từng bài tập. Đây là việc cơ bản phải làm nhưng trong khi dạy hàng ngày thì nhiều giáo viên vẫn còn xem sơ sài, hoặc chỉ dạy theo trình tự các bài tập của sách khoa mà chưa chú ý đến mục tiêu cần đạt. Qua kÕt qu¶ kh¶o s¸t lÇn thø nhÊt, vµo tuÇn 4 ( trung tuÇn th¸ng 9) víi bµi Tõ ®¬n – Tõ ghÐp ë líp 4A, kÕt qu¶ t«i thu ®­îc nh­ sau : Líp SÜ sè XÕp lo¹i HTT HT CHT 4Á 27 7 15 5 TØ lÖ % 25,9 % 55,6% 18,5% Sau khi kiÓm tra kh¶o s¸t, t«i nhËn thÊy r»ng trong bµi lµm cña häc sinh ®¹t ®iÓm trung b×nh vµ yÕu cßn m¾c nhiÒu lçi, c¸ch ph©n biÖt tõ ®¬n, tõ ghÐp cßn ch­a râ rµng, nhÇm lÉn, ch­a theo yªu cÇu ®Ò bµi. Sè l­îng häc sinh Hoµn thµnh vµ Ch­a hoµn thµnh cßn nhiÒu vµ sè häc Hoµn thµnh tèt ch­a cao. Tõ nh÷ng tån t¹i nªu trªn t«i ®· rÊt b¨n kho¨n vµ tr¨n trë, lu«n suy nghÜ ®Ó t×m ra nguyªn nh©n cña chÊt l­îng m«n LuyÖn tõ vµ c©u. MÆc dï trong gi¶ng d¹y ph©n m«n LuyÖn tõ vµ c©u cã nhiÒu thuËn lîi nh­ng còng kh«ng Ýt khã kh¨n. Song ___ 4 Ng­êi thùc hiÖn: NguyÔn V¨n Tr­êng – GV Tr­êng TiÓu häc D­¬ng Thµnh.
5. S¸ng kiÕn kinh nghiÖm: “N©ng cao chÊt l­îng d¹y häc ph©n m«n Luyªn tõ vµ c©u ë líp 4” ___ khã kh¨n nµo còng cã h­íng gi¶i quyÕt, thuËn lîi nµo ®Òu cã thÓ ph¸t huy ®­îc nh÷ng khã h¨n ®ã. V× vËy t«i ®· t×m tßi, nghiªn cøu vµ cïng trao ®æi víi mét sè ®ång nghiÖp trong tæ, trong tr­êng. §­îc sù hç trî vµ gióp ®ì cña ®ång nghiÖp, cña l·nh ®¹o nhµ tr­êng, th«ng qua cuéc häp Cha mÑ häc sinh ®Çu n¨m häc t«i m¹nh d¹n ®Ò ra mét sè biÖn ph¸p kh¾c phôc, c¸ch d¹y phï hîp víi nhËn thøc cña häc sinh nh»m gióp häc sinh cã høng thó víi m«n häc vµ n¾m b¾t bµi mét c¸ch tèt h¬n, n©ng cao chÊt l­îng, hiÖu qu¶ cña ph©n m«n LuyÖn tõ vµ c©u ë líp 4A, n¨m häc 2016 - 2017. - Nghiªn cøu kÜ néi dung ch­¬ng tr×nh, yªu cÇu chuÈn kiÕn thøc, kÜ n¨ng cña ph©n m«n luyÖn tõ vµ c©u. + Néi dung ch­¬ng tr×nh gåm 62 tiÕt ®­îc ph©n nh­ sau: Mçi tuÇn 2 tiÕt. Häc k× I 32 tiÕt gåm 5 chñ ®iÓm. Häc k× II 30 tiÕt gåm 5 chñ ®iÓm. Mçi chñ ®iÓm häc sinh ®­îc häc mét chñ ®Ò t­¬ng øng víi tõng chñ ®iÓm ®ã. + Yªu cÇu kiÕn thøc : a. Më réng vµ hÖ thèng ho¸ vèn tõ : M«n TiÕng ViÖt cã 10 ®¬n vÞ häc th× ph©n m«n LuyÖn tõ vµ c©u më réng vµ hÖ thèng ho¸ 10 chñ ®iÓm ®ã. + Trang bÞ c¸c kiÕn thøc gi¶ng d¹y vÒ tõ vµ c©u. * Tõ – CÊu t¹o tiÕng : - CÊu t¹o tõ : Tõ ®¬n, tõ ghÐp vµ tõ l¸y. - Tõ lo¹i : Danh tõ, §éng tõ, TÝnh tõ. * C¸c kiÓu c©u: C©u hái, C©u kÓ, C©u cÇu khiÕn, C©u c¶m. * C¸c dÊu c©u: DÊu chÊm hái, dÊu chÊm than, dÊu hai chÊm, dÊu ngoÆc kÐp, dÊu ngoÆc ®¬n. - Yªu cÇu kÜ n¨ng vÒ tõ vµ c©u: + Tõ: - NhËn biÕt ®­îc cÊu t¹o cña tiÕng. - Gi¶i c¸c c©u ®è tiÕng liªn quan ®Õn cÊu t¹o cña tiÕng. - NhËn biÕt tõ lo¹i. - §Æt c©u víi tõ ®· cho. 5 ___ Ng­êi thùc hiÖn: NguyÔn V¨n Tr­êng – GV Tr­êng TiÓu häc D­¬ng Thµnh.
6. S¸ng kiÕn kinh nghiÖm: “N©ng cao chÊt l­îng d¹y häc ph©n m«n Luyªn tõ vµ c©u ë líp 4” ___ - X¸c ®Þnh t×nh huèng sö dông Thµnh ng÷ - Tôc ng÷. + C©u: - NhËn biÕt c¸c kiÓu c©u. - §Æt c©u theo mÉu. - NhËn biÕt c¸c kiÓu tr¹ng ng÷. - Thªm tr¹ng ng÷ cho c©u. - T¸c dông cña dÊu c©u. - §iÒn dÊu c©u thÝch hîp. + D¹y tiÕng ViÖt v¨n ho¸ trong giao tiÕp. Th«ng qua néi dung d¹y LuyÖn tõ vµ c©u ë líp 4, båi d­ìng cho häc sinh ý thøc vµ thãi quen dïng tõ ®óng, nãi viÕt thµnh c©u vµ ý thøc sö dông tiÕng ViÖt trong giao tiÕp phï hîp víi c¸c chuÈn mùc v¨n ho¸. - Ch÷a lçi dÊu c©u. - Lùa chän kiÓu c©u kiÕn thøc, kÜ n¨ng mµ häc sinh cÇn ®¹t ®­îc vµ còng nh­ lµ nhiÖm vô mµ ng­êi gi¸o viªn cÇn n¾m v÷ng khi gi¶ng d¹y ph©n m«n nµy. - N¾m v÷ng qui tr×nh d¹y luyÖn tõ vµ c©u ë líp 4. C¸ch d¹y theo 2 d¹ng bµi lÝ thuyÕt vµ bµi thùc hµnh. - VËn dông mét sè ph­¬ng ph¸p d¹y häc khi d¹y luyÖn tõ vµ c©u ë líp 4. + Ph­¬ng ph¸p vÊn ®¸p: Ph­¬ng ph¸p gîi më vÊn ®¸p lµ ph­¬ng ph¸p d¹y häc kh«ng trùc tiÕp ®­a ra nh÷ng kiÕn thøc ®· hoµn chØnh mµ h­íng dÉn cho häc sinh t­ duy tõng b­íc mét ®Ó c¸c em tù t×m ra kiÕn thøc míi ph¶i häc. Ph­¬ng ph¸p gîi më vÊn ®¸p nh»m t¨ng c­êng kÜ n¨ng suy nghÜ, t­ duy s¸ng t¹o trong qu¸ tr×nh lÜnh héi tri thøc vµ x¸c ®Þnh møc ®é hiÓu bµi còng nh­ kinh nghiÖm ®· cã cña häc sinh. Gióp c¸c em h×nh thµnh kh¶ n¨ng tù lùc t×m tßi kiÕn thøc. Qua ®ã häc sinh ghi nhí tèt h¬n, s©u s¾c h¬n. Yªu cÇu khi sö dông gi¸o viªn ph¶i lùa chän nh÷ng c©u hái theo ®óng néi dung bµi häc, c©u hái ®­a ra ph¶i râ rµng, dÔ dµng phï hîp víi mäi ®èi t­îng häc sinh ___ 6 Ng­êi thùc hiÖn: NguyÔn V¨n Tr­êng – GV Tr­êng TiÓu häc D­¬ng Thµnh.