Sáng kiến kinh nghiệm Một số kinh nghiệm nâng cao kỹ năng năng nghe nói tiếng Anh của học sinh

Nội dung text: Sáng kiến kinh nghiệm Một số kinh nghiệm nâng cao kỹ năng năng nghe nói tiếng Anh của học sinh

1. A - PhÇn më ®Çu I Lý do chän ®Ò tµi: Môc tiªu cña m«n tiÕng Anh lµ nh»m h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn ë häc sinh nh÷ng kiÕn thøc kü n¨ng c¬ b¶n vÒ tiÕng Anh vµ nh÷ng phÈm chÊt trÝ tuÖ cÇn thiÕt ®Ó tiÕp tôc häc lªn hoÆc ®i vµo cuéc sèng lao ®éng. V× vËy SGK tiÕng Anh THCS míi tõ líp 6 ®Õn líp 9 ®Òu ®­îc biªn so¹n theo cïng mét quan ®iÓm x©y dùng ch­¬ng tr×nh, ®ã lµ quan ®iÓm chñ ®iÓm ( thematic approach ) vµ ®Ò cao c¸c ph­¬ng ph¸p häc tËp tÝch cùc chñ ®éng cña häc sinh . C¶ bèn kü n¨ng nghe, nãi, ®äc, viÕt ®Òu ®­îc quan t©m vµ ®­îc phèi hîp trong c¸c bµi tËp vµ c¸c ho¹t ®éng trªn líp.Tuy nhiên với xu hướng hội nhập hiện nay việc học ngôn ngữ đối với người học thì học để giao tiếp được chú trọng và quan tâm hàng đầu. Để giao tiếp bằng một ngôn ngữ nào đó người học dĩ nhiên phải học không những chỉ học kĩ năng nói ma phải học tốt kĩ năng nghe vì khi đàm thoại với đối phương chúng ta phải hiểu họ nói gì? Hai trong 4 kü n¨ng mµ ng­êi häc tiÕng Anh nãi chung, häc sinh THCS nãi chung nãi riªng, th­êng gÆp nh÷ng khã kh¨n nhÊt ®Þnh trong qu¸ tr×nh häc ®ã lµ kü n¨ng nghe –nói. Trªn thùc tÕ ®Ó cã ®­îc kü n¨ng nghe nói Tiếng Anh th× ng­êi häc ngo¹i ng÷ ph¶i cã qu¸ tr×nh luyÖn tËp nghe nói th­êng xuyªn, l©u dµi víi nh÷ng h×nh thøc vµ néi dung nghe nói kh¸c nhau. ViÖc d¹y vµ häc nghe nói m«n tiÕng Anh tuy kh«ng cßn míi mÏ nh­ng khã ®èi víi tÊt c¶ gi¸o viªn vµ häc sinh bËc THCS. Theo ch­¬ng tr×nh, SGK cò th× tiÕt d¹y nghe nói kh«ng
2. cã. ViÖc d¹y nghe nói m«n tiÕng Anh míi chØ ®­îc ®­a vµo trong ch­¬ng tr×nh, SGK tõ n¨m häc 2003- Sách giáo khoa và chương trình cải cách của bộ giáo dục ra đời đã đáp ứng nhu cầu hết sức bức thiết cho người học. Ở khối 8-9 có dạy chuyên sâu về kĩ năng nghe –nói có tiết thì dạy độc lập từng kĩ năng nhưng đa phần là dạy kết hợp cả hai. Trong khi đó mỗi kĩ năng giáo viên dạy khá nhẹ nhàng nhưng lại lúng túng làm sao để kết hợp hài hòa cả hai kĩ năng trong một tiết học đó là một thách thức lớn. Víi trăn trở này, t«i xin chia sẽ và mong muèn phÇn nµo gióp gi¸o viªn dÇn kh¾c phôc nh÷ng khã kh¨n trªn ®Ó tiÕn hµnh d¹y nghe nói m«n tiÕng Anh cã hiÖu qu¶ tèt h¬n, häc sinh tÝch cùc, chñ ®éng trong viÖc tiÕp thu, lÜnh héi kiÕn thøc cña bµi häc. §ã còng lµ lý do mµ t«i chän ®Ò tµi nµy. II - NhiÖm vô nghiªn cøu: §Ó thùc hiÖn tèt ®Ò tµi nghiªn cøu, ng­êi thùc hiÖn ®Ò tµi nµy cÇn ph¶i thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô sau. 1- Nghiªn cøu c¸c tµi liÖu h­íng dÉn tiÕng Anh, c¸c kü thuËt d¹y nghe . 2- Thao gi¶ng, d¹y thö nghiÖm 3- Dù giê ®ång nghiÖp , trao ®æi, rót kinh nghiÖm. 4- KiÓm tra, ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ viÖc n¾m bµi cña häc sinh ®Ó tõ ®ã cã sù ®iÒu chØnh, bæ sung hîp lý. III- Ph¹m vi nghiªn cøu: §Ò tµi xoay quanh ®Ò tµi nghiªn cøu gi¶ng d¹y vµ häc tËp nghe nói tiÕng Anh cña gi¸o viªn vµ häc sinh bËc THCS ë c¸c líp,8,9 truêng THCS
3. Xuân Hòa . Song ®èi t­îng nghiªn cøu ®iÓn h×nh mµ t«i ®· m¹nh d¹n ¸p dông ®Ò tµi nµy lµ hai 8/1,8/3,8/5,9/3,9/5 IV- Môc ®Ých nghiªn cøu : Víi viÖc nghiªn cøu thµnh c«ng ®Ò tµi, s¸ng kiÕn kinh nghiÖm sÏ gióp gi¸o viªn cã ®­îc nh÷ng kinh nghiÖm sau: 1. C¸ch thøc tæ chøc mét tiÕt d¹y nghe nói cã hiÖu qu¶ 2. C¸c b­íc tiÕn hµnh mét tiÕt d¹y nghe nói cã hiÖu qu¶ 3. H­íng dÉn häc sinh tù luyÖn tËp, rÌn luyÖn ®Ó cã kü n¨ng vµ kû x¶o nghe nói tiÕng Anh. V- Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu: 1. Ph­¬ng ph¸p quan s¸t: Ng­êi thùc hiÖn ®Ò tµi tù t×m tßi nghiªn cøu, tiÕn hµnh dù giê th¨m líp cña ®ång nghiÖp. 2. Ph­¬ng ph¸p trao ®æi, th¶o luËn: Sau khi dù giê cña ®ång nghiÖp, ®ång nghiÖp dù giê ng­êi thùc hiÖn ®Ò tµi, ®ång nghiÖp vµ ng­êi thùc hiÖn ®Ò tµi tiÕn hµnh trao ®æi, th¶o luËn ®Ó tõ ®ã rót ra nh÷ng kinh nghiÖm cho tiÕt d¹y. 3. Ph­¬ng ph¸p thùc nghiÖm: Gi¸o viªn tiÕn hµnh d¹y thÓ nghiÖm theo tõng môc ®Ých yªu cÇu cô thÓ mét sè tiÕt d¹y nghe nói. 4. Ph­¬ng ph¸p ®iÒu tra: Gi¸o viªn ®Æt c©u hái ®Ó kiÓm tra ®¸nh gi¸ viÖc n¾m néi dung bµi häc cña häc sinh. B - PhÇn néi dung I/ c¬ së lý luËn: Môc ®Ých cña viÖc d¹y ngo¹i ng÷ kh«ng ph¶i lµ cung cÊp cho häc sinh kiÕn thøc cña ng«n ng÷ ®ã, mµ môc ®Ých cuèi cïng cña viÖc d¹y ngo¹i ng÷
4. nãi chung, tiÕng Anh nãi riªng lµ d¹y häc sinh kh¶ n¨ng giao tiÕp b»ng tiÕng Anh. Kh¶ n¨ng giao tiÕp cña häc sinh thÓ hiÖn qua c¸c kü n¨ng: Nghe, Nãi, §äc, ViÕt. Kü n¨ng nghe nói tiÕng Anh cña häc sinh ®­îc h×nh thµnh qua mét qu¸ tr×nh häc tËp rÌn luyÖn trong m«i tr­êng Anh ng÷. Ngoµi viÖc häc tËp ë tr­êng líp, häc sinh ph¶i tù häc tËp rÌn luyÖn nghe nói th«ng qua c¸c h×nh thøc vµ c¸c ph­¬ng thøc kh¸c nhau. Kü n¨ng nghe nói lµ kh¶ n¨ng sö dông kiÕn thøc ng«n ng÷ vµo môc ®Ých nghe hiÓu b»ng tiÕng Anh. Dưới đây là một số kinh nghiệm nhỏ của bản thân tôi xin được chia sẽ cùng đồng nghiệm. II.Cách dạy kĩ năng nghe: Các hoạt động dạy nghe hiểu được thực hiện theo 3 bước: trước, trong khi và sau khi nghe cũng nhằm các mục đích giống tương tự như với kỹ năng đọc, với một số điểm cụ thể cho các bài tập nghe. a) Trước khi nghe (Pre-listening): § Giới thiệu nội dung chủ điểm/tình huống; § Các câu hỏi đoán về nội dung sắp nghe; § Các câu hỏi tạo trí tò mò, gây hứng thú về nội dung sắp nghe; § Ra yêu cầu bài nghe. § Lưu ý: Giới thiệu một số từ mới hoặc cấu trúc ngữ pháp mới có liên quan đến việc hiểu nội dung bài nghe; tuy nhiên không nên giới thiệu hết mọi từ mới không quan trọng. b) Trong khi nghe (While-listening): § Ra câu hỏi hướng dẫn, yêu cầu mục đích khi nghe;
5. § Chia quá trình nghe thành từng bước nếu cần. Ví dụ, nghe lần thứ nhất: nghe ý chính, trả lời các câu hỏi đại ý; nghe lần thứ hai: nghe chi tiết nội dung; có thể cho HS nghe thêm lần thứ ba để tự tìm hết đáp án hay tự sửa lỗi trước khi giáo viên sửa lỗi và cho đáp án. § Lưu ý: Nên cho nghe hết cả nội dung bài, không dừng từng câu một (trừ trường hợp câu khó muốn cho HS tìm thông tin chi tiết chính xác) c) Sau khi nghe (Post-listening): § Các bài tập ứng dụng, chuyển hoá tương tự như các bài tập sau khi đọc. § Cần phối hợp nhiều cách kiểm tra các đáp án như: để HS hỏi lẫn nhau, trao đổi đáp án và chữa chéo, hay một HS hỏi trước lớp và chọn người trả lời trước khi GV cho đáp án cuối cùng. III/Dạy/Rèn kỹ năng Nói cho học sinh Sau phần giới thiệu ngữ liệu (ở lớp 8 và lớp 9) là phần luyện tập nói (Speak), với các hình thức bài tập và hoạt động ở mỗi bài có khác nhau nhằm luyện tập sử dụng các trọng tâm cấu trúc ngữ pháp, hay từ vựng để diễn đạt các chức năng ngôn ngữ theo các chủ đề và tình huống có liên quan đến bài học. Quy trình luyện nói bao gồm: a) Chuẩn bị nói (Pre-speaking) · Giới thiệu bài nói mẫu (Những phát ngôn riêng lẻ hay một bài hội thoại). · Yêu cầu học sinh luyện đọc (Chú ý cách phát âm và nghĩa của từ mới) · Giáo viên dùng câu hỏi gợi mở để HS tự rút ra cách sử dụng từ và cấu trúc câu.
6. · Giáo viên yêu cầu bài nói. b) Luyện nói có kiểm soát (Controlled practice) · Học sinh dựa vào tình huống gợi ý (qua tranh vẽ, từ ngữ, cấu trúc câu cho sẵn hoặc bài hội thoại mẫu) để luyện nói theo yêu cầu. · HS luyện nói theo cá nhân/ cặp /nhóm dưới sự kiểm soát của của GV (sửa lỗi phát âm, lỗi ngữ pháp, gợi ý từ ) · GV gọi cá nhân hoặc cặp HS trình bày (nói lại) phần thực hành nói theo yêu cầu. c) Luyện nói tự do (Free practice/ Production) · HS nói về kinh nghiệm bản thân, bạn bè, người thân trong gia đình hoặc về quê hương, đất nước hay địa phương nơI mình ở. · GV không nên hạn chế về ý tưởng cũng như ngôn ngữ ; nên để HS tự do nói, phát huy khả năng sáng tạo của bản thân. Để thực hiện mục này giáo viên cần lưu ý một số điểm sau: · Cần phối hợp sử dụng thường xuyên các hình thức luyện tập nói theo cặp (pairs) hoặc theo nhóm (groups) để các em có nhiều cơ hội sử dụng tiếng Anh trong lớp qua đó các em có thể cảm thấy tự tin và mạnh dạn hơn trong giao tiếp. · Cần hướng dẫn cách tiến hành, làm rõ yêu cầu bài tập hoặc gợi ý hay cung cấp ngữ liệu trước khi cho học sinh làm việc theo cặp hoặc nhóm. Việc hướng dẫn và gợi ý cho phần luyện nói rất cần sự sáng tạo và thủ thuật phong phú của giáo viên, không nên chỉ bám sát thuần tuý vào sách. · Ngữ cảnh cần được giới thiệu rõ ràng. Sử dụng thêm các giáo cụ trực quan để gợi ý hay tạo tình huống.
7. · Có thể mở rộng tình huống, khai thác các tình huống có liên quan đến chính hoàn cảnh của địa phương, khuyến khích liên hệ đến tình hình cụ thể của chính cuộc sống thật của các em. IV/ một số giải pháp kết hợp hai kĩ năng: 1.chuẩn bị ; Giáo án hợp lí Tranh ảnh phù hợp cho tiết dạy Bảng phụ và phiếu học tập Máy casstte 2.Đối với kiểm tra bài cũ: Hoạt động này giáo viên phải chuẩn bị chu đáo các hoạt động vào bài có sử dụng hoạt động hệ thống câu hỏi cóliên quan đến nội dung bài cũ nhằm rút ngắn thời gian dành cho hoạt động sau. 3.Giới thiệu ngữ liệu mới: a/Dạy từ vựng đó là phần không thể thiếu ,người giáo viên phải linh động xác định lượng từ trọng tâm cần thiết để học sinh vận dụng để diễn đạt ngôn ngữ theo chủ đề và tình huống, đặt biệt giáo viên phải quan tâm: -Dạy từ vựng vận dụng nhiều thủ thuật đa dạng,phù hợp với loại từ -Dạy linh hoạt tránh mất nhiều thời gian -Dạy từ trọng tâm -Xác định loại từ chủ động trước từ bị động sau b/Dạy mẫu câu/ngữ pháp: -Xác định cấu trúc câu trọng tâm ,cần thiết giúp học sinh tái tạo dùng để giao tiếp. -Tạo cơ hội cho học sinh vận dụng nhanh cấu trúc mới và diễn đạt ý mình trong giao tiếp -Giáo viên có phần gợi ý hoặc hình thức câu mẫu trên bảng để học sinh dễ quan sát. Ví dụ: Giáo viên trình bày câu và gạch chân: Hỏi và trả lời vóc dáng: What does she look like? She is tall and slim. Học sinh vận dụng hỏi và trả về các bạn khác trong lớp: What does Lan look like? She is short. What do you look like? I am fat. 4.Thiết kế hoạt động sau khi nói kết hợp chặt chẽ với hoạt dộng trước khi nghe Như đã giới thiệu tiến trình và phương pháp dạy từng kĩ năng nên phần này tôi chỉ xin minh họa phần hoạt động sau khi nói kết hợp chặt chẽ với hoạt dộng trước khi nghe.
8. a.Dạng hội thoại: áp dụng cho class9-unit9:speak and listen: Ss A:What should you do before a typhoon? Ss B: I think I should buy some matches Ss A:What for/ Ss B: Just in case, there may be a power cut T: Should you stay inside or outside? Ss A: inside Ss B:I should check the household T:Yes,and how about electricity? Mirrors? T: How can you live with an earthquake? b/Sử dụng sơ đồ tư duy : *áp dụng class9-unit 3 Tiết này giáo viên nên linh động dạy phần nghe trước. Giáo viên sử dụng sơ đồ tư duy chiếu các địa điểm du lịch trên bảng đồ chỉ đường theo thứ tự và từ gợi ý để học sinh kể lại chuyến đi Sau đó giáo viên dùng 1 số câu hỏi ở phần speak hỏi học sinh về chuyến đi vừa được nghe. Giáo viên dạy phần speak *áp dụng class9-unit 2 Tiết này giáo viên nên linh động dạy phần nghe trước. Giáo viên sử dụng sơ đồ tư duy chiếu Hình cô bé Mary và các thông tin về cô bé thất lạc ,học sinh mô tả theo trình tự,giáo viên chú tâm đến trang phục của Mary và giới thiệu giả sử Mary mặc một số loại quần áo khác như ở đầu phần nói. C- Bµi hoc kinh nghiÖm Sau khi ¸p dông thµnh c«ng ®Ò tµi nµy b¶n th©n t«i ®· gÆt ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ ®¸ng kÓ vµ nh÷ng kinh nghiÖm quý b¸u cho b¶n th©n nh­ sau: 1- Gi¸o viªn ph¶i lu«n t¹o m«i tr­êng ngo¹i ng÷ trong giê häc vµ ph¶i sö dông tiÕng Anh nh­ lµ ng«n ng÷ chÝnh ®Ô giao tiÕp. Tïy theo khèi líp vµ ®èi t­îng häc sinh, gi¸o viªn cã thÓ sö dông nh÷ng c©u tiÕng Anh ng¾n gän, ®¬n gi¶n, dÓ hiÓu, dÓ nhí, dÓ thuéc. - Gi¸o viªn ph¶i lu«n biÕt khÝch lÖ häc sinh sö dông kiÕn thøc ®· häc ®Ó sö dông trong giao tiÕp. - Gi¸o viªn kh«ng nªn qu¸ chó ý ®Õn lçi cña häc sinh trong khi nãi. H·y ®Ó c¸c em nghe vµ nãi tù nhiªn. §õng bao giê buéc häc sinh ph¶i dõng