Sáng kiến kinh nghiệm Một số kinh nghiệm giảng dạy có hiệu quả trong tiết luyện tập hình học Lớp 7

Nội dung text: Sáng kiến kinh nghiệm Một số kinh nghiệm giảng dạy có hiệu quả trong tiết luyện tập hình học Lớp 7

1. Mét sè kinh nghiÖm gi¶ng d¹y cã hiÖu qu¶ tiÕt luyÖn tËp H×nh häc líp 7 Phßng gd-®t lÖ thuû Tr­êng thcs s¬n thuû S¸ng kiÕn kinh nghiÖm: Mét sè kinh nghiÖm gi¶ng d¹y cã hiÖu qu¶ trong tiÕt luyÖn tËp h×nh häc líp 7 S Tr­êng K THCS K S¬n N Thuû Hä vµ tªn : Phan Thóc B¶y Chøc vô : Gi¸o viªn §¬n vÞ: Tr­êng THCS S¬n Thuû. Th¸ng 2, n¨m 2009 Ng­êi thùc hiÖn: Phan Thóc B¶y 1 N¨m häc: 2008 - 2009
2. Mét sè kinh nghiÖm gi¶ng d¹y cã hiÖu qu¶ tiÕt luyÖn tËp H×nh häc líp 7 S¸ng kiÕn kinh nghiÖm: “Mét sè kinh nghiÖm gi¶ng d¹y cã hiÖu qu¶ tiÕt luyÖn tËp h×nh häc líp 7” PhÇn 1: PhÇn më ®Çu. Trong m«n To¸n sù thèng nhÊt gi÷a ho¹t ®éng ®iÒu khiÓn cña thÇy vµ ho¹t ®éng häc tËp cña häc sinh cã thÓ ®­îc thùc hiÖn b»ng c¸ch qu¸n triÖt quan ®iÓm ho¹t ®éng d¹y häc to¸n trong hµnh ®éng vµ b»ng hµnh ®éng. D¹y häc to¸n theo ph­¬ng ph¸p ®æi míi ph¶i lµm cho häc sinh chñ ®éng nghÜ nhiÒu h¬n, lµm nhiÒu h¬n, tham gia nhiÒu h¬n trong qu¸ tr×nh chiÕm lÜnh tri thøc to¸n häc. Thùc chÊt lµ qu¸ tr×nh t¸i t¹o kh¸i niÖm, tÝnh chÊt, ®Þnh lÝ, quy t¾c gÇn gièng víi qu¸ tr×nh h×nh thµnh chÝnh nh÷ng kiÕn thøc Êy trong lÞch sö. §Æc ®iÓm cña m«n to¸n lµ ng­êi häc to¸n ph¶i n¾m ch¾c vµ hiÓu râ lÝ thuyÕt th× míi vËn dông ®­îc ®Ó gi¶i bµi tËp vµ cã gi¶i nhiÒu bµi tËp th× míi kh¾c s©u vµ nhí kÜ lÝ thuyÕt. Do vËy, viÖc d¹y häc sinh gi¶i bµi tËp to¸n trong c¸c tiÕt luyÖn tËp lµ rÊt quan träng. Trong tiÕt luyÖn tËp to¸n häc sinh ®­îc thùc hµnh vËn dông nh÷ng kiÕn thøc ®· häc vµo viÖc gi¶i quyÕt c¸c bµi to¸n thùc tÕ, c¸c bµi to¸n cã t¸c dông rÌn luyÖn kÜ n¨ng tÝnh to¸n, kÜ n¨ng suy luËn l« gÝc, qua ®ã ph¸t triÓn t­ duy s¸ng t¹o cho häc sinh. Trong thùc tÕ, tiÕt luyÖn tËp to¸n kh«ng chØ gi¶i quyÕt c¸c bµi to¸n mµ häc sinh ®· lµm ë nhµ hay nh­ nh÷ng bµi to¸n thÇy gi¸o ®· cho trªn líp, mµ ng­êi thÇy ph¶i x¸c ®Þnh trong tiÕt luyÖn tËp vai trß cña thÇy vµ nhiÖm vô cña trß lµ nh­ thÕ nµo? §ã lµ “ThÇy luyÖn, trß tËp lµm”. Víi tiÕt luyÖn tËp, thÇy gi¸o ®­îc tù do trong viÖc lùa chän néi dung d¹y häc h¬n so víi tiÕt lÝ thuyÕt - ThÇy cã thÓ x¸c ®Þnh ®­îc träng t©m cña bµi sao cho còng cè ®­îc lÝ thuyÕt ®· häc vµ vËn dông gi¶i bµi tËp tèt ®¸p øng môc ®Ých, yªu cÇu cña bµi. Trong tiÕt luyÖn tËp thÇy gi¸o cã thÓ cho häc sinh x¸c ®Þnh yªu cÇu cña bµi ®Ó t×m ph­¬ng ph¸p gi¶i cho phï hîp, thÇy chØ lµ ng­êi hæ trî, bæ sung ®Ó trß t×m ra h­íng ®i ®óng ®¾n nhÊt. Trong ph©n m«n H×nh häc ë Trung häc c¬ së, mäi vÊn ®Ò nh­: Chøng minh c¸c c¹nh b»ng nhau, chøng minh c¸c gãc b»ng nhau, chøng minh tam gi¸c ®Æc biÖt, chøng minh tø gi¸c ®Æc biÖt, chøng minh tam gi¸c ®ång d¹ng, ®Òu xuÊt Ng­êi thùc hiÖn: Phan Thóc B¶y 2 N¨m häc: 2008 - 2009
3. Mét sè kinh nghiÖm gi¶ng d¹y cã hiÖu qu¶ tiÕt luyÖn tËp H×nh häc líp 7 ph¸t tõ nh÷ng vÊn ®Ò träng t©m cña H×nh häc 7, ®ã lµ: hai ®­êng th¼ng song song, hai ®­êng th¼ng vu«ng gãc, hai tam gi¸c b»ng nhau, c¸c ®­êng ®ång quy trong tam gi¸c, ChÝnh v× vËy, lµm thÕ nµo ®Ó gióp c¸c em häc tèt ph©n m«n h×nh häc nãi chung vµ ch­¬ng tr×nh h×nh häc líp 7 nãi riªng lµ ®iÒu tr¨n trë, suy nghÜ cña b¶n th©n t«i còng nh­ c¸c gi¸o viªn d¹y to¸n. XuÊt ph¸t tõ nh÷ng nhËn thøc trªn b¶n th©n ®· vµ ®ang gi¶ng d¹y m«n To¸n líp 7, t«i m¹nh d¹n ®­a ra “Mét sè kinh nghiÖm gi¶ng d¹y cã hiÖu qu¶ tiÕt luyÖn tËp h×nh häc líp 7” gãp phÇn n©ng cao chÊt l­îng d¹y vµ häc bé m«n. Ng­êi thùc hiÖn: Phan Thóc B¶y 3 N¨m häc: 2008 - 2009
4. Mét sè kinh nghiÖm gi¶ng d¹y cã hiÖu qu¶ tiÕt luyÖn tËp H×nh häc líp 7 PhÇn 2: néi dung I. C¬ së lÝ luËn: To¸n häc cã vai trß rÊt quan träng trong ®êi sèng con ng­êi vµ ®èi víi c¸c ngµnh khoa häc kh¸c. Mét nhµ t­ t­ëng Anh RBª-c¬n ®· nãi: “Ai kh«ng hiÓu biÕt to¸n häc th× kh«ng thÓ biÕt bÊt cø mét m«n khoa häc nµo kh¸c vµ còng kh«ng thÓ ph¸t hiÖn ra sù dèt n¸t cña b¶n th©n m×nh”. Trong nhµ tr­êng phæ th«ng c¸c kiÕn thøc vµ ph­¬ng ph¸p to¸n häc lµ c«ng cô thiÕt yÕu gióp häc sinh häc tèt c¸c m«n khoa häc kh¸c, gióp häc sinh ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ trong mäi lÜnh vùc. PhÇn n÷a m«n To¸n còng lµ mét trong nh÷ng m«n häc ®Ó xÐt tèt nghiÖp vµ thi vµo ®Çu cÊp. ThÕ nh­ng hiÖn nay viÖc häc to¸n cña c¸c em cßn rÊt nhiÒu h¹n chÕ ®Æc biÖt lµ h×nh häc c¸c em cßn yÕu vÒ kÜ n¨ng vÏ h×nh, dùng h×nh còng nh­ sù t­ duy ph¸n ®o¸n. Mµ ë tiÕt luyÖn tËp häc sinh cã thÓ còng cè, ®µo s©u, hÖ thèng ho¸ kiÕn thøc vµ rÌn luyÖn kÜ n¨ng còng nh­ vËn dông nh÷ng kiÕn thøc ®· häc vµo nh÷ng vÊn ®Ò cô thÓ. VÒ m¨t lÝ thuyÕt, luyÖn tËp lµ lÆp ®i lÆp l¹i nh÷ng hµnh ®éng nhÊt ®Þnh nh»m h×nh thµnh vµ còng cè nh÷ng kÜ n¨ng , kÜ x¶o cÇn thiÕt ®­îc thùc hiÖn mét c¸ch cã tæ chøc, cã kÕ ho¹ch. V× thÕ qua c¸c tiÕt luyÖn tËp häc sinh ®­îc n©ng cao tÝnh ®éc lËp s¸ng t¹o, hiÓu bµi s©u h¬n, ch¾c h¬n, n¨ng lùc t­ duy vµ phÈm chÊt trÝ tuÖ ph¸t triÓn tèt h¬n. C¸c bµi tËp to¸n trong tiÕt luyÖn tËp còng cã thÓ lµ mét ®Þnh lÝ gióp häc sinh më réng tÇm hiÓu biÕt cña m×nh. LuyÖn tËp to¸n cßn cã t¸c dông h×nh thµnh thÕ giíi quan duy vËt biÖn chøng, høng thó häc tËp vµ niÒm tin, h×nh thµnh phÈm chÊt ng­êi lao ®éng míi. Qua viÖc gi¶i bµi tËp to¸n mµ ®¸nh gi¸ ®­îc møc ®é, kÕt qu¶ d¹y cña gi¸o viªn, kÕt qu¶ häc cña häc sinh. Dùa vµo t©m lÝ løa tuæi häc sinh, c¸c em ë løa tuæi ®ang “tËp lµm ng­êi lín” nªn rÊt tÝch cùc tham gia vµo c¸c h×nh thøc häc tËp s¸ng t¹o, ®éc lËp. §ã lµ tiÒn ®Ò cho sù tù gi¸c, tù kh¸m ph¸, ph¸t hiÖn vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò d­íi sù tæ chøc, h­íng dÉn cña gi¸o viªn. H×nh häc lµ m«n häc cã tÝnh trõu t­îng cao, hÖ thèng kiÕn thøc réng, c¸c kiÕn thøc cã mèi liªn hÖ chÆt chÏ víi nhau. M«n h×nh häc cã rÊt nhiÒu øng dông trong thùc tÕ, viÖc häc tèt m«n h×nh häc sÏ gióp h×nh thµnh ë häc sinh tÝnh cÈn thËn, ph¸n ®o¸n chÝnh x¸c, suy luËn logÝc. Ng­êi thùc hiÖn: Phan Thóc B¶y 4 N¨m häc: 2008 - 2009
5. Mét sè kinh nghiÖm gi¶ng d¹y cã hiÖu qu¶ tiÕt luyÖn tËp H×nh häc líp 7 Mét tiÕt luyÖn tËp to¸n cÇn ®¹t ®­îc 3 yªu cÇu chñ yÕu ®ã lµ: - TiÕt luyÖn tËp gióp häc sinh hoµn thiÖn hoÆc n©ng cao ë møc ®é phæ th«ng cho phÐp ®èi víi phÇn lý thuyÕt cña nh÷ng tiÕt häc tr­íc th«ng qua hÖ thèng c¸c bµi tËp (bµi tËp trong s¸ch gi¸o khoa, s¸ch bµi tËp vµ c¸c bµi tËp tù chän cña gi¸o viªn) sao cho hîp lý theo kÕ ho¹ch d¹y häc. - TiÕt luyÖn tËp rÌn luyÖn cho häc sinh kü n¨ng, nguyªn t¾c gi¶i to¸n dùa trªn c¬ së néi dung lý thuyÕt ®· häc vµ phï hîp víi tr×nh ®é tiÕp thu cña ®¹i ®a sè häc sinh trong líp th«ng qua hÖ thèng c¸c bµi tËp ®· ®­îc gi¸o viªn lùa chän. §©y thùc chÊt lµ sù vËn dông lý thuyÕt ®Ó gi¶i c¸c bµi tËp nh»m h×nh thµnh c¸c kü n¨ng cÇn thiÕt cho häc sinh. - Th«ng qua viÖc gi¶i c¸c bµi tËp rÌn luyÖn cho c¸c em nÒ nÕp lµm viÖc khoa häc, tÝch cùc, chñ ®éng, s¸ng t¹o trong häc tËp, rÌn luyÖn c¸c thao t¸c t­ duy cÇn thiÕt. II. C¬ së thùc tiÔn: Hai n¨m häc tr­íc (n¨m häc 2006 – 2007, 2007-2008) t«i trùc tiÕp gi¶ng d¹y m«n To¸n 7, 8 t¹i tr­êng THCS Phó Thuû vµ ®Õn n¨m häc 2008 – 2009 t«i ®­îc ph©n c«ng gi¶ng d¹y bé m«n To¸n 7, To¸n 9 t¹i tr­êng THCS S¬n Thuû. Qua thùc tÕ gi¶ng d¹y t«i nhËn thÊy: * §èi víi häc sinh: - ViÖc häc m«n h×nh häc cña häc sinh lµ rÊt khã kh¨n, c¸c em kh«ng biÕt ph¶i b¾t ®Çu tõ ®©u ®Ó chøng minh mét bµi to¸n h×nh, trong qu¸ tr×nh chøng minh nªn vËn dông nh÷ng kiÕn thøc nµo vµ tr×nh bµy lêi gi¶i nh­ thÕ nµo cho phï hîp, ®óng tr×nh tù ChÝnh nh÷ng khã kh¨n ®ã ®· ¶nh h­ëng kh«ng nhá ®Õn chÊt l­îng m«n to¸n nãi chung vµ bé m«n h×nh nãi riªng, c¸c em kh«ng thÝch häc bé m«n h×nh häc nªn l¬ lµ trong viÖc häc còng nh­ chuÈn bÞ bµi. - Mét sè em cßn coi nhÑ tiÕt luyÖn tËp, trong giê häc chØ chê bµi gi¶i mÉu ®Ó chÐp, Ýt chÞu suy nghÜ, t×m tßi lêi gi¶i. Mét sè em quan ®iÓm r»ng tiÕt luyÖn tËp ch¼ng cã g× ph¶i häc, ch¼ng qua chØ lµ tiÕt ch÷a bµi tËp. ChÝnh v× quan ®iÓm ®ã mµ häc sinh ch­a thùc sù chó ý vµo tiÕt häc. - Với sự phát triển của ngành công nghệ thông tin các điểm Internet mọc lên như nấm đã cuốn hút các em học sinh vào những trò chơi giải trí dẫn đến việc chán nản l¬ lµ viÖc học hành. Ng­êi thùc hiÖn: Phan Thóc B¶y 5 N¨m häc: 2008 - 2009
6. Mét sè kinh nghiÖm gi¶ng d¹y cã hiÖu qu¶ tiÕt luyÖn tËp H×nh häc líp 7 - Một bộ phận không nhỏ học sinh lười học bài cũ dẫn đến hổng kiến thức c¬ bản, có chăng cũng chỉ học qua loa hời hợt. - Mét sè em do sù ph¸t triÓn t©m sinh lý kh«ng b×nh th­êng nªn khã tËp trung trong häc tËp, tiÕp thu bµi chËm, th­êng nhót nh¸t, mét sè em kh¸c do qu¸ hiÕu ®éng, nghÞch ng¬m, khã b¶o, hµnh ®éng theo b¶n n¨ng, thiÕu suy nghÜ nªn dÉn ®Õn kÕt qu¶ häc tËp m«n to¸n nãi chung vµ h×nh häc nãi riªng cßn thÊp. - Mét bé phËn gia ®×nh häc sinh cã hoµn c¶nh khã kh¨n, Ýt quan t©m ®Õn viÖc häc tËp cña con em, kh«ng mua ®ñ dông cô häc tËp cho häc sinh nh­ compa, ªke, th­íc th¼ng, th­íc ®o ®é nªn c¸c tiÕt luyÖn tËp h×nh häc c¸c em ngåi ch¬i hoÆc lµm viÖc riªng dÉn ®Õn kh«ng n¾m ®­îc bµi. * §èi víi gi¸o viªn: Trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y còng gÆp mét sè khã kh¨n nh­ bµi tËp to¸n h×nh ®a d¹ng, phong phó, nÕu kh«ng cã thêi gian nghiªn cøu vµ ph­¬ng ph¸p lùa chän thÝch hîp th× dÓ bÞ phiÕn diÖn, chän bµi tËp dÔ qu¸ hoÆc khã qu¸, kh«ng ®ñ thêi gian lµm dÔ g©y cho häc sinh t©m lÝ “sî to¸n h×nh” hoÆc ch¸n n¶n. Tõ ®ã chØ chó ý vµo thñ thuËt gi¶i mµ quªn rÌn luyÖn ph­¬ng thøc t­ duy. Trước đây tôi còng nh­ nhiÒu gi¸o viªn d¹y to¸n kh¸c nghĩ tiết luyện tập chẳng qua chỉ là tiết chữa bài tập nên khi dạy tiết luyện tập cố gắng chữa càng nhiều bài tập càng tốt, không cần chú ý đến các dạng toán và cũng không cần chuẩn bị bảng phụ, ®Ìn chiÕu vì hầu như hình vẽ vµ ®Ò bµi tËp đều có sẵn trong s¸ch gi¸o khoa. Gi¸o viªn cũng không quan tâm học sinh nắm được gì, rèn luyện được kỹ năng nào? Dạy theo phương pháp thÇy giảng trò chép là chính. V× vËy chÊt l­îng m«n to¸n qua kiÓm tra kh¶o s¸t thÊp * KÕt qu¶ kh¶o s¸t chÊt l­îng: KÕt qu¶ kiÓm tra ch­¬ng I h×nh häc 7 ë líp 7A tr­êng THCS Phó Thuû n¨m häc 2007- 2008 nh­ sau: Tæng §iÓm 0 - 2 §iÓm < 2 - < 5 §iÓm TB  §iÓm K + G sè HS SL % SL % SL % SL % 45 5 11,1 16 35,6 24 53,3 8 17,8 KÕt qu¶ trªn cho thÊy, cã ®Õn 46,7 % häc sinh ®iÓm yÕu kÐm so víi chØ tiªu chÊt l­îng ®Çu n¨m x©y dùng, tû lÖ häc sinh yÕu kÐm cao, häc sinh trung b×nh trë Ng­êi thùc hiÖn: Phan Thóc B¶y 6 N¨m häc: 2008 - 2009