Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp nâng cao chất lượng dạy và học tại trường THCS Mão Điền

Nội dung text: Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp nâng cao chất lượng dạy và học tại trường THCS Mão Điền

1. Mét sè biÖn ph¸p n©ng cao chÊt l­îng d¹y vµ häc t¹i tr­êng thcs m·o ®iÒn I- ®Æt vÊn ®Ò Sinh thôøi Chuû tòch Hoà Chí Minh thöôøng nhaéc nhôû chuùng ta: “Vì lôïi ích möôøi naêm thì phaûi troàng caây, vì lôïi ích traêm naêm thì phaûi troàng ngöôøi”. Ñaát nöôùc ta töï haøo vôùi baïn beø treân theá giôùi laø moät daân toäc hieáu hoïc, vôùi beà daøy truyeàn thoáng toân sö troïng ñaïo, tình yeâu queâ höông ñaát nöôùc, loøng nhaân aùi, bao dung voán laø baûn chaát cuûa ngöôøi Vieät Nam, cuûa caû daân toäc Vieät Nam ñöôïc hình thaønh vaø hun ñuùc trong suoát lòch söû laâu daøi döïng nöôùc vaø giöõ nöôùc. Neàn giaùo duïc Vieät Nam ñaõ goùp phaàn quan troïng trong vieäc taïo döïng, hun ñuùc neân moät nöôùc Vieät Nam vôùi lòch söû haøng ngaøn naêm vaên hieán, nhöõng thaønh töïu cuûa neàn giaùo duïc Vieät Nam laø nieàm töï haøo, laø coâng söùc cuûa toaøn daân ta döôùi söï laõnh ñaïo cuûa Ñaûng. Ngaøy nay, khi theá giôùi ñang höôùng ñeán moät neàn kinh teá tri thöùc, nhaân loaïi ñang böôùc vaøo theá kyû XXI, nhieàu quoác gia ñang haêm hôû chaïy ñua vaøo neàn vaên minh môùi thì neàn giaùo duïc caøng trôû thaønh moái quan taâm haøng ñaàu cuûa nhieàu quoác gia, nhieàu daân toäc. Kho taøng kieán thöùc cuûa nhaân loaïi ngaøy caøng ña daïng, phong phuù vaø taêng theo caáp soá nhaân thì giaùo duïc – ñaøo taïo thaät söï laø chieác chìa khoaù ñeå môû cöûa tieán vaøo töông lai. Nghò quyeát laàn thöù hai Ban chaáp haønh TW Ñaûng khoaù VIII khaúng ñònh: “Thöïc söï coi giaùo duïc – Ñaøo taïo laø quoác saùch haøng ñaàu. Nhaän thöùc saâu saéc giaùo duïc – Ñaøo taïo cuøng vôùi khoa hoïc vaø coâng ngheä laø nhaân toá quyeát ñònh taêng tröôûng kinh teá vaø phaùt trieån xaõ hoäi, ñaàu tö cho giaùo duïc – Ñaøo taïo laø ñaàu tö phaùt trieån” Giaùo sö Traàn Hoàng Quaân cuõng töøng neâu roõ: “Giaùo duïc laø söï nghieäp cuûa quaàn chuùng nhaèm phaùt huy nhaân toá vaø nguoàn löïc con ngöôøi trong söï phaùt trieån cuûa ñaát nöôùc. Giaùo duïc tröïc tieáp lieân quan ñeán ñôøi soáng, ñeán töông lai cuûa moïi ngöôøi, moïi gia ñình vaø toaøn xaõ hoäi”. Baùo caùo chính trò taïi Ñaïi hoäi IX chæ roõ: “Giaùo duïc laø quoác saùch haøng ñaàu. Phaùt trieån giaùo duïc laø neàn taûng, nguoàn nhaân löïc chaát löôïng cao laø moät trong nhöõng ñoäng löïc quan troïng thuùc ñaåy söï nghieäp coâng nghieäp hoaù, hieän ñaïi hoaù, laø yeáu toá cô baûn ñeå phaùt trieån xaõ hoäi, taêng tröôûng kinh teá nhanh vaø beàn vöõng”. 1
2. Thaät vaät, muoán tieán haønh coâng nghieäp hoaù, hieän ñaïi hoaù thaéng lôïi thì phaûi phaùt trieån giaùo duïc – Ñaøo taïo, phaùt huy nguoàn nhaân löïc con ngöôøi laø yeáu toá cô baûn cuûa söï phaùt trieån nhanh vaø beàn vöõng. Muoán thöïc hieän ñöôïc muïc tieâu “Daân giaøu, nöôùc maïnh, xaõ hoäi coâng baèng, daân chuû, vaên minh” thì yeâu caàu nhaát thieát vaø caáp baùch laø phaûi ñaåy maïnh vaø naâng cao chaát löôïng giaùo duïc vaø ñaøo taïo nhaèm “Naâng cao daân trí, ñaøo taïo nhaân löïc vaø boài döôõng nhaân taøi”. Bôûi chæ coù giaùo duïc, chæ baèng giaùo duïc môùi ñaùp öùng ñöôïc chieán löôïc phaùt trieån con ngöôøi ñeå ñaùp öùng ñoøi hoûi cuûa söï phaùt trieån kinh teá chính trò – khoa hoïc xaõ hoäi trong giai ñoaïn hieän nay. Ñaây laø moät quaù trình laâu daøi ñoøi hoûi söï noã löïc cuûa toaøn ngaønh, toaøn xaõ hoäi, trong ñoù moät trong nhöõng nhaân toá quan troïng haøng ñaàu quyeát ñònh ñeán chaát löôïng daïy hoïc ñoù laø quaù trình daïy hoïc. Ñieàu naøy ñaët nhieäm vuï naëng neà cho coâng taùc quaûn lyù nhaø tröôøng, ñöôïc caùc nhaø quaûn lyù giaùo duïc ñaëc bieät quan taâm. gi¸o dôc hiÖn nay. Ñeå khaéc phuïc nhöõng haïn cheá treân, naâng cao daàn chaát löôïng giaùo duïc cuûa tröôøng. Laø vaán ñeà ñaùng quan taâm cuûa ngaønh giaùo duïc cuõng nhö caùc nhaø quaûn lyù coù taâm huyeát vôùi ngheà. Xuaát phaùt töø nhöõng cô sôû lyù luaän vaø thöïc tieãn treân, laø moät caùn boä quaûn lyù ñang coâng taùc taïi tröôøng THCS Maõo Ñieàn toâi ñaõ aùp duïng: “Moät soá bieän phaùp naâng cao chaát löôïng daïy vaø hoïc ôû tröôøng THCSM·o §iÒn’’ ®Ó chØ ®¹o ho¹t ®éng d¹y vµ häc trong nhµ tr­êng II / THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP: 1 / §¸nh gi¸ thùc tr¹ng Trường THCS Mão Điền thuộc xã Mão Điền, tiếp giáp với xã Hoài Thượng và xã An Bình, là xã đông dân, nghề nghiệp chủ yếu làm ruộng và kinh doanh buôn bán nhỏ, là xã có phong trào xã hội hoá giáo dục ,có truyền thống hiếu học và đỗ đạt cao vào các trường cao đẳng , đại học . Trường trung học cơ sở Mão điền có 63CBGV ,25 lớp với 897 hs/ c¬së vật chất nhà trường còn gặp nhiều khó khăn,chưa đáp ứng được việc dạy và học ,chủ yếu là phòng học cấp 4 .Tr­êng THCS M·o ®iÒn cã mét ®ét ngò gi¸o viªn trÎ ,cã nhiÒu gi¸o viªn cã n¨ng lùc ®¹t gi¸o viªn giái .song ®éi ngò ch­a ®Òu ,mét sè gi¸o viªn míi ra tr­êng kinh nghiÖm cßn h¹n chÕ ,cã gi¸o viªn ch­a tiÕp cËn ®­îc víi ®æi míi ph­¬ng ph¸p d¹y häc hiÖn nay, chưa nhận thức đầy đủ về phương pháp “Lấy học sinh làm trung tâm”.ChÊt l­îng v¨n ho¸ ®¹i trµ ch­a ®¸p øng ®­îc yªu cÇu , cßn bé phËn häc sinh l­êi häc häc tiÕp thu chËm . 2
3. Việc quan tâm chăm sóc con em của một bộ phận phụ huynh học sinh chưa đáp ứng với nhu cầu giáo dục ngày càng cao hiện nay, mét sè gia ®×nh ®i lµm ¨n xa Th­êng giao con em hä cho «mg bµ ë nhµ . - PHHS chưa nắm rõ quan điểm giáo dục hiện nay, thái độ hợp tác giáo dục HS chưa rõ ràng, chưa thống nhất với nhà trường. Giáo dục HS ở gia đình mang tính áp đặt, ít để HS thể hiện quan điểm của mình, sử dụng mệnh lệnh, roi vọt, và thiếu làm gương tốt cho HS noi theo. - Nhu cầu về kinh tế , mưu sinh được quan tâm nhiều hơn nhu cầu học tập “ Lo cái ăn trước rồi đến cái học”. Bên cạnh tệ nạn xã hội, những thói quen xấu vẫn tồn tại khá phổ biến và những bất cập khác. Điều kiện về cơ sở vật chất còn nhiều khó khăn , còn một số phòng học chắp vá, thiết kế không đúng quy cách . Từ những thực trạng nêu trên tôi đưa ra một số giải pháp phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh của đơn vị mình nhằm n©ng cao h¬n n÷a chÊt l­îng d¹y vµ häc. 2/ MOÄT SOÁ BIEÄN PHAÙP QUAÛN LYÙ NHAÈM NAÂNG CAO CHAÁT LÖÔÏNG HOAÏT ÑOÄNG DAþ vµ hoc TRÖÔØNG THCS m·o ®iÒn 2.1. QUAÛN LYÙ GIAÙO VIEÂN THÖÏC HIEÄN CHÖÔNG TRÌNH DAÏY HOÏC: * Chöông trình daïy hoïc. Chöông trình daïy hoïc laø vaên kieän coù tính chaát phaùp quy do Nhaø nöôùc ban haønh, trong ñoù quy ñònh moät caùch cuï theå. + Vò trí moân hoïc trong keá hoaïch daïy hoïc. + Muïc ñích, yeâu caàu cuûa moân hoïc (yeâu caàu veà tri thöùc, kyõ naêng kyõ xaûo, thaùi ñoä haønh vi). + Noäi dung moân hoïc. + Keá hoaïch veà thôøi gian (soá tieát giaønh cho töøng phaàn, töøng chöông ) + Giaûi thích chöông trình vaø höôùng daãn thöïc hieän chöông trình. Chöông trình daïy hoïc laø coâng cuï chuû yeáu ñeå Nhaø nöôùc laõnh ñaïo vaø giaùm saùt hoaït ñoäng daïy hoïc cuûa nhaø tröôøng thoâng qua caùc cô quan quaûn lyù giaùo duïc. Ñoàng thôøi cuõng laø caên cöù phaùp lyù ñeå nhaø tröôøng vaø caùc giaùo vieân tieán haønh toå chöùc coâng taùc giaûng daïy thoáng nhaát trong phaïm vi toaøn quoác, hoïc sinh tieán haønh hoïc taäp theo yeâu caàu chung. *Bieän phaùp quaûn lyù. Phoå bieán nhöõng thay ñoåi (neáu coù) trong chöông trình theo chæ thò höôùng daãn cuûa Boä giaùo duïc vaø ñaøo taïo. 3
4. Toå chöùc cho ñoäi nguõ giaùo vieân hoïc taäp döôùi hình thöùc thaûo luaän ñeå phaân tích saâu saéc veà maët caáu truùc, noäi dung chöông trình giaùo duïc cuûa töøng moân hoïc. Quaùn trieät vieäc thöïc hieän chöông trình ñeán töøng giaùo vieân moät caùch nghieâm tuùc, cuï theå: + Noäi dung kieán thöùc phaûi ñuùng theo quy ñònh: Khoâng giaûm nheï, cuõng khoâng naâng cao, môû roäng quaù seõ daãn ñeán nhoài nheùt, quaù taûi. + Thöïc hieän caùc phöông phaùp giaûng daïy phuø hôïp vôùi ñaëc tröng töøng boä moân. + Toå chöùc caùc hình thöùc daïy hoïc ña dang, phong phuù keát hôïp daïy trong lôùp, ngoaøi lôùp, daïy ngoaøi thieân nhieân, daïy thí nghieäm + Nghieâm caám vieäc caét xeùn, doàn baøi hoïc, theâm bôùt tieát hoïc. Ngoaøi ra, ñeå ñaûm baûo vieäc daïy ñuû, ñuùng chöông trình, hieäu tröôûng caàn chæ ñaïo cuï theå nhöõng vieäc sau: + Höôùng daãn giaùo vieân laäp keá hoaïch daïy hoïc boä moân. + Naém vöõng caùc vaên baûn phaùp quy veà daïy hoïc vaø höôùng daãn thöïc hieän chöông trình. Döï kieán nhöõng vaán ñeà naûy sinh trong vieäc thöïc hieän chöông trình vaø nhöõng giaûi phaùp coù theå thöïc thi, nhöõng ñieàu kieän vaät chaát kyõ thuaät caàn cung caáp ñeå vieäc thöïc hieän chöông trình khoâng bò trôû ngaïi. Trong caùc cuoäc hoïp hoäi ñoàng haøng thaùng, phoù hieäu tröôûng höôùng daãn giaùo vieân nhöõng vaán ñeà khoù trong chöông trình, giaûi ñaùp nhöõng thaéc maéc, giuùp giaùo vieân boå sung ñoà duøng daïy hoïc, saùch vôû taøi lieäu caàn thieát cho vieäc thöïc hieän chöông trình ñuùng vaø ñuû. xaây döïng caùc coâng cuï ñeå theo doõi vieäc thöïc hieän chöông trình nhö: Phaân phoái chöông trình, keá hoaïch giaûng daïy cuûa giaùo vieân töøng chuyeân moân, soå ñaàu baøi caùc lôùp, lòch kieåm tra haøng thaùng, lòch thi cuoái moãi hoïc kyø, soå döï giôø thaêm lôùp. Xaây döïng thôøi khoùa bieåu vaø theo doõi giaùo vieân thöïc hieän thôøi khoaù bieåu. Xaây döïng caùc bieåu maãu baùo caùo, haøng thaùng toång keát tình hình thöïc hieän chöông trình cuûa caùc toå chuyeân moân. Toå tröôûng chuyeân moân caàn coù bieân baûn sinh hoaït cuûa toå veà chöông trình, baùo caùo vôùi hieäu tröôûng, phoù hieäu tröôûng chuyeân moân veà thöïc hieän chöông trình cuûa toå mình phuï traùch. + Haøng thaùng hieäu tröôûng ñeàu phaûi kieåm tra vieäc thöïc hieän chöông trình daïy hoïc cuûa töøng boä moân, töøng lôùp, töøng khoái lôùp; Nhaän xeùt vaø phaùt hieän nhöõng vaán ñeà caàn ñieàu chænh cho kòp thôøi; thaûo luaän nhöõng vaán ñeà do tình hình giaûng daïy naûy sinh ñeå naém chaéc chöông trình hôn. 4
5. Toùm laïi, vieäc naém vöõng chöông trình giaûng daïy laø ñieàu kieän ñeå ngöôøi hieäu tröôûng coù theå quaûn lyù gioûi. Quaûn lyù nghieâm tuùc vieäc thöïc hieän chöông trình laø moät trong nhöõng yeáu toá nhaèm naâng cao chaát löôïng giaûng daïy cuûa giaùo vieân. 2.2. XAÙC ÑÒNH MUÏC TIEÂU DAÏY HOÏC ÔÛ CAÁP THCS: Naâng cao chaát löôïng daïy hoïc laø moät coâng vieäc raát quan troïng cuûa tröôøng . Naâng cao chaát löôïng daïy phuï thuoäc vaøo raát nhieàu yeáu toá. Trong ñoù muïc tieâu daïy hoïc laø moät trong nhöõng yeáu toá quan troïng, bôûi vì neáu khoâng xaùc ñònh ñuùng muïc tieâu daïy hoïc thì “Saûn phaåm” daïy hoïc seõ keùm chaát löôïng. Do ñoù, vieäc xaùc ñònh roõ muïc tieâu giaùo duïc THCS laø moät yeâu caàu raát caàn thieát ñoái vôùi caùn boä, giaùo vieân trong tröôøng, ñoù laø: Treân cô sôû cuûng coá vaø phaùt trieån nhöõng keát quaû cuûa giaùo duïc tieåu hoïc, muïc tieâu chung cuûa giaùo duïc trung hoïc cô sôû laø tieáp tuïc hình thaønh ôû hoïc sinh nhöõng cô sôû nhaân caùch cuûa con ngöôøi Vieät Nam xaõ hoäi chuû nghóa, coù nhöõng hieåu bieát ban ñaàu veà kyõ thuaät vaø höôùng nghieäp ñeå tieáp tuïc hoïc leân trung hoïc phoå thoâng, trung hoïc chuyeân nghieäp, hoïc ngheà hoaëc ñi vaøo cuoäc soáng lao ñoäng. -Caùc phaåm chaát, kieán thöùc vaø kyõ naêng ñoù phaûi ñöôïc hình thaønh vaø cuûng coá ñeå taïo ra 4 naêng löïc chuû yeáu ñaùp öùng muïc tieâu giaùo duïc vaø phaùt trieån con ngöôøi Vieät Nam trong thôøi kyø coâng nghieäp hoaù, hieän ñaïi hoaù. Ñoù laø: + Naêng löïc haønh ñoäng coù hieäu quaû treân cô sôû nhöõng kieán thöùc, kyõ naêng vaø phaåm chaát ñaõ hình thaønh trong daïy hoïc vaø giaùo duïc trong hoïc taäp, giao tieáp, giaùm nghó, giaùm laøm vaø bieát chòu traùch nhieäm. + Naêng löïc thích öùng vôùi nhöõng thay ñoåi trong thöïc tieãn ñeå coù theå chuû ñoäng, linh hoaït vaø saùng taïo trong hoïc taäp, lao ñoäng sinh soáng cuõng nhö hoaø nhaäp vôùi moâi tröôøng töï nhieân, coäng ñoàng xaõ hoäi. + Naêng löïc giao tieáp, öùng xöû vôùi loøng nhaân aùi, coù vaên hoaù vaø theå hieän tinh thaàn traùch nhieäm vôùi gia ñình, coäng ñoàng, xaõ hoäi. + Naêng löïc töï khaúng ñònh, bieåu hieän ôû tinh thaàn phaán ñaáu hoïc taäp vaø lao ñoäng, khoâng ngöøng reøn luyeän baûn thaân, coù khaû naêng töï ñaùnh giaù vaø pheâ phaùn trong phaïm vi moâi tröôøng hoaït ñoäng vaø traûi nghieäm cuûa baûn thaân. Xaùc ñònh roõ muïc tieâu cuûa caáp hoïc, hieäu tröôûng caàn: - Quaùn trieät muïc tieâu caáp hoïc ñeán töøng toå chuyeân moân, töøng giaùo vieân ngay töø ñaàu naêm hoïc. - Coù keá hoaïch theo doõi, kieåm tra ñeå kòp thôøi ñieàu chænh, traùnh söï xaùc ñònh sai muïc tieâu daïy hoïc ôû moät soá giaùo vieân. Muïc tieâu muoán ñaït thì caàn coù moät heä thoáng bieän phaùp, phöông phaùp, ñieàu kieän ñeå thöïc hieän. Do ñoù, cuï theå hoaù muïc tieâu phaûi bieát huy ñoäng trí tueä 5