Sáng kiến kinh nghiệm Hướng dẫn học sinh Lớp 6 làm thí nghiệm môn Vật lý

Nội dung text: Sáng kiến kinh nghiệm Hướng dẫn học sinh Lớp 6 làm thí nghiệm môn Vật lý

1. Nhoùm: Kieàu&Khaûi –Toå: Toùan-Lyù-Tin-KTCN HÖÔÙNG DAÃN HOÏC SINH LÔÙP 6 LAØMTHÍ NGHIEÄM MOÂN VAÄT LYÙ I.LÍ DO CHOÏN ÑEÀ TAØI: 1. cô sôû khoa hoïc: Vaät lyù laø moät moân khoa hoïc thöïc nghieäm nghieân cöùu veà caùc hieän töôïng, söï vieäc trong thöïc tieãn cuoäc soáng. Moät soá hieän töôïng coù theå quan saùt thöïc teá, so saùnh, suy luaän, giaûi thích, döïa vaøo kinh nghieäm cuoäc soáng, töï nghieân cöùu khaùm phaù nhöõng ñieàu môùi laï, ñoâi khi töï khaùm phaù thì raát baát tieän hoaëc khoâng bieát tieán haønh töø ñaâu. Vì vaäy caàn thieát phaûi coù söï höôùng daãn cuûa thaày coâ. Nhieàu baøi hoïc phaûi tieán haønh thí nghieäm môùi tìm ra keát quaû. Maëc khaùc, vieäc toå chöùc cho hoïc sinh lôùp 6 laøm quen vôùi thí nghieäm vaät lyù laø giuùp hoïc sinh chuû ñoäng tìm toøi, quan saùt, lónh hoäi kieán thöùc. Ñaây laø moät trong nhöõng yeâu caàu quan troïng trong vieäc daïy – hoïc theo phöông phaùp ñoåi môùi hieän nay. Trong moãi tieát daïy giaùo vieân vaàn phaûi thieát keá toå chöùc cho hoïc sinh töï hoïc, chuû ñoäng tìm toøi. Phaùt hieän chieám lónh kieán thöùc nhaát laø trong tieát hoïc coù thí nghieäm vaät lyù seõ taïo cho hoïc sinh söï say meâ hoïc taäp. Qua thöïc teá giaûng daïy khi cho khi cho hoïc sinh lôùp 6 laøm quen vôùi thí nghieäm vaät lyù, coøn nhieàu ñieàu baát caäp, hieäu quaû chöa cao, coøn nhieàu khoù khaên haïn cheá nhö: thí nghieäm laø söï môùi laï nhieàu hoïc sinh chöa quen vaø khoâng bieát laøm thí nghieäm, raát luùng tuùng trong khi thí nghieäm, laøm thí nghieäm maát nhieàu thôøi gian, nhieàu thí nghieäm khoââng thaønh coâng. Vì vaäy giaùo vieân caàn coù söï ñaàu tö kó cho thí nghieäm ñeå ñaït ñöôïc muïc tieâu cuûa baøi. 2.cô sôû thöïc tieãn: Vôùi söï phaùt trieån nhö vuõ baûo cuûa caùc phöông tieän coâng ngheä thoâng, söï phaùt trieån khoâng ngöøng cuûa xaõ hoäi, söï caïnh tranh khoâng ngöøng cuûa caùc heá thoáng veä tinh nhaân taïo, söï gay gaét cuûa caùc loø phaûn öùng haït nhaân treân theá giôùi, söï khaùm phaù khoâng ngöøng treân vuõ truï bao la, .Maø boä moân vaät lyù laøø moät moân hoïc quan troïng trong caùc vieäc phaùt trieån ñoù. Cho neân vieäc töông lai phaùt trieån hôn theá nöõa nhôø vaøo söï hoïc taäp cuûa caùc hoïc sinh hieän nay. Vì vaäy ñeå thöïc hieän toát nhieäm vuï ñoù phaûi ñöa ra phöông phaùp phuø hôïp maø moãi hoïc sinh phaûi höùng thuù lao vaøo tìm toaøi ñeå phaùt hieän ra kieán thöùc môùi. Chính vì leõ ñoù, vieäc toå chöùc moät tieát hoïc vaät lyù thaønh coâng vaø hoïc sinh lónh hoäi kieán thöùc moät caùch thieát thöïc giaùo vieân caàn toå chöùc cho hoïc sinh bieát laøm thí nghieäm, bieát quan saùt hieän töôïng trong thí nghieäm. Ñeå thieát keá toå chöùc cho hoïc sinh thí nghieäm thaønh coâng laø vaán ñeà heát söùc quan troïng ñöôïc ñaët leân haønh ñaàu trong moãi tieát daïy. Trang:1
2. Nhoùm: Kieàu&Khaûi –Toå: Toùan-Lyù-Tin-KTCN II. THÖÏC TRAÏNG: 1.Veà phía hoïc sinh: Tröôøng THCS Ngan Döøa laø moät tröôøng thuoäc vuøng xa so vôùi tænh lò Baïc Lieâu. Ñieàu kieän hoïc taäp cuûa caùc em coøn khoù khaên, thieáu thoán. Moät soá em vì gia ñình quaù khoù khaên khoâng coù thôøi gian hoïc nhieàu vì lo tieáp giuùp cho gia ñình. Nhieàu em coøn phaûi boû hoïc moät vaøi ngaøy hoaëc boû hoïc luoân ñeå tieáp gia ñình. Maët khaùc vôùi söï phaùt trieån maïnh meõ cuûa xaõ hoäi vôùi caùc phöông tieän thoâng tin ñaïi chuùng ñaày ñuû, phim aûnh, caùc troø chôi haáp daãn, . cuõng aûnh höôûng khoâng nhoû ñeán quaù trình hoïc taäp cuûa hoïc sinh. Phöông phaùp hoïc taäp môùi chuû yeáu laø hoïc sinh töï laøm thí nghieäm, töï khaùm phaù, chieám lónh kieán thöùc coøn môùi ñoái vôùi hoïc sinh. Qua khaûo saùt ñaàu naêm hoïc cuûa 5 lôùp 6 ôû tröôøng THCS Ngan Döøa keát quaû nhö sau: HS laøm ñöôïc thí nghieäm HS chöa laøm ñöôïc thí nghieäm Lôùp/só soá Soá löôïng Tæ leä % Soá löôïng Tæ leä % 6A2/42 14 33 28 67 6A3/43 15 35 28 65 6A4/40 14 35 26 65 6A5/38 13 34 25 66 6A6/39 12 31 27 69 Toång/20 68 33,7 134 66,3 2 2.Veà phía giaùo vieân: Phaàn lôùn thaày coâ ñaõ ñoåi môùi phöông phaùp daïy hoïc vaø thieát keá baøi daïy phuø hôïp cho tieát daïy theo phöông phaùp ñoåi môùi hieän nay. Nhöng vôùi thaùi ñoä hoïc taäp phaàn ñoâng cuûa hoïc sinh thuï ñoäng neân tieát daïy trôû neân trô traùo, traàm laëng. Noù aûnh höôûng raát nhieàu cho quaù trình tieáp thu kieán thöùc môùi cuûa hoïc sinh vaø quaù trình höôùng daãn cuûa giaùo vieân treân lôùp. Trong vieäc toå chöùc cho hoïc sinh thí nghieäm phaàn lôùn giaùo vieân sôï maát thôùi gian vaø hoïc sinh laøm thí nghieäm raát maát traät töï, giaùo vieân khoù quaûn lyù coøn chuaån bò duïng cuï nhieàu duïng cuï khoâng ñaùp öùng do hoûng vaø cuõ thieáu chính xaùc. Maëc khaùc moät soá boä phaän nhoû giaùo vieân chöa theo kòp phöông phaùp môùi, ít ñaàu tö cho tieát daïy nhaát laø tieát coù thöïc haønh thí nghieäm. Trong daïy hoïc vaät lyù 6 caùc tieát hoïc ñeàu coù thí nghieäm, vì vaäy vieäc chuaån bò cho moät tieát daïy caàn nhieàu thôøi gian nhaát laø vieäc chuaån bò thí nghieäm. Trang:2
3. Nhoùm: Kieàu&Khaûi –Toå: Toùan-Lyù-Tin-KTCN Thöïc teá vieäc höôùng daãn hoïc sinh lôùp 6 laøm thaùi nghieäm coøn gaëp nhieàu khoù khaên: soá hoïc sinh trong lôùp quùa ñoâng, moät soá hoïc sinh ngaïi thí nghieäm vì khoâng bieát baét ñaàu töø ñaâu vaø laøm nhö theá naøo, luùng tuùng trong caùc khaâu thao taùc. 3.Veà nhaø tröôøng: Tröôøng THCS Ngan Döøa laø tröôøng ñaït chuaån quoác gia neân cô sôû vaät chaát töông ñoái ñaày ñuû. Trang thieát bò cuûa boä moân ñaày ñuû giuùp cho vieäc thöïc hieän caùc thí nghieäm kieåm chöùng vôùi keát quaû thöïc teá khaù thuaän tieän. Coù phoøng thí nghieäm cho moãi tieát thöïc haønh giuùp hoïc sinh naêng ñoäng hôn vôùi söï khaùm phaù thöïc teá lieân heä vôùi baøi hoïc. Vôùi BGH nhaø tröôøng naêng ñoäng coá vaán kòp thôøi cho caùc giaùo vieân, tham möu yù kieán caáp treân boå sung kòp thôøi caùc khoù khaên veà chuyeân moân vaø cô sôû vaät chaát cho quaù trình giaûng daïy. Ñoäi nguõ giaùo vieân treû naêng ñoäng saùng taïo trong quaù trình giaûng daïy, bieát hoïc hoûi kinh nghieäm ñeå phuïc vuï cho vieäc giaûng daïy toát hôn. Tuy vaäy trong quaù trình giaûng daïy moät soá duïng cuï do nhaø saûn xuaát laøm chöa ñuùng vôùi quaù trình bieân soaïn cuûa SGK neân vieäc söû duïng gaëp khoâng ít khoù khaên. Moät soá duïng cuï do vaän chuyeån, thöû nghieäm hay trong quaù trình thí nghieäm bò hö hao baùo caùo boå sung chöa kòp thôøi. 4.Veà phía phuï huynh: Tröôøng naèm ôû ñòa baøn noâng thoân saâi ñôøi soáng kinh teá gaëp nhieàu khoù khaên. Vì vaäy vieäc hoïc cuûa con caùi hoï moät phaàn laø hoïc cho con bieát chöõ roài sau naøy tieáp tuïc thöøa keá ngheà nghieäp truyeàn thoáng bao ñôøi laïi cho con caùi. Moät soá boä phaän phuï huynh coøn khoâng bieát con mình ñang hoïc lôùp maáy hoaëc hoïc ôû lôùp naøo, chöa bieát nhöõng ngöôøi ñang daïy cho con mình laø thaày coâ naøo. Phaàn nhieàu phuï huynh ít quan taâm ñeán vieäc hoïc taäp cuûa con caùi ôû nhaø, chöa ñaët ra keá hoaïch hoïc taäp cho con em moät caùch phuø hôïp, chöa nhieät tình ñoân ñoác ñoäng vieân, chæ baûo hay höôùng daân con mình hoïc. Ñaëc bieät moät soá phuï huynh trình ñoä coøn thaáp hôn con mình neân khoâng bieát daïy. Hay do phöông phaùp ñoåi môùi hieän nay neân moät soá phuï huynh gaëp khoù khaên trong quaù trình höôùng daãn con em hoïc taäp. III.NHÖÕNG GIAÛI PHAÙP: 1.Chuaån bò: -Giaùo vieân phaûi naém kó muïc ñích cuûa thí nghieäm. -Phaûi höôùng daãn hoïc sinh tìm hieåu thí nghieäm tröôùc ôû nhaø. -Phaûi chuaån bò tröôùc duïng cuï thí nghieäm vaø coù döï phoøng. -Phaûi döï ñoaùn nhöõng tình huoáng xaûy ra: hoïc sinh traû lôøi nhöõng gì? Khi duïng cuï hoûng hoùc hoaëc do khoâng chính xaùc, tìm nhöõng caùch khaéc phuïc 2.Toå chöùc: Trang:3
4. Nhoùm: Kieàu&Khaûi –Toå: Toùan-Lyù-Tin-KTCN Taäp cho hoïc sinh thoùi quen hoïc taäp: -Laøm baøi taäp ôû nhaø. -Chuaån bò tröôùc ôû nhaø ñeå naém caùc böôùc tieán hanh thí nghieäm. -Keõ saün baûng keát quaû thí nghieäm (neáu coù). -Neâu ñöôïc muïc ñích cuûa thí nghieäm vaø caàn laøm gì. -Neâu ñöôïc caùc duïng cuï caàn thieát. -Khi tieán haønh thí nghieäm thì: +Töï laøm ñöôïc thí nghieäm. +Quan saùt, ghi laïi keát quaû, nhaän xeùt. +Ruùt ra keát luaän. Khi hoïc sinh laøm thí nghieäm phaûi bieát caùc thao taùc thí nghieäm ñeå ñaûm baûo thí nghieäm thaønh coâng coøn giaùo vieân vaøn phaûi thieát keá toå chöùc ñieàu khieån caùc hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh ñeå laøm thí nghieäm coù hieäu quaû vaø qua ñoù cuõng phaùt huy tính tích cöïc cuûa hoïc sinh. 3.Veà thöïc hieän: Ñeå phaùt huy tính tích cöïc, töï hoïc, töï khaùm phaù laøm thaønh coâng thì giaùo vieân phaûi chaån bò toát caùc duïng cuï ñeå laøm thí nghieäm vaø yeâu caàu hoïc sinh laøm ñöôïc caùc böôùc sau: -Tröôùc khi laøm thí nghieäm phaûi kieåm tra duïng cuï. -Neáu caùc böôùc tieán haønh thí nghieäm. -Töï tieán haønh thí nghieäm. -Quan saùt ghi laïi keát quaû, ruùt ra keát luaän. Giaùo vieân cung caáp theâm nhöõng löu yù hay thoâng tin caàn thieát khi laøm thí nghieäm. Giaùo vieân phaûi caàn theo doõi uoáùn naéên kòp thôøi, tuyeät ñoái khoâng laøm thay cho hoïc sinh. Giaùo vieân phaûi döï ñoaùn, giaûi ñaùp ñöôïc nhöõng yù kieán hoïc sinh neâu ra. Giaùo vieân caàn phaûi choát laïi vaán ñeà troïng taâm nhaát caàn naém sau moãi hoaït ñoäng. Sai khi thí nghieäm xong phaûi cho hoïc sinh thu doïn duïng cuï. 4.Giaûi quyeát nhöõng khoù khaên khi duøng thí nghieäm: -Hoïc sinh phaûi xem tröôùc baøi ôû nhaø veà caùch tieán haønh thí nghieäm ñeå khi laøm khoâng luùng tuùng vaø phaûi chuaån bò toát coâng vieäc giaùo vieân ñaõ daën. -Hoïc sinh khi laøm thí nghieäm phaûi caån thaän, quan saùt ghi cheùp laïi keát quaû ñeå nhaän xeùt, ruùt ra keát luaän chính xaùc. -Giaùo vieân chuaån bò chu ñaùo cho thí nghieäm töø vieäc soaïn giaûng cho duïng cuï thí nghieäm,giaùo vieân phaûi laép thöû thí nghieäm tröôùc khi leân lôùp cho hoïc sinh laøm. Trang:4
5. Nhoùm: Kieàu&Khaûi –Toå: Toùan-Lyù-Tin-KTCN -Khi hoïc sinh laøm thí nghieäm giaùo vieân phaûi theo doõi, uoán naén kòp thôùi nhöõng sai soùt nhoû, khen ngôïi, khích leä nhöõng nhoùm laøm ñöôïc toát. Traùnh nhöõng cöû chæ lôøi noùi gaây öùc cheá hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh. -Giaùo vieân phaûi taïo tieát hoïc thoaûi maùi, vôùi hoïc sinh yeáu keùm caàn quan taâm, tìm hieåu nguyeân nhaân ñeå coù bieän phaùp giuùp ñôõ. -Phaûi töï mình tìm toøi töï hoïc thöôøng xuyeân ñeå trau doài veà chuyeân moân nghieäp vuï. Treân ñaây laø nhöõng giaûi phaùp cho vieäc höôùng daãn hoïc sinh lôùp 6 laøm quen vôùi thí nghieäm vaät lyù trong daïy hoïc. Tuy nhieân ñeå tueát daïy coù keát quaû toát chuùng ta caàn vaän duïng linh hoaït giöõa caùc phöông phaùp phuø hôïp vôùi ñaët thuø cuûa moân hoïc. Baøi daïy minh hoïc cho chuyeân ñeà: Tuần 24 Tiết 24 SỰ NỞ VÌ NHIỆT CỦA CHẤT KHÍ I/ Mục tiêu: - HS nắm được : thể tích của một chất khí tăng lên khi nóng lên, giảm khi lạnh đi. - HS giải thích được một số hiện tượng đơn giản về sự nở vì nhiệt của chất khí. - Làm được thí nghiệm trong bài , mô tả được hiện tượng sảy ra và rút ra được kết luận cần thiết. II - Chuẩn bị: GV: Chuẩn bị cho mỗi nhóm 1 bình thuỷ tinh đáy bằng , 1 ống thuỷ tinh chữ L 1 nút cao su có đục lỗ , 1 cốc nước mầu , ómotj phích nước nóng , 2 bình nước .1 quả bóng bàn còn mới , 1 bình cầu và một ống thuỷ tinh. HS: Đọc trước bài III/ Tổ chức hoạt động: 1) Ổn định tổ chức: 2) Kiểm tra bài cũ: ? nêu kết luận về sự nở vì nhiệt của chất lỏng - làm bài tập 19 . 2 3) Bài mới Hoạt độngcủa giáo viên Hoạt động của học sinh Hoạt động 1: GV: Yêu cầu hS đọc mẩu đói thoại của hai Tổ chức tình huống bạn - HS đọc mẩu đối thoại ? Theo em bạn bình trả lời đúng hay sai - Dự đoán : Đúng ; sai GV: Làm thí nghiệm: Nhúng quả bóng bàn - Quan sát thí nghiệm còn mới bị bẹp vào nước nóng , sau một -do nhựa quả bóng gặp nóng nở ra thời gian bóng phồng trở lại. - không khí trong quả bóng nở ra Trang:5