Sáng kiến kinh nghiệm Giúp học sinh Lớp 4 học tốt phần "So sánh phân số"

Nội dung text: Sáng kiến kinh nghiệm Giúp học sinh Lớp 4 học tốt phần "So sánh phân số"

1. Đề tài sáng kiến Giúp học sinh lớp Bốn học tốt phần "So sánh phân số" Giúp học sinh lớp 4 học tốt phần "so sánh phân số" A. Đặt vấn đề: I. Cơ sở lí luận: Bậc Tiểu học là bậc đặt nền móng cho việc hình thành nhân cách của học sinh. Đây là bậc học cung cấp những tri thức ban đầu về tự nhiên và xã hội, trang bị những phương pháp và kĩ năng ban đầu về hoạt động nhận thức và hoạt động thực tiễn, bồi dưỡng và phát huy tình cảm, thói quen và các đức tính tốt đẹp của con người Việt Nam trong thời đại công nghiệp hoá- hiện đại hoá đất nước. Các môn học ở Tiểu học đều có mối quan hệ khăng khít, hỗ trợ lẫn nhau. Trong các môn học đó thì môn Toán có vai trò vô cùng quan trọng. Nó là chìa khoá giúp chúng ta khám phá kho tàng của tri thức, đồng thời giúp ta nắm bắt kiến thức của các môn học khác một cách dễ dàng thuận tiện. Môn Toán giúp học sinh phát triển tư duy lô-gíc, bồi dưỡng và phát triển các thao tác trí tuệ để nhận thức thế giới hiện thực như: trừu tượng hoá, khái quát hoá, so sánh, dự đoán, chứng minh, bác bỏ Nó rèn luyện phương pháp suy nghĩ, phương pháp suy luận giúp học sinh phát triển trí thông minh, tư duy sáng tạo Trong chương trình Toán 4, cùng với các phần kiến thức khác thì phần kiến thức về "phân số" vô cùng quan trọng. Nó là mảng kiến thức cơ bản trong chương trình Toán lớp 4. Khi học về phân số, bên cạnh các kiến thức về cộng, trừ, nhân, chia phân số thì phần "so sánh phân số" hết sức quan trọng. Để giúp các em học tốt về mảng kiến thức này thì người thầy cần phải biết các em hay mắc lỗi ở những điểm gì và tìm cách để giúp các em tháo gỡ sai lầm và tiếp thu kiến thức một cách tích cực hơn. II. Cơ sở thực tiễn: Học sinh lớp 4 bắt đầu các em được học về phân số mà đặc biêt là dạng toán "so sánh phân số" rất phong phú, đa dạng, rất khó với các kiểu bài khác nhau. Nếu các em không nắm được kĩ năng để so sánh phân số thì các em sẽ làm sai ở nhiều dạng bài với nhiều lí do khác nhau Qua một số năm làm công tác giảng dạy cho học sinh lớp 4. được tiếp xúc với các đối tượng học sinh trong lớp, tôi rất băn khoăn trăn trở về việc nắm bắt mảng Nguyễn Văn Hà 1 Trường Tiểu học Vũ Đoài
2. Đề tài sáng kiến Giúp học sinh lớp Bốn học tốt phần "So sánh phân số" kiến thức này của các em. Đây là một mảng kiến thức lớn song lại rất nhiều học sinh còn bị khúc mắc do các em chưa hiểu sâu sắc về mối tương quan của các phân số, hiểu bài một cách mơ hồ, lúng túng. Để giúp các em hoàn thiện mình, đồng thời giúp các em làm các bài tập ở dạng toán này tốt hơn và giúp các em phát triển tư duy, sáng tạo, tôi đã mạnh dạn đưa ra cho mình một phương pháp giảng dạy tích cực đối với mảng kiến thức về "so sánh phân số" cho học sinh lớp 4 của tôi "Nhằm giúp các em học tốt về phần so sánh phân số" một cách tự giác, tích cực, sáng tạo và đạt hiệu quả cao. III. Phạm vi đề tài: Kiến thức toán học là rộng lớn, bao gồm nhiều mảng kiến thức khác nhau. Song ở đây tôi chỉ đề cập đến mảng kiến thức về "so sánh phân số", nhằm "Giúp học sinh lớp 4 học tốt về phần so sánh phân số", để các em làm các dạng bài tập khác nhau ở phần này đều đạt kết quả tốt. B. Giải quyết vấn đề: I. Những phát hiện: Qua một số năm làm công tác giảng dạy ở Tiểu học, nhất là học sinh lớp 4, được tiếp xúc với các đối tượng học sinh, qua kiểm tra, chấm bài tôi thấy học sinh của tôi khi học về "so sánh phân số" còn khúc mắc qua những vấn đề sau: 1. Học sinh nắm các kiến thức về phân số chưa vững, còn nhận dạng sai, đọc sai, viết sai và còn thụ động, lúng túng trong quá trình làm bài do chưa nắm vững tính chất cơ bản của phân số. 2. Hầu như các em chỉ dựa vào những kiến thức về so sánh phân số có cùng mẫu số và so sánh phân số với 1 nên gặp nhiều khó khăn trong các dạng bài khác. Ví dụ: So sánh hai phân số: 11 và 11 hoặc 5 và 5 2 3 9 6 Mặc dù các phân số trên có tử số bằng nhau nhưng các em vẫn đi quy đồng mẫu số đưa về các phân số có cùng mẫu số nên các em gặp khó khăn và mất nhiều thời gian trong khi làm bài. Hay với bài so sánh hai phân số: 11 và 1735 các em đi quy đồng mẫu số 5 1729 dẫn đến sai sót vì mẫu số chung quá lớn và phức tạp, học sinh không biết cách so sánh một cách đơn giản hơn. Nguyễn Văn Hà 2 Trường Tiểu học Vũ Đoài
3. Đề tài sáng kiến Giúp học sinh lớp Bốn học tốt phần "So sánh phân số" Hoặc với dạng bài sắp xếp các phân số sau theo thứ tự từ lớn đến bé: 1 2 4 3 ; ; ; thì các em tỏ ra rất lúng túng, nhiều em làm mò không dựa vào 2 5 3 4 sự so sánh nên sắp xếp sai. 3. Với dạng bài tập: So sánh hai phân số không được quy đồng: a) 12 và 15 ; b) 23 và 115 ; c) 3 và 2 7 10 19 119 4 5 thì đa số học sinh đem quy đồng mẫu số đưa về các phân số có cùng mẫu số rồi so sánh dẫn đến sai so với yêu cầu của đầu bài. Hoặc có em không quy đồng mẫu số thì lại làm sai do không nắm được các dấu hiệu để phân dạng so sánh và không nắm chắc cách giải toán so sánh phân số không được quy đồng nên học sinh lúng túng không làm được. 4. Học sinh vận dụng các cách so sánh phân số không linh hoạt, chưa nắm được các thủ thuật để so sánh phân số hoặc nắm bắt một cách lơ mơ chưa biết khi gặp dạng nào thì ta sử dụng cách nào cho phù hợp. Từ những phát hiện ra những sai lầm thường mắc của học sinh đã nêu ở trên, tôi đã suy nghĩ, dày công nghiên cứu, tìm tòi, tôi luôn đặt ra câu hỏi: Làm thế náo để giúp học sinh có phương pháp, cách thức so sánh phân số linh hoạt, tránh được những sai sót, nhầm lẫn nêu trên. Tôi đã tiến hành nghiên cứu, tìm con đường dạy so sánh phân số tốt nhất nhằm phát huy tính tích cực của học sinh và bồi dưỡng các em học sinh khá giỏi để có thể tự làm được các dạng bài tập mở rộng, nâng cao về so sánh phân số và tôi đã mạnh dạn đưa ra các biện pháp cụ thể để "Giúp học sinh lớp 4 của tôi học tốt về phần so sánh phân số". II. Hệ thống các biện pháp: Để học sinh nắm chắc về kiến thức về so sánh phân số, tôi đã tiến hành dạy đúng theo chương trình sách giáo khoa và củng cố thật vững các kiến thức về tính chất cơ bản của phân số. Chuyển tải cho học sinh nắm chắc cách so sánh hai phân số có cùng mẫu số, so sánh hai phân số có cùng tử số, so sánh phân số với 1 và so sánh hai phân số khác mẫu số. Bên cạnh đó, tôi tiến hành mở rộng những kiến thức về so sánh phân số theo nhiều cách với mục đích bồi dưỡng học sinh khá giỏi, giúp học sinh có cách so sánh phân số linh hoạt hơn, phù hợp với từng dạng bài trong chương trình toán 4. 1. Ôn lại hệ thống lí thuyết về phân số. 1.1. Củng cố khái niệm phân số: Nguyễn Văn Hà 3 Trường Tiểu học Vũ Đoài
4. Đề tài sáng kiến Giúp học sinh lớp Bốn học tốt phần "So sánh phân số" Tôi đã cho học sinh ôn lại các kiến thức về phân số sau đó cho học sinh làm bài tập sau: Ví dụ : Viết phân số chỉ phần đã tô màu: a) b) ở ví dụ này, mục đích là củng cố cho học sinh nắm được ý nghĩa của phân số. Do đó tôi đã khắc sâu kiến thức về khái niệm phân số cho học sinh (như SGK Toán 4) đã nêu. Thực tế, nhiều học sinh mắc sai lầm ở phần b), học sinh không hiểu mẫu số chỉ ra rằng đơn vị được chia thành mấy phần bằng nhau nên đã viết kết quả là 7 trong khi đó kết quả đúng ở ý b) là 7 . 8 4 1.2. Củng cố tính chất cơ bản của phân số: Tôi cho học sinh nhắc lại các tính chất cơ bản của phân số để khắc sâu kiến thức: - Nếu nhân cả tử số và mẫu số của một phân số với cùng một số tự nhiên khác 0 thì được một phân số bằng phân số đã cho. - Nếu chia hết cả tử số và mẫu số của một phân số cho cùng một số tự nhiên khác 0 thì được một phân số bằng phân số đã cho. Đồng thời tôi cho học sinh ứng dụng tính chất cơ bản của phân số vào việc quy đồng mẫu số các phân số và rút gọn phân số. 2. So sánh hai phân số có cùng mẫu số: Trước hết tôi cung cấp cho học sinh về quy tắc so sánh: - Trong hai phân số có cùng mẫu số, phân số nào có tử số bé hơn thì bé hơn, phân số nào có tử số lớn hơn thì lớn hơn, nếu tử số bằng nhau thì hai phân số đó bằng nhau. Ví dụ : So sánh hai phân số: 4 và 6 11 11 Qua bài tập này 100% học sinh của lớp tôi đều làm đúng và các em có kết quả là: Vì 4 < 6 nên 4 < 6 11 11 3. So sánh phân số với 1: Trước hết tôi bám theo tiến trình bài dạy, cung cấp cho học sinh về cách so sánh phân số với 1. Giúp cho học sinh nắm được: phân số có tử số nhỏ hơn mẫu số thì phân số đó nhỏ hơn 1; phân số có tử số lớn hơn mẫu số thì phân số lớn hơn 1; phân số có tử số bằng mẫu số thì phân số bằng 1. Sau khi luyện tập thực hành kĩ các bài tập thuộc phần kiến thức, tôi cho học sinh làm bài tập sau: Ví dụ : So sánh hai phân số sau: 2006 và 2005 2007 2004 Nguyễn Văn Hà 4 Trường Tiểu học Vũ Đoài
5. Đề tài sáng kiến Giúp học sinh lớp Bốn học tốt phần "So sánh phân số" Dưới sự hướng dẫn của tôi, học sinh đã làm dạng bài tập này tương đối linh hoạt. Qua kiểm tra việc thực hành tôi thấy học sinh so sánh như sau: Ta có: 2006 1 nên 2006 6 nên 5 14 nên 6 < 6 . Vậy 2 < 3 . 27 14 9 7 6. So sánh phân số theo nhiều cách khác: Nguyễn Văn Hà 5 Trường Tiểu học Vũ Đoài