Sáng kiến kinh nghiệm Đổi mới sử dụng thiết bị dạy học trong giảng dạy bộ môn Sinh học 8

Nội dung text: Sáng kiến kinh nghiệm Đổi mới sử dụng thiết bị dạy học trong giảng dạy bộ môn Sinh học 8

1. PHÒNG GIÁO DỤC – ĐÀO TẠO THỊ XÃ PHÚ THỌ TRƯỜNG THCS VĂN LUNG    SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM : “ĐỔI MỚI SỬ DỤNG THIẾT BỊ DẠY HỌC TRONG GIẢNG DẠY BỘ MÔN SINH HỌC 8” Giáo viên thực hiện : Phạm Quang Lĩnh Tổ : Khoa học tự nhiên Năm học : 2010 -2011 1
2. PHAÀN I : GIÔÙI THIEÄU CHUNG A. Lý do chọn đề tài : - Xaõ hoäi hieän nay laø xaõ hoäi thoâng tin, kinh teá tri thöùc toaøn caàu hoùa lao ñoäng con ngöôøi hieän ñaïi ñoøi hoûi phaûi thay ñoåi vieäc daïy hoïc, löôïng thoâng tin cöù sau 10 naêm laïi phaûi taêng gaáp ñoâi, giaùo duïc phoå thoâng khoâng cung caáp moät löôïng kieán thöùc ñuû duøng cho ngöôøi hoïc suoát ñôøi. Vì vaäy nhieäm vuï GDÑT laø phaûi boài döôõng naêng löïc töï hoïc cho hoïc sinh laø chuû yeáu. - Muïc ñích giaùo duïc hieän nay laø phaûi ñaøo taïo nhöõng con ngöôøi coù khaû naêng ñaùp öùng, coù kinh nghieäm, giao tieáp toát, naêng löïc hôïp taùc, naêng löïc töï khaêng ñònh mình. Ñoù phaûi laø nhöõng con ngöôøi coù nhu caàu vaø kyõ naêng töï hoïc ñeå thöôøng xuyeân ñoåi môùi tri thöùc ñeå baét kòp nhöõng ñoåi môùi cuûa khoa hoïc vaø cuûa xaõ hoäi. - Cuõng chính vì vaäy maø GDÑT phaûi lieân tuïc ñoåi môùi phöông phaùp daïy hoïc. Hoïc sinh chuû ñoäng tìm toøi vaø saùng taïo. Ñeå naâng cao tri thöùc, vì vaäy hoïc sinh caàn tìm hieåu thöïc teá, hình aûnh soáng ñoäng hôn, thuyeát phuïc hôn. Ñoù laø lyù do toâi choïn ñeà taøi naøy “ĐỔI MỚI SỬ DỤNG THIẾT BỊ DẠY HỌC TRONG GIẢNG DẠY BỘ MÔN SINH HỌC 8” B. Đặt vấn đề : 1. Muïc tieâu: -Daïy sinh hoïc 8 nhaèm hình thaønh ôû hoïc sinh nhöõng hieåu bieát veàà ñaëc ñieåm caáu taïo,caùc boä phaän vaø chöùc naêng cuûa cô theå con ngöôøi. Nhaèm giuùp hoïc sinh trong vieäc tìm hieåu cô theå cuûa con ngöôøi ngöøôi qua caùc baøi hoïc, ñaëc bieät treân moâ hình thöc teá. Töø ñoù coù theå nhaän bieát caùc cô quan , boä phaän treân cô theå mình, reøn luyeän kyõ naêng nghieân cöùu boä moân, giaùo duïc cho hoïc sinh yù thöùc baûo veä cô theå,veä sinh moät caùch hôïp lyù, ñoàng thôøi goùp phaàn thöïc hieän muïc tieâu giaùo duïc trung hoïc cô sôû. 2. Nhieäm vuï: - Nhieäm vuï trang bò tri thöùc, hình thaønh ôû hoïc sinh nhöõng kieán thöùc cô baûn coù heä thoáng veà caùc ñaëc ñieåm hình thaùi caáu taïo, chöùc naêng cuûa caùc cô quan cô theå ngöôøi. - Nhieäm vuï phaùt trieån naêng löïc nhaän thöùc, reøn luyeän caùc kyõ naêng, nhaän thöùc caûm tính, kyõ naêng quan saùt, chuù yù ghi nhôù nhaän thöùc lyù tính,kyõ naêng so saùnh, phaân tích, toång hôïp, khaùi quaùt hoùa tröøu töôïng hoùa, cuï theå hoùa,heä thoáng hoùa. Ñaây laø nhöõng kyõ naêng caàøn thieát cho vieäc töï hoïc vaø hoïc taäp lieân tuïc sau naøy. - Nhieäm vuï giaùo duïc: Daïy hoïc sinh 8 goùp phaàn: + Giaùo duïc theá giôùi quan khoa hoïc, vaïch roõ moái quan heä giöõa caùc cô quan trong cô theå. 2
3. + Giaùo duïc tình caûm, ñaïo ñöùc cho hoïc sinh, baûo veä thieân nhieân, baûo veä veû ñeïp laø goùp phaàn giaùo duïc thaåm myõ. 3. Caáu truùc chöông trình sinh hoïc 8: Toång soá tieát: 2tieát /tuaàn x 35 tuaàn =70 tieát Bao goàm: 57 tieát lyù thuyeát 7 tieát thöïc haønh 6 tieát oân taäp vaø kieåm tra 4. Nhieäm vuï nghieân cöùu: - Phöông phaùp daïy hoïc sinh hoïc - Phöông phaùp ñaùnh giaù hoïc sinh - Thöïc nghieäm vaø keát quaû 5. Phöông phaùp nghieân cöùu: - Phöông phaùp ñieàu tra thöïc tieãn. - Phöông phaùp nghieân cöùu hoïc sinh - Phöông phaùp quan saùt, toång hôïp. C. Giải quyết vấn đề : 1. Phöông phaùp thöïc hieän vaø bieän phaùp thöïc hieän : a. Phương pháp thực hiện : - Gv chuaån bò nhöõng phöông tieän daïy hoïc sinh hoïc 8 ñöôïc sinh ñoäng hôn ñaëc bieät laø caùc moâ hình lieân quan ñeán baøi hoïc giuùp cho hoïc sinh coù höùng thuù trong vieäc tieáp thu kieán thöùc môùi ñoàng thôøi deã hieåu hôn trong khi hoïc vaø coù hieäu quaû. - Giuùp cho hoïc sinh caû lôùp coù theå tham gia cuûng coá, toùm taét nhöõng ñieàu caàn ghi nhôù cuûa tieát hoïc, giaùo vieân coù theå ñaët ra caùc caâu hoûi höôùng vaøo ñieàu quan troïng cuûa baøi vaø höôùng daãn caùc em thaûo luaän caùc caâu hoûi maø giaùo vieân ñeà xuaát. - Hình thaønh nieàm tin khoa hoïc vaøo nhöõng kieán thöùc ñaõ hoïc ñeå giaûi thích xöû lyù, giaûi quyeát nhöõng vaán ñeà töông töï vôùi nhöõng ñaõ hoïc moät caùch töï tin vaø saùng taïo. - Xaây döïng ñöôïc tình caûm ñoái vôùi thieân nhieân, xaây döïng ñöôïc nieàm vui, höùng thuù trong hoïc taäp. - Ñaëc bieät coù yù thöùc trong vieäc baûo veä caùc boä phaän cô theå, chaêm soùc baûn thaân vaø moïi ngöôøi khi bò thöông, tai naïn b. Biện pháp : - Hoïc sinh caàn coù kyõ naêng hoïc taäp : quan saùt treân vaät soáng, maõu ngaâm, moâ hình, hình veõ caùc hình töôïng sinh hoïc, töø ñoù phaùt hieän ra nhöõng thoâng tin caàn thieát cho vieäc xaây döïng kieán thöùc môùi. - Kyõ naêng xöû lyù caùc thoâng tin phaùt hieän ñöôïc, keát hôïp vôùi kieán thöùc ñaõ coù voán kinh nghieäm cuûa baûn thaân, baèng nhöõng thao taùc tö duy (phaân tích, ñoái chieáu so saùnh, toång hôïp ) 3
4. - Kyõ naêng laøm boä söu taàm, laøm boä söu taäp nhoû, bieát caùch hôïp taùc trong hoïc taäp, bieát töï ñaùnh giaù nhöõng kieán thöùc tieáp thu. Coù theå vaän duïng caùc kieán thöùc ñaõ hoïc ñeå giaûi quyeát moät soá vaán ñeà ñôn giaûn do thöïc tieãn ñaët ra. 2. Các hình thức sử dụng mô hình : - Daïng baøi: chuû yeáu laø caùc baøi : Caáu taïo ngoaøi, caáu taïo trong - Hình thöùc: GV coù theå: söû duïng ñeå hình thaønh kieán thöùc môùi, cuûng coá kieán thöùc cuõ, nhaän bieát caùc boä phaän treân cô theå ngöôøi. Ví duï: Baøi caáu taïo cô theå ngöôøi GV: Giôùi thieäu moâ hình “Nöûa cô theå ngöôøi” Yeâu caàu Hoïc sinh ñoïc thoâng tin quan saùt hình veõ SGK ghi nhôù kieán thöùc ñoái chieáu treân moâ hình HS: Leân baûng xaùc ñònh treân moâ hình caùc boä phaän caáu taïo cuûa cô theå ngöôøi HS:khaùc nhaän xeùt boå sung GV:Nhaän xeùt –boå sung nhöõng choã sai soùt- chaám ñieåm 3.Caùch thöùc toå chöùc: * Mục tiêu: Cho hoïc sinh quan saùt moâ hình nhaèm taêng cöôøng boài döôõng kyõ naêng kyõ xaûo trong khi lónh hoäi kieán thöùc môùi, khaùm phaù khoa hoïc. * Đối tượng nghiên cứu: - Hoïc sinh lôùp 8 tröôøng THCS Văn Lung – TX Phú Thọ * Tổ chức tiết học: - Hoïc sinh quan saùt hình, thoâng tin SGK ñaëc bieät moâ hình ñeå xaùc ñònh vò trí caùc boä phaâïn treân cô theå mình. - Hoïc sinh thaûo luaän nhoùm thoáng nhaát caâu traû lôøi - Laøm phieáu hoïc taäp ñeå ghi laïi noäi dung (neáu coù) Caùc phöông phaùp ñeàu caàn ñöôïc phoái hôïp vôùi nhau ñeå theå hieän roõ saéc thaùi boä moân khoa hoïc thöïc nghieäm. Tuy nhieân caùc phöông phaùp ñoù caàn ñöôïc tieán haønh theo toå chöùc nhoùm nhoû, trong ñoù coù söï phaân coâng luaân phieân ñeå moïi hoïc sinh ñöôïc reøn luyeän caùch toå chöùc caùc hoaït ñoäng taäp theå vaø tinh thaàn traùch nhieäm coäng ñoàng laø phaåm chaát nhaân caùch cuûa con ngöôøi lao ñoäng môùi cuûa xaõ hoäi coâng nghieäp vaø hieän ñaïi. 4
5. PHAÀN II : PHAÀN NOÄI DUNG CHÖÔNG I : CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN I. Muïc tieâu Muïc ñích chung cuûa moân Cô theå ngöôøi vaø veä sinh ôû THCS laø cung caáp nhöõng hieåu bieát khoa hoïc veà ñaëc ñieåm caáu taïo vaø moïi hoaït ñoäng soáng cuûa con ngöôøi. Treân cô sôû ñoù, ñeà ra caùc bieän phaùp veä sinh, reøn luyeän thaân theå, baûo veä vaø taêng cöôøng söùc khoûe, naâng cao naêng suaát, hieäu quaû trong hoïc taäp,goùp phaàn thöïc hieän muïc tieâu ñaøo taïo nhöõng con ngöôøi lao ñoäng linh hoaït, naêng ñoäng, saùng taïo, ñaùp öùng yeâu caàu phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi cuûa ñaát nöôùc. Nhöõng hieåu bieát veà cô theå ngöôøi giuùp hoïc sinh hieåu roõ cô sôû khoa hoïc cuûa caùc bieän phaùp veä sinh, phoøng beänh, caùch söû lyù caùc tình huoáng gaëp phaûi trong ñôøi soáng vaø söùc khoûe cuûa con ngöôøi,trong ñoù coù söùc khoûe sinh saûn. Qua caùc phöông phaùp daïy maø hình thaønh cho hoïc sinh phöông phaùp hoïc taäpï boä moân noùi rieâng vaø phöông phaùp hoïc taäp tích cöïc vaø töï löïc noùi chung,taïo cho caùc em coù caùch nhìn moät caùch coù heä thoáng veà söï tieán boä khoa hoïc vaø coâng ngheä cuûa xaõ hoäi môùi ñoái vôùi ngöôøi lao ñoäng. II. Noâïi dung : Chöông trình moân Cô theå ngöôøi vaø veä sinh goàm: Chöông I : Khaùi quaùt veà cô theå ngöôøi Chöông II : Söï vaän ñoäng cuûa cô theå Chöông III : Tuaàn hoaøn Chöông IV : Hoâ haáp Chöông V : Tieâu hoùa Chöông VI : Trao ñoåi chaát vaø naêng löôïng Chöông VII : Baøi tieát Chöông VIII: Da Chöông I X : Thaàn kinh vaø giaùc quan Chöông X : Tuyeán noäi tieát Chöông X I : Sinh saûn III. Heä thoáng caùc phöông phaùp giaùo duïc: 1. Khaùi nieäm veà phöông phaùp giaùo duïc: + Laø caùch thöùc haønh ñoäng phoái hôïp thoáng nhaát giöõa ngöôøi daïy vaø ngöôøi hoïc. Ñoù laø söï keát hôïp höõu cô vaø thoáng nhaát bieän chöùng giöaõ hoaït ñoäng daïy vaø hoïc trong quaù trình daïy hoïc 5
6. + Phöông phaùp daïy hoïc laø toå hôïp caùch thöùc hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân vaø cuûa hoïc sinh trong quaù trình daïy hoïc. Ñöôïc tieán haønh döôùi vai troø chuû ñaïo cuûa giaùo vieân vaø söï hoaït ñoäng tích cöïc, töï giaùc cuûa hoïc sinh nhaèm thöïc hieän toát caùc nhieäm vuï daïy hoïc theo höôùng cuûa muïc tieâu ñeà ra 2. Chöùc naêng cuûa phöông phaùp: - Phöông phaùp daïy hoïc coù chöùc naêng nhaän thöùc, chöùc naêng phaùt trieån naêng löïc hoaït ñoäng trí tueä vaø chöùc naêng giaùo duïc. Thaät vaäy, trong quaù trình daïy hoïc nhôø coù söï löïa choïn, vaän duïng hôïp lyù caùc phöông phaùp daïy hoïc, ngöôøi hoïc naém vöõng heä thoáng trí thöùc, kyõ naêng, kyõ xaûo ôû möùc ñoä töø thaáp ñeán cao. - Möùc ñoä nhaän bieát: Ngöôøi hoïc nhaän bieát ñöôïc caùc ñoái töôïng ñaõ ñöôïc hoïc taäp vaø phaân bieät ñöôïc chuùng vôùi haøng loaït caùc ñoái töôïng khaùc. -Möùc ñoä taùi hieän: Ngöôøi hoïc nhôù laïi nhöõng ñieàu kieän ñaõ hoïcvaø coù theå nhôù laïi chuùng 1 caùch ñaày ñuû, chính xaùc : -Möùc ñoä kyõ naêng: Ngöôøi hoïc coù theå vaän duïng trí thöùc maø mình ñaõ hoïcvaøo caùc tình huoáng quen thuoäc töông töï nhö caùc tình huoáng ñaõ hoïc tröôùc ñoù. -Möùc ñùoäâ bieán hoaù (saùng taïo): Treân cô sôû naém vöõng trí thöùc, kyõ naêng; kyõ xaûo hoï coù theå vaän duïng moät caùch linh hoaït, saùng taïo trong caùc tình huoáng. - Maët khaùc phöông phaùp daïy hoïc coøn taïo khaû naêng hình thaønh, phaùt trieån nhöõng phaåm chaát toát ñeïp cho ngöôøi hoïc. 3.Öu ñieåm cuûa nhoùm phöông phaùp daïy hoïc tröïc quan( quan saùt-moâ taû). Noùi chung caùc phöông phaùp daïy hoïc raát phong phuù vaø ña daïng coù haøng traêm phöông phaùp ñaõ ñöôïc moâ taû vaø haøng chuïc caùch phaân loaïi khaùc nhau, nhöng trong chöông trình sinh hoïc 8, nhoùm phöông phaùp daïy hoïc quan saùt-moâ taû ñoùng vai troø raát quan troïng. Nhôø coù phöông phaùp daïy hoïc tröïc quan( quan saùt vaø moâ taû) maø ngöôøi giaùo vieân höôùng daãn hoïc sinh lónh hoäi ñöôïc nhöõng trí thöùc quí baùu veà trí thöùc sinh hoïc, veà kyõ naêng, kyõ xaõo naém lyù thuyeát . Töø ñoù ñuùc keát nhöõng kinh nghieâïm cuûa baûn thaân. Ghi nhôù kieán thöùc moät caùch saâu saéc. Tuøy töøng baøi maø giaùo vieân löïa choïn nhöõng phöông phaùp cho phuø hôïp,theå hieän tính ñaëc tröng cuûa boâ moân cuõng nhö phuø hôïp vôùi ñaëc ñieåm taâm sinh lyù cuûa caùc em . Ñeå giuùp caùc em khaùm phaù veà cô theå mình, öùng duïng trong cuoäc soáng,nhaát laø khi kinh nghieäm soáng coøn haïn cheá, voán hieåu bieát coøn ngheøo naøn, caùc bieåu töôïng tích luõy coøn haïn cheá, caùc em coøn naëng veà tö duy hình röôïng cuï theå, tö duy thöïc nghieäm thì vieäc 6