SKKN Xây dựng và sử dụng câu hỏi theo tiếp cận pisa để đánh giá năng lực khoa học của học sinh trong dạy học phần tế bào, Sinh học 10

Nội dung text: SKKN Xây dựng và sử dụng câu hỏi theo tiếp cận pisa để đánh giá năng lực khoa học của học sinh trong dạy học phần tế bào, Sinh học 10

1. SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG THPT THANH CHƯƠNG I SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ĐỀ TÀI: XÂY DỰNG VÀ SỬ DỤNG CÂU HỎI THEO TIẾP CẬN PISA ĐỂ ĐÁNH GIÁ NĂNG LỰC KHOA HỌC CỦA HỌC SINH TRONG DẠY HỌC PHẦN TẾ BÀO, SINH HỌC 10 Môn Sinh học Tác giả: Nguyễn Lệ Thủy-Võ Quang Hiền Tổ: Khoa học tự nhiên Năm học: 2021-2022 Số điện thoại: 0985718663 1
2. MỤC LỤC Trang MỤC LỤC DANH MỤC HÌNH, BẢNG MỞ ĐẦU Error! Bookmark not defined. 1. Lý do chọn đề tài 1 2. Mục đích nghiên cứu 2 3. Giả thuyết khoa học 2 4. Nhiệm vụ nghiên cứu 2 5. Phương pháp nghiên cứu 3 Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA ĐỀ TÀI 5 1.1. Tổng quan vấn đề nghiên cứu 5 1.1.1. Những nghiên cứu về đánh giá năng lực Error! Bookmark not defined. 1.1.2. Một số nghiên cứu về đánh giá PISA 5 1.2. Cơ sở lý luận 6 1.2.1. Năng lực khoa học 6 1.2.2. Đánh giá năng lực khoa học theo quan điểm PISA 15 1.3. Cơ sở thực tiễn của đề tài 16 1.3.1. Khảo sát giáo viên 16 1.3.2. Khảo sát học sinh 18 Chương 2 XÂY DỰNG VÀ SỬ DỤNG CÂU HỎI THEO TIẾP CẬN PISA ĐỂ ĐÁNH GIÁ NĂNG LỰC KHOA HỌC CỦA HỌC SINH TRONG DẠY HỌC PHẦN SINH HỌC TẾ BÀO, SINH HỌC 10 19 2.1. Đặc điểm nội dung phần sinh học tế bào Error! Bookmark not defined. 2.1.1. Cấu trúc, nội dung chương trình Sinh học - Trung học phổ thông Error! Bookmark not defined. 2.1.2. Cấu trúc và nội dung phần Sinh học tế bào, Sinh học 10 - Trung học phổ thông Error! Bookmark not defined.
3. Hình 1.3. Biểu đồ về mức độ vận dụng câu hỏi PISA trong KTĐG học sinh 17 với các câu hỏi dạng này 18 Hình 2.1. Sơ đồ qui trình xây dựng câu hỏi PISA trong KTĐG năng lực khoa học 21 Hình 2.2. Cấu trúc ty thể 22 Hình 2.2. Cấu trúc của tế bào Vi khuẩn 27 Hình 2.3. Quá trình oxi hóa H2O (pha sáng) và quá trình khử CO2 (pha tối) 33 Hình 3.1. Cấu trúc của lục lạp 54 Hình 3.2. Cấu trúc của tế bào Vi khuẩn 60 Bảng: Bảng 1.1. Cấu trúc NLKH theo quan điểm PISA 11 Bảng 1.2. Tiêu chí đánh giá NLKH Error! Bookmark not defined. Bảng 1.3. Tiêu chí đánh giá NLKH về thành phần kiến thức SH 13 Bảng 1.4. Tiêu chí đánh giá NLKH thành phần kiến thức về tiến trình NCKH SH 15 Bảng 1.5. Khảo sát ý kiến GV về việc kiểm tra đánh giá trong dạy học Sinh học 16 Bảng 1.6. Mức độ vận dụng câu hỏi PISA trong KTĐG 17 Bảng 2.1. Thống kê số lượng bài tập PISA dùng trong kiểm tra đánh giá năng lực khoa học, phần sinh học tế bào - Sinh học 10 - THPT 24 Bảng 2.2. Thống kê số lượng câu hỏi PISA theo mức độ biểu hiện của năng lực khoa học, phần sinh học tế bào - Sinh học 10 - THPT 26 Bảng 3.1. Mức độ phù hợp của từng bài tập PISA 62 2
4. PL2 1.3. Chương trình Sinh học THPT, phần Sinh học tế bào là phần giới thiệu về các thành phần hóa học của tế bào, cấu trúc của tế bào và quá trình chuyển hóa vật chất và năng lượng trong tế bào và phân bào. Các kiến thức này mang tính liên hệ thực tế có tính giáo dục cao và được ứng dụng rộng rãi trong nhiều khía cạnh của cuộc sống. Học sinh cần trang bị những kiến thức cơ bản, phổ thông về sinh học tế bào. Có nhận thức đúng đắn về nguồn gốc và khái quát của tế bào. Để có thể đánh giá được quá trình học tập phần sinh học tế bào của học sinh thì việc xây dựng hệ thống câu hỏi là rất cần thiết. Thực tiễn giáo dục phổ thông cho thấy, công tác dạy học và kiểm tra đánh giá theo định hướng phát triển năng lực còn nhiều bất cập. Giáo viên còn lúng túng trong việt thiết kế các bộ công cụ dùng để dạy học và kiểm tra đánh giá. Bài tập theo tiếp cận PISA là một trong những công cụ có hiệu quả trong việc đánh giá năng lực HS. Xuất phát từ những lý do trên, tôi quyết định chọn và thực hiện đề tài: “Xây dựng và sử dụng câu hỏi theo tiếp cận PISA để đánh giá năng lực khoa học của học sinh trong dạy học phần tế bào, Sinh học 10”. 2. Mục đích nghiên cứu Xây dựng được các câu hỏi theo tiếp cận PISA để đánh giá năng lực khoa học của học sinh trong dạy học phần Sinh học tế bào, Sinh học 10. 3. Giả thuyết khoa học Nếu xây dựng và sử dụng câu hỏi PISA một cách hợp lí sẽ góp phần đánh giá được năng lực khoa học của học sinh, đồng thời nâng cao chất lượng dạy - học phần Sinh học tế bào, Sinh học 10. 4. Nhiệm vụ nghiên cứu - Hệ thống hóa cơ sở lý luận về năng lực khoa học và cơ sở lý luận về xây dựng và sử dụng câu hỏi theo tiếp cận PISA - Phân tích mục tiêu nội dung phần “Sinh học tế bào”, Sinh học 10. - Khảo sát việc vận dụng câu hỏi theo tiếp cận PISA để đánh giá năng lực khoa học của học sinh THPT. 2
5. PL4 a. Mục đích khảo nghiệm sư phạm Tiến hành khảo nghiệm để kiểm tra tính khả thi, hiệu quả của việc sử dụng câu hỏi PISA trong kiểm tra đánh giá năng lực khoa học của HS phần Sinh học tế bào, Sinh học 10, THPT. Từ đó đưa ra biện pháp điều chỉnh phù hợp trong việc kiểm tra đánh giá năng lực của HS. b. Khảo nghiệm sư phạm Tiến hành khảo nghiệm tại các trường THPT trên địa bàn huyện Thanh Chương, Đô Lương, Nam Đàn. 5.5. Phương pháp xử lý số liệu - Xử lý số liệu bằng phương pháp thống kê toán học dùng trong khoa học giáo dục (Sử dụng phần mềm Microsoft Excel 2010). - Phân tích kết quả khảo sát và khảo nghiệm (định tính, định lượng) để có cơ sở đánh giá tính hiệu quả của đề tài. + Về mặt định lượng: Xử lí số liệu thực nghiệm bằng thống kê toán học: sử dụng một số công thức toán học để xử lí các kết quả điều tra và khảo nghiệm sư phạm. + Định tính: Đánh giá, phân tích chất lượng câu trả lời để thấy rõ hiệu quả của việc sử dụng các câu hỏi PISA trong kiểm tra đánh giá năng lực khoa học của HS. 5.6. Phương pháp thống kê toán học Các bài kiểm tra ở cả nhóm lớp TN và ĐC đều chấm cùng biểu điểm theo thang điểm 10. Các kết quả của đề tài được xử lí bằng thống kê toán học phần mềm Microsoft office và Excel 2013 như sau: - Lập bảng phân phối TN và bảng phân phối tần suất điểm kiểm tra. -Biểu diễn kết quả TN theo phân phối tần suất bằng đồ thị. 6. Đóng góp mới của đề tài - Đề xuất qui trình xây dựng câu hỏi PISA trong kiểm tra đánh giá năng lực khoa học. - Thiết kế được các câu hỏi PISA dùng trong kiểm tra đánh giá năng lực khoa học, phần Sinh học tế bào – Sinh học 10 – THPT. 4