SKKN Ứng dụng phần mềm PowerPoint thiết kế bài giảng điện tử chèn Audio, Video gây hứng thú cho học sinh học tập tích cực phân môn Âm nhạc thường thức ở trường THCS

Nội dung text: SKKN Ứng dụng phần mềm PowerPoint thiết kế bài giảng điện tử chèn Audio, Video gây hứng thú cho học sinh học tập tích cực phân môn Âm nhạc thường thức ở trường THCS

1. PHẦN A. ĐẶT VẤN ĐỀ I. Lý do chọn đề tài: Âm nhạc là một loại hình nghệ thuật phản ánh hiện thực khách quan bằng những hình tượng có sức biểu cảm của âm thanh. Âm nhạc gắn bó mật thiết với đời sống con người. Ngay từ khi chào đời, em bé được ôm ấp trong lời ru nhẹ nhàng của người mẹ, lớn lên với những bài hát đồng dao, với những điệu hò, những khúc tình ca vui buồn được nuôi dưỡng bằng cội nguồn của văn hoá âm nhạc dân gian. Âm nhạc được đưa vào nhà trường THCS với tư cách là một bộ môn học độc lập. Ở nhà trường THCS mục tiêu của môn học âm nhạc là thông qua việc giảng dạy một số vấn đề sơ giản về nghệ thuật âm nhạc, nhằm hình thành và phát triển năng lực cảm thụ âm nhạc của học sinh, tạo nên một “Trình độ văn hoá âm nhạc” nhất định, từ đó góp phần đào tạo học sinh phát triển toàn diện: Đức - Trí - Thể - Mĩ. Từ mục tiêu của môn học, chúng ta hiểu rằng: Môn âm nhạc ở trường THCS không đào tạo những người làm nghề âm nhạc, những diễn viên, những nhạc sĩ hay ca sĩ mà mục đích chính là thông qua môn học này để tác động vào đời sống tinh thần của các em nhằm thực hiện nhiệm vụ giáo dục đạo đức, giáo dục thẩm mĩ cho học sinh. Muốn làm được điều đó nhất thiết các em phải được tiếp cận với âm nhạc đích thực, bản thân các em phải là người được trực tiếp tham gia ca hát, được nghe nhạc chứ không phải là được nghe những bài học lí thuyết khô cứng xoay quanh những kí hiệu âm nhạc đơn thuần. Tuy môn âm nhạc trong trường THCS với tư cách là một môn học độc lập song mục đích của nó nhằm trang bị cho các em những kiến thức kĩ năng giúp khơi dậy sự say mê sáng tạo trong hoạt động âm nhạc, làm cho đời sống tinh thần của các em thêm phong phú, tạo điều kiện để các em tham gia vào các hoạt động khác của nhà trường. Âm nhạc là một bộ môn năng khiếu giúp học sinh cảm thấy thoải mái, vui vẻ hơn sau những giờ học căng thẳng từ đó phần nào thúc đẩy phong trào văn hóa văn nghệ trong lớp, trong trường thêm vui tươi lành mạnh. Song giảng dạy âm nhạc cho tất cả các đối tượng cũng cần có phương pháp, nghệ thuật để truyền tải được nội dung vì đa số học sinh có năng khiếu là rất ít. Đổi mới phương pháp giáo dục nhằm tích cực hóa quá trình học tập của học sinh thì ngoài sự nghiên cứu về phương pháp truyền giảng, phương pháp tổ chức lớp học mỗi giáo viên cần phải nghiên cứu sử dụng các thiết bị công nghệ các phần mềm hỗ trợ dạy học để ứng dụng. Trong những năm gần đây, việc ứng 1
2. dụng CNTT trong dạy học được phát triển mạnh mẽ. Nhưng vấn đề là người giáo viên phải biết khai thác đẩy mạnh việc vận dụng các phần mềm CNTT đó như thế nào để nâng cao được chất lượng và hiệu quả tích cực trong dạy học. Một trong những yếu tố dễ nhận thấy nhất là một giờ học có ứng dụng CNTT thì việc truyền đạt kiến thức luyện tập kỹ năng của giáo viên được cải thiện rất nhiều, học sinh dễ tiếp thu bài, giờ học sinh động, lôi cuốn các em và chất lượng giờ học được nâng cao. Tất cả các môn học đều có những nét đặc thù khác nhau, vì vậy việc vận dụng các thiết bị công nghệ và phần mềm tin học cũng khác nhau, nhưng nhìn chung ứng dụng CNTT trong dạy học là một việc làm hết sức cần thiết nhằm nâng cao chất lượng dạy học và từng bước đổi mới phương pháp dạy học theo hướng hiện đại hoá, không những đáp ứng nhu cầu bộ môn mà còn dần dần tạo cho học sinh làm quen với phương pháp học tập hiện đại, giáo viên cũng từng bước nâng cao kỹ năng, nghiệp vụ của mình để đáp ứng với yêu cầu công tác trong thời đại mới. Với bộ môn âm nhạc, đặc thù của môn học là dễ lôi cuốn học sinh với điều kiện giáo viên giảng dạy phải biết sáng tạo trong phương pháp truyền giảng, luyện tập kỹ năng cho học sinh. Các phân môn trong bộ môn âm nhạc đa số đều đòi hỏi người học phải có năng khiếu và thực sự yêu thích. Chính vì thế, việc tìm tòi, sáng tạo các phương pháp dạy học tích cực trong bộ môn âm nhạc luôn là nhu cầu cần thiết đối với mỗi giáo viên. Môn âm nhạc ở trường THCS gồm 4 nội dung là: học hát, tập đọc nhạc, nhạc lí và âm nhạc thường thức. Thông thường thì dạy hát và tập đọc nhạc thì giáo viên dễ thực hiện mục tiêu bài dạy dễ dàng hơn. Riêng phân môn âm nhạc thường thức qua nhiều năm giảng dạy âm nhạc tôi nhận thấy đây là phân môn học khó.Thiết bị sử dụng cho phân môn học này thường thiếu nên khó thực hiện thành công. Thường thì giáo viên hay dạy chay. Chính vì thế mà học sinh ít chú ý vì thiếu sự hấp dẫn và lôi cuốn. Vả lại nếu giáo viên vận dụng các phương tiện dạy học phục vụ cho môn học đạt hiệu quả thì sẽ rất cồng kềnh nhiều thiết bị như đầu đọc video, loa đài âm thanh. Vì vậy tôi nghiên cứu tìm tòi khai thác phần mềm Powerpoint để thiết kế bài giảng dạy học phân môn âm nhạc thường thức rất tiện lợi. Ngoài chiếc đàn Ooc gan là dụng cụ thường ngày giáo viên khi lên lớp sử dụng thì chỉ cần thêm một chiếc laptop được kết nối với máy chiếu, có loa âm thanh gắn bên màn chiếu mà các phòng giáo viên tiếng Anh đang thực hiện giảng dạy thay vì phải kéo theo đầu video, màn hình ti vi, loa, dàn âm thanh . Để phục vụ thành công tiết dạy có thêm phần âm nhạc thường thức 2
3. tôi không phải mang vác cồng kềnh giờ học nhẹ nhàng lại phát huy được tính sáng tạo của HS. Chính vì thế xuất phát từ mục tiêu của bộ môn, đặc biệt là từ mục tiêu năm học 2014-2015 bản thân tôi đã nhận thấy được tầm quan trọng của việc ứng dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy nên tôi mạnh dạn chọn đề tài: Ứng dụng phần mềm PowerPoint thiết kế bài giảng điện tử chèn Audio, Video gây hứng thú cho học sinh học tập tích cực phân môn âm nhạc thường thức ở trường THCS” . PHẦN B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ I. Cơ sở lý luận của vấn đề nghiên cứu. Trong thời đại xã hội phát triển như hiện nay có rất nhiều những điều kiện thuận lợi để các em học sinh có khả năng tham gia học tập và rèn luyện tích cực nhưng bên cạnh đó lại bùng nổ rất nhiều những trò chơi hiện đại như Game, Online . Đó là những ma lực cuốn hút các em học sinh dễ sa vào việc bắt chước, đua đòi ăn chơi mà sao nhãng việc học tập. Chính vì vậy ngoài việc dạy kiến thức, việc dạy người là một việc làm hết sức cần thiết đối với mỗi thầy cô giáo. Một trong những môn học góp phần giáo dục, hình thành nhân cách, những tư tưởng tình cảm tốt đẹp cho các em học sinh đó là bộ môn Âm nhạc.Việc làm trước hết của người giáo viên là phải trang bị cho các em học sinh năng lực hành động, năng lực sống và làm việc, năng lực tự khẳng định mình, tự độc lập, sáng tạo trong học tập cũng như trong cuộc sống. Để đạt được mục tiêu đó cần phải đổi mới nội dung phương pháp và hình thức tổ chức dạy học. Đổi mới phương pháp dạy học là xu thế tất yếu của thời đại.Trong thời kì công nghiệp hoá, hiện đại hoá thì phải đào tạo nguồn nhân lực để đáp ứng cho thị trường lao động cạnh tranh nên đòi hỏi con người ở năng lực, sự khám phá, sự sáng tạo, coi trọng thực hành, thực nghiệm,ngoại khóa, làm chủ kiến thức, tự học của học sinh. Tránh việc nhồi nhét,truyền khẩu, học vẹt, học chay, không phù hợp với xu thế phát triển của đất nước. Vì vậy mà Hội nghị Ban chấp hành Trung ương Đảng lần 2 khóa VIII đã nhấn mạnh: “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy và học theo hướng hiện đại; phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến thức, kỹ năng của người học; khắc phục lối truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ máy móc. Tập trung dạy cách học, cách nghĩ, khuyến khích tự học, tạo cơ sở để người học tự cập nhật và đổi mới tri thức, kỹ năng, phát triển năng lực. Chuyển từ học chủ 3
4. yếu trên lớp sang tổ chức hình thức học tập đa dạng, chú ý các hoạt động xã hội, ngoại khóa, nghiên cứu khoa học. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy và học”. Trong việc đổi mới, cải tiến phương pháp dạy học, việc phát huy tính tích cực, gây hứng thú cho học sinh có ý nghĩa rất quan trọng. Bởi xét cho cùng công việc giáo dục phải được tiến hành trên cơ sở tự nhận thức, tự hành động. Giáo dục phải được thực hiện thông qua hành động và hành động của bản thân (tư duy và thực tiễn). Đối với bộ môn Âm nhạc giáo dục nhằm bồi dưỡng những tư tưởng tình cảm hình thành nhân cách con người mới năng động sáng tạo thông qua những phương tiện của nghệ thuật âm nhạc để giảng dạy giáo dục và bồi dưỡng khả năng nghe, cảm thụ, nhận thức, phát triển tư duy, óc sáng tạo góp phần cùng các môn học khác phát triển năng lực trí tuệ cho HS, bồi dưỡng những năng khiếu nghệ thuật, đẩy mạnh phong trào văn hóa văn nghệ làm cho không khí của nhà trường thêm vui tươi lành mạnh. Từ mục tiêu giáo dục và những lí do chung của môn học âm nhạc nói trên, bản thân tôi nhận thấy đó là một hướng đi và là một phương pháp giáo dục đúng đắn mang tính đặc thù của việc giáo dục cái hay cái đẹp, giáo dục tình cảm, thẩm mĩ âm nhạc góp phần quan trọng vào việc hình thành nhân cách toàn diện của con người mới: Đức - Trí - Thể - Mĩ. Trong nghệ thuật, nhất là âm nhạc, sự sáng tạo của mỗi cá nhân đóng vai trò cực kì quan trọng. Sáng tạo có nhiều mức độ, có thể phát triển từ những ý tưởng đã có, có thể là thay đổi hệ thống nguyên tắc. Học sinh THCS đang trong thời kì phát triển nhanh về thể chất, tâm sinh lí, giai đoạn này các em có nhiều ước mơ, suy nghĩ về cuộc sống. Trong quá trình học âm nhạc, đây là giai đoạn rất thích hợp để phát huy tính sáng tạo của học sinh. - Căn cứ vào đặc trưng của nghệ thuật âm nhạc, chương trình giảng dạy môn Âm nhạc ở trường THCS ngoài việc dạy hát, TĐN, nhạc lý thì học Âm nhạc thường thức để nâng cao, coi trọng những kiến thức Âm nhạc phổ thông, tất cả nhằm xây dựng và phát triển năng lực cảm thụ âm nhạc để hình thành một trình độ học vấn âm nhạc phổ thông. - Dạy nội dung Âm nhạc thường thức không yêu cầu các kĩ năng thực hành như dạy hát hay tập đọc nhạc. Trước đây khi dạy âm nhạc thường thức, giáo viên thường hay dạy chay hoặc ít chú ý đến việc sử dụng minh hoạ bằng hình ảnh, âm thanh Vì vậy việc đổi mới phương pháp tìm tòi sáng tạo trong cách 4
5. thức soạn giảng trình chiếu trong mỗi giờ học để gây hứng thú cho học sinh tích cực học tập là việc làm rất cần thiết đối với mỗi giáo viên, thay vì mỗi giờ lên lớp phải mang vác cồng kềnh, và phải chuẩn bị thực hành sử dụng nhiều loại thiết bị đồ dùng như máy nghe nhạc, đầu chiếu video. Dàn loa âm thanh Hoặc nếu không có các đồ dùng thiết bị trên thì giáo viên lại phải minh họa bằng lời nói giọng hát của mình thì giờ học sẽ dễ dẫn đến nhàm chán học sinh ít chú ý. Sẽ thiệt thòi cho các em về nghệ thuật âm nhạc, nếu giáo viên không tạo điều kiện để học sinh học tập, rèn luyện và thể hiện sự sáng tạo của mình. Dạy học âm nhạc để học sinh có khả năng nghe, cảm thụ và phát huy tính sáng tạo có nhiều mức độ, từ dễ đến khó, từ sáng tạo ở mức độ thấp đến cao. Là người giáo viên trực tiếp giảng dạy bộ môn Âm nhạc tôi rất băn khoăn và trăn trở về vấn đề học tập của các em. Làm thế nào để nâng cao chất lượng dạy và học bộ môn âm nhạc đặc biệt là phân môn âm nhạc thường thức là cả một vấn đề đặt ra yêu cầu đối với cả người dạy và người học. Trò phải hứng thú, say mê; thầy phải phát huy được tính tích cực ở trò, phải khơi dậy được niềm đam mê sáng tạo ở trò. Điều này rất cần thiết đối với mỗi học sinh THCS trong quá trình hình thành nhân cách, người giáo viên âm nhạc phải biết nuôi dưỡng tâm hồn, khơi sáng ước mơ, hình thành ý chí nghị lực, thắp sáng niềm tin và để chắp cánh cho các em học sinh trong việc học tập rèn luyện vì ngày mai lập nghiệp góp phần hình thành con người mới có ích cho quê hương đất nước, gia đình và xã hội. Trong quá trình giảng dạy tôi đã cố gắng học hỏi bạn bè, đồng nghiệp, đồng thời nghiên cứu về một số giải pháp nhằm tạo hứng thú học tập cho học sinh, góp phần nâng cao chất lượng dạy học ở bộ môn Âm nhạc mà cụ thể là phân môn âm nhạc thường thức. II. Thực trạng của vấn đề nghiên cứu Mặc dù môn học Âm nhạc đóng một vai trò quan trọng như những môn học khác ở trường THCS nói chung và trường THCS Vĩnh Yên mà tôi đang trực tiếp giảng dạy nói riêng. Nhưng trong thực tế, giờ học Âm nhạc các phân môn như học hát và tập đọc nhạc học sinh học tập rất hứng thú dễ lôi cuốn nhưng ngược lại phân môn âm nhạc thường thức học sinh chưa thực sự chú ý học tập giờ học còn nhàm chán, hiệu quả giờ học chưa cao. Thực trạng về chất lượng: Qua kết quả học tập nhiều năm học trước và cụ thể là theo khảo sát chất lượng đầu năm của học sinh trường THCS Vĩnh Yên – Vĩnh Lộc. Năm học 2013- 2014 như sau: 5