SKKN Tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp nhằm tích hợp kỹ năng sống cho học sinh THCS Phúc Thịnh - Ngọc Lặc

Nội dung text: SKKN Tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp nhằm tích hợp kỹ năng sống cho học sinh THCS Phúc Thịnh - Ngọc Lặc

1. A. ĐẶT VẤN ĐỀ Những năm gần đây, tình trạng trẻ vị thành niên phạm tội có xu hướng gia tăng, đặc biệt là ở các đô thị và thành phố lớn. Có nhiều nguyên nhân khác nhau dẫn tới tình trạng này. Một trong những nguyên nhân đó là học sinh trung học cơ sở chưa được tiếp cận với chương trình giáo dục kỹ năng sống ( KNS ). Việc tăng cường giáo dục đạo đức, rèn luyện KNS cho học sinh là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của năm học 2012 - 2013. Một trong những yếu tố góp phần quan trọng để hoàn thành tốt nhiệm vụ này chính là đội ngũ giáo viên, đặc biệt là giáo viên chủ nhiệm lớp và giáo viên tổng phụ trách Đội ở bậc THCS. Ngoài giáo viên chủ nhiệm thì giáo viên tổng phụ trách Đội cũng đóng vai trò quan trọng trong việc kết nối nhà trường với học sinh; là người gần gũi, tiếp xúc thường xuyên với học sinh; là kênh truyền đạt những mong muốn, suy nghĩ của các em tới nhà trường và ngược lại. Trong một tháng giáo viên tổng phụ trách có ít nhất một buổi hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp với học sinh toàn trường để gặp gỡ, trao đổi với học sinh của mình. Nhưng hầu hết những giờ hoạt động này đều bị học sinh đánh giá là khô khan, nhàm chán, ít có sự sáng tạo để mối quan hệ giữa thầy và trò thực sự vui vẻ thoải mái. Việc khai thác thế mạnh của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp để thực hiện giáo dục KNS cho học sinh trong nhà trường của giáo viên tổng phụ trách Đội cũng như giáo viên chủ nhiệm còn nhiều hạn chế. Đó cũng là lý do để tôi lựa chọn đề tài : " Tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp nhằm tích hợp kỹ năng sống cho học sinh THCS Phúc Thịnh- Ngọc Lặc". Giáo dục KNS cho học sinh là giáo dục cho các em có lối sống tích cực trong xã hội hiện đại với nhiều cám dỗ; Là xây dựng hoặc thay đổi ở các em những hành vi theo hướng tích cực phù hợp với mục tiêu phát triển toàn diện nhân cách người học dựa trên cơ sở giúp học sinh có tri thức, giá trị, thái độ và kỹ năng phù hợp. Giáo dục đạo đức, KNS cho học sinh trong nhà trường vẫn được xem là một trong những hướng đi quan trọng để chống sự xuống cấp đạo đức của một bộ phận học sinh hiện nay. Tuy nhiên những bài học đạo đức không gắn liền với đời sống, miễn cưỡng hay chỉ mang tính lý thuyết sẽ không phát huy hiệu quả. B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ I. cơ sở lý luận của vấn đề 1. Khái niệm kỹ năng sống Kỹ năng sống chính là năng lực của mỗi người giúp giải quyết những nhu cầu và thách thức của cuộc sống một cách có hiệu quả. 1
2. Hiểu một cách đơn giản thì kỹ năng sống là năng lực của mỗi người giúp giải quyết những nhu cầu và thách thức của cuộc sống một cách có hiệu quả (cách sống tích cực trong xã hội hiện đại). 2. Kỹ năng cần thiết cho học sinh trung học cơ sở: Theo Thạc sĩ giảng viên tâm lý học Nguyễn Hữu Long, 10 nhóm kỹ năng sống cần thiết cho khối học sinh trung học cơ sở là: - Kỹ năng tự phục vụ bản thân - Kỹ năng xác lập mục tiêu cuộc đời - Kỹ năng quản lý thời gian hiệu quả - Kỹ năng điều chỉnh và quản lý cảm xúc - Kỹ năng tự nhận thức và đánh giá bản thân - Kỹ năng giao tiếp và ứng xử - Kỹ năng hợp tác và chia sẻ - Kỹ năng thể hiện tự tin trước đám đông - Kỹ năng đối diện và ứng phó khó khăn trong cuộc sống - Kỹ năng đánh giá người khác. Việc giáo dục kỹ năng sống nhằm xây dựng cho học sinh 12 giá trị của cuộc sống là: tôn trọng, hòa bình, hợp tác, hạnh phúc, chân thật, nhân đạo, tình thương, trách nhiệm, giản dị, khoan dung, tự do và đoàn kết. II. Thực trạng của vấn đề. Trường THCS Phúc Thịnh là một trường chuẩn Quốc gia, đóng tại xã Phúc Thịnh - Ngọc Lặc - Thanh Hóa. Là một ngôi trường có bề dày truyền thống và thành tích về công tác giảng dạy và giáo dục. Học sinh của trường đa số xuất thân từ gia đình làm nghề nông, đời sống tuy còn nhiều khó khăn. Tuy nhiên, đa số các em có ý thức học tập và rèn luyện rất tốt, luôn nhiệt tình trong các hoạt động tập thể và công tác xã hội. Tuy nhiên, trong giai đoạn hiện nay, những biến đổi mạnh mẽ về kinh tế - xã hội đã và đang tác động mạnh mẽ đến đời sống của con người. Nếu như trong xã hội truyền thống, các giá trị xã hội vốn được coi trọng và được các cá nhân tuân thủ một cách nghiêm túc thì nay đang dần bị mờ nhạt và thay vào đó là những giá trị mới được hình thành trên cơ sở giao thoa giữa các nền văn hóa, văn minh khác nhau. Những thay đổi nói trên còn ảnh hưởng đến hoạt động giáo dục con cái của gia đình cũng có những biến đổi nhất định. Cha mẹ ít có thời gian quan tâm đến con cái hơn là một thực tế không thể phủ nhận, thay vào đó là các hoạt động kinh tế, tìm kiếm thu nhập. Trong nhà trường, hiện tượng quá tải với các môn học cũng đang gây nhiều áp lực đối với học sinh. Cùng với đó là những tác động nhiều chiều 2
3. của các nguồn thông tin khác nhau từ xã hội khiến cho giới trẻ đang đứng trước nhiều thách thức khi hòa nhập xã hội. Điều này đã dẫn đến sự “xung đột” giữa nhận thức, thái độ và hành vi với những vấn đề xảy ra trong cuộc sống. Tình trạng học sinh đánh nhau, vô lễ với thầy cô giáo, bỏ học, không hứng thú học tập xuất hiện ngày một nhiều. Nguyên nhân thì có nhiều nhưng chung quy là do nhận thức, ý thức và về cơ bản vẫn là do các em thiếu kỹ năng sống. Học sinh trường THCS Phúc Thịnh cũng không tránh khỏi quy luật đó. Đây là vấn đề được Ngành giáo dục Ngọc Lặc rất quan tâm, nhưng việc thực hiện vẫn còn gặp nhiều thách thức lớn. Để đáp ứng được với những biến đổi nhanh chóng của xã hội thì nhu cầu giáo dục kỹ năng sống cho học sinh THCS hiện nay là một việc làm cần thiết. Từ nhiệm vụ, yêu cầu đặt ra, dưới sự chỉ đạo của ngành giáo dục , nhà trường đã xây dựng kế hoạch, nội dung, chương trình giáo dục kỹ năng sống trong nhà trường. Ngoài việc truyền tải giáo dục kỹ năng sống thông qua các môn học chính khóa thì hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp là hoạt động nòng cốt trong việc giúp học sinh rèn luyện kỹ năng sống nhằm thực hiện công tác giáo dục toàn diện của nhà trường. III. Các biện pháp, giải pháp chủ yếu để giáo dục kỹ năng sống cho học sinh THCS thông qua hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. 1. Tích hợp mục tiêu giáo dục kỹ năng sống vào mục tiêu của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. 1.1. Mục đích và ý nghĩa của biện pháp. Đây là một trong số các biện pháp giáo dục kỹ năng sống cho học sinh trung học cơ sở theo quan điểm giáo dục tích hợp. Phương pháp này giúp giáo viên cùng một lúc thực hiện được hai mục tiêu giáo dục là giáo dục kỹ năng sống và giáo dục ngoài giờ lên lớp. 1.2. Nội dung và cách thực hiện biện pháp. - Thiết kế các mục tiêu của giáo dục kỹ năng sống. - Phân tích các mục tiêu của giáo dục ngoài giờ lên lớp để tích hợp mục tiêu của giáo dục kỹ năng sống. 1.3. Điều kiện thực hiện biện pháp. Giáo viên tổng phụ trách phải nắm vững mục tiêu cơ bản của giáo dục kỹ năng sống và nội dung cơ bản từng chủ đề của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp để biết những kỹ năng sống nào có thể tích hợp được trong chủ đề hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp đấy 3
4. .2. Thiết kế các chủ đề giáo dục kỹ năng sống phù hợp với các nội dung, hoạt động thực hiện chủ đề của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường THCS. 2.1. Mục đích và ý nghĩa của biện pháp. Biện pháp cho phép tạo ra nội dung giáo dục mang tính trọn vẹn, thống nhất giữa nội dung giáo dục kỹ năng sống và nội dung của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. 2.2. Nội dung và cách thực hiện biện pháp. - Giáo viên tổng phụ trách cần phân tích chương trình hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường THCS để xác định những chủ đề nào của chương trình có thể thiết kế được các chủ đề giáo dục kỹ năng sống. - Giáo viên tổng phụ trách phải thiết kế các chủ đề giáo dục kỹ năng sống để tích hợp vào nội dung hoạt động thực hiện chủ đề của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. 2.3. Điều kiện thực hiện biện pháp. - Phải nắm vững chương trình, phân phối chương trình hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp của từng khối lớp. - Nắm được các kỹ năng sống cơ bản cần giáo dục cho học sinh; có kỹ năng thiết kế hoạt động giáo dục, thiết kế dạy học theo quan điểm dạy học tích cực. - Ngoài ra, cơ sở vật chất của nhà trường phải đảm bảo đáp ứng được yêu cầu tối thiểu nhất về các phương tiện phục vụ chủ đề đã được thiết kế. - Giáo viên phải có kỹ năng thiết kế tài liệu phát tay cho học sinh. .3. Sử dụng linh hoạt các lọai hình hoạt động, các hình thức tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp để thực hiện mục tiêu giáo dục kỹ năng sống đã được tích hợp. 3.1. Mục đích và ý nghĩa của biện pháp. Biện pháp này nhằm làm phong phú các hình thức thực hiện hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp tạo sức hấp dẫn cho học sinh trong các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp, bằng cách đó thực hiện tốt các nội dung giáo dục kỹ năng sống. Bên cạnh đó biện pháp này còn tăng cường hiệu quả của việc tích hợp mục tiêu giáo dục kỹ năng sống với mục tiêu của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp cũng như việc thiết kế các chủ đề giáo dục kỹ năng sống trong việc thực hiện nội dung, các hoạt động thực hiện theo chủ đề của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. .3.2. Nội dung và cách thực hiện biện pháp. - Đổi mới hình thức hoạt động để thực hiện từng chủ đề trong chương trình hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. - Thiết kế các hình thức tổ chức để thực hiện các hoạt động chính được xác định trong chương trình hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. 3.3. Điều kiện để thực hiện biện pháp.Phải được trang bị đầy đủ cơ sở vật chất; đặc biệt phải có phòng học bộ môn, phòng chức năng. Mặt khác cần có sự phối kết hợp chặt chẽ với các giáo viên chủ nhiệm lớp. 4
5. 4. Các biện pháp hỗ trợ khác. 4.1. Mục đính và ý nghĩa của các biện pháp. Các biện pháp hỗ trợ nhằm nâng cao năng lực cho các chủ thể tham gia vào quá trình giáo dục kỹ năng sống và các tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp cho học sinh THCS đồng thời phát triển các điều kiện để có thể thực hiện giáo dục kỹ năng sống cho học sinh thông qua hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp có hiệu quả. 4.2. Nội dung và cách thực hiện. - Đổi mới quan niệm về giáo dục kỹ năng sống; nâng cao quan điểm về tích hợp trong giáo dục kỹ năng sống cho học sinh THCS. - Tăng cường năng lực cho các chủ thể tham gia giáo dục kỹ năng sống và tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp trong trường THCS. - Phát huy tối đa vai trò chủ thể tích cực chủ động sáng tạo của học sinh khi tham gia vào hoạt động. - Giáo viên tổng phụ trách Đội cần phải phối kết hợp chặt chẽ, thường xuyên với phụ huynh học sinh trong việc giáo dục đạo đức, kỹ năng sống cho các em. 4.3. Điều kiện thực hiện. Ban giám hiệu cần xác định: Giáo dục KNS cho học sinh là nhiệm vụ giáo dục toàn diện của nhà trường. Vì thế tập thể sư phạm phải nêu gương tốt cho học sinh về phẩm chất đạo đức, tác phong mẫu mực của nhà giáo; phải có sự phối kết hợp giữa các bộ phận trong nhà trường. Việc giáo dục kỹ năng sống cho học sinh phải được thống nhất về nội dung, được tiến hành thường xuyên, liên tục trong quá trình dạy học, ở mọi lúc, mọi nơi và có sự kết hợp chặt chẽ cả trong và ngoài trường. IV. Việc thực hiện đổi mới tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp có tích hợp giáo dục kỹ năng sống cho học sinh THCS Phúc Thịnh. Qua việc nghiên cứu tìm ra biện pháp chung để giáo dục kỹ năng sống cho học sinh THCS thông qua hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp tôi đã mạnh dạn đưa ra và ứng dụng một số phương pháp đổi mới tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp có tích hợp giáo dục kỹ năng sống cho học sinh THCS Phúc Thịnh như sau: 1. Phương pháp tổ chức câu lạc bộ: Mục đích: - Tuyên truyền, nâng cao nhận thức và giáo dục đạo đức, truyền thống cho học sinh. - Tạo điều kiện cho học sinh giao tiếp, ứng xử, vui chơi giải trí lành mạnh. Bày tỏ quan điểm, tâm tư nguyện vọng trong cuộc sống và học tập.- Giúp các em giải 5