SKKN Thực trạng và một số biện pháp trong công tác chỉ đạo hoạt động đổi mới phương pháp dạy học của hiệu trưởng, phó hiệu trưởng trường THCS Thái Hoà - Triệu Sơn – Thanh Hoá

Nội dung text: SKKN Thực trạng và một số biện pháp trong công tác chỉ đạo hoạt động đổi mới phương pháp dạy học của hiệu trưởng, phó hiệu trưởng trường THCS Thái Hoà - Triệu Sơn – Thanh Hoá

1. Lời tựa Trong thời gian học tập tại khoa Cán bộ quản lý giáo dục, trung tâm bồi dưỡng CBGD tỉnh Thanh Hoá và đi thực tế một số trường tiên tiến trong và ngoài tỉnh, tôi đã được trang bị kiến thức về lý luận quản lý giáo dục. Vì vây tôi mạnh dạn đưa ra đề tài : “Thực trạng và một số biện pháp trong công tác chỉ đạo hoạt động đổi mới PPDH của hiệu trưởng, phó hiệu trưởng trường THCS Thái Hoà - Triệu Sơn – Thanh Hoá”. Tôi xin cảm ơn Ban giám hiệu, tập thể sư phạm trường THCS Thái Hoà, CBGV các trường THCS huyện Triệu Sơn đã có thêm ý kiến giúp tôi có thêm tư liệu thực tế để hoàn thành. Đề tài không thể tránh khỏi những thiếu sót, tôi rất mong nhận được sự chỉ bảo, đóng góp ý kiến của các thầy giáo, cô giáo và các bạn đồng nghiệp trong toàn huyện. Tôi xin chân thành cảm ơn! Triệu Sơn, ngày 10 tháng 3 năm 2012 Người viết Nguyễn Tiến Sơn
2. MỤC LỤC Trang PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài 2. Mục đích nghiên cứu 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu Trang PHẦN MỞ ĐẦU 2 1. Lý do chọn đề tài. 2 2. Mục đích nghiên cứu: 3 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu: 3 4. Nhiệm vụ nghiên cứu. 4 5. Phạm vi nghiên cứu 4 6. Các phương pháp nghiên cứu 5 PHẦN NỘI DUNG 6 Chương 1. Lịch sử và cơ sở lý luận của vấn đề nghiên cứu 6 Chương 2. Thực trạng công tác chỉ đạo hoạt động đổi mới PPDH của hiệu trưởng, phó hiệu trưởng trường THCS Thái Hoà Triệu Sơn 12 Chương 3. Một số giải pháp nâng cao hơn nữa hiệu quả 25 công tác chỉ đạo hoạt động đổi mới PPDH ở THCS 25 PHẦN KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 20. 1
3. PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài. 1.1. Những năm đầu thế kỷ XXI, cả đất nước đang trong thời kỳ tiến hành sự nghiệp công nghiệp hoá hiện đại hoá và hội nhập với thế giới, Đảng ta đã khẳng định trong nghị quyết VI khoá VII "Muốn tiến hành công nghiệp hoá, hiện đại hoá thắng lợi phải phát triển giáo dục đào tạo, phát huy nguồn nhân lực con người, yếu tố cơ bản của sự nghiệp phát truyển nhanh và bền vững". Với tư tưởng chỉ đạo này thì mục tiêu đào tạo của nhà trường cũng phải điều chỉnh, kéo theo sự thay đổi tất yếu của nội dung và phương pháp dạy học. Hiện nay, đổi mới phương pháp dạy học là chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước. Trong văn kiện Đại hội VIII của Đảng nêu rõ phương hướng phát triển của giáo dục và đào tạo trong những năm tới là "Tiếp tục nâng cao chất lượng toàn diện, đổi mới nội dung, phương pháp dạy và học " 1.2. Phương pháp dạy học chính là cách thức diễn ra hoạt động dạy và hoạt động học. Trong các thành tố cấu trúc của hoạt động dạy học thì phương pháp dạy học là thành tố quan trọng, thể hiện rõ nét nhất sự sáng tạo của người giáo viên trong việc tổ chức hoạt động học tập của học sinh. Vì vậy, đổi mới phương pháp dạy học được xác định là nhiệm vụ trọng tâm và chủ yếu trong tiến trình đổi mới nội dung và chương trình sách giáo khoa. Việc quản lý hoạt động đổi mới phương pháp dạy học của người cán bộ quản lý là một nội dung quản lý cơ bản trong trường trung học cơ sở và nó có tính chất quyết định đến việc nâng cao chất lượng và hiệu quả dạy học. Phương pháp là thành tố cơ bản nhất của quá trình dạy học và nhờ nó mà nội dung dạy học mới được hiện thực hoá, nó quyết định đến hiệu quả cũng như chất lượng dạy học. Bởi vậy việc đổi mới phuơng pháp dạy học là hết sức cần thiết và cần được sự quan tâm thích đáng của mọi người mọi cấp có trách nhiệm. 1.3. Bậc học trung học cơ sở là bậc học nhằm hình thành cho học sinh những kiến thức nền móng ban đầu về mọi mặt như khoa học, xã hội và cả về phong cách sống, phong cách làm việc. Vì vậy nhà trường THCS cần rèn luyện cho học sinh tính năng động và sáng tạo, phát huy năng lực và sở trường của từng học sinh, làm cho các em chủ động và sẵn sàng tiếp thu kiến thức và rèn luyện con người tạo tiền đề cho đất nước hoà nhập với cộng đồng Quốc tế. Kể từ năm học 2002 - 2003 cùng với việc tiến hành thay sách giáo khoa lớp 6, việc đổi mới phương pháp dạy học diễn ra có sắc thái mới với những quan niệm mới về cách dạy, cách học. Vấn đề về nội dung và chương trình đã 2
4. phần nào được giải toả, đặc biệt việc trình bày sách giáo khoa đã được đánh giá cao, đã tạo điều kiện thuận lợi cho giáo viên đổi mới phương pháp dạy học trong quá trình giảng dạy. Tới nay đã qua 10 năm của quá trình đổi mới phương pháp dạy học theo hướng tích cực hóa hoạt động của học sinh, bởi vậy một điều đặt ra với các ngành, các cấp lãnh đạo giáo dục, đặc biệt là những người quản lý trường THCS là cần nhìn nhận lại thực trạng chỉ đạo quá trình đổi mới dạy học để từ đó có những đánh giá cũng như những điều chỉnh cho việc tiếp tục công cuộc đổi mới của ngành, cũng như của đất nước nhằm tạo đà đưa đất nước nhanh chóng hoà nhập cùng thế giới. Với những lý do đã trình bày ở trên, tôi mạnh dạn trình bày một số ý kiến về thực trạng chỉ đạo hoạt động đổi mới phương pháp dạy học của người quản lý . 2. Mục đích nghiên cứu: Nhằm đánh giá thực trạng công tác chỉ đạo hoạt động đổi mới phương pháp dạy học tại nhà trường của hiệu trưởng cũng như hiệu phó và còn nhằm bồi dưỡng năng lực và đúc rút kinh nghiệm cho bản thân qua đó góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác chỉ đạo đổi mới phương pháp dạy học trong thời gian tới. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu: 3.1. Khách thể nghiên cứu. Quá trình chỉ đạo hoạt động đổi mới phương pháp dạy học của Hiệu trưởng, Phó hiệu trưởng trường THCS Thái Hoà – Triệu Sơn – Thanh Hoá. 3.2. Đối tượng nghiên cứu. Thực trạng công tác chỉ đạo đổi mới phương pháp dạy học của hiệu trưởng và phó hiệu trưởng trường THCS Thái Hoà - Triệu Sơn – Thanh Hoá . 4. Nhiệm vụ nghiên cứu. 4.1. Một số cơ sở lý luận việc chỉ đạo đổi mới phương pháp dạy học. 4.2. Điều tra, đánh giá thực trạng việc chỉ đạo đổi mới phương pháp dạy học ở các trường THCS Thái Hoà – Triệu Sơn, qua đó tổng hợp phân tích, hệ thống hoá để rút ra kết luận về thực trạng công tác chỉ đạo đổi mới phương pháp dạy học. 4.3. Đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả công tác chỉ đạo hoạt động đổi mới phương pháp dạy học ở trường trung học cơ sở. 3
5. 5. Phạm vi nghiên cứu. 5.1. Giới hạn về quy mô: Nghiên cứu về thực trạng công tác chỉ đạo đổi mới phương pháp dạy học là một vấn đề rộng vì vậy chúng tôi chỉ tập trung những vấn đề chủ yếu như sau: - Nghiên cứu thực trạng chỉ đạo đổi mới phương pháp dạy học bằng phương pháp điều tra giáo dục. - Xem xét và đánh giá thực trạng công tác chỉ đạo đổi mới phương pháp dạy học trên các bình diện nhận thức của quản lý về nội dung, các biện pháp chỉ đạo, những ưu điểm và hạn chế, những yếu tố ảnh hưởng đến việc chỉ đạo công tác đổi mới phương pháp dạy học. 5.2. Giới hạn về không gian. Đề tài được nghiên cứu điều tra tại trường THCS Thái Hoà trên địa bàn huyện Triệu Sơn – Thanh Hoá. 5.3. Giới hạn về thời gian Nghiên cứu vấn đề thực trạng chỉ đạo đổi mới phương pháp dạy học tại thời điểm năm học 2010 – 2011 là thời điểm mà công cuộc đổi mới nội dung và phương pháp dạy học ở trường THCS và trên toàn nước đã diễn ra được 9 năm. 6. Các phương pháp nghiên cứu. Trong quá trình nghiên cứu điều tra tôi đã sử dụng các phương pháp sau: 6.1. Nghiên cứu lý luận: Tìm đọc sách báo, tạp trí có liên quan đến vấn đề đổi mới phương pháp dạy học. Mục đích phương pháp này là tìm hiểu về mặt lý luận, tìm các cứ liệu có liên quan tới vấn đề chỉ đạo công tác đổi mới phương pháp dạy học. 6.2. Phương pháp chủ yếu được sử dụng là phương pháp điều tra giáo dục. Mục đích phương pháp này là để điều tra thực trạng việc chỉ đạo công tác đổi mới phương pháp dạy học một cách khách quan. + Lập phiếu điều tra dưới dạng câu hỏi. Mỗi phiếu gồm 5 câu hỏi thăm dò và ở mỗi câu hỏi có câu hỏi mở để thu thập thêm các ý kiến đóng góp khác về thực trạng công tác quản lý hoạt động đổi mới phương pháp dạy học + Tiến hành điều tra, phát phiếu, hướng dẫn, thu hồi xử lý kết quả. 4
6. 6.3. Phỏng vấn các đối tượng điều tra là giáo viên trực tiếp giảng dạy nhằm thu thậpcác thông tin về việc quản lý đổi mới phương pháp dạy học và hiệu quả của việc đổi mới phương pháp dạy học . 6.4. Phương pháp nghiên cứu sản phẩm dạy học mục đích có thêm căn cứ, số liệu. Các sản phẩm giáo dục có thể nghiên cứu là học sinh, bài soạn giáo án, sổ điểm, các loại kế hoạch 5
7. PHẦN NỘI DUNG CHƯƠNG 1: LỊCH SỬ VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU 1.1 . LỊCH SỬ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU. Trong phong trào đổi mới giáo dục hiện nay ở các nhà trường thì vấn đề đổi mới PPDH luôn luôn được mọi người bàn luận khá sôi nổi. Thực ra nó không phải là vấn đề mới mẻ mà nó có trong tư tưởng, quan điểm của một số nhà giáo dục tiến bộ từ ngàn xưa. Ở nước ta từ xưa tư tưởng tôn trọng người học, đề cao vai trò và lợi ích của người học, các PPDH để phát huy tư duy sáng tạo của học sinh. Tuy nhiên những tư tưởng đó mới chỉ được triển khai ở những giờ dạy mẫu hay những tiết hội giảng. Như vậy đổi mới PPDH nhằm nâng cao chất lượng giáo dục chưa được chỉ đạo một cách thường xuyên. Năm 1998 Viện Khoa học Giáo dục đã tiến hành đề tài nghiên cứu khoa học và cho ra cuốn sách: “Đổi mới PPDH ở trường THCS” chủ biên là tác giả Trần Kiều. Từ đó vấn đề về đổi mới phương pháp dạy học đã được quan tâm nghiên cứu cả trên bình diện lý luận và thực tiễn. Đặc biệt là Luật Giáo dục của Quốc hội nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam thông qua kỳ họp thứ 4 khoá X đã nhấn mạnh: “Phương pháp giáo dục phổ thông phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh, phù hợp với đặc điểm của từng lớp học, môn học, bồi dưỡng phương pháp tự học, rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn, tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho học sinh” [ ; ]. Vì vậy, những người làm công tác quản lý giáo dục cũng đã quan tâm và tích cực chỉ đạo hoạt động đổi mới PPDH trong các nhà trường nói chung và ở trường THCS nói riêng. Cho đến nay có rất nhiều công trình nghiên cứu về công tác chỉ đạo hoạt động đổi mới PPDH ở trường THCS. Sở Giáo dục- Đào tạo Thanh Hoá, phòng Giáo dục- Đào tạo Triệu Sơn đã tổ chức nhiều cuộc hội thảo, tập huấn về công tác chỉ đạo hoạt động đổi mới PPDH ở THCS. Tôi hy vọng kết quả nghiên cứu của mình sẽ góp phần cao hơn nữa chất lượng, hiệu quả dạy học của nhà trường THCS. 1.2. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU 1.2.1. Một số vấn đề về đổi mới PPDH ở THCS a. Định hướng đổi mới PPDH: Nghị quyết TW 2 – khoá VII nhận định: “Đổi mới mạnh mẽ phương pháp giáo dục- đào tạo, khắc phục lối truyền thụ một chiều, rèn luyện thành nếp tư duy sáng tạo của người học. Từng bước áp dụng các phương pháp tiên tiến và các phương tiện hiện đại vào quá trình dạy học” 6