SKKN Sử dụng tranh ảnh, tổ chức một vài trò chơi nhằm tạo hứng thú trong tiết học Tập làm văn 8 nhóm bài: “Thuyết minh về danh lam thắng cảnh”

Nội dung text: SKKN Sử dụng tranh ảnh, tổ chức một vài trò chơi nhằm tạo hứng thú trong tiết học Tập làm văn 8 nhóm bài: “Thuyết minh về danh lam thắng cảnh”

1. SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM Đề tài: Sử dụng tranh ảnh, tổ chức một vài trò chơi nhằm tạo hứng thú trong tiết học Tập làm văn 8 nhóm bài: “Thuyết minh về danh lam thắng cảnh” I.CƠ SỞ LÍ LUẬN ĐỂ THỰC HIỆN ĐỀ TÀI: 1.Lí do và mục đích chọn đề tài: Từ lâu các nhà sư phạm đã quan tâm đến vai trò hứng thú trong quá trình học tập. Các nhà giáo dục Xô viết trước đây chẳng hạn, A.Komenski xem “việc tạo hứng thú là một trong các con đường chủ yếu để làm cho học tập trong nhà trường trở thành niềm vui”. Còn K.D.Usin ki xem hứng thú là một cơ chế bên trong bảo đảm cho học tập có hiệu quả”. Hay J.Diây cho rằng việc giảng dạy của người thầy phải kích thích được hứng thú của học sinh. Muốn vậy phải cho trẻ em độc lập tìm tòi, sáng tạo, thầy giáo chỉ là người tổ chức cố vấn. Như vậy lí luận học hiện đại đã đánh giá cao vai trò hứng thú, không chỉ có nghĩa trong quá trình giảng dạy, học tập mà cả đối với sự phát triển, hoàn thiện nhân cách của học sinh. Luật giáo dục qui định tại điều 28, chương II như sau:”Phương pháp giáo dục phổ thông phải phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh phù hợp với đặc điểm từng môn học, lớp học; bồi dưỡng phương pháp tự học, khả năng làm việc theo nhóm; rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn, tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú cho học sinh” 2.Ý nghĩa của đề tài: Xác định xu hướng chung của việc đổi mới giảng dạy trong trường THCS là:”Tích cực hóa hoạt dộng của trò làm cho học sinh suy nghĩ nhiều hơn, làm việc nhiều hơn, từ đó học sinh tự giác, khám phá chiếm lĩnh kiến thức vào thực tiễn, tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú cho học sinh”. Học sinh THCS trong tuổi thiếu niên, các em hiếu động, thích những hoạt động sôi nổi, có nhu cầu hoạt động tập thể, học sinh thích thi đua, có tâm lí mong muốn thầy cô giáo giao nhiệm vụ, muốn “lập chiến công” để được biểu dương. Các em có trí tưởng tượng phong phú, ngây thơ, hồn nhiên, thích mới lạ Vì thế sẽ hứng thú tham gia hình thức học tập kiểu “ Học mà chơi – Chơi mà học”. Vì vậy nếu giáo viên cố gắng tìm tòi, chọn lựa sử dụng dụng cụ trực quan như tranh ảnh, chọn lựa một vài trò chơi phù hợp, tổ chức cho học sinh tham gia sẽ có tác dụng hổ trợ rất lớn nhằm nâng cao kết quả học tập. Trong chương trình ngữ văn, tập làm văn lớp 8 có hai tiết học: + Tiết 83 :Thuyết minh về một danh lam thắng cảnh” + Tiết 100: Chương trình địa phương ( phần tập làm văn) với nội dung: Giới thiệu di tích, thắng cảnh ở điạ phương . Nội dung bài học không chỉ cần thiết trong việc củng cố phương pháp viết văn thuyết minh mà còn giáo dục học sinh tình yêu, lòng tự hào về danh lam thắng cảnh của quê hương. Chính vì vậy tôi quyết định nghiên cứu, tìm tòi , lựa chọn tranh ảnh, tố chức một vài trò chơi phù hợp cho học sinh tham gia trong hai tiết học trên. Mục đích là làm cho học sinh hứng thú học tập từ đó 1
2. củng cố lí thuyết, phát huy tính tích cực, sáng tạo của học sinh trong giờ tập làm văn từ đó giáo dục nâng cao lòng yêu quê hương, gắn bó tự hào về danh lam thắng cảnh của quê mình. II.SỐ LIỆU VÀ THỰC TRẠNG: Qua điều tra học sinh lớp 8/1 trường THCS Trần Phú tôi thấy học sinh thường cho rằng giờ tập làm văn quá khô khan so với Văn học và Tiếng Việt. Những giờ học này học sinh ít phát biểu, thậm chí thờ ơ, chán nãn. Bài tập thực hành ở lớp cũng như ở nhà làm qua loa, không đầy đủ. Các em có hiện tượng chép sách giải, sách học tốt, thậm chí không làm bài tập. Trước tình hình trên tôi đã thăm dò ý kiến trực tiếp của học sinh và điều tra qua các câu hỏi sau: 1.Em nhận thấy tiết học tập làm văn so với văn học và Tiếng Việt như thế nào? Số học sinh Rất thích Không thích Bình thường Chán lớp 8/1 33 0 12 6 17 2.Phần nào trong nội dung bài học tập làm văn em thấy khó tiếp thu hay không hứng thú? Số học sinh Phần lí thuyết Phần bài tập ở Phần bài tập ở Cả ba phần lớp 8/1 lớp nhà 33 14 19 22 20 3. Trong giờ học môn văn và các môn học khác, em thấy có những hình thức học tập nào gây hứng thú và được các bạn tham gia sôi nổi? Số học sinh Kể chuyện Tranh ảnh Trò chơi Hình thức lớp 8/1 khác 33 13 18 33 0 4.Ở nhóm bài “Thuyết minh về danh lam thắng cảnh em không thích, không hứng thú, thấy khó khăn trong tiếp thu ở phần nào? Số học sinh Phần lí thuyết Phần bài tập ở Phần bài tập ở Cả ba phần lớp 8/1 lớp nhà 33 14 18 20 22 5.Hãy kể , giới thiệu các trò chơi trong các giờ học mà em thích? Tró chơi ô chữ, Tiếp sức, Rung chuông vàng,Thỏ ăn cà rốt 6.Nếu tổ chức các trò chơi theo hình thức:”Học mà chơi – Chơi mà học” em có tham gia không? 2
3. Số học sinh lớp Đồng ý tham gia Không tham gia Không ý kiến 8/1 33 33 0 0 Qua quá trình điều tra tôi rút ra kết luận: + Cần nghiên cứu, tìm tòi , lựa chọn tranh ảnh, tố chức một vài trò chơi phù hợp cho học sinh tham gia trong hai tiết học trên. Qua đó phát huy tính tích cực chủ động, tự giác của học sinh trong học tập . + Tranh ảnh phải chọn lọc phù hợp nổi bật danh lam thắng cảnh ở địa phương, nội dung trò chơi không chỉ có tính giáo dục mà còn cân đối với tiến trình giảng dạy, không để tình trạng “ học chín, chơi mười”. III.BIỆN PHÁP GIẢI QUYẾT: Qua quá trình tìm hiểu điều tra học sinh, học hỏi kinh nghiệm của các đồng nghiệp trong những tiết dự giờ, thao giảng, tôi quyết định sử dụng tranh ảnh kết hợp tổ chức các trò chơi với hình thức: “ Học mà chơi – Chơi mà học” vào hai tiết: + Tiết 83: Thuyết minh về một danh lam thắng cảnh + Tiết 93: Chương trình địa phương ( phần tập làm văn) với nội dung “ Giới thiệu di tích, thắng cảnh ở điạ phương” . A.Đặc diểm của hai tiết học: +Tiết 83: Thuyết minh về một danh lam thắng cảnh. Tiết này có hai phần: I.Giới thiệu về một danh lam thắng cảnh: Phần này có bài thuyết minh “Hồ Hoàn Kiếm và đền Ngọc Sơn. Từ bài văn giáo viên phải hướng dẫn học sinh rút ra phần lý thuyết về thuyết minh một danh lam thắng cảnh với các câu hỏi sau: 1.Bài văn giới thiệu đã giúp em những hiểu biết gì về hồ Hoàn Kiếm và đền Ngọc Sơn? 2.Muốn viết bài giới thiệu một danh lam thắng cảnh như vậy , cần có những kiến thức gì? 3.Làm thế nào để có kiến thức về danh lam thắng cảnh? 4.Bài viết được sắp xếp theo bố cục, thứ tự nào? Theo em bài viết này có thiếu sót gì về bố cục? 5.Phương pháp thuyết minh ở đây là gì? II.Luyện tập: 1.Lặp lại bố cục bài “Hồ Hoàn Kiếm và đền Ngọc Sơn” một cách hợp lí 2.Nếu muốn giới thiệu tham quan Hồ Hoàn Kiếm và đền Ngọc Sơn theo trình tự từ xa đến gần, từ ngoài vào trong thì nên sắp xếp giới thiệu như thế nào? Hãy ghi ra giấy. 3.Nếu viết bài này theo bố cục ba phần, em sẽ chọn những chi tiết tiêu biểu nào để làm nổi bật giá trị lịch sử văn hóa của di tích, thắng cảnh? 4.Một nhà thơ uước ngoài gọi “Hồ Gươm là chiếc lẵng hoa xinh đẹp giữa lòng Hà Nội”. Em có thể sử dụng câu nói đó vào phần nào trong bài viết của mình? 3
4. +Tiết 93: Chương trình địa phương ( phần tập làm văn) Bài này có nội dung, yêu cầu các tổ, học sinh theo sự phân công của thầy cô giáo điều tra, tìm hiểu, nghiên cứu rồi viết bài văn thuyết minh về danh lam thắng cảnh ở địa phương. B. Nhận xét hai tiết học: Cả hai tiết học đều có nội dung thuyết minh danh lam thắng cảnh. +Tiết 83: Phần tìm hiểu bài văn lại viết về một thắng cảnh ở Hà Nội, đối với đa số học sinh ở Huế các em không có dịp tham quan nên để hiểu rõ cụ thể, chính xác về danh lam thắng cảnh này việc sử dụng tranh ảnh làm dụng cụ trực quan rất cần thiết. +Tiết 93: Ở Huế có nhiều di tích thắng cảnh, việc sưu tầm giới thiệu thắng cảnh, di tích qua tranh ảnh có tác dụng rất lớn trong bổ sung tri thức cũng như giáo dục học sinh tình yêu quê hương, tự hào về cảnh đẹp, lịch sử, văn hóa của Huế. Cả hai tiết có thể tổ chức một vài trò chơi để phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo nhằm gây hứng thú cho học sinh. C.Những biện pháp trong tiến hành soạn giảng hai tiết học: Tiết 83: THUYẾT MINH VỀ MỘT DANH LAM THẮNG CẢNH I. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT: Giúp học sinh: + Biết viết bài giới thiệu một danh lam + Qua bài học tiếp tục củng cố về phương pháp viết văn thuyết minh + Giáo dục học sinh tình yêu, lòng tự hào về danh lam thắng cảnh của quê hương II. CHUẨN BỊ CỦA THẦY VÀ TRÒ: - Giáo viên: tranh ảnh chuẩn bị trò chơi - Học sinh: tìm hiểu bài, ôn tập văn bản thuyết minh, sưu tầm tranh ảnh về cảnh đẹp quê hương, chọn và giới thiệu cảnh đẹp yêu mến III. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG: HOẠT ĐỘNG CỦA HOẠT ĐỘNG CỦA TRÒ NỘI DUNG THẦY CẦN ĐẠT HOẠT ĐỘNG 1: Kiểm tra bài cũ: Câu 1: Các phương pháp => HS Trả lời câu hỏi thuyết minh? Liệt kê, số liệu, ví dụ, định nghĩa, so sánh, phân tích, Câu 2: Khi giới thiệu một phân loại phương pháp (cách làm) => Người viết phải tìm hiểu, 4
5. chú ý những yêu cầu nào? nắm chắc phương pháp (cách làm) đó. + Khi thuyết minh cần làm rõ điều kiện, cách thức, trình tự, làm ra sản phẩm và yêu cầu chất lượng đối với sản phẩm đó. GV giới thiệu bài: + Lời văn cần ngắn gọn, rõ Chúng ta đã biết ràng. thuyết minh về loài vật, Tiết 83: phương pháp, hôm nay THUYẾT MINH chúng ta đi vào tìm hiểu VỀ MỘT DANH để biết cách viết bài giới LAM THẮNG thiệu một danh lam thắng CẢNH cảnh HOẠT ĐỘNG 2: Bước 1: Cho HS đọc văn bản và I. GIỚI THIỆU trả nêu nội dung từng VỀ MỘT DANH đoạn? LAM THẮNG CẢNH: Bài văn: “Hồ Hoàn Kiếm => HS đọc và trả lời: và đền Ngọc Sơn” 1. Hồ Hoàn Kiếm => Cách đây vài nghìn năm + Lịch sử hồ Hoàn Kiếm là một đoạn + Tên gọi khác của dòng cũ sông Hồng nhau + Gọi hồ Lục Thủy + Gọi hồ Thủy quân 2. Đền Ngọc Sơn => Đền Ngọc Sơn: + Vị trí địa lí + Vị trí địa lí + Các địa danh + Các địa danh gắn bó gắn bó => Sinh hoạt lễ hội Bờ Hồ 3. Sinh hoạt lễ hội Bước 2: Bờ Hồ - Cho HS thảo luận: * Nhóm 1: Bài viết đã => Thảo luận và rút ra nhận B.Thảo luận và giúp em hiểu biết những xét: rút ra nhận xét: gì về hồ Hoàn Kiếm và + Vị trí địa lí, lịch sử, không + Muốn viết bài đền Ngọc Sơn? gian hình thành và phát triển giới thiệu danh lam thắng cảnh thì * Nhóm 2: Làm thế nào + Cần phải hiểu thấu đáo về phải đến nơi tham để có thể giới thiệu đúng danh lam thắng cảnh ấy ở mọi quan, quan sát, và hay về danh lam thắng phương diện hiểu biết về vị trí 5
6. cảnh? địa lí, lich sử * Nhóm 3: Làm thế nào + Tìm tài liệu từ sách báo, hỏi thắng cảnh, truyền để có kiến thức về một han người hiểu biết, tham thống văn hóa, danh lam thắng cảnh? quan, quan sát câu chuyện danh + Bài viết trên thiếu Mở bài. nhân * Nhóm 4: Theo em bài Nên bổ sung miêu tả và bình + Bố cục rõ viết này có đủ ba phần luận thì sẽ hấp dẫn hơn ràng chưa? Về nội dung bài + Lời văn chính viết cần bổ sung những gì xác và biểu cảm để thuyết phục, hấp dẫn? Bước 3: Chia nhóm cho HS hướng dẫn chơi trò chơi: “NHÌN TRANH NÓI NHANH TÊN THẮNG CẢNH” (bài tập quan sát) => Tham gia trò chơi - GV chiếu tranh các địa danh có trong bài, quan sát và lần lượt gọi tên các địa danh - GV hướng dẫn chốt ý, cho HS đọc ghi nhớ => HS đọc ghi nhớ Ghi nhớ SGK Bước 4: HOẠT ĐỘNG 3: Hướng dẫn luyện tập: II. LUYỆN TẬP: - Chia nhóm cho HS đọc, thảo luận và các câu hỏi + Nhóm 1: Lập lại bố cục bài giới thiệu hồ Hoàn A. Thảo luận: Kiếm và đền Ngọc Sơn => Bố cục 3 phần: Bố cục 3 phần: một cách hợp lí? Mở bài: Giới thiệu vị trí địa a. Mở bài: Giới lí danh lam thắng cảnh thiệu vị trí địa lí Thân bài: Lần lượt giới danh lam thắng thiệu, mô tả từng bộ phận cảnh Kết bài: Vị trí thắng cảnh b. Thân bài: trong lòng con người Lần lượt giới thiệu, mô tả từng + Nhóm 2: Một nhà thơ => Phần kết thúc bài viết bộ phận nước ngoài gọi hồ Gươm c. Kết bài: Vị là “chiếc lẵng hoa xinh trí thắng cảnh đẹp giữa lòng Hà Nội” em trong lòng con có thể sử dụng câu đó vào người phần nào trong bài viết của mình? 6