SKKN Sử dụng phần mềm Crocodile physics kết hợp với Microsoft Powerpoint trong dạy học Vật lý

Nội dung text: SKKN Sử dụng phần mềm Crocodile physics kết hợp với Microsoft Powerpoint trong dạy học Vật lý

1. SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HẢI DƯƠNG PHÒNG GDDT THANH HÀ SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM SỬ DỤNG PHẦN MỀM CROCODILE PHYSICS KẾT HỢP VỚI MICROSOFT POWERPOINT TRONG DẠY HỌC VẬT LÝ Phần: Điện học 9 NĂM HỌC 2010 - 2011
2. March 2, SỬ DỤNG PHẦN MỀM CROCODILE PHYSICS KẾT HỢP VỚI 2011 MICROSOFT POWERPOINT TRONG DẠY HỌC VẬT LÝ SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM: Phần A: ĐẶT VẤN ĐỀ Vật lý (VL) là một môn khoa học thực nghiệm, vì vậy việc lồng ghép các thí nghiệm (TN) vào trong các bài học VL là một biện pháp quan trọng nhằm nâng cao chất lượng dạy và học, góp phần tích cực trong hoạt động truyền đạt kiến thức cho học sinh. Việc đổi mới nội dung và phương pháp (PP) trong dạy học VL phải gắn liền với việc tăng cường sử dụng TN trong quá trình dạy học VL. Bên cạnh đó, khối lượng kiến thức trong mỗi bài học được tăng lên, hầu hết trong các bài đều có TN. Nếu dạy theo PP truyền thống và với những TN thật thì sẽ không đủ thời gian. Mặt khác, với điều kiện cơ sở vật chất hiện nay thì các trường phổ thông vẫn chưa có nhiều dụng cụ TN để đáp ứng yêu cầu của bài học theo sách giáo khoa mới. Ngày nay, khi công nghệ thông tin càng phát triển thì việc ứng dụng công nghệ thông tin vào tất cả các lĩnh vực là một điều tất yếu. Trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo công nghệ thông tin đã được ứng dụng vào các nhà trường. Một số nơi đã đưa tin học vào giảng dạy, học tập. Vì vậy, việc ứng dụng công nghệ thông tin và tiến hành các TN ảo trên máy vi tính là một giải pháp quan trọng trong việc giảng dạy, giúp học sinh tiếp thu kiến thức một cách nhanh chóng, sâu sắc, tin tưởng vào kiến thức mà mình chiếm lĩnh được, đồng thời tạo hứng thú học tập cho học sinh trong từng bài học. Hơn nữa, đối với giáo dục và đào tạo công nghệ thông tin có tác dụng mạnh mẽ, làm thay đổi nội dung, phương pháp học tập. Công nghệ thông tin là phương tiện để tiến tới “ xã hội học tập”. Mặt khác giáo dục và đào tạo đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy sự phát triển của công nghệ thông tin qua việc cung cấp nguồn nhân lực cho công nghệ thông tin. Bộ giáo dục và đào tạo cũng yêu cầu “đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong giáo dục đào tạo ở tất cả các cấp học, bậc học, ngành học xem công nghệ thông tin như là một công cụ hỗ trợ đắc lực nhất cho đổi mới phương pháp giảng dạy, học tập ở tất cả các môn”. Bản thân tôi nhận thức được rằng việc ứng dụng công nghệ thông tin phục vụ cho việc đổi mới phương pháp dạy học là một trong những hướng đổi mới tích cực nhất, hiệu quả nhất trong việc đổi mới phương pháp dạy học và chắc chắn sẽ được sử dụng rộng rãi trong nhà trường phổ thông trong thời gian tới. Nhưng làm thế nào để ứng dụng công nghệ thông tin hiệu quả trong các tiết dạy, đặc biệt là đối với bộ môn vật lý đó là vấn đề mà bất cứ một giáo viên nào cũng gặp phải khi có ý định đưa công nghệ thông tin vào giảng dạy. Hơn nữa, hiện nay có nhiều TN SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM Page 2
3. March 2, SỬ DỤNG PHẦN MỀM CROCODILE PHYSICS KẾT HỢP VỚI 2011 MICROSOFT POWERPOINT TRONG DẠY HỌC VẬT LÝ ảo phục vụ cho dạy học thì vấn đề tìm ra những TN phù hợp với bài dạy theo định hướng của mình thì không dễ. Có rất nhiều phần mềm để thiết kế TN ảo, nhưng qua nghiên cứu và tìm hiểu thì tôi thấy phần mềm Crocodile Physics đáp ứng được hầu hết các yêu cầu về thí nghiệm Vật lý (TNVL) trong chương trình Vật lý phổ thông hiện nay. Trong sáng kiến " Sử dụng phần mềm Crocodile Physics kết hợp với Microsoft Office PowerPoint trong dạy học Vật lý (thể hiện qua chương “Điện học” - sách giáo khoa Vật lý 9)", tôi đưa ra những ý kiến , kinh nghiệm của cá nhân mình, cũng như một số tiết dạy mà tôi đã thử nghiệm trong thời gian vừa qua để cùng các bạn đồng nghiệp thảo luận tìm ra những giải pháp tốt nhất cho các tiết dạy tiếp theo của mình cũng như của đồng nghiệp trong các tiết học chính khoá bộ môn vật lý. Phần B: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ I . CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN I.1. Cơ sở lí luận 1.Vật lý học là cơ sở của nhiều ngành kĩ thuật và công nghệ quan trọng. Sự phát triển của khoa học vật lý gắn bó chặt chẽ và tác động qua lại, trực tiếp với sự tiến bộ của khoa học, kỹ thuật và công nghệ. Vì vậy, những hiểu biết và nhận thức về vật lý có giá trị to lớn trong đời sống và sản xuất, đặc biệt trong công cuộc công nghiệp hoá và hiện đại hoá đất nước. 2. Môn vật lý có vai trò quan trọng trong việc thực hiện các mục tiêu của giáo dục phổ thông. Việc giảng dạy môn vật lý có nhiệm vụ cung cấp cho học sinh một hệ thống kiến thức vật lý cơ bản ở trình độ phổ thông, bước đầu hình thành cho học sinh những kỹ năng và thói quen làm việc khoa học, góp phần tạo ra ở họ những nhận thức, năng lực hành động và phẩm chất về nhân cách mà mục tiêu giáo dục đã đề ra, chuẩn bị cho học sinh tiếp tục tham gia lao động sản xuất, có thể thích ứng với sự phát triển của khoa học- kĩ thuật, học nghề, trung cấp chuyên nghiệp hoặc đại học. 3. Môn vật lý có những khả năng to lớn trong việc rèn luyện cho học sinh tư duy lôgic và tư duy biện chứng, hình thành ở họ niềm tin về bản chất khoa học của các hiện tượng tự nhiên cũng như khả năng nhận thức của con người, khả năng ứng dụng khoa học để đẩy mạnh sản xuất, cải thiện đời sống. 4. Trong thời đại ngày nay, trước sự phát triển mạnh mẽ của khoa học kĩ thuật và công nghệ thông tin, làn sóng vĩ đại của công nghệ đang ảnh hưởng lớn đến đời sống xã hội của con người về mọi mặt từ kinh tế đến văn hoá. Sự bùng nổ về thông tin đặt ra nhu cầu về tiếp nhận thông tin và giải quyết vấn đề của con người ngày nay càng phải nâng cao không ngừng và đáp ứng kịp với yêu cầu của thời đại. Do vậy, việc đào tạo ra những con người có năng lực, có trình độ nhận thức cao đang là mục tiêu hàng đầu của nhân loại trong thế kỉ XXI. SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM Page 3
4. March 2, SỬ DỤNG PHẦN MỀM CROCODILE PHYSICS KẾT HỢP VỚI 2011 MICROSOFT POWERPOINT TRONG DẠY HỌC VẬT LÝ 5. Xu thế chung là đưa giáo dục trở thành quốc sách hàng đầu, thành lĩnh vực được nhiều quốc gia chú trọng đầu tư. Đại hội lần thứ VII (1991) của Đảng Cộng sản Việt Nam khẳng định giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu đồng thời đã vạch ra phương hướng chung để đổi mới sự nghiệp giáo dục. Từ thực tiễn kinh tế – xã hội của đất nước thời kì đổi mới, Đảng và nhà nước ta đã xác định nhiệm vụ của giáo dục là nhằm “ nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài xây dựng những con người mới năng động sáng tạo” về mục tiêu đào tạo là hình thành thế hệ trẻ phát triển toàn diện: “ nhà trường đào tạo thế hệ trẻ theo hướng toàn diện và có năng lực chuyên môn sâu, có tri thức và khả năng tự tạo việc làm trong nền kinh tế nhiều thành phần”(Văn kiện Đại hội Đảng lần thứ VII). 6. Cùng với những cuộc cải cách toàn diện về kinh tế, xã hội yêu cầu cải cách giáo dục cũng đã được đặt ra. Người ta đề cập nhiều đến chất lượng giáo dục, đến chương trình sách giáo khoa cho các cấp, đến đổi mới phương pháp dạy học. Trước thực tiễn mới của giáo dục quốc tế và giáo dục trong nước, công cuộc cải cách sách giáo khoa vẫn tiếp tục được bộ Giáo dục - Đào tạo tiến hành đặc biệt là việc kiểm tra đánh giá theo chuẩn kiến thức và kĩ năng. 7.Sự đổi mới của mục tiêu giáo dục và nội dung giáo dục đặt ra yêu cầu phải đổi mới phương pháp giáo dục.Nghị quyết TW II khoá VIII đã xác định mục tiêu của việc đổi mới phương pháp giáo dục đào tạo là nhằm: “ Khắc phục lối truyền thụ một chiều, rèn luyện thành nếp tư duy sáng tạo của người học, từng bước áp dụng phương pháp tiên tiến và phương tiện vào quá trình dạy và học, đảm bảo điều kiện và thời gian tự học, tự nghiên cứu của học sinh, nhất là sinh viên đại học”. 8.Vấn đề đổi mới phương pháp dạy học và nâng cao chất lượng dạy học các môn nói chung, phương pháp dạy học vật lý nói riêng đã được đặt ra và thực hiện một cách cấp thiết cùng với xu hướng đổi mới giáo dục chung của thế giới. Luật giáo dục sửa đổi đã chỉ rõ: “ Phương pháp giáo dục phổ thông phải phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh, phù hợp với đặc điểm của từng lớp học, từng môn học, bồi dưỡng phương pháp tự học, rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến thức đã học vào thực tiễn, tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui hứng thú học tập cho học sinh”. 9. Trong một thập niên trở lại đây, nhiều quan niệm, phương pháp dạy học mới đã và đang được nghiên cứu, áp dụng ở trường phổ thông như: Dạy học nêu vấn đề, dạy học tích cực, dạy học lấy học sinh làm trung tâm, dạy học theo dự án, dạy học với sự hỗ trợ của công nghệ Tất cả đều nhằm mục đích tích cực hoá hoạt động của học sinh, phát triển tư duy sáng tạo cho học sinh. Đặc biệt việc sử dụng công nghệ thông tin để xây dựng bài giảng điện tử ( hay giáo án điện tử) các môn nói chung, dạy học vật lý nói riêng được xem là một trong những công cụ đem lại hiệu quả tích cực trong việc đổi mới phương pháp dạy học. I.2. Cơ sở thực tiễn SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM Page 4
5. March 2, SỬ DỤNG PHẦN MỀM CROCODILE PHYSICS KẾT HỢP VỚI 2011 MICROSOFT POWERPOINT TRONG DẠY HỌC VẬT LÝ 1. Trường THCS Thanh Thủy luôn được địa phương và các cấp quan tâm. Trường đã đầu tư một phòng máy với 16 máy vi tính, 2 máy Laptop và 1 máy chiếu đa năng để phục vụ cho công tác giảng dạy. 2. Việc chỉ đạo ứng dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy của trường THCS Thanh Thủy được coi là việc làm thường xuyên. Trường đã tổ chức cho học sinh trong trường học hướng nghiệp môn tin học. 3. Trong quá trình là sinh viên trong trường đại học, tôi đã được tiếp cận với công nghệ thông tin qua những khóa đào tạo tin học của trường ĐH Giáo Dục – ĐH Quốc Gia HN, đặc biệt là khóa học " dạy học theo dự án" của tập đoàn Intel. Tôi thấy rằng, việc ứng dụng công nghệ thông tin một cách hợp lý vào dạy học giúp học sinh chiếm lĩnh kiến thức hiệu quả hơn, có thể giúp học sinh hiểu sâu, nhớ lâu kiến thức hơn. 4.Dưới sự chỉ đạo của phòng Giáo dục - Đào tạo, sự tin tưởng của Ban giám hiệu nhà trường, trong học kỳ I tôi đã mạnh dạn và cố gắng áp dụng công nghệ thông tin trong dạy học. I.3. Tại sao nên sử dụng TN ảo trong dạy học Vật lý 1. TN ảo được thực hiện trên một màn chiếu lớn nên tất cả học sinh trong lớp học có thể nhìn rõ tất cả những gì thực hiện trên đó, đồng thời giáo viên có thể chỉnh kích cỡ của dụng cụ đủ lớn để cả lớp đều có thể quan sát rõ ràng, kể cả các em ngồi ở cuối lớp học. 2. TN hoàn toàn an toàn, không lo cháy nổ ngoài dự định, nếu có nhầm lẫn thì hiện tượng xảy ra chỉ là mô hình cháy nổ trên máy vi tính. 3. Có những quá trình trong thực tế không thể quan sát bằng mắt thường nhưng TN ảo trên máy vi tính thì có thể mô phỏng các quá trình một cách chính xác và trực quan. 4. TN ảo do đã được lập trình sẵn nên gần như tất cả các TN đều chuẩn xác, thực hiện TN đem lại kết quả như mong đợi. 5.Với một TN mà dụng cụ cồng kềnh thì việc chuẩn bị và chuyển TN từ lớp học này sang lớp học khác rất khó khăn và mất thời gian. Còn với TN ảo thì các dụng cụ có sẵn trong máy vi tính, giáo viên chỉ cần một lần thực hiện đưa phần mềm thiết kế TN vào trong máy tính, lần sau sẽ hoàn toàn yên tâm về dụng cụ TN. II. GIẢ THUYẾT II. 1. Mục đích nghiên cứu Vận dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy nhằm để nâng cao chất lượng đào tạo, cải tiến phương pháp dạy học. Trong đó việc tích cực vận dụng công nghệ thông tin và các thiết bị dạy học hiện đại là nhân tố tác động quan trọng nhất đối với việc nâng cao chất lượng của nhà trường. SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM Page 5