SKKN Một số biện pháp tích hợp giáo dục bảo vệ môi trường có hiệu quả thông qua phân môn Tập đọc Lớp 5

Nội dung text: SKKN Một số biện pháp tích hợp giáo dục bảo vệ môi trường có hiệu quả thông qua phân môn Tập đọc Lớp 5

1. Sáng Kiến Kinh Nghiệm PHÒNG GD & ĐT A LƯỚI CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM TRƯỜNG TIỂU HỌC NHÂM Độc lập – Tự do – Hạnh phúc A Lưới, ngày 20 tháng 5 năm 2017 BÁO CÁO SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM, CẢI TIẾN KỸ THUẬT Đề nghị công nhận danh hiệu "Chiến sĩ thi đua cơ sở" I. Sơ yếu lý lịch: - Họ và tên: Ngô Hậu; Nam - Ngày, tháng, năm sinh: Ngày 20 tháng 10 năm 1972 - Trình độ chuyên môn: Đại học Giáo dục Tiểu học - Chức vụ hiện nay: Tổ trưởng chuyên môn Khối 4-5 - Đơn vị công tác: Trường Tiểu học Nhâm Đề tài: “Một số biện pháp tích hợp giáo dục bảo vệ môi trường có hiệu quả thông qua phân môn tập đọc lớp 5” GV : Ngô Hậu Trang 1
2. Sáng Kiến Kinh Nghiệm A. ĐẶT VẤN ĐỀ I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI. Môi trường của con người là cả vũ trụ, bao gồm môi trường tự nhiên, môi trường văn hóa – xã hội và môi trường nhân tạo. Nó không chỉ là cái nơi cho con người và các sinh vật sinh sống mà còn là nơi chứa đựng các chất thải của đời sống, sản xuất và cũng chính là nơi lưu trữ, cung cấp các thông tin, tài nguyên cho con người. Do vậy, ba môi trường nói trên cùng tồn tại và có môi quan hệ tương tác, chặt chẽ với nhau cùng tác động ảnh hưởng đến sự tồn tại, phát triển của con người và các cơ thể sinh vật. Trong những năm gần đây, tình hình môi trường đang có biến động xấu làm ảnh hưởng đến khí hậu, thời tiết trên toàn thế giới. Và được xem như là lời cảnh báo cho tương lai đối với thế giới sinh vật trong đó có con người chúng ta. Nếu như chúng ta không có những hành động nhằm bảo vệ môi trường kịp thời. Xét riêng về tình hình môi trường của nước ta hiện nay, là một nước đang trong giai đoạn phát triển nhanh về các ngành công nghiệp trong thời gian qua. Đã góp phần làm cho kinh tế cũng không ngừng tăng cao, nhưng hệ quả của chúng để lại cũng không kém phần nghiêm trọng. Môi trường nước ta đã có nhiều nơi ô nhiễm đến mức phải báo động. Môi trường là tổng hợp tất cả các nhân tố vật lí, hóa học, sinh học, kinh tế và xã hội có tác động tới một cá thể, một quần thể, hoặc một cộng đồng. Những nhân tố này bao gồm cả biện pháp quản lí hợp lí việc sử dụng và duy trì các tài nguyên thiên nhiên đảm bảo cho sự tồn tại và phát triển của loài người và các sinh vật sống hiện nay và trong tương lai. Cụ thể tài nguyên đất bị ô nhiễm do ảnh hưởng chất độc da cam của chiến tranh để lại, do con người sử dụng các loại phân, thuốc hóa học, do khô hạn, ngập úng kéo dài. Một số nơi tài nguyên đất bị ô nhiễm do chất thải công nghiệp mà các công ty xí nghiệp thải ra chưa qua xử lí, đáng báo động nhất là rác thải của y tế nơi được xem là môi trường sống của các loại vi khuẩn gây bệnh. GV : Ngô Hậu Trang 2
3. Sáng Kiến Kinh Nghiệm Tài nguyên rừng ở nước ta hiện nay đang ngày bị thu hẹp do nạn chặt phá rừng bừa bãi của những người không có ý thức bảo vệ rừng. Tài nguyên nước thì đang là nỗi ám ảnh của người dân ở xung quanh các nhà máy,xí nghiệp. Phải nói nguồn nước hiện nay ở nước ta có nhiều nơi bị ô nhiễm trầm trọng. Còn về không khí đáng báo động nhất các khu dân cư ở xung quanh nhà máy xi măng, các lò gạch, gói và một lượng không nhỏ khí thải của ô tô, xe máy. Từ các yếu tố trên dẫn đến hậu quả: Đất đai không có khả năng sản xuất cho sản lượng cao, cạn kiệt tài nguyên động, thực vật, thời tiết thay đổi thất thường, tình trạng ngập lũ kéo dài ở miền Trung. Hiện nay một số cây trồng ở Tây Nguyên cũng đang rơi vào tình trạng chết mà không biết nguyên nhân Như chúng ta đã biết, một trong những nguyên nhân cơ bản dẫn đến suy thoái môi trường là do sự thiếu hiểu biết, thiếu ý thức của con người. Vì thế, việc giáo dục ý thức bảo vệ môi trường được xem là biện pháp hữu hiệu nhất để thực hiện mục tiêu, nhiệm vụ bảo vệ môi trường của nước ta. Nguồn nước bị ô nhiễm trầm trọng tính luôn cả nguồn nước ngầm, có nơi người dân phải ăn cơm trong mùng vì ruồi, muỗi quá nhiều mà không thể nào khắc phục được. Không khí thì bị ô nhiễm gấp nhiều lần so với mức chuẩn. Động thực vật một số loài thì có nguy cơ tiệt chủng Trước tình trạng môi trường bị ô nhiễm trầm trọng khắp nơi, đang đe dọa đến tính mạng của con người cũng như các sinh vật sống trên trái đất. Vì vậy việc bảo vệ môi trường là việc làm tối cần thiết vào thời điểm hiện này. Đây là việc làm không phải của riêng ai, không phải của một quốc gia nào, một tổ chức nào mà đây là nhiệm vụ chung của mọi người trên toàn thế giới. Giáo dục bảo vệ môi trường không chỉ làm cho các em biết được sự cần thiết phải bảo vệ môi trường mà còn giúp cho các em có thói quen, hành vi ứng xử văn minh, lịch sự với môi trường, phải bồi dưỡng tình yêu thiên nhiên, quý trọng thiên nhiên cho các em ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường. Chính vì lẽ đó mà năm học vừa qua, ngành Giáo dục chúng ta đã đưa nội dung tích hợp giáo dục bảo vệ môi trường thông qua các môn học. Thiết nghĩ GV : Ngô Hậu Trang 3
4. Sáng Kiến Kinh Nghiệm đây là việc làm đúng đắn và kịp thời. Bản thân tôi là một giáo viên đang trực tiếp đứng lớp, để thực hiện mục tiêu, nhiệm vụ của ngành đề ra trước vấn đề lồng ghép nội dung giáo dục bảo vệ môi trường. Tôi luôn trăn trở, tìm tòi, học hỏi ở đồng nghiệp để tìm ra biện pháp tích hợp có hiệu quả nhất. Chính vì động cơ thúc đẩy đó mà tôi thực hiện đề tài này. “Một số biện pháp tích hợp giáo dục bảo vệ môi trườngcó hiệu quả thông qua phân môn tập đọc lớp 5” Sau đấy là các hình ảnh cho ta thấy sự ô nhiễm môi trường, nguyên nhân gây ra ô nhiễm môi trường và hậu quả của nó ở nước ta. Nạn nhân chất độc da cam Rác trường học đổ chưa đúng nơi quy định GV : Ngô Hậu Trang 4
5. Sáng Kiến Kinh Nghiệm Rác đổ vươn vãi gần Trung tâm Y tế huyện A Lưới Học sinh trường Tiểu học Nhâm quét dọn vệ sinh GV : Ngô Hậu Trang 5
6. Sáng Kiến Kinh Nghiệm Chặt phá rừng ở A Lưới Khói bụi của nhà máy xi măng GV : Ngô Hậu Trang 6
7. Sáng Kiến Kinh Nghiệm II. MỤC TIÊU VÀ ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU: - Các bài tập đọc trong chương trình lớp 5 - Hệ thống các phương pháp. - Các hình thức tổ chức dạy – học. - Các biện pháp nêu trong đề tài, thông qua chương trình phân môn tập đọc. - Xác định đúng đối tượng nghiên cứu giúp cho việc thực hiện đề tài đúng hướng đúng mục đích . - Đề tài tập trung vào việc hình thành nên những biện pháp, cách thức tổ chức dạy học nhằm giúp học sinh hứng thú học tập, tiếp thu nội dung tích hợp giáo dục bảo vệ môi trường có hiệu quả. B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ : I. THỰC TRẠNG CỦA VẤN ĐỀ : Trong các năm gần đây, tình hình ô nhiễm môi trường đang báo động không chỉ xảy ra ở nước ta mà kể cả các nước trên toàn thế giới.Vấn đề đặt ra là làm sao để thực hiện giáo dục ý thức bảo vệ môi trường trong toàn dân trong đó có học sinh. Vì vậy giáo dục ý thức bảo vệ môi trường là biện pháp hữu hiệu nhất nhằm khắc phục, chấn chỉnh lại các ý thức vô trách nhiệm đối với môi trường. Để khắc phục tình trạng trên, tôi đã cố gắng nghiên cứu tìm ra một số biện pháp tích hợp có hiệu quả. Qua việc áp dụng các biện pháp này, tôi thấy học sinh tôi nắm chắc nội dung bài học nhưng cũng tiếp thu nội dung tích hợp một cách có ý thức có hiệu quả. II. MỤC TIÊU CỦA ĐỀ TÀI: 1. Kiến thức: - Giúp cho học sinh biết và bước đầu hiểu về: - Các thành phần môi trường và môi quan hệ của chúng: đất, nước, ành sáng, không khí, động thực vật. - Mối quan hệ giữa con người và các thành phần của môi trường. GV : Ngô Hậu Trang 7
8. Sáng Kiến Kinh Nghiệm - Ô nhiễm môi trường. - Biện pháp bảo vệ môi trường xung quanh ( môi trường nhà ở, lớp học, trường học, thôn xóm, bản làng, phố phường ) 2. Thái độ - Tình cảm: - Có tình cảm yêu quý, tôn trọng thiên nhiên, yêu quý gia đình, trường lớp, quê hương, đất nước. - Có thái độ thân thiện với môi trường. - Có ý thức: + Quan tâm đến các vấn đề môi trường xung quanh. + Gìn giữ vệ sinh thân thể, vệ sinh môi trường xung quanh. 3. Kỹ năng – Hành vi: - Sống hòa hợp, gần gũi, thân thiện với thiên nhiên. - Sống ngăn nắp, vệ sinh. - Tham gia các hoạt động bảo vệ môi trường phù hợp với lúa tuổi. - Sống tiết kiệm, chia sẻ và hợp tác. III. NỘI DUNG * Phương pháp sử dụng chủ đạo trong đề tài: + Phương pháp quan sát + Phương pháp hỏi đáp. Muốn thực hiện tốt việc lồng ghép nội dung GDMT, giáo viên phải nghiên cứu kĩ nội dung bài dạy của tất cả các bài học trong chương trình lớp 5 bộ môn Tiếng Việt, phân môn tập đọc. Xác định đúng địa chỉ tích hợp từng bài để xây dựng mục tiêu giáo dục môi trường cho từng bài giảng. Chú ý nắm chắc mức độ tích hợp: bộ phận, liên hệ, toàn phần để có biện pháp lồng ghép phù hợp, có hiệu quả. Chú ý: đảm bảo thông tin đúng ( nguồn thông tin đáng tin cậy: báo chí, sách, tài liệu chuyên môn), không ôm đồm, không quá lạm dụng làm ảnh hưởng đến nội dung của bài học. GV : Ngô Hậu Trang 8
9. Sáng Kiến Kinh Nghiệm - Thông tin truyền đạt đơn giản và trong sáng, phù hợp với tâm sinh lí của học sinh - Thông tin dễ hiểu, phù hợp với nội dung bài giảng. - Thông tin truyền đạt đảm bảo tính gần gũi, thân thiện. - Thời điểm truyền đạt thông tin phù hợp với diễn biến bài học và tâm lí của học sinh. - Thông tin hấp dẫn, dễ ghi nhớ, học sinh thích thú, ấn tượng. * Sau đây là các bài tập đọc có nội dung tích hợp giáo dục bảo vệ môi trường trong bộ môn Tiếng Việt lớp 5 mà theo tôi là đáng tin cậy nhất. Nội dung giáo dục Phân môn Địa chỉ / mức độ tích hợp bảo vệ môi trường Chủ điểm: - Cung cấp cho học sinh những * Việt Nam – Tổ quốc em đặc điểm về sinh thái môi Bài: Quang cảnh làng mạc trường, sự giàu có về tài nguyên ngày mùa ( Bộ phận) thiên nhiên. Tập đọc Bài: Sắc màu em yêu - Con người cảm nhận vẻ đẹp ( Liên hệ ) của thiên nhiên, con người và thiên nhiên giao hòa, gắn bó với nhau. Phân môn Địa chỉ / mức độ tích hợp Nội dung giáo dục bảo vệ môi trường * Cánh chim hòa bình - Tác hại của chất độc hóa học, Bài: Những con sếu bằng chất phóng xạ đối với môi giấy trường và sức khỏe con người. GV : Ngô Hậu Trang 9
10. Sáng Kiến Kinh Nghiệm Tập đọc ( Toàn phần) - Bất bình trước hành động phá Bài: Bài ca về trái đất hoại môi trường sống. ( Toàn phần ) - Góp phần lên án những hành vi phá hủy môi trường. Nội dung giáo dục Phân môn Địa chỉ/ mức độ tích hợp bảo vệ môi trường * Con người với thiên - Giáo dục tình yêu thiên nhiên. nhiên Giữ gìn, vun đắp vẻ đẹp cảnh Bài: Những người bạn tốt vật, thiên nhiên, quê hương đất Tập đọc ( Liên hệ ) nước. Bài: Kì diệu rừng xanh ( Liên hệ ) Phân môn Địa chỉ / mức độ tích hợp Nội dung giáo dục bảo vệ môi trường * Giữ lấy màu xanh - Giáo dục tình yêu thiên nhiên. Bài: Người gác rừng tí hon Giữ gìn, vun đắp vẻ đẹp của cảnh Tập đọc ( Bộ phận, Liên hệ ) vật thiên nhiên, quê hương đất Bài: Trồng rừng ngập mặn nước ( Toàn phần ) Phân môn Địa chỉ / mức độ tích hợp Nội dung giáo dục bảo vệ môi trường * Vì hạnh phúc con người - Giáo dục học tập tấm gương Tập đọc Bài: Ngu Công xã Trịnh trồng cây gây rừng để giữ gìn Tường ( Bộ phận ) môi trường sống tốt đẹp. GV : Ngô Hậu Trang 10